Αλίνα Σαποτσνίκοφ

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Αλίνα Σαποτσνίκοφ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Alina Szapocznikow (Πολωνικά)
Προφορά
Γέννηση16  Μαΐου 1926[1][2][3]
Κάλις[4][5]
Θάνατος2  Μαρτίου 1973[1][2][3]
Πασί
Αιτία θανάτουκαρκίνος του μαστού
Συνθήκες θανάτουφυσικά αίτια
Τόπος ταφήςΚοιμητήριο της Μονμάρτρης
Χώρα πολιτογράφησηςΠολωνία[6][7]
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΠολωνικά[8][9]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταγλύπτρια[6][10]
καλλιτέχνιδα[6]
σκιτσογράφος[11]
φωτογράφος[10]
γραφίστρια[10]
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΒραβεύσειςΧρυσός Σταυρός της Αξίας
Μετάλλιο της 10ης Επετείου της Λαϊκής Πολωνίας
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Η Αλίνα Σαποτσνίκοφ (πολωνικά: Alina Szapocznikow) (16 Μαΐου 1926 – 2 Μαρτίου 1973) ήταν Πολωνή γλύπτρια και επιζών του Ολοκαυτώματος.[12] Παρήγαγε εκμαγεία με το σώμα της και του γιου της. Δούλεψε κυρίως με τον μπρούντζο και την πέτρα και η προκλητική της δουλειά θύμιζε είδη όπως ο υπερρεαλισμός, ο νεορεαλισμός και η ποπ αρτ.[13]

Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου φυλακίστηκε στα γκέτο του Παμπιανίτσε και του Λοτζ και στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης Άουσβιτς, Μπέργκεν-Μπέλζεν και Τερέζιενσταντ.

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Grands Ventres, 1968, στο Μουσείο Κρύλερ-Μύλερ.

Πρώιμη ζωή (1926–1938)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Σαποτσνίκοφ γεννήθηκε στο Κάλις το 1926, σε μια εβραϊκή οικογένεια (μητέρα, πατέρας και ένας μικρότερος αδελφός).[14] Ο πατέρας της, Γιάκουμπ, ήταν οδοντίατρος και η μητέρα της, Ρίφκα «Ρεγκίνα» Άουερμπαχ, ήταν παιδίατρος.[15] Η οικογένειά της ζούσε στο Παμπιανίτσε, κοντά στο Λοτζ.[15] Κατά τη διάρκεια αυτών των ετών, η Σαποτσνίκοφ παρακολούθησε το δημοτικό σχολείο στο Παμπιανίτσε και το Κρατικό Λύκειο του Αγίου Χέντβιγκ στην οδό Πουταβσκιέγκο.[15] Ο πατέρας της πέθανε από φυματίωση το 1938, ακριβώς πριν ξεσπάσει ο πόλεμος.[15]

Ζωή κατά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1939-1945)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Δεκατριών ετών, η Σαποτσνίκοφ έμεινε σύντομα ολομόναχη με τη μητέρα της, καθώς ο αδερφός της χάθηκε λίγο μετά την έναρξη του πολέμου.[15] Μόλις μετεγκαταστάθηκαν στο γκέτο του Παμπιανίτσε, πέρασαν δύο χρόνια (Φεβρουάριος 1940 έως Μάιος 1942) εκεί, όπου εργάζονταν στο νοσοκομείο - η μητέρα της ως ιατρός και η Αλίνα ως νοσηλεύτρια.[15] Οι δυο τους συνέχισαν να εργάζονται ως ιατρός και νοσηλεύτρια όταν μεταφέρθηκαν στο Γκέτο του Λοτζ στα τέλη Μαΐου, προτού σταλούν ακόμη πιο μακριά.[15] Πέρασαν από το Άουσβιτς στο δρόμο τους προς το στρατόπεδο συγκέντρωσης Μπέργκεν-Μπέλζεν.[15]

