Εντ Γουντ (ταινία)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Εντ Γουντ
(Ed Wood)
Η επίσημη κινηματογραφική αφίσα της ταινίας.
ΣκηνοθεσίαΤιμ Μπάρτον[1][2][3]
ΠαραγωγήΤιμ Μπάρτον και Ντενίζ Ντι Νόβι
ΣενάριοΣκοτ Αλεξάντερ, Scott Alexander and Larry Karaszewski και Λάρι Καρασέφσκι[4]
ΠρωταγωνιστέςΤζόνι Ντεπ[5][1][3], Μάρτιν Λάνταου[5][1][3], Πατρίσια Αρκέτ[1][6][7], Σάρα Τζέσικα Πάρκερ[1][3][6], Τζέφρεϊ Τζόουνς[1][7], Λίζα Μαρί[7], Μπιλ Μάρεϊ[1][3][8], Βίνσεντ Ντ'Ονόφριο[1][7], Μάικ Σταρ[7], Μαξ Κασέλα[7], Τζούλιετ Λαντάου[7], Τζορτζ Στιλ, G. D. Spradlin, Μπρεντ Χίνκλεϊ[7], Νεντ Μπέλαμι[7], Μελόρα Γουόλτερς[4], Μορίς Λαμάρς[4], Arlene Tai[4], Ρανς Χάουαρντ[4], Gregory Walcott[4], Μάθιου Μπάρι[4], Νόρμαν Άλντεν[4] και Charles C. Stevenson Jr.[4]
ΜουσικήΧάουαρντ Σορ
ΦωτογραφίαΣτέφαν Τσάπσκι
ΜοντάζΚρις Λέμπενσο
ΕνδυματολόγοςColleen Atwood
Εταιρεία παραγωγήςTouchstone Pictures
ΔιανομήInterCom και Netflix
Πρώτη προβολή13  Ιουλίου 1995 (Γερμανία)[9], 30  Σεπτεμβρίου 1994 (Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής) και 23  Σεπτεμβρίου 1994
Κυκλοφορία
  • 23 Σεπτεμβρίου 1994 (1994-09-23) (Νέα Υόρκη)
  • 30 Σεπτεμβρίου 1994 (1994-09-30) (ΗΠΑ)
Διάρκεια127 λεπτά
ΠροέλευσηΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής
ΓλώσσαΑγγλικά
Προϋπολογισμός$18 εκατ. δολάρια[10]
Ακαθάριστα έσοδα$13,8 εκατ. δολάρια[11]
δεδομένα (π • σ • ε )

Το Εντ Γουντ (αγγλικά: Ed Wood‎‎) είναι βιογραφική κωμική-δραματική ταινία αμερικανικής παραγωγής του 1994, η οποία μάλιστα γυρίστηκε ασπρόμαυρη, σε σκηνοθεσία και παραγωγή του Τιμ Μπάρτον και με πρωταγωνιστή τον Τζόνι Ντεπ ως Εντ Γουντ, τον ομώνυμο καλτ σκηνοθέτη.

Η ταινία αφορά την περίοδο της ζωής του Γουντ όταν γύρισε τις πιο γνωστές του ταινίες, καθώς και τη σχέση του με τον ηθοποιό Μπέλα Λουγκόζι, τον οποίο υποδύεται ο Μάρτιν Λάνταου. Οι Σάρα Τζέσικα Πάρκερ, Πατρίσια Αρκέτ, Τζέφρι Τζόουνς, Λίζα Μαρί και ο Μπιλ Μάρεϊ συγκαταλέγονται στους υποστηρικτικούς ρόλους.

Η σύλληψη της ιδέας για αυτή την ταινία έγινε από τους συγγραφείς Σκοτ Αλεξάντερ και Λάρι Καραζβέφσκι όταν ήταν φοιτητές στο USC School of Cinematic Arts. Εκνευρισμένοι που θεωρούνταν αποκλειστικά σεναριογράφοι για οικογενειακές ταινίες με το έργο τους στο Problem Child (1990) και το σίκουελ του 1991, ο Αλεξάντερ και ο Καραζβέφσκι έκλεισαν συμφωνία με τους Μπάρτον και Ντένις Ντι Νόβι για την παραγωγή του Εντ Γουντ. Αρχικά, ο Μάικλ Λίμαν επιλέχθηκε για να σκηνοθετήσει το έργο, αλλά λόγω προγραμματιστικών συγκρούσεων με τη δουλειά του στην ταινία Airheads (1994), αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη θέση του σκηνοθέτη, την οποία ανέλαβε ο Τιμ Μπάρτον.

Το Εντ Γουντ ήταν αρχικά υπό ανάπτυξη στην Columbia Pictures, αλλά το στούντιο έβαλε την ταινία σε «αναστολή» λόγω της απόφασης του Μπάρτον να την γυρίσει ασπρόμαυρη. Τελικά μεταφέρθηκε στα Walt Disney Studios, τα οποία παρήγαγαν την ταινία μέσω της εταιρείας Touchstone Pictures. Η ταινία αποδείχθηκε οικονομικά ανεπιτυχής, επιστρέφοντας μόνο 13,8 εκατομμύρια δολάρια έναντι προϋπολογισμού 18 εκατομμυρίων δολαρίων, αλλά έτυχε θετικής αποδοχής από τους κριτικούς κατά την κυκλοφορία της, με ιδιαίτερους επαίνους για τις ερμηνείες και το μακιγιάζ του Ντεπ και του Λαντάου. Τελικά έγινε καλτ κλασική και κέρδισε δύο βραβεία Όσκαρ: Β' Ανδρικού Ρόλου για τον Λαντάου και Καλύτερου Μακιγιάζ για τον Ρικ Μπέικερ (που σχεδίασε το προσθετικό μακιγιάζ του Λαντάου), τον Βι Νέιλ και τη Γιολάντα Τούσινγκ. Η ταινία θεωρείται πλέον ένα από τα καλύτερα έργα του Μπάρτον.

