Οικία Κανάρη

Οικία Κανάρη
Επιγραφή στην είσοδο της πολυκατοικίας που ανεγέρθηκε στη θέση της οικίας Κανάρη
Είδος	οικία
Γεωγραφικές συντεταγμένες	37°59′58″N 23°44′20″E
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Αθηναίων
Τοποθεσία	Κυψέλη
Χώρα	Ελλάδα
δεδομένα (π)

Η Οικία Κανάρη, το σπίτι που έζησε και πέθανε ο ήρωας της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, Κωνσταντίνος Κανάρης (1790 - 1877), βρισκόταν στην οδό Κυψέλης αριθ. 56 στην Αθήνα.

Το σπίτι του Κανάρη, οι κληρονόμοι του, το έδωσαν σαν προίκα στον δικηγόρο Μπαλτή, που παντρεύτηκε την εγγονή του μπουρλοτιέρη. Η Αθηνά Μπαλτή το γένος Κανάρη, που πέθανε το 1930, το έδωσε προίκα στην κόρη της, όταν παντρεύτηκε. Όταν πέθανε η πεθερά του, ο νέος ιδιοκτήτης Μαούτσος αποφάσισε να το πουλήσει. Η κυβέρνηση στην αρχή θέλησε να προβεί στην αγορά του αλλά όχι αγοράζοντας όλο το κτήμα που το περιέβαλλε, παρά μόνο το κτίριο έκτασης 900 πήχεων. Τελικά οι διαπραγματεύσεις δεν προχώρησαν και ο ιδιοκτήτης του άρχισε τις επισκευές με σκοπό να το νοικιάσει. Η οικογένεια Μαούτσου έμενε σε ένα άλλο σπίτι στο ίδιο κτήμα, και έτσι διαμόρφωσε το ισόγειο -στο οποίο ο Κανάρης το είχε για αποθήκη ζωοτροφών- σε κατάστημα, το οποίο νοίκιασε για ζαχαροπλαστείο, ενώ το υπόλοιπο σπίτι διαιρέθηκε σε μικρότερα διαμερίσματα και νοικιάστηκε. Μετά άρχισε να επισκευάζει και το πάνω πάτωμα.

Στα 1936, ο Χρ. Εμ. Αγγελομάτης δίνει μια λεπτομερή περιγραφή του σπιτιού, όταν υπήρχε ακόμη το σπίτι του Κανάρη: Στην πρόσοψη του σπιτιού υπήρχε ένα τεράστιο δωμάτιο με τζάκι στον τοίχο, όπου ο Κανάρης πέρασε μαζί με τη γυναίκα του τα χρόνια της ζωής του. Εκεί στον τοίχο κοντά στο τζάκι υπήρχαν μερικά χαράγματα, που ο ίδιος ο Κανάρης χάραζε μ' ένα σουγιά και που σήμαινε το καθένα κι ένα χρόνο της ζωής του. Δίπλα σ' αυτό το μεγάλο καθιστικό δωμάτιο ήταν το υπνοδωμάτιο του Κανάρη. Το σπίτι είχε στο πίσω μέρος του κήπο με πελώρια πεύκα κι ένα κιόσκι σαν ταράτσα, όπου ο Κανάρης περνούσε τα βράδια του.

Ένα καφενείο-ζαχαροπλαστείο με τον τίτλο "Ο Κανάρης" κι ένα μανάβικο κατέλαβαν το κάτω μέρος του σπιτιού. Μια πινακίδα στον τοίχο, όπως λέει ο Αγγελομάτης, έγραφε πως στο σπίτι αυτό έζησε και πέθανε το 1877 ο "μπουρλοτιέρης" Κωνσταντίνος Κανάρης.

Το σπίτι του Κανάρη σε φωτογραφία του 1933

Λίγο παρακάτω από το σπίτι του Κανάρη υπάρχει η μικρή εκκλησία των Αγίων Αποστόλων, ιδιοκτησία της οικογένειας Κωνσταντίνου Κανάρη, όπου ο Κανάρης συνήθιζε να παρακολουθεί τη λειτουργία. Το στασίδι του, όπου καθόταν, είναι κλεισμένο με αλυσίδα και κανείς δεν έχει καθίσει σ' αυτό από τότε που πέθανε.

Ο Κωνσταντίνος Κανάρης πέθανε στο σπίτι αυτό της Κυψέλης στις 2 Σεπτεμβρίου 1877, εν ενεργεία πρωθυπουργός, και τάφηκε με μεγάλες τιμές στο Α' Νεκροταφείο Αθηνών.

Σήμερα, το σπίτι του Κανάρη έχει από χρόνια κατεδαφιστεί και στη θέση του έχει ανεγερθεί μια πολυώροφη πολυκατοικία. Στο υπέρθυρο της εισόδου της υπάρχει μια μαρμάρινη πλάκα που αναγράφει: "Εις τον χώρον εφ' ου ανηγέρθη η πολυκατοικία αύτη έκειτο η ταπεινή οικία εν τη οποία έζησε και απέθανεν εν έτει 1877 ο ήρως της Επαναστάσεως του 1821 ναύαρχος Κωνσταντίνος Κανάρης".

Ένας ανδριάντας του Κανάρη, με νησιώτικη φορεσιά και με το δαυλό στο δεξί χέρι, έτοιμος να πυρπολήσει την τουρκική ναυαρχίδα, έχει τοποθετηθεί προς τιμήν του στην Πλατεία Κυψέλης, φιλοτεχνημένος το 1876 από τον γλύπτη Λάζαρο Φυτάλη (1831 - 1909). Επίσης, μαρμάρινη προτομή του Κανάρη υπάρχει στο Πεδίον του 'Αρεως της Αθήνας, έργο του γλύπτη Μιχάλη Τόμπρου (1889 - 1974).

Πηγές

• Χρ. Εμ. Αγγελομάτης: "Το Σπίτι του Μπουρλοτιέρη", περιοδ. "ΝΕΑ ΕΣΤΙΑ", τεύχος 231/1936, σελ. 1059-1060.
• Ζέττα Αντωνοπούλου: "Τα γλυπτά της Αθήνας" (Υπαίθρια Γλυπτική 1834 - 2004), Εκδ. ΠΟΤΑΜΟΣ, Αθήνα, 2003.
• Κάτια Μητροπούλου: "Αθήνα: Μνήμες και Κτήρια", α' έκδοση, Εκδόσεις "Ι. Σιδέρις", Αθήνα, 2004.