Sofagate
Ως Sofagate έγινε γνωστό το διπλωματικό ατόπημα[1] κατά την επίσκεψη στην Τουρκία τον Απρίλιο του 2021 της προέδρου της ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και του προέδρου του ευρωπαϊκού συμβουλίου Σαρλ Μισέλ κατά την οποία η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έτυχε ανάρμοστης συμπεριφοράς από τον οικοδεσπότη καθώς δεν είχε προβλεφθεί θέση για αυτήν στην αίθουσα συσκέψεων στο προεδρικό παλάτι στην Άγκυρα.
Η έκβαση του περιστατικού[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η επίσκεψη της αποστολής της ΕΕ στην Τουρκία είναι συνυφασμένη σε μια περίοδο αυξομειωμένης έντασης με την Τουρκία κατά την οποία η Τουρκία λόγω των επεισοδίων στον Έβρο, τις συνεχείς προκλήσεις του Ορούτς Ρέις, του Τσεσμέ, των υπερπτήσεων σε ελληνικά νησιά και εδάφη κλπ. αντιμετώπισε ενδεχόμενες κυρώσεις από την ΕΕ. Οι ευρωτουρκικές σχέσεις επιδεινώθηκαν ακόμα περισσότερο όταν η Τουρκία ανακοίνωσε ότι αποσύρθηκε από την Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης που αφορά την πρόβλεψη για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και παιδιών.
Τα δύο κορυφαία στελέχη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, Σαρλ Μισέλ και Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν επισκέφθηκαν την τουρκική κυβέρνηση για τον σκοπό αυτό. Στην ατζέντα της η ΕΕ είχε τα προαναφερθέντα θέματα με στόχο την διαμαρτυρία της ΕΕ. Στην επίσκεψη αυτή η Τουρκία επιφύλαξε άνιση μεταχείριση στην φον ντερ Λάιεν. Κατά την διάρκεια της υποδοχής και την στιγμή που θα γινόταν η προκαθορισμένη φωτογραφία των αρχηγών κρατών, η διάταξη των καθισμάτων προέβλεπε δύο χρυσοποίκιλτες καρέκλες, μία για τον Τούρκο Πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και μία άλλη στην οποία τοποθετήθηκε ο Σαρλ Μισέλ, ενώ η ομόσημη πρόεδρος φον ντερ Λάιεν αφέθηκε να περιμένει όρθια στον ίδιο χώρο ενώπιον των καθισμένων. Οι κάμερες μετάδοσης κατέγραψαν την στεκούμενη επίσημη εκπρόσωπο και αξιωματούχο ισόβαθμης αρχηγού κράτους να ζει μια στιγμή αμηχανίας, για να παραπεμφθεί τελικά στον υποδεέστερης αξίας καναπέ, ο οποίος βρισκόταν μεν μακριά από τους δύο άλλους πρωταγωνιστές, ήταν δε και απέναντι του ως προς το πρωτόκολλο κατώτερου Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου.
Αντιδράσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το περιστατικό αυτό ερμηνεύτηκε εν μέρει ως απαξιωτικό και μισογυνιστικό, το θέμα πήρε διαστάσεις στον ευρωπαϊκό τύπο και είχε πολιτικές και διπλωματικές συνέπειες. Στην ανακοίνωση τύπου μετά την συνάντηση πάντες εκπρόσωποι της Τουρκίας έλειπαν, ενώ η φον ντερ Λάιεν άσκησε κριτική στη γενική στάση της Τουρκίας ως προς τα θέματα της ατζέντας.
Αρχικά ο εκπρόσωπος τύπου της ΕΕ είπε ότι η φον ντερ Λάιεν κατά το στιγμιότυπο του διπλωματικού ατοπήματος έδωσε τόπο στο πρωτόκολλο προκειμένου να επικεντρωθεί στα επικείμενα θέματα της συζήτησης. Η τουρκική πλευρά απέκρουσε τις κριτικές των ΜΜΕ λέγοντας ότι με την επιτροπή του Σαρλ Μισέλ έτσι είχε συμφωνηθεί το πρωτόκολλο, το οποίο τηρήθηκε κατά γράμμα. Τα ΜΜΕ αναρωτήθηκαν γιατί ο Σαρλ Μισέλ δεν αντέδρασε, ούτε καν προθυμοποιήθηκε να προσφέρει την θέση του στην ισότιμη συνάδελφο και υψηλή εκπρόσωπο της ΕΕ. Στην κατηγορία αυτή ο Σαρλ Μισέλ αποκρίθηκε αρχικά ότι η φον ντερ Λάιεν έτυχε αυτής της μεταχείρισης λόγω της αυστηρής ερμηνείας του πρωτοκόλλου από πλευράς του οικοδεσπότη, αργότερα όμως εξέφρασε την βαθιά λύπη του λέγοντας ότι από εκείνη την στιγμή λόγω του περιστατικού έχει χάσει τον ύπνο του και αν μπορούσε θα γύριζε το χρόνο πίσω.
Σε ορισμένες περιπτώσεις αναφέρεται επίσης ως δήλωση ότι ο Πρόεδρος του Συμβουλίου θεωρείται αρχηγός κράτους για σκοπούς πρωτοκόλλου και ο Πρόεδρος της Επιτροπής ως αρχηγός κυβέρνησης, αν και αυτό είναι αρκετά αμφιλεγόμενο μεταξύ των οργάνων της Ευρωπαϊκής Ένωσης . Ο πρώην πρόεδρος της Επιτροπής Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ είπε ότι και ο ίδιος είχε μερικές φορές τύχει ίδιας μεταχείρισης.
Τα σοσιαλδημοκρατικά και αριστερά μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ζήτησαν την παραίτηση του Σαρλ Μισέλ επειδή είχε δεχθεί σιωπηρώς την πρόκληση της τουρκικής κυβέρνησης. Ο Ιταλός πρωθυπουργός Μάριο Ντράγκι χαρακτήρισε τον Τούρκο Πρόεδρο ως δικτάτορα με την ευκαιρία του συμβάντος, οπότε η τουρκική κυβέρνηση κάλεσε τον Ιταλό πρέσβη. Τούρκοι εκπρόσωποι ανταπέδωσαν παραπέμποντας στον Μουσολίνι ενώ ο Ερντογάν ανακοίνωσε το πάγωμα οικονομικών συμφωνιών για την αγορά πολεμικού υλικού. Ο Γάλλος υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Κλεμάν Μπον, ανέφερε ότι το περιστατικό ήταν προσβολή από πλευράς της Τουρκίας και στημένη «παγίδα» στην πρόεδρο της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.[2] Η Γερμανία περιορίστηκε στη δήλωση ότι δεν θα σχολιάσει το περιστατικό. Η Φον ντερ Λάιεν εξέφρασε ότι ένοιωσε εγκαταλελημένη ως γυναίκα και ευρωπαία και έστρεψε την προσοχή στις γυναίκες της Τουρκίας που τυγχάνουν ακόμα χειρότερης μοίρας, ενώ καυτηρίασε την αποχώρηση της Τουρκίας από την συνθήκη της Κωνταντινούπολης.[3]