Πλοκή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1952, ο Εντ Γουντ αγωνίζεται να μπει στην κινηματογραφική βιομηχανία. Στο άκουσμα μιας ανακοίνωσης στο περιοδικό Variety ότι ο παραγωγός Τζορτζ Βάις προσπαθεί να αγοράσει την ταινία της Κριστίν Γιόργκενσεν, ο Γουντ συναντά τον Βάις για να σκηνοθετήσει μια φανταστική πλέον ταινία με τίτλο I Changed My Sex! αλλά δεν προσλαμβάνεται. Στη συνέχεια, ο Γουντ συναντά το μακροχρόνιο είδωλό του, τον ηθοποιό ταινιών τρόμου Μπέλα Λουγκόζι, με τον οποίο γίνονται φίλοι. Ο Γουντ πείθει τον Βάις να τον αφήσει να σκηνοθετήσει την ταινία, πείθοντάς τον ότι με την ύπαρξη ενός τέτοιου πρωταγωνιστή η ταινία θα κατάφερνε να πουλήσει περισσότερα εισιτήρια και ότι θα μπορούσαν να υπογράψουν με τον Λουγκόζι σε χαμηλή τιμή.

Κατά τη διάρκεια της παραγωγής για το Glen or Glenda, ο Γουντ και ο Γουντ διαφωνούν για τον τίτλο και το θέμα της ταινίας, αλλά ο Βάις τελικά παίζει με τους κανόνες του Γουντ, αν και απρόθυμα. Τα γυρίσματα ξεκινούν, με την ιστορία τώρα για μια τραβεστί. Ο Γουντ ακολουθεί την παραγωγή ταινιών με μια ασυνήθιστη προσέγγιση, γυρίζοντας μόνο μία λήψη ανά σκηνή, δίνοντας στους ηθοποιούς πολύ μικρή σκηνοθεσία και χρησιμοποιώντας στιγμιότυπα για να καλύψουν τα κενά. Η ταινία βγαίνει σε κριτική και εμπορική αποτυχία, εμποδίζοντας τον Γουντ να πιάσει δουλειά στο Weiss' Screen Classics ή να συνεργαστεί με τον εκτελεστικό διευθυντή της Warner Bros. Φέλντμαν (ο οποίος στην αρχή πιστεύει ότι η ταινία είναι ένα πρακτικό αστείο που τον έπαιξε τον Γουίλιαμ Γουέλμαν). Μετά από συμβουλή της κοπέλας του, Ντολόρες Φούλερ, ο Γουντ αποφασίζει να χρηματοδοτήσει ανεξάρτητα την επόμενη ταινία του. Ο Γουντ δεν καταφέρνει να βρει χρήματα για το Bride of the Atom, αλλά συστήνεται σε ένα μέντιουμ που ονομάζεται The Amazing Criswell που του δίνει συμβουλές για το πώς να πουλήσει καλύτερα τον εαυτό του. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ο Γουντ ανακάλυψε ότι ο Λουγκόζι έχει αναπτύξει εθισμό στη μορφίνη.

Ο Γουντ συναντά τη Λορέτα Κινγκ, την οποία μπερδεύει με μια πλούσια κληρονόμο και της ζητά να χρηματοδοτήσει την ταινία και καταλήγει να της δώσει τον πρωταγωνιστικό ρόλο αντί για την Φούλερ όπως είχε προγραμματιστεί με την Φούλερ να της ανατίθεται ένας πιο ταπεινός ρόλος. Τα γυρίσματα ξεκινούν, αλλά διακόπτονται όταν αποκαλύπτεται ότι η Λορέτα είναι στην πραγματικότητα φτωχή, έτσι ο Εντ πείθει τον μεγιστάνα Ντον ΜακΚόι να συνεχίσει να χρηματοδοτεί την ταινία, ο οποίος συμφωνεί εφόσον ο γιος του έχει επιλεγεί ως πρωταγωνιστής στην ταινία. Όταν τελειώνουν τα γυρίσματα, με τον τίτλο να έχει αλλάξει σε Bride of the Monster, η Ντολόρες χωρίζει με τον Γουντ λόγω του κύκλου ακατάλληλων φίλων και της κακής ποιότητας των ταινιών του. Ο Λουγκόζι επιχειρεί να κάνει διπλή αυτοκτονία με τον Εντ, αφού η κυβέρνηση του κόβει το επίδομα ανεργίας, ωστόσο αποτυγχάνει. Ο Λουγκόζι μπαίνει στο αποκατάσταση για να θεραπεύσει τον εθισμό του στα ναρκωτικά και ο Εντ συναντά την Κάθι Ο'Χάρα, η οποία επισκέπτεται τον πατέρα της εκεί. Βγαίνει ραντεβού μαζί της και της αποκαλύπτει την αμφιφυλοφιλία του, την οποίο αποδέχεται. Αφού ο Λουγκόζι βγαίνει από το κέντρο αποτοξίνωσης, μαζί με τον Εντ γυρίζουν μια ταινία με τον Λουγκόζι έξω από το σπίτι του. Ο Γουντ και η παρέα του παρευρίσκονται στην πρεμιέρα του Bride of the Monster, όπου ένας θυμωμένος όχλος τους διώχνει έξω από το θέατρο.

