Χριστουγεννιάτικη γκοφρέτα
 | |
| Προέλευση | |
|---|---|
| Τόπος προέλευσης | Πολωνία |
| Περιοχή | Κεντρική Ευρώπη, Βαλτικά κράτη |
| Πληροφορίες | |
| Είδος | Πίτα |
| Κύρια συστατικά | Αλεύρι σίτου, νερό |
 Σχετικά πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Η χριστουγεννιάτικη γκοφρέτα (πολωνικά: opłatek, πληθυντικός opłatki, λιθουανικά: kalėdaitis, πληθυντικός kalėdaičiai, σλοβακικά: oblátka, πληθυντικός oblátky) είναι μέρος μιας καθολικής χριστουγεννιάτικης παράδοσης που εορτάζεται στις Πολωνία,[1] Λιθουανία[1] και Σλοβακία.[2] Το έθιμο τηρείται παραδοσιακά κατά τη διάρκεια του Κούτσιος στη Λιθουανία, του Στεντρά βετσερά στη Σλοβακία και της Βιγκίλια στην Πολωνία στις 24 Δεκεμβρίου.
Οι άζυμες γκοφρέτες ψήνονται από αγνό αλεύρι σίτου και νερό, έχουν συνήθως ορθογώνιο σχήμα[3] και είναι πολύ λεπτές. Είναι πανομοιότυπες σε σύνθεση με τον άρτο του βωμού που γίνεται η Θεία Ευχαριστία στον καθαγιασμό κατά τη Λειτουργία στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Οι γκοφρέτες opłatki (οπουάτκι) είναι ανάγλυφες με θρησκευτικές εικόνες που σχετίζονται με τα Χριστούγεννα, που ποικίλλουν από τη σκηνή της Γεννήσεως, ειδικά την Παναγία με το μωρό Ιησού, μέχρι το Άστρο της Βηθλεέμ.
Τήρηση και πράξη[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πριν πάρει το γεύμα της Παραμονής των Χριστουγέννων, η οικογένεια μαζεύεται γύρω από το τραπέζι. Το γηραιότερο μέλος κρατά μια μεγάλη γκοφρέτα και κόβει ένα κομμάτι για να ξεκινήσει το τελετουργικό. Η υπόλοιπη γκοφρέτα μεταβιβάζεται σε άλλο μέλος ενώ λέγεται προσευχή για αγαπημένα πρόσωπα. Αυτό συνεχίζεται έως ότου όλοι στο τραπέζι έχουν ένα κομμάτι από τη γκοφρέτα. Τέλος, κάθε μέλος της οικογένειας δίνει ευχές σε κάθε άλλο μέλος της οικογένειας, καταναλώνοντας ένα κομμάτι γκοφρέτας που κόβεται από το κομμάτι γκοφρέτας του ατόμου στο οποίο έδιναν τις ευχές τους.[4]
Ιστορία και πολιτιστική σημασία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το σπάσιμο της χριστουγεννιάτικης γκοφρέτας είναι ένα έθιμο που ξεκίνησε στην Πολωνία τον 