Η Σαποτσνίκοφ και η μητέρα της έμειναν στο στρατόπεδο για συνολικά 10 μήνες, πριν μεταφερθούν από το στρατόπεδο. Σύμφωνα με τεκμηρίωση από την παραμονή τους, η αλλαγή της φυλάκισης το φθινόπωρο του 1943 οφειλόταν στο ότι η μητέρα της Σαποτσνίκοφ επέπληξε έναν Γερμανό ιατρό που «δεν απαλλάχθηκε καλά από τα καθήκοντά του».[15] Μέχρι το φθινόπωρο του 1943, το οικογενειακό ζευγάρι μετακόμισε στο Γκέτο του Τερέζιενσταντ, όπου έμειναν μαζί για έναν ακόμη χρόνο πριν τελικά χωριστούν.[16] Οι καλλιτεχνικές εμπειρίες της κατά το τέλος του πολέμου είναι άγνωστες. Μετά τον πόλεμο, η Σαποτσνίκοφ κατευθύνθηκε στην Πράγα με μια ομάδα αιχμαλώτων, ενώ η μητέρα της επέστρεψε στο Λοτζ.[17]

Η Αλίνα Σαποτσνίκοφ μόλις και μετά βίας μίλησε για τις εμπειρίες του πολέμου κατά τη διάρκεια ολόκληρης της ζωής της. Ωστόσο, υπάρχουν αποσπάσματα επιστολών από αλληλογραφίες με τον πρώτο της σύζυγο, Ρίσαρντ Στανισουάφσκι, που αναφέρουν την πολεμική της εμπειρία:

«Αλλά η διαφορά είναι ότι στη διαδικασία σχηματισμού σου τα τελευταία 10 χρόνια δεν έχεις περάσει αυτό το βάπτισμα της απελπισίας, όλα αυτά δεν τελείωσαν για σένα ανεπανόρθωτα πολλές φορές όπως για μένα στα γκέτο και τα στρατόπεδα. Συγγνώμη, Ρις, ντρέπομαι. Ξέρεις πόσο μισώ, πόσο ντρέπομαι για αυτούς τους ανθρώπους που συνεχίζουν ή «καμαρώνουν» για τα χρόνια μαρτύρων που έχουν ζήσει».[18]

Μετέπειτα ζωή (1945-1973)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Φιλία, ένα γλυπτό σοσιαλιστικού ρεαλισμού της Σαποτσνίκοφ, 1953–1954

Η Σαποτσνίκοφ, κάποτε στην Πράγα, αποφάσισε να σπουδάσει την τέχνη της γλυπτικής. Εκπαιδεύτηκε ως γλύπτρια στο στούντιο του Ότοκαρ Βελίμσκι στην Πράγα από το 1945 έως το 1946.[19][20] Το 1947 σπούδασε στην Ακαδημία Τέχνης και Βιομηχανίας της Πράγας υπό την καθοδήγηση του Γιόσεφ Βάγκνερ[19] και μετά παρακολούθησε το ατελιέ του Πολ Νικλός στην Εθνική Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών στο Παρίσι.[19] Κατά τη διάρκεια της παραμονής της στο Παρίσι, μυήθηκε στην πολωνική κοινότητα όπου γνώρισε τον πρώτο της σύζυγο, Ρίσαρντ Στανισουάφσκι, Πολωνό ιστορικό τέχνη και διευθυντή του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης στο Λοτζ. Η καλλιτεχνική ζωή της στη Γαλλία ήταν σημαντική για την ανάπτυξη της Σαποτσνίκοφ ως καλλιτέχνη – της δόθηκε η ελευθερία να καθιερώσει τις θεμελιώδεις αρχές της γλυπτικής. Η Σαποτσνίκοφ εκτέθηκε και εμπνεύστηκε από τα έργα των Χανς Αρπ, Οσίπ Ζάντκιν, Χένρυ Μουρ και Αλμπέρτο Τζακομέττι.