Στη συνέχεια, ο Λουγκόζι πεθαίνει, αφήνοντας τον Εντ χωρίς πρωταγωνιστή. Αφού μαθαίνει ότι η εκκλησία του ιδιοκτήτη του δυσκολεύεται να δημιουργήσει μια σειρά θρησκευτικών ταινιών για τους 12 Αποστόλους, ο Εντ τον πείθει να επιτρέψει στην εκκλησία του να χρηματοδοτήσει το σενάριό του για μια ταινία επιστημονικής φαντασίας, το «Grave Robbers from Outer Space», η οποία θα μπορούσε έχει μια επιτυχία στο box office και δημιουργούν αρκετά χρήματα για το ονειρεμένο έργο του Ρέινολντς. Ο Εντ Γουντ προσλαμβάνει τον Δρ. Τομ Μέισον για να πρωταγωνιστήσει στην ταινία (ο τελευταίος είναι ο ρόλος του Λουγκόζι) και επίσης έχει συγκρούσεις με τους Βαπτιστές για τον τίτλο, το περιεχόμενο του σεναρίου και το στυλ σκηνοθεσίας του Εντ Γουντ, που τελικά μετονομάστηκε σε Σχέδιο 9 από το Διάστημα / Plan 9 from Outer Space. Ο Εντ σύντομα φεύγει από το πλατό λόγω απογοήτευσης για να πάει στο πλησιέστερο μπαρ, όπου έχει μια συνάντηση με τον σκηνοθέτη Όρσον Γουέλς, ο οποίος αναζωπυρώνει την έμπνευση του Εντ συμβουλεύοντάς τον να διεκδικήσει το όραμά του και αντισταθεί στις καλλιτεχνικές αλλαγές που του επιβάλλονται από τους χορηγούς. Τα γυρίσματα τελειώνουν, με τον Εντ να αναλαμβάνει δράση ενάντια στις επιθυμίες των παραγωγών του. Αφού παρευρεθούν στην πρεμιέρα, ο Εντ Γουντ και η Κάθυ Ο'Χάρα πηγαίνουν στο Λας Βέγκας για να παντρευτούν.

Διανομή ρόλων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραγωγή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι συγγραφείς Σκοτ Αλεξάντερ και Λάρι Καραζβέφσκι συνέλαβαν την ιδέα για μια βιογραφική ταινία του Εντ Γουντ όταν ήταν φοιτητές στο USC School of Cinematic Arts. [12] Ο Αλεξάντερ πρότεινε ακόμη και τη δημιουργία ενός ντοκιμαντέρ για το Wood, The Man in the Angora Sweater, στο δεύτερο έτος στο USC.[13] Ωστόσο, σκέφτηκε ο Καραζβέφσκι, "δεν θα υπήρχε κανένας στον πλανήτη Γη που θα έκανε αυτή την ταινία ή θα ήθελε να κάνει αυτήν την ταινία, επειδή αυτές δεν είναι του είδους των ταινιών που γίνονται". [13] Εκνευρισμένοι που τους θεωρούσαν αποκλειστικά σεναριογράφους οικογενειακών ταινιών για το έργο τους στο Problem Child και Problem Child 2, ο Αλεξάντερ και ο Καραζβέφσκι έγραψαν προσχέδιο σεναρίου 10 σελίδων για το Εντ Γουντ και πρότειναν την ιδέα στον σκηνοθέτη Μάικλ Λίμαν, με τον οποίο παρακολούθησαν την σχολή κινηματογράφου. [12] Η βάση για το σενάριο τους προήλθε από το Nightmare of Ecstasy του Rudolph Gray : The Life and Art of Edward D. Wood Jr., [14] μια ολοκληρωμένη βιογραφία, η οποία βασίζεται σε συνεντεύξεις από την οικογένεια και τους συναδέλφους του Γουντ.[15] Ο Λίμαν παρουσίασε το προσχέδιο τους στον παραγωγό του Heathers, Ντένις Ντι Νόβι, ο οποίος είχε συνεργαστεί προηγουμένως με τον Τιμ Μπάρτον στις ταινίες Ο Ψαλιδοχέρης, Ο Μπάτμαν Επιστρέφει και Χριστουγεννιάτικος Εφιάλτης, και συνήφθη συμφωνία με τον Λίμαν ως σκηνοθέτη και τους Μπάρτον και Ντι Νόβι στην παραγωγή. [12]

Ο Μπάρτον άρχισε να διαβάζει το Nightmare of Ecstasy και μερικά από τα γράμματα του Γουντ. Εντυπωσιάστηκε από το πώς «έγραφε για τις ταινίες του σαν να έφτιαχνε τον Πολίτη Κέιν, ενώ οι άλλοι άνθρωποι τις αντιλαμβάνονταν ως τις χειρότερες ταινίες όλων των εποχών». [15] Ο Μπάρτον παραδέχεται ότι ήταν πάντα θαυμαστής του Εντ Γουντ, γι' αυτό και η βιογραφική ταινία γυρίζεται με μια μεγαλειώδη προκατάληψη που γεννήθηκε από τον θαυμασμό του για το έργο του Γουντ, και όχι από τη χλευαστική στάση των επικριτών του Γουντ. [16] Η σχέση μεταξύ του Γουντ και του Λουγκόζι στο σενάριο απηχεί στενά τη σχέση του Μπάρτον με το δικό του είδωλο και δύο φορές συνάδελφό του, Βίνσεντ Πράις. Είπε σε μια συνέντευξή του, «Η γνωριμία με τον Βίνσεντ είχε απίστευτο αντίκτυπο σε μένα, το ίδιο αντίκτυπο πρέπει να ένιωσε ο Εντ που συναντήθηκε και δούλευε με το είδωλό του». [17] Εν τω μεταξύ, ο Μπάρτον είχε κληθεί να σκηνοθετήσει τη Μαίρη Ρέιλι για την Columbia Pictures με την Ουινόνα Ράιντερ στον ομώνυμο ρόλο. [12]

Ωστόσο, ο Μπάρτον εγκατέλειψε τη Μαίρη Ρέιλι λόγω της απόφασης της Columbia να γυρίσει γρήγορα την ταινία και το ενδιαφέρον τους για την Τζούλια Ρόμπερτς στον ομώνυμο ρόλο αντί για την Ράιντερ. Αυτό ώθησε τον Μπάρτον να ενδιαφερθεί να σκηνοθετήσει ο ίδιος το Εντ Γουντ, με την κατανόηση ότι θα μπορούσε να γίνει γρήγορα. [12]Ο Λίμαν είπε: "Ο Τιμ ήθελε να κάνει αυτήν την ταινία αμέσως και να σκηνοθετήσει, αλλά είχα ήδη αφοσιωθεί στους Airheads.[18] Ο Λίμαν έλαβε πίστωση εκτελεστικού παραγωγού . Οι Αλεξάντερ και Καραζβέφσκι παρέδωσαν ένα σενάριο 147 σελίδων σε έξι εβδομάδες. Ο Μπάρτον διάβασε το πρώτο προσχέδιο και αμέσως συμφώνησε να σκηνοθετήσει την ταινία ως είχε, χωρίς καμία αλλαγή ή επανεγγραφή. [12] Το Εντ Γουντ έδωσε στον Μπάρτον την ευκαιρία να κάνει μια ταινία που ήταν περισσότερο καθοδηγούμενη από χαρακτήρες σε αντίθεση με το στυλ. Είπε σε μια συνέντευξή του, Σε μια ταινία σαν αυτή, βρίσκω ότι δεν χρειάζεται να κάνεις σενάριο. Δουλεύεις κυρίως με ηθοποιούς και δεν υπάρχουν εφέ, οπότε είναι καλύτερο να είναι πιο αυθόρμητοι. [19]

