Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης (1700)
Η Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης, που υπογράφηκε στις 13 Ιουλίου 1700 μεταξύ του Βασιλείου της Ρωσίας και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, τερμάτισε τον Ρωσοτουρκικό Πόλεμο του 1686-1700. Ο Ρώσος Τράρος Πέτρος ο Μέγας εξασφάλισε την κατοχή της περιοχής του Αζόφ και μετέπειτα ενέπλεξε τις στρατιωτικές του δυνάμεις στον Μεγάλο Βόρειο Πόλεμο. Η συνθήκη αντικαταστάθηκε από τη Συνθήκη της Προύθου το 1711, όταν η Οθωμανική Αυτοκρατορία ενεπλάκη σε αυτόν τον πόλεμο.
Υπόβαθρο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ως μέλος της αντι-οθωμανικής συμμαχίας («Ιερός Συνασπισμός»), το Βασίλειο της Ρωσίας πολέμησε κατά της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας στο ανατολικό θέατρο του Μεγάλου Τουρκικού Πολέμου (Ρωσοτουρκικός Πόλεμος (1686-1700)). Όταν τα άλλα μέλη του Συνασπισμού — η Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, η Δημοκρατία της Βενετίας και η Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία - είχαν επιτύχει τους πολεμικούς τους στόχους, συνάπτοντας ειρήνη με τον Οθωμανό σουλτάνο Μουσταφά Β΄ ́στο Κάρλοβιτς (1699), η οποία αγνοούσε εντελώς τα ρωσικά συμφέροντα.[1] Οι ρωσο-οθωμανικές διαπραγματεύσεις είχαν αρχίσει το 1698, όταν η Ρωσία εξακολουθούσε την εκστρατεία της στην περιοχή του κάτω Δνείπερου και στον Πορθμό του Κερτς.[2] Ο Ρώσος τσάρος Πέτρος ο Μέγας συμμετείχε αυτοπροσώπως στις διαπραγματεύσεις και σύναψε μία διετή ανακωχή με την Οθωμανική Αυτοκρατορία στο Κάρλοβιτς στις 25 Δεκεμβρίου 1698 (παλαιό ημερολόγιο)/26 Ιανουαρίου 1699 (νέο ημερολόγιο).[3][2] Σε αυτό το στάδιο, ένας ρωσο-οθωμανικός διακανονισμός ναυάγησε από την ασυμφωνία μεταξύ των αιτημάτων του Πέτρου, η οποία περιλάμβανε την προστασία των Χριστιανών στις οθωμανικές βαλκανικές επαρχίες, και λόγω της έλλειψης της υποστήριξης από τα άλλα μέλη του Ιερού Συνασπισμού.[3][1]
Το φθινόπωρο, ο τσάρος έστειλε τον Γεμέλιαν Ουκραΐντσεφ στην αυλή του σουλτάνου, στην Κωνσταντινούπολη, για να διαπραγματευτεί τους όρους της ειρήνης.[4][4] Οι κύριοι ρωσικοί στόχοι ήταν η οθωμανική αναγνώριση των ρωσικών εδαφικών κερδών γύρω από το Αζόφ και η ελεύθερη πρόσβαση στη Μαύρη Θάλασσα για τα εμπορικά πλοία της Ρωσίας.[4] Εξαιτίας του γεγονότος ότι οι διαπραγματεύσεις προχωρούσαν αργά και ο Πέτρος ο Μέγας πιεζόταν για να επιτεθεί στη Σουηδική Αυτοκρατορία, προέτρεψε τον Ουκραΐντσεφ να φτάσει σε συμφωνία σύντομα, με αποτέλεσμα ο στόχος της ρωσικής πρόσβασης στη Μαύρη Θάλασσα να αφαιρεθεί.[4][5]
Όροι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η συνθήκη συνήφθη στις 3 Ιουλίου (παλαιό ημερολόγιο)/13 Ιουλίου 1700 (νέο ημερολόγιο) στην Κωνσταντινούπολη.[3][4] Το Βασίλειο της Ρωσίας και η Οθωμανική Αυτοκρατορία συμφώνησαν σε μια τριακονταετή ειρήνη.[4] Ο σουλτάνος αναγνώρισε την ρωσική κυριαρχία στην περιοχή του Αζόφ, συμπεριλαμβανομένου του Ταϊγάνιου, του Παβλόφσκ και του Μίους.[3][2][6] Η Ρωσία απέσυρε τις αξιώσεις της για το Στενό του Κερτς, αλλά απαλλάχθηκε από την καταβολή του ετήσιου φόρου προς το Χανάτο της Κριμαίας.[2][7][3] Τα φρούρια κατά μήκος του ποταμού Δνείπερου, ισοπεδωμένα από τον πόλεμο, επιστράφηκαν στον έλεγχο των Οθωμανών.[3] Η περιοχή του κάτω Δνείπερου, νότια του Ζαπορόζιαν Σιχ, και η περιοχή μεταξύ του Περεκόπ και του Μιούσκι Γκορόντοκ κηρύχτηκε αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη.[2] Ο σουλτάνος διαβεβαίωσε ότι οι υποτελείς σε αυτόν, Τάταροι της Κριμαίας, δεν θα επιτεθούν στη Ρωσία. Με τη σειρά του, ο τσάρος υποσχέθηκε ότι οι υποτελείς του, Κοζάκοι του Δον και οι Κοζάκοι του Ζαπορόζ, δεν θα επιτεθούν στην Οθωμανική Αυτοκρατορία.[2]