Μεταξύ των ετών 1947–1949, η Σαποτσνίκοφ ταξίδευε πέρα δώθε μεταξύ Πράγας και Παρισιού για ένα διάστημα. Το 1951, προσβλήθηκε από μια ξαφνική ασθένεια. Διαγνώστηκε με περιτοναϊκή φυματίωση, η οποία δεν ήταν θεραπεύσιμη εκείνη την εποχή.[16] Σύμφωνα με τη σύσταση του ιατρού της, ταξίδεψε στο Σιρό στην Οροσειρά του Ιούρα, πριν από μια υποτροπή την κάνει να πάει σε ιδιωτικό νοσοκομείο στο Σαμπανιόλ. Μετά από διαβούλευση με τον ιατρό της, η Σαποτσνίκοφ επέτρεψε τη χρήση ενός πειραματικού αντιβιοτικού (στρεπτομυκίνη) που βοήθησε στην ανάρρωσή της.[21] Επέστρεψε στην Πολωνία, όπου παντρεύτηκε τον Στανισουάφσκι τον Ιούλιο του 1952 και το ίδιο καλοκαίρι υιοθέτησαν έναν γιο που ονομάστηκε Πιοτρ.[22] Η Σαποτσνίκοφ έλαβε μέρος σε πολλούς διαγωνισμούς για τη δημιουργία δημόσιων μνημείων του Φρεντερίκ Σοπέν, της πολωνοσοβιετικής φιλίας, των ηρώων της Βαρσοβίας, των θυμάτων του Άουσβιτς και του Γιούλιους Σουοβάτσκι. Η Σαποτσνίκοφ και ο Στανισουάφσκι έμειναν μαζί μόνο για 6 χρόνια, πριν πάρουν διαζύγιο το καλοκαίρι του 1958, αν και παρέμειναν κοντά για το υπόλοιπο της ζωής τους.[22] Δέθηκε ρομαντικά με τον Πολωνό γραφίστα Ρόμαν Τσιεσλέβιτς.[14] Παντρεύτηκαν το 1967 στο Παρίσι.[22]

Το 1962, προσφέρθηκε στη Σαποτσνίκοφ μια σόλο παράσταση στο Πολωνικό Περίπτερο στην Μπιενάλε της Βενετίας. Τον επόμενο χρόνο μετακόμισε στο Παρίσι,[20] όπου έγινε φίλη με τον κριτικό τέχνης και ιδρυτή του κινήματος νεορεαλισμού, Πιερ Ρεστανί. Πίσω στο Παρίσι, η Σαποτσνίκοφ άρχισε να παράγει εκμαγεία από το στήθος, το στομάχι και τα πόδια της. Δουλεύοντας κυρίως σε μπρούτζο και πέτρα, η πρώιμη καλλιτεχνική παραγωγή της Σαποτσνίκοφ αποτελεί το πρώτο ίχνος τεκμηριωμένου υλικού της δικής της ενσάρκωσης. Το 1963, η καλλιτέχνης άρχισε να συνδυάζει κατακερματισμένα μέρη του σώματος με επαναστατικά υλικά γλυπτικής, όπως πολυεστέρας και πολυουρεθάνη. Αυτή η τεχνική καινοτομία επέτρεψε στη Σαποτσνίκοφ να απαθανατίσει μια προσωπική γλώσσα που πληροφορήθηκε από την έκθεσή της στον θάνατο στην παιδική της ηλικία, τις τραυματικές αναμνήσεις του Ολοκαυτώματος, καθώς και την πρόωρη κατάρρευση του σώματός της λόγω φυματίωσης.

Θάνατος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1968, η Σαποτσνίκοφ διαγνώστηκε με καρκίνο του μαστού.[20] Μεγάλο μέρος της δουλειάς της μετά τη διάγνωσή της, περιστράφηκε γύρω από τον αναπόφευκτο θάνατό της και τα τραύματα που υπέστη σε όλη της τη ζωή. Την ίδια χρονιά, η Σαποτσνίκοφ άρχισε να φτιάχνει τα γλυπτά της «όγκων» χρησιμοποιώντας ρητίνη, γάζα, τσαλακωμένες εφημερίδες και φωτογραφίες.[20] Μέσα από εκμαγεία του ανθρώπινου σώματος, η Σαποτσνίκοφ σκόπευε να διατηρήσει τη μονιμότητα του σώματος ως πηγή πόνου, τραύματος και αλήθειας.[23] Η επιλογή της να χρησιμοποιεί φωτογραφίες της ίδιας και φίλων σε μορφές συνθετικής ρητίνης επικαλείται τις διαδικασίες της γλυπτικής και της φωτογραφίας ως νεκροθάφτες και φορείς της μελαγχολίας.[21] Ένα από τα τελευταία έργα που δούλεψε η Σαποτσνίκοφ ήταν ένα καθαρά εννοιολογικό έργο. Με την ενθάρρυνση του Πιερ Ρεστανί, εξερεύνησε ένα σχέδιο που θα γιόρταζε και θα ομορφύνει την περιοχή του Βεζούβιου. Μια παράδοξη παραγωγή, δεν αφορούσε το στέμμα του Βεζούβιου αλλά το εσωτερικό του ίδιου του κρατήρα. Έπρεπε να υπάρχει ένα παγοδρόμιο - προσκαλώντας τους σκέιτερ να κάνουν βαλς στους λόφους της Μαντζουρίας, φωτισμό, λιφτ του σκι και τεχνητό χιόνι.[21] Το σχέδιο μπορεί να περιγραφεί ως «η χειρονομία κάποιου που, στην πρόκληση της φύσης, την υποτάσσει και τη μαγεύει» και «την επιπολαιότητα και τον παιχνιδιάρικο χαρακτήρα αυτής της χειρονομίας».[21]