Αρχικά, το Εντ Γουντ βρισκόταν σε ανάπτυξη με την Columbia, αλλά όταν ο Μπάρτον αποφάσισε ότι ήθελε να γυρίσει την ταινία σε ασπρόμαυρο χρώμα, ο επικεφαλής του στούντιο, Μαρκ Κάντον, δεν συμφωνούσε.[20] Ο Μπάρτον είπε ότι το ασπρόμαυρο ήταν "κατάλληλο για το υλικό και την ταινία, και αυτή ήταν μια ταινία που έπρεπε να είναι ασπρόμαυρη". Επέμεινε στον απόλυτο δημιουργικό έλεγχο, και έτσι τον Απρίλιο του 1993, έναν μήνα πριν από την αρχική ημερομηνία έναρξης, ο Κάντον έβαλε το Εντ Γουντ σε αναστολή. Η απόφαση προκάλεσε το ενδιαφέρον των Warner Bros., Paramount Pictures και της 20th Century Studios για το Δικαίωμα προαίρεσης της ταινίας, αλλά ο Μπάρτον αποδέχτηκε μια προσφορά από την Walt Disney Studios, η οποία είχε προηγουμένως την παραγωγή του The Nightmare Before Christmas. Παρόμοια με το Nightmare, η Disney κυκλοφόρησε το Εντ Γουντ κάτω από το σήμα της Touchstone Pictures. Με προϋπολογισμό 18 εκατομμυρίων δολαρίων, η Disney δεν θεώρησε ότι η ταινία ήταν τόσο μεγάλος κίνδυνος και έδωσε στον Μπάρτον πλήρη δημιουργική αυτονομία. Ο Μπάρτον αρνήθηκε επίσης έναν μισθό και δεν πληρώθηκε για τη δουλειά του στο Εντ Γουντ . Η κύρια φωτογραφία ξεκίνησε τον Αύγουστο του 1993 και διήρκεσε 72 ημέρες. [12] [21]

Μουσική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παρά την προηγούμενη σχέση του σε έξι ταινίες με τον Ντάνι Έλφμαν, ο Μπάρτον επέλεξε τον Χάουαρντ Σορ για να γράψει τη μουσική. Υπό την πίεση να τελειώσει την μουσική για το Μπάτμαν Επιστρέφει, η σχέση του Μπάρτον με τον Έλφμαν έγινε τεταμένη και ο Μπάρτον παραδέχτηκε ότι αυτός και ο Έλφμαν είχαν «δημιουργικές διαφορές» κατά τη διάρκεια της ταινίας The Nightmare Before Christmas. [22] [12]

Κινηματογράφιση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η ταινία γυρίστηκε σε διάφορες τοποθεσίες μέσα και γύρω από την περιοχή του Λος Άντζελες.[23]

Ιστορική ακρίβεια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Όταν περιγράφει την ακρίβεια της ταινίας, ο Μπάρτον εξήγησε: δεν είναι σαν μια εντελώς σκληροπυρηνική ρεαλιστική βιογραφική ταινία. Κάνοντας μια βιογραφική ταινία δεν μπορείς παρά να μπεις λίγο στο πνεύμα του ατόμου, οπότε για μένα, κάποια από την ταινία προσπαθεί να περάσει λίγο από τον Εντ. Οπότε έχει μια υπερβολικά αισιόδοξη ποιότητα. [12] Ο Μπάρτον αναγνώρισε ότι πιθανώς απεικόνισε τον Γουντ και το συνεργείο του με έναν υπερβολικά συμπονετικό τρόπο, δηλώνοντας ότι δεν ήθελε να γελοιοποιήσει ανθρώπους που είχαν ήδη γελοιοποιηθεί για μεγάλο μέρος της ζωής τους . Ο Μπάρτον αποφάσισε να μην απεικονίσει την πιο σκοτεινή πλευρά της ζωής του Γουντ επειδή τα γράμματά του δεν αναφέρονταν ποτέ σε αυτή την πτυχή και παρέμεναν αισιόδοξα. Για τον σκοπό αυτό, ο Μπάρτον ήθελε να κάνει την ταινία μέσα από τα μάτια του Γουντ. [16] Είπε σε μια συνέντευξή του: Ποτέ δεν έχω δει κάτι παρόμοιο, το είδος της κακής ποίησης και του πλεονασμού – λέγοντας, για παράδειγμα, με πέντε προτάσεις ό,τι θα χρειαζόταν στους περισσότερους κανονικούς ανθρώπους... Ωστόσο, υπάρχει μια ειλικρίνεια απέναντί τους που είναι πολύ ασυνήθιστη και πάντα το έβρισκα κάπως συγκινητικό καθώς τους δίνει ένα σουρεαλιστικό, παράξενα εγκάρδιο συναίσθημα. [24]

Σύμφωνα με τους Μπέλα Τζ. Λουγκόζι (ο γιος του), Φόρεστ Άκερμαν, Ντολόρες Φούλερ και Ρίτσαρντ Σέφιλντ, η απεικόνιση του Λουγκόζι στην ταινία είναι ανακριβής καθώς στην πραγματική ζωή του, δεν χρησιμοποίησε ποτέ βωμολοχίες, είχε μικρά σκυλιά ή κοιμόταν σε φέρετρα. Επιπλέον, αντίθετα με ό,τι παρουσιάστηκε στην ταινία, ο Λουγκόζι δεν εκδιώχθηκε από το διαφημιστικό κόμικ σε ένα σκετς σε μια τηλεοπτική εκπομπή με τη συμμετοχή του Γουντ αλλά σε μια άλλη εκπομπή χρόνια νωρίτερα πριν συναντηθούν οι δυο τους. [25] [26]

