Πολιτισμός Πάζιρικ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ιππέας του πολιτισμού Πάζιρικ

Ως πολιτισμός Πάζιρικ είναι γενικά γνωστός ο αρχαιολογικός πολιτισμός των ιππέων της εποχής του σιδήρου Πάζιρικ. Η γνώση μας για αυτόν τον πολιτισμό προκύπτει από ταφικούς τύμβους, διάσπαρτους στην περιοχή των Άνω Αλτάι στη Δημοκρατία της Τιβά.

Τύμβοι και ταφές αλόγων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι τύμβοι (κουργκάν), ηλικίας 2.500 χρόνων παρέχουν μαρτυρίες για την ύπαρξη ενός νομαδικού κτηνοτροφικού λαού που διεξήγαγε εμπόριο με την Περσία και την Κίνα, έκανε χρήση κάνναβης[1], έκανε χρήση της δερματοστιξίας, τουλάχιστον άτομα υψηλής κοινωνικής θέσης[2], και συνήθως έθαβε τα άλογα με τους νεκρούς. Καθώς οι τάφοι πλημμύριζαν και πάγωναν λίγο μετά την κατασκευή τους, ένα μεγάλο τμήμα των οργανικών υλικών του τύμβου που λογικά θα αποσυντίθετο (ιματισμός, δέρμα και σάρκα) διατηρήθηκαν, μεταφέροντας ως τις μέρες μας σχετικές πληροφορίες, καθώς οι τάφοι ανακαλύφθηκαν συλημένοι και ένα μεγάλο τμήμα της αρχαιολογικής μαρτυρίας χάθηκε[3].

Η αρχαιολογική έρευνα έδειξε ότι σε ένα μεγάλο ποσοστό τύμβοι στην αρχαιολογική θέση Χανκαρίνσκι Ντολ στις όχθες του ποταμού Ίνια, παραπόταμου του ποταμού Χαρίς, απομακρυσμένη από τις κύριες θέσεις κατοίκησης των Πάζιρικ περιέχουν υπολείμματα αλόγων. Το χαρακτηριστικό της ταφής αλόγων στις δύο αυτές θέσεις παρουσιάζεται συχνότερα από τις θέσεις που έχουν ανακαλυφθεί στον μέσο Κατούν και η συχνότητα του φαινομένου πλησιάζει τη συχνότητα που καταγράφεται στην κύρια περιοχή κατοίκησης των Πάζιρικ στα νοτιανατολικά και κεντρικά Αλτάι[4]. Άλλη έρευνα έδειξε πώς υφίσταται παντελής έλλειψη ταφών αλόγων σε αρχαιολογικές θέσεις τύπου Σέντελεκ, στις περιοχές του Χαρίς ποταμού και του Κατούν[5].

Ο πολιτισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο πολιτισμός Πάζιρικ τοποθετείται στην περίοδο της πρώιμης εποχής του σιδήρου στην περιοχή (περ. 6ος έως 3ος αιώνας ΠΚΕ) μετά τη χρονολόγηση τεχνέργων και μομμιοποιημένων ανθρώπων στο μόνιμα παγωμένο έδαφος των Αλτάι. Οι μούμιες ανακαλύφθηκαν σε μακρείς τύμβους (ή κουργκάν) όμοιους με τους ταφικούς τύμβους του δυτικού σκυθικού πολιτισμού στην περιοχή της σύγχρονης Ουκρανίας.

Βασικές αρχαιολογικές θέσεις είναι οι ταφές Πάζιρικ στο υψίπεδο Ουκόκ[6] Τόσο τα τέχνεργα όσο και τα ανθρώπινα υπολείμματα υποδεικνύουν ανθηρό πολιτισμό που ευνοήθηκε από τους πολλούς δρόμους εμπορίου και τα καραβάνια εμπόρων που διέσχιζαν την περιοχή[7] Θεωρείται σήμερα πως οι Πάζιρικ ζούσαν μάλλον πολεμική ζωή[8].

Άλλοι τύμβοι Κούργκαν σχετικοί με τον πολιτισμό Πάζιρικ βρίσκονται στην Μαπασαντάρ, την Τουέκτα, το Ουλάντρικ, το Πολόσμακ και το Μπερέλ. Στοιχεία εγκατάστασης συνδεδεμένα με τις ταφές δεν υφίστανται, κάτι που οδηγεί στην υπόθεση ότι οι Πάζιρικ ήταν καθαρά νομαδικός λαός.

Γραφή και τέχνη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

τάπητας του πολιτισμού Πάζιρικ με ορνιθομορφική σύνθεση

Οι Πάζιρικ δεν ήταν εγγράμματοι και τίποτα δεν σώζεται για αυτούς στην αρχαία ελληνική γραμματεία ή ανάλογες κινεζικές πηγές. Σύγχρονα εθνολογικά δεδομένα μας επιτρέπουν να ανακατασκευάσουμε ένα είδος μοντέλου κοινωνικής δομής που ήταν πιθανώς κοινό για τους ποιμενικούς λαούς της αρχαίας κεντρικής Ασίας, συμπεριλαμβανομένων των ιππέων Πάζιρικ.

