Θωρηκτό Ποτέμκιν (ταινία, 1925)

Θωρηκτό Ποτέμκιν (ταινία, 1925)
Σκηνοθεσία	Σεργκέι Αϊζενστάιν
Παραγωγή	Yakov Bliokh
Σενάριο	Σεργκέι Αϊζενστάιν, Nikolai Aseev, Σεργκέι Τετιάκοφ, Nina Agadzhanova-Shutko και Γριγκόρι Αλεξαντρόφ
Πρωταγωνιστές	Αλεξάντρ Πάβλοβιτς Αντόνοφ, Γριγκόρι Αλεξαντρόφ, Αλεξάντρ Αντόνοφ, Σεργκέι Αϊζενστάιν, Andrei Fajt, Beatrice Vitoldi, Vladimir Barsky, Aleksanteri Ahola-Valo και Ivan Bobrov
Μουσική	Νικολάι Νικολάγιεβιτς Κριούλοφ, Edmund Meisel και Ντμίτρι Σοστακόβιτς
Φωτογραφία	Eduard Tisse και Βλαντιμίρ Ποπόφ
Μοντάζ	Σεργκέι Αϊζενστάιν και Γριγκόρι Αλεξαντρόφ
Εταιρεία παραγωγής	Mosfilm και Κρατική Επιτροπή Κινηματογράφου της ΕΣΣΔ
Διανομή	Κρατική Επιτροπή Κινηματογράφου της ΕΣΣΔ και Netflix
Πρώτη προβολή	21 Δεκεμβρίου 1925 και 24 Δεκεμβρίου 1925 (Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών)
Διάρκεια	74 λεπτά
Προέλευση	Ένωση Σοβιετικών Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών
Γλώσσα	Ρωσικά
	δεδομένα (π • σ • ε )

Η περίφημη σκηνή με το καροτσάκι στις Σκάλες της Οδησσού, από το *Θωρηκτό Ποτέμκιν* (1925) του Σεργκέι Αϊζενστάιν.

Το Θωρηκτό Ποτέμκιν (αυθεντικός τίτλος στα ρωσικά: Бронено́сец «Потёмкин»‎‎, Bronenosets Potyomkin) είναι μια ρωσική ταινία του 1925, του σκηνοθέτη Σεργκέι Αϊζενστάιν και θεωρείται ένα από τα αριστουργήματα του βωβού κινηματογράφου. Η ταινία εξιστορεί το πραγματικό γεγονός της ανταρσίας του πληρώματος του ομώνυμου πλοίου και αναπαράγει το χρονικό των τεσσάρων πρώτων ημερών της ανταρσίας που σημειώθηκε στο πλαίσιο της Ρωσικής επανάστασης του 1905.

Δομή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ταινία χωρίζεται στα εξής πέντε κεφάλαια:

Άντρες και έντομα, όπου οι ναύτες αρνούνται να φάνε το κρέας.
Δράμα στο κατάστρωμα, με την εξέγερση των ναυτών και τη δολοφονία του αρχηγού τους, Βακουλεντσούκ, από τον βίαιο αξιωματικό.
Ένας νεκρός ζητά δικαιοσύνη, με τους εργάτες της Οδησσού να θρηνούν τον Βακουλεντσούκ.
Οι σκάλες της Οδησσού, όπου οι στρατιώτες του τσάρου κατασφάζουν το λαό.
Συνάντηση με τους διώκτες, κατά την οποία τα πληρώματα των πλοίων που καταδιώκουν το Ποτέμκιν, επευφημούν τους εξεγερμένους συναδέλφους τους.

Παραγωγή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στο Θωρηκτό Ποτέμκιν ο Αϊζενστάιν εφάρμοσε επαναστατικές τεχνικές στην αφήγηση, όπως η ρεαλιστική (για τα δεδομένα της εποχής) περιγραφή των συγκρούσεων και η απεικόνιση των χαρακτήρων με τέτοιο τρόπο, ώστε ο θεατής να ταυτίζεται με τους εξεγερμένους. Το πλέον καινοτόμο όμως στοιχείο, το οποίο χωρίς υπερβολή διαμόρφωσε τον σύγχρονο κινηματογράφο, ήταν το νευρώδες μοντάζ - μέχρι τότε, οι ταινίες έμοιαζαν περισσότερο με κινηματογραφημένα θεατρικά έργα.

Υποδοχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά την αρχική προβολή της ταινίας στις σοβιετικές αίθουσες, το κοινό σοκαρίστηκε και η επιτυχία ήταν μάλλον μικρή. Όταν όμως προβλήθηκε σε διεθνή φεστιβάλ και παρά τον καθαρά προπαγανδιστικό χαρακτήρα της, ο Αϊζενστάιν γνώρισε την αποθέωση. Ακόμα κι ο ναζί Γιόζεφ Γκαίμπελς παρατήρησε πως αυτό το υπέροχο φιλμ δεν έχει όμοιό του (...) εάν κάποιος δεν έχει στέρεα πολιτική στάση, θα μπορούσε να γίνει μπολσεβίκος παρακολουθώντας το.

Το Θωρηκτό Ποτέμκιν θεωρείται ένα από τα διαχρονικά αριστουργήματα του παγκόσμιου κινηματογράφου. Σκηνές από την ταινία έχουν αναπαραχθεί εν είδει φόρου τιμής σε πλήθος μεταγενέστερων ταινιών, όπως στους Αδιάφθορους (Μπράιαν ντε Πάλμα), το Μπραζίλ (Τέρι Γκίλιαμ), τον Πόλεμο των Άστρων 3 (Τζορτζ Λούκας) κ.ά.

Όπως λέει και ο Μαρκ Φερρό, «...στην περίπτωση του Θωρηκτού Ποτέμκιν ο θρύλος κατόρθωσε να προσλάβει τα χαρακτηριστικά της ιστορίας». Ο ίδιος ο σκηνοθέτης της παραδέχεται πως το περιστατικό αυτό της εξέγερσης είχε περιπέσει σε λήθη [...] αμυδρά το θυμούνταν και συζητούσαν γι΄αυτή ακόμα λιγότερο. Έτσι, η σφαγή δεν διαδραματίστηκε ποτέ στις σκάλες Ρισελιέ, ενώ αποσιωπάται το άδοξο τέλος του αήττητου πλοίου.^[7]