Ο βιογράφος του Μπάρτον, Κεν Χάνκε, επέκρινε την απεικόνιση της Ντολόρες Φούλερ: Η πραγματική Φούλερ είναι μια ζωηρή, έξυπνη, χιουμοριστική γυναίκα, είπε ο Χάνκε, ενώ η ερμηνεία της Πάρκερ την παρουσιάζει ως ένα είδος ανόητης κωμικής για το πρώτο μέρος της ταινίας και έναν μάλλον επικριτικό και εντελώς δυσάρεστο χαρακτήρα στις μεταγενέστερες σκηνές της. [18] Κατά τη διάρκεια των ετών της με τον Γουντ, η Φούλερ είχε τακτικές τηλεοπτικές δουλειές στο Queen for a Day και στο The Dinah Shore Show, οι οποίες δεν αναφέρονται. Η Φούλερ επέκρινε την ερμηνεία της Πάρκερ και τη σκηνοθεσία του Μπάρτον, αλλά παρόλα αυτά έδωσε στο Εντ Γουντ μια θετική κριτική: Παρά τις δραματικές ελευθερίες, νομίζω ότι ο Τιμ Μπάρτον είναι υπέροχος. Μακάρι να μπορούσαν να το είχαν κάνει μια πιο βαθιά ιστορία αγάπης, γιατί αγαπούσαμε πραγματικά ο ένας τον άλλον. Προσπαθήσαμε να βρούμε επενδυτές μαζί, δούλεψα τόσο σκληρά για να υποστηρίξω τον Εντ. [18]

Κυκλοφορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Εντ Γουντ έκανε την πρεμιέρα στο 32ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Νέας Υόρκης.[27] Στη συνέχεια, η ταινία προβλήθηκε λίγο μετά στο 21ο Φεστιβάλ Κινηματογράφου Telluride [28] και αργότερα στο Φεστιβάλ των Καννών του 1995, όπου διαγωνίστηκε για τον Χρυσό Φοίνικα. [29] [30]

Οικιακά μέσα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η έκδοση DVD του Εντ Γουντ αρχικά είχε δυσκολία να φτάσει στα ράφια των καταστημάτων στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά, λόγω απροσδιόριστων νομικών ζητημάτων. Η αρχική κυκλοφορία είχε ένα χαρακτηριστικό - που δεν σχετιζόταν με την ταινία ή τους ηθοποιούς της με κανέναν τρόπο - το οποίο αφαιρέθηκε από τις επόμενες κυκλοφορίες. Μια αρχική ημερομηνία κυκλοφορίας της 13ης Αυγούστου 2002 ανακοινώθηκε,[31] για να αναβληθεί. [32] Ορίστηκε μια νέα ημερομηνία στις 3 Φεβρουαρίου 2003, [33] μόνο για να ανακληθεί ξανά χωρίς εξήγηση, αν και ορισμένα αντίγραφα βρήκαν γρήγορα το δρόμο τους σε χώρους συλλεκτών όπως το eBay. Το DVD κυκλοφόρησε τελικά στις 19 Οκτωβρίου 2004. [34]

Υποδοχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εισπράξεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Εντ Γουντ είχε περιορισμένη κυκλοφορία στις 30 Σεπτεμβρίου 1994. Κυκλοφόρησε στις 7 Οκτωβρίου 1994 (μόλις τρεις μέρες πριν από τα 70ά γενέθλια του Γουντ) σε 623 κινηματογραφικές αίθουσες. Η ταινία απέσπασε 1.903.768 δολάρια έσοδα το πρώτο Σαββατοκύριακο της προβολής της.[35] Η ταινία συνέχισε με εισπράξεις $5.887.457 στις Ηνωμένες Πολιτείες και τον Καναδά [35] [10] και $13,8 εκατομμύρια παγκοσμίως, λιγότερο από τον προϋπολογισμό παραγωγής των 18 εκατομμυρίων δολαρίων.[36]

Κριτικές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στον ιστότοπο συγκέντρωσης κριτικών Rotten Tomatoes η ταινία έχει ποσοστό αποδοχής 92% βασισμένες σε 65 κριτικές, με μέσο όρο 8 στα 10. Η κριτική συναίνεση του ιστοτόπου αναφέρει: "Ο Τιμ Μπάρτον και ο Τζόνι Ντεπ συνεργάζονται για να γιορτάσουν τη ζωή και το έργο του καλτ ήρωα Εντ Γουντ, με τυπικά περίεργα και υπέροχα αποτελέσματα" [37] Στο Metacritic η ταινία έχει σταθμισμένο μέσο όρο βαθμολογίας 70 στα 100, με βάση 19 κριτικές, υποδεικνύοντας «γενικά ευνοϊκές κριτικές». [38] Το κοινό που συμμετείχε σε δημοσκόπηση του CinemaScore έδωσαν στην ταινία μέσο βαθμό "B+" σε κλίμακα από το Α+ έως το F.[39]

Ο Ρότζερ Ίμπερτ έδωσε μια εν πολλοίς θετική κριτική: Αυτό που έκανε ο Μπάρτον είναι μια ταινία που γιορτάζει τον Γουντ περισσότερο παρά τον κοροϊδεύει, και που εξυμνεί επίσης το τρελό πνεύμα των ταινιών εκμετάλλευσης της δεκαετίας του 1950, στις οποίες ένας σπουδαίος τίτλος, ένας πρωταγωνιστής και μια τρελή διαφημιστική καμπάνια ήταν αρκετή για να πάρεις κρατήσεις για μερικές από τις πιο περίεργες ταινίες που γυρίστηκαν ποτέ.[40] Ο Τζιν Σίσκελ την αποκαλεί ως "έναν φόρο τιμής στο δημιουργικό πάθος και επίσης στη φιλία" και "ένα από τα καλύτερα της χρονιάς".