Η Αλίνα Σαποτσνίκοφ πέθανε στις 2 Μαρτίου στο Πρα-Κουτάν λόγω της τελευταίας φάσης της ασθένειάς της, του καρκίνου των οστών και της προχωρημένης παράλυσης.[21]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 29  Απριλίου 2014.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 «Alina Szapocznikow». (Ολλανδικά) RKDartists. 306846.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 «Benezit Dictionary of Artists» (Αγγλικά) Oxford University Press. 2006. B00178655. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017. ISBN-13 978-0-19-977378-7.
  4. ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 15  Δεκεμβρίου 2014.
  5. ↑ psb.33197.1.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 alina-szapocznikow.
  7. ↑ (Αγγλικά) Museum of Modern Art online collection. 34124. Ανακτήθηκε στις 4  Δεκεμβρίου 2019.
  8. ↑ «Identifiants et Référentiels». (Γαλλικά) IdRef. Agence bibliographique de l'enseignement supérieur. Ανακτήθηκε στις 11  Μαΐου 2020.
  9. ↑ CONOR.SI. 252504931.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/17921. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  11. ↑ 113206. Ανακτήθηκε στις 4  Δεκεμβρίου 2019.
  12. ↑ Saltz, Jerry (August 27 – September 3, 2012). «And We're Also Anticipating...». Νέα Υόρκη. http://nymag.com/guides/fallpreview/2012/art-critics-picks-2012-8/index1.html. 
  13. ↑ «Alina Szapocznikow: Sculpture Undone, 1955–1972 | MoMA». The Museum of Modern Art (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 3 Μαρτίου 2018. 
  14. ↑ 14,0 14,1 «Alina Szapocznikow 1926–1973» (στα αγγλικά). Tate Museum. http://www.tate.org.uk/art/artists/alina-szapocznikow-12979. Ανακτήθηκε στις 2017-10-18. 
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 15,5 15,6 15,7 15,8 Szapocznikow, Alina· Grabski, Józef (2004). Alina Szapocznikow: zatrzymać życie rysunki i rzeźby = capturing life) drawings and sculptures. Βαρσοβία: IRSA. σελ. 293. ISBN 8391845478. 
  16. ↑ 16,0 16,1 Filipovic, Elena· Mytkowska, Joanna (2011). Alina Szapocznikow: Sculpture Undone 1955–1972. Νέα Υόρκη: Department of Publications, MoMA. ISBN 978-0-87070-824-4. 
  17. ↑ Filipovic, Mytowska, Elena, Joanna (2011). Alina Szapocznikow: Sculpture Undone 1955–1972. Νέα Υόρκη: The Museum of Modern Art. σελ. 178. ISBN 978-0-87070-824-4. 
  18. ↑ Chrzanowska-Pieńkos, Jolanta· Rottenberg, Anda (1998). Alina Szapocznikow [1926–1973]. Βαρσοβία: Institute for the Promotion of Art Foundation. ISBN 9788391070611. 
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 «Alina Szapocznikow, Artist» (στα αγγλικά). Culture.pl. http://culture.pl/en/artist/alina-szapocznikow. Ανακτήθηκε στις 2017-10-18. 
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 «- Alina Szapocznikow». www.outsetfriezetate.org (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 18 Οκτωβρίου 2017. 
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 21,4 Rottenberg, Anda· Chrzanowska-Pieńkos, Jolanta (1998). Alina Szapocznikow (1926–1973). Βαρσοβία: Institute for the Promotion of Art Foundation. ISBN 8391070611. 
  22. ↑ 22,0 22,1 22,2 Szapocznikow, Alina· Gola, Jola (2011). Alina Szapocznikow. Art Pub Incorporated. ISBN 978-3866785977. 
  23. ↑ Griselda Pollock, "traumatic encryption: the sculptural dissolutions of Alina Szapocznikow" in: After-affects, After images. Manchester University Press, 2013, 165–222
Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Αλίνα_Σαποτσνίκοφ&oldid=10007585"