Στην τέχνη των Πάζιρικ κοινό θέμα είναι οι ορνιθομορφικές συνθέσεις. Δεδομένης της υπόθεσης ότι η τέχνη είναι μία ιδιάζουσα παγκόσμια γλώσσα για την έκφραση έννοιών οι εθνολόγοι επεσήμαναν ως κεντρικό θέμα της τέχνης των Πάζιρικ τον γρύπα, τον φύλακα του χρυσού, των Αριμασπείων του Αριστέα και των Ιστοριών του Ηροδότου[9]. Η εικονογραφία του γρύπα αρπακτικού ερμηνεύεται στο εννοιολογικό πλαίσιο του ταφικού τελετουργικού των Πάζιρικ, ιδιαίτερα σε σκηνές εξοπλισμού των θυσιασμένων αλόγων που συνόδευαν τον νεκρό στον τάφο του. Η ίδια σκηνή στο πλαίσιο του σκυθικού πολιτισμού σήμαινε καλή τύχη, όπως αναφέρεται από κλασικούς ιστορικούς και γεωγράφους[10].

Ένα άλλο κοινό πρότυπο που απαντάται είναι ο γερανός του είδους Anthropoides virgo ενδημικού των αλπικών στεπών των Αλτάι και διακοσμούσε τις κορυφές των τελετουργικών καλυμμάτων κεφαλής. Ο γερανός όπως και ο αετός που απαντάται, επίσης, συχνά είναι παγκόσμιο σύμβολο του ανώτερου βασίλειου των πνευμάτων και του αέρα, κοινό στις ινδοευρωπαϊκές και ουραλικές μυθολογίες[11].

Γενετικές έρευνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σε ανασκαφές του 2006 -από κοινή Ρωσο-γερμανο-μογγολική αποστολή- ταφικών θέσεων των Πάζιρικ του 4ου-3ου αι. ΠΚΕ, πρώιμη εποχή του σιδήρου στην περιοδολόγηση του σκυθικού πολιτισμού έφερε στην επιφάνεια πολύ καλά διατηρημένα ανθρώπινα υπολείμματα, παρέxοντας την ευκαιρία για γενετική μελέτη βασισμένη στο μιτοχονδριακό DNA (mtDNA). Η έρευνα έδειξε προς την κατεύθυνση πιθανών γενετικών επαφών μεταξύ των πληθυσμών των Αλτάι σε εκείνη την περίοδο και άλλων ευρασιατικών περιοχών στην πρώιμη εποχή του σιδήρου[12]

Η γονιδιακή δεξαμενή των κατοίκων των μογγολικών Αλτάι κατά τη διάρκεια της εποχής του σιδήρου φαίνεται συνεπώς πως ήταν παρόμοια με εκείνη των κατοίκων των Αλτάι στη Ρωσία και το Καζακστάν. Κάτι τέτοιο οδηγεί στην υπόθεση ότι οι Πάζιρικ όχι μόνο μοιράζονταν τον ίδιο πολιτισμό, αλλά επίσης μοιράζονταν το ίδιο γενετικό υλικό με πληθυσμούς που απαντώνται δυτικότερα. Επίσης, φαίνεται να έχουν μια παρόμοια γονιδιακή δεξαμενή με τους σύγχρονους κατοίκους των Αλτάι[13].

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Brooks, EB (1988). «Textual evidence for 04c Sino-Bactrian contact». Στο: Mair VH. The Bronze Age and Early Iron Age peoples of Eastern Central Asia. Vol. II. Washington, DC: Institute for the Study of Man. σελίδες 716–726. 
  2. ↑ Levin, Judith (2009). Tattoos and Indigenous Peoples. New York: The Rosen Publishing Group. σελίδες 14-16. ISBN 9781404218284. 
  3. ↑ de Laet, Sigfried J.· Herrmann, Joachim (1996). History of Humanity: From the seventh century B.C. to the seventh century A.D. Paris: UNESCO,. σελ. 448. ISBN 978-92-3-102812-0. 
  4. ↑ Dashkovskiy, P.K.; Usova, I.A. (2011). Archaeology Ethnology & Anthropology of Eurasia 3 (39): 78–84. 
  5. ↑ Shulga, P.I. (2003). Mogilnik skifskogo vremeni Lokot-4a. Barnaul: Izd. Altai. Gos. Univ. σελ. 115. 
  6. ↑ NOVA (2007). «Ice Mummies: Siberian Ice Maiden». PBS - NOVA. Ανακτήθηκε στις 31 Ιουλίου 2007. 
  7. ↑ State Hermitage Museum (2007). «Prehistoric Art - Early Nomads of the Altaic Region». The Hermitage Museum. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουνίου 2007. Ανακτήθηκε στις 31 Ιουλίου 2007. 
  8. ↑ Jordana, Xavier (2009). «The warriors of the steppes: osteological evidence of warfare and violence from Pazyryk tumuli in the Mongolian Altai». Journal of Archaeological Science 36 (7): 1319–1327. doi:10.1016/j.jas.2009.01.008. 
  9. ↑ Ηρόδοτος. iii. 116, iv. 13, 27
  10. ↑ Cheremisin, D.V. (2009). «On the Semantics of Animal Style Ornithomorphic Images in Pazyryk Ritual Artifacts». Archaeology Ethnology & Anthropology of Eurasia 1 (37): 85–94. 
  11. ↑ Ivanov Toporov V.N., V.V.· Toporov, V.N. (1988). Mify narodov mira, Vol 2. Moscow: Sovetskaya Entsiclopedia. σελ. 346–349. 
  12. ↑ Pilipenko, Aleksandr S. et al (2010). «Mitochondrial DNA studies of the Pazyryk people (4th to 3rd centuries BC) from northwestern Mongolia». Archaeol Anthropol Sci (2): 231–236. doi:10.1007/s12520-010-0042-z. 
  13. ↑ Mercedes González-Ruiz et al. "Tracing the Origin of the East-West Population Admixture in the Altai Region (Central Asia)". PLoS ONE 7(11): e48904. doi:10.1371/journal.pone.0048904

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Πολιτισμός_Πάζιρικ&oldid=9864915"