Ο Πήτερ Τράβερς του Rolling Stone επαίνεσε την απόφαση του Μπάρτον να μην κάνει μια άμεση σάτιρα ή παρωδία της ζωής του Γουντ. Το Εντ Γουντ είναι η πιο προσωπική και προκλητική ταινία του Μπάρτον μέχρι σήμερα, έγραψε. Εξωφρενικά ασύνδετη και εξίσου εξωφρενικά διασκεδαστική, η ταινία είναι φόρος τιμής ενός επιτυχημένου αουτσάιντερ σε ένα αποτυχημένο συγγενικό πνεύμα.

Η Τζανέτ Μάσλιν, γράφοντας για τους New York Times, πίστευε ότι ο Τζόνι Ντεπ αποδείχθηκε ένας καθιερωμένος πιστοποιημένος σπουδαίος ηθοποιός. Ο Ντεπ αποτυπώνει όλη την αισιοδοξία που κράτησε τον Εντ Γουντ, χάρη σε μια εξαιρετικά αστεία ικανότητα να βλέπεις την ασημένια επένδυση οποιουδήποτε σύννεφου. [41] Ο Τοντ Μακάρθι από το περιοδικό Variety αποκάλεσε το Εντ Γουντ μια φανταστική, γλυκιά βιογραφική ταινία για τον άνθρωπο που συχνά περιγράφεται ως ο χειρότερος σκηνοθέτης όλων των εποχών. Πάντα ενδιαφέρουσα για την παρακολούθηση και συχνά εκθαμβωτική στη φαντασία και την τεχνική της, [η] ταινία είναι επίσης λίγο διευρυμένη και στερείται βάρους στο κέντρο της. Το αποτέλεσμα είναι συναρπαστικό." [42]

Ο Ρίτσαρντ Κόρλις, γράφοντας στο περιοδικό Time, έδωσε μία αρνητική κριτική: Το σενάριο των Σκοτ Αλεξάντερ και Λάρι Καραζβέφσκι τοποθετεί τον Γουντ ως έναν κλασικό Αμερικανό αισιόδοξο, έναν ήρωα του Φρανκ Κάπρα με λίγα πράγματα να είναι αισιόδοξος, αφού ήταν επίσης ένας κλασικός Αμερικανός χαμένος. Αυτό είναι μια καλή αρχή, αλλά η ταινία στη συνέχεια βαδίζει με σταθερή χρονολογική σειρά. Ο Κόρλις συνέχισε: Αναρωτιέται κανείς γιατί αυτή η ταινία του Μπάρτον είναι τόσο γεμάτη πιάτα, γιατί δεν της λείπει το κέφι και ο πόνος του αουτσάιντερ του Σκαθαροζούμης, του Ψαλιδοχέρης ή του Μπάτμαν Επιστρέφει . Ο Μπάρτον αποκαλεί το Εντ Γουντ μια από τις καλύτερες ταινίες του που έκανε. [43]

Βραβεία & υποψηφιότητες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Εντ Γουντ ήταν υποψήφιος για τρεις Χρυσές Σφαίρες: Καλύτερης Ταινίας Μιούζικαλ ή Κωμωδίας, Α' Ανδρικού Ρόλου σε Μιούζικαλ ή Κωμωδία για τον Τζόνι Ντεπ και Β' Ανδρικού Ρόλου για τον Μάρτιν Λαντάου.[44] Ο Λαντάου κέρδισε στην κατηγορία του, ενώ ο Ντεπ έχασε από τον Χιου Γκραντ (για το Τέσσερις γάμοι και μία κηδεία). [44] Ο Λαντάου και ο Ρικ Μπέικερ κέρδισαν βραβεία Όσκαρ για τη δουλειά τους στην ταινία. [45] Ο Λαντάου κέρδισε επίσης τον καλύτερο Β' ανδρικό ρόλο στα βραβεία του Σωματείου Ηθοποιών. Οι Σκοτ Αλεξάντερ και Λάρι Καραζβέφσκι ήταν υποψήφιοι για το καλύτερο σενάριο που γράφτηκε απευθείας για την οθόνη από το Writers Guild of America, κάτι που ήταν έκπληξη καθώς λίγοι προέβλεψαν ότι θα εξεταζόταν. [46]