Και τα δύο μέρη υποσχέθηκαν να μην κατασκευάσουν καμία οχύρωση κατά μήκος των συνόρων τους. Η Οθωμανική Αυτοκρατορία υποσχέθηκε επίσης να απελευθερώσει Ρώσους αιχμαλώτους πολέμου. Ο σουλτάνος επέτρεψε ακόμη την ελεύθερη διέλευση για τους Ρώσους προσκυνητές στους Αγίους Τόπους και τη δημιουργία μιας ρωσικής διπλωματικής αντιπροσωπείας στην Κωνσταντινούπολη. Ο πρώτος Ρώσος πρέσβης που εγκαταστάθηκε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία ήταν ο Πιοτρ Αντρέγιεβιτς Τολστόι (1701).[8]
Επιπτώσεις του Μεγάλου Βορείου Πολέμου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η υπογραφή της συνθήκης και η αντικατάστασή της το 1710 ήταν στενά συνδεδεμένη με τον Μεγάλο Βόρειο Πόλεμο, ο οποίος είχε ξεκινήσει λίγο πριν από τη σύναψή της. Ο τσάρος Πέτρος είχε διαπραγματευτεί μια τριμέτωπη επίθεση κατά της Σουηδικής Αυτοκρατορίας με τους συμμάχους του τον Αύγουστο Β΄ τον Δυνατό και τον Φρειδερίκο Δ΄ της Δανίας-Νορβηγίας.[9] Ωστόσο, η επίθεση του Πέτρου ξεκίνησε μετά τη σύναψη της ρωσο-οθωμανικής ειρήνης.[9] Ως συνέπεια, η ρωσική επίθεση καθυστέρησε σε σημείο όπου η Δανία είχε ήδη ηττηθεί όταν ο Πέτρος ξεκίνησε με τον στρατό του από τη Μόσχα, επιτρέποντας στη Σουηδία να αντιμετωπίσει επιτυχώς τη ρωσική επίθεση στην Ιγγρία.[10][11]
Η Οθωμανική Αυτοκρατορία ενεπλάκη στον πόλεμο εννέα χρόνια αργότερα, όταν ο Κάρολος ΙΒ΄ της Σουηδίας είχε ηττηθεί από τον Πέτρο τον Μέγα στη Μάχη της Πολτάβας.[12] Ο τσάρος που κινήθηκε στην περιοχή του οθωμανικού Μπεντέρι συγκρούστηκε με τα οθωμανικά στρατεύματα στην λεγόμενη Εκστρατεία του Προύθου.[12] Ως αποτέλεσμα, η Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης αντικαταστάθηκε από τη Συνθήκη του Προύθου (1711), με την οποία η περιοχή του Αζόφ επεστράφη στον σουλτάνο και στη συνέχεια λεηλατήθηκε.[12] Η Συνθήκη της Αδριανούπολης (1713) αποκατέστησε την ειρήνη μεταξύ των Ρώσων και Τούρκων, που διατηρήθηκε για είκοσι πέντε χρόνια.[12][13]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 Anderson (2000), p. 212
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Davies (2007), p. 187
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Torke (1997), p. 110
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 Phillips (1995), p. 102
- ↑ Frost (2000), p. 228; Torke (1997), p. 110
- ↑ Davies (2007), p. 199.
- ↑ Davies (2007), p. 187; Torke (1997), p. 110
- ↑ Oliva (1969), p. 57
- ↑ 9,0 9,1 Frost (2000), p. 228
- ↑ Frost (2000), p. 229
- ↑ Frost (2000), p. 230
- ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 Frost (2000), p. 294
- ↑ Frost (2000), p. 295
Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Anderson, Matthew Smith (2000). Europe in the eighteenth century, 1713-1789. General history of Europe (4 έκδοση). Longman. ISBN 0-582-35744-6.
- Davies, Brian L. (2007). Warfare, state and society on the Black Sea steppe, 1500-1700. Warfare and history. Routledge. ISBN 0-415-23986-9.
- Frost, Robert I (2000). The Northern Wars. War, State and Society in Northeastern Europe 1558-1721. Longman. ISBN 978-0-582-06429-4.
- Oliva, Lawrence Jay (1969). Russia in the era of Peter the Great
. New insights in history. Prentice-Hall. - Phillips, Edward J. (1995). The founding of Russia's navy. Peter the Great and the Azov Fleet, 1688-1714. Contributions in military studies. 159. Greenwood Publishing Group. ISBN 0-313-29520-4.
- Torke, Hans-Joachim (1997). Einführung in die Geschichte Russlands (στα German). C.H.Beck. ISBN 3-406-42304-3.