Οργάνωση Ημερομηνία Κατηγορία Υποψήφιοι Αποτέλεσμα Πηγές
Αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου 27 Μαρτίου 1995 Όσκαρ Καλύτερου Β' Ανδρικού Ρόλου Μάρτιν Λάνταου Νίκη [45]
Όσκαρ Καλύτερου Μακιγιάζ Ρικ Μπέικερ, Βι Νέιλ, Γιολάντα Τούσινγκ Νίκη
Σωματείο Αμερικανών Κωμικών 1995 Πιο Αστείου Β' Ανδρικού Ρόλου Μάρτιν Λάνταου Νίκη [47]
Συνδικάτο Βέλγων Κριτικών Κινηματογράφου 1995 Μεγάλο βραβείο — Υποψηφιότητα [48]
Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου Βοστώνης 18 Δεκεμβρίου1994 Καλύτερου Β' Ανδρικού Ρόλου Μάρτιν Λάνταου Νίκη [49]
Καλύτερης Φωτογραφίας Στέφαν Κζάπσκι Νίκη
Βρετανική Ακαδημία Κινηματογράφου 23 Απριλίου 1996 Καλύτερου Β' Ανδρικού Ρόλου Μάρτιν Λάνταου Υποψηφιότητα [50]
Καλύτερου Μακιγιάζ Ρικ Μπέικερ, Βι Νέιλ, Γιολάντα Τούσινγκ Υποψηφιότητα
Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου Σικάγου 1995 Καλύτερου Β' Ανδρικού Ρόλου Μάρτιν Λάνταου Νίκη [51]
Ένωση Ανταποκριτών Ξένου Τύπου Χόλυγουντ 21 Ιανουαρίου 1995 Χρυσή Σφαίρα Καλύτερης Ταινίας Μιούζικαλ ή Κωμωδίας — Υποψηφιότητα [52]
Χρυσή Σφαίρα Α' Ανδρικού Ρόλου σε Μιούζικαλ ή Κωμωδία Τζόνι Ντεπ Υποψηφιότητα
Χρυσή Σφαίρα Καλύτερου Β' Ανδρικού Ρόλου Μάρτιν Λάνταου Νίκη
Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου Λονδίνου 1996 Ηθοποιός της Χρονιάς Τζόνι Ντεπ Νίκη [53]
Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου Λος Άντζελες 10 Δεκεμβρίου 1994 Καλύτερου Β' Ανδρικού Ρόλου Μάρτιν Λάνταου Νίκη [54]
Καλύτερης Φωτογραφίας Στέφαν Κζάπσκι Νίκη
Καλύτερης Μουσικής Χάουαρντ Σορ Νίκη
Εθνική Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου 3 Ιανουαρίου 1995 Καλύτερου Β' Ανδρικού Ρόλου Μάρτιν Λάνταου Νίκη [55]
Καλύτερης Φωτογραφίας Στέφαν Κζάπσκι Νίκη
Ένωση Κριτικών Κινηματογράφου Νέας Υόρκης 22 Ιανουαρίου 1995 Καλύτερου Β' Ανδρικού Ρόλου Μάρτιν Λάνταου Νίκη [56]
Καλύτερης Φωτογραφίας Στέφαν Κζάπσκι Νίκη
Saturn 26 Ιουνίου 1995 Καλύτερου Ηθοποιού Μάρτιν Λάνταου Νίκη [57]
Καλύτερης Μουσικής Χάουαρντ Σορ Νίκη
Καλύτερου Μακιγιάζ Ρικ Μπέικερ, Βι Νέιλ, Γιολάντα Τούσινγκ Νίκη
Καλύτερης Ταινίας Φαντασίας — Υποψηφιότητα
Καλύτερου Σεναρίου Σκοτ Αλεξάντερ και Λάρι Καραζβέφσκι Υποψηφιότητα
Ένωση Συγγραφέων Αμερικής 19 Μαρτίου 1995 Καλύτερου Πρωτότυπου Σεναρίου Σκοτ Αλεξάντερ και Λάρι Καραζβέφσκι Υποψηφιότητα [46]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 television.telerama.fr/tele/films/ed-wood,21129.php. Ανακτήθηκε στις 7  Μαΐου 2016.
  2. ↑ www.imdb.com/title/tt0109707/. Ανακτήθηκε στις 7  Μαΐου 2016.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 www.allocine.fr/film/fichefilm_gen_cfilm=12700.html. Ανακτήθηκε στις 7  Μαΐου 2016.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 (Τσεχικά) Česko-Slovenská filmová databáze. 2001.
  5. ↑ 5,0 5,1 www.metacritic.com/movie/ed-wood. Ανακτήθηκε στις 7  Μαΐου 2016.
  6. ↑ 6,0 6,1 stopklatka.pl/film/ed-wood. Ανακτήθηκε στις 7  Μαΐου 2016.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 7,6 7,7 7,8 www.imdb.com/title/tt0109707/fullcredits. Ανακτήθηκε στις 7  Μαΐου 2016.
  8. ↑ www.adorocinema.com/filmes/filme-12700/. Ανακτήθηκε στις 7  Μαΐου 2016.
  9. ↑ www.kinokalender.com/film3099_ed-wood.html. Ανακτήθηκε στις 4  Μαρτίου 2018.
  10. ↑ 10,0 10,1 «Ed Wood (1997)». Box Office Mojo. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Αυγούστου 2009. Ανακτήθηκε στις 9 Σεπτεμβρίου 2017. 
  11. ↑ Klady, Leonard (January 22, 1996). «Big clicks from little flicks». Variety: 1. 
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 12,6 12,7 12,8 Salisbury 2006.
  13. ↑ 13,0 13,1 Gore, Chris; Berg, Jeremy (December 1994). «Ed or Johnny: The Strange Case of Ed Wood». Film Threat: σελ. 36. 
  14. ↑ Grey, Rudolph (1994). Nightmare of Ecstasy: The Life and Art of Edward D. Wood, Jr. Feral House. ISBN 0-922915-24-5. 
  15. ↑ 15,0 15,1 Dwyer, Michael (1994-12-10). «The Stuff Dreams are Made Of». The Irish Times. 
  16. ↑ 16,0 16,1 Thompson, Bob (1994-10-04). «Beyond the Fringe». Toronto Sun. 
  17. ↑ Page, Edwin (2007). «Ed Wood». Gothic Fantasy: The Films of Tim Burton. London: Marion Boyars Publishers. σελίδες 128–142. ISBN 978-0-7145-3132-8. 
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 Hanke 1999.
  19. ↑ French 1994.
  20. ↑ Klady, Leonard; Prook, John Evan (1993-04-22). «Burton pic in turnaround as Col chairman balks». Variety. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-10-24. https://web.archive.org/web/20121024052444/http://www.variety.com/article/VR106148. Ανακτήθηκε στις 2008-11-28. 
  21. ↑ Clark, John (1994). «The Wood, The Bad, and The Ugly». Premiere. 
  22. ↑ «Danny Elfman presents his Tim Burton movie scores at Adelaide Festival». Sydney Morning Herald. 16 Οκτωβρίου 2014. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 16 Οκτωβρίου 2014. 
  23. ↑ Reeves, Tony (2006). The Worldwide Guide to Movie Locations. London: Titan Books. σελίδες 463. ISBN 9781840232073. 
  24. ↑ Smith, Gavin (November–December 1994). «Tim Burton: Punching Holes in Reality». Film Comment: σελ. 52–63. 
  25. ↑ Rhodes & Sheffield 2007.
  26. ↑ Rhodes & Weaver 2015.
  27. ↑ Grimes, William (1994-08-27). «New York Film Festival to Show its First Feature by Woody Allen». The New York Times. 
  28. ↑ McCarthy, Todd (1994-09-12). «Telluride to Earth: Trouble Ahead». Variety. 
  29. ↑ «Festival de Cannes: Ed Wood». festival-cannes.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2009. 
  30. ↑ Carr, Jay (1994-10-02). «Carving Out an Affectionate Look at Ed Wood». The Boston Globe. 
  31. ↑ Bracke, Peter M. (2002-06-03). «More Superbits; Buena Vista August title specs; Columbia unveils New Guy». DVDFile. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-07-16. https://web.archive.org/web/20110716114159/http://www.dvdfile.com/news/articles/33363-more-superbits-buena-vista-august-title-specs-columbia-unveils-new-guy. Ανακτήθηκε στις 2008-02-08. 
  32. ↑ Bracke, Peter M. (2002-07-25). «Street date alert; Spock specs; New Criterion titles; more D-VHS from Fox». DVDFile. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-07-16. https://web.archive.org/web/20110716114232/http://www.dvdfile.com/news/articles/33121-street-date-alert-spock-specs-new-criterion-titles-more-d-vhs-from-fox. Ανακτήθηκε στις 2008-02-08. 
  33. ↑ Bracke, Peter M. (2003-11-05). «Ed Wood; Rain Man SE, more MGM; Warner TV on DVD». DVDFile. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-07-16. https://web.archive.org/web/20110716114239/http://www.dvdfile.com/news/articles/30873-ed-wood-rain-man-se-more-mgm-warner-tv-on-dvd. Ανακτήθηκε στις 2008-02-08. 
  34. ↑ Bracke, Peter M. (2004-07-14). «That's Entertainment! box; Ed Wood returns; Universal classic comedy». DVDFile. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-07-16. https://web.archive.org/web/20110716114327/http://www.dvdfile.com/news/articles/30089-thats-entertainment-box-ed-wood-returns-universal-classic-comedy. Ανακτήθηκε στις 2008-02-08. 
  35. ↑ 35,0 35,1 «Ed Wood (1994) - Weekend Box Office Results». Box Office Mojo. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Δεκεμβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2009. 
  36. ↑ «Ed Wood (1994) - Stats, Budget, Gross». Theiapolis Cinema. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Μαΐου 2012. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2009. 
  37. ↑ «Ed Wood (1994)». Rotten Tomatoes (στα Αγγλικά). Fandango Media. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Νοεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 3 Νοεμβρίου 2020. 
  38. ↑ «Ed Wood Reviews». Metacritic (στα Αγγλικά). CBS Interactive. Ανακτήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2008. 
  39. ↑ «Find CinemaScore» (Type "Sandlot" in the search box) (στα Αγγλικά). CinemaScore. Ανακτήθηκε στις 4 Ιουλίου 2019. 
  40. ↑ Ebert, Roger (October 7, 1994). «Ed Wood» (στα Αγγλικά). RogerEbert.com (Ebert Digital LLC). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις May 7, 2013. https://web.archive.org/web/20130507122827/http://www.rogerebert.com/reviews/ed-wood-1994. Ανακτήθηκε στις November 28, 2008. 
  41. ↑ Maslin, Janet (September 23, 1994). «Film Festival Review; Ode to a Director Who Dared to Be Dreadful». The New York Times. 
  42. ↑ McCarthy, Todd (September 7, 1994). «Ed Wood». Variety (Penske Business Media). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις December 1, 2008. https://web.archive.org/web/20081201041943/http://www.variety.com/review/VE1117903075.html?categoryid=31&cs=1. Ανακτήθηκε στις November 28, 2008. 
  43. ↑ The Total Film Interview - Tim Burton
  44. ↑ 44,0 44,1 «Winners & Nominees 1995». Golden Globe Awards. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 28 Δεκεμβρίου 2022. 
  45. ↑ 45,0 45,1 «The 67th Academy Awards» (στα Αγγλικά). Academy of Motion Picture Arts and Sciences. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Απριλίου 2015. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2017. 
  46. ↑ 46,0 46,1 Cox, Dan (1995-02-10). «WGA Taps Quirky Pix» (στα Αγγλικά). Variety. 
  47. ↑ Ramos, Dino-Ray (16 Ιουλίου 2017). «Martin Landau Dies: Oscar-Winning 'Ed Wood', TV's 'Mission: Impossible' Actor Was 89». Deadline Hollywood. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2017. 
  48. ↑ «Les finalistes du prix UCC» (στα γαλλικά). Le Soir: σελ. 11. December 21, 1995. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις December 3, 2013. https://web.archive.org/web/20131203014225/http://archives.lesoir.be/les-laureats_t-19951221-Z0AFRU.html. Ανακτήθηκε στις October 27, 2012. 
  49. ↑ «Past Award Winners». Boston Society of Film Critics. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2017. 
  50. ↑ «Film in 1996». British Academy of Film and Television Arts. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 17 Ιουνίου 2017. 
  51. ↑ Gates, Anita (16 Ιουλίου 2017). «Martin Landau, Actor Who Won an Oscar for 'Ed Wood,' Dies at 89». The New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2017. 
  52. ↑ «Ed Wood». Hollywood Foreign Press Association. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2017. 
  53. ↑ Michael Blitz· Louise Krasniewicz (2008). Johnny Depp: A Biography. Greenwood Publishing Group. σελ. 57. ISBN 978-0313343001. 
  54. ↑ «20th Annual Los Angeles Film Critics Association Awards». Los Angeles Film Critics Association. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουνίου 2017. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2017. 
  55. ↑ «Past Awards». National Society of Film Critics. 19 Δεκεμβρίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2017. 
  56. ↑ Maslin, Janet (16 Δεκεμβρίου 1994). «Critics Honor 'Pulp Fiction' And 'Quiz Show'». The New York Times. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2017. 
  57. ↑ «FILM AWARDS Best Actor in a Films». Academy of Science Fiction, Fantasy and Horror Films. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουλίου 2017. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουλίου 2017. 

Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Εντ_Γουντ_(ταινία)&oldid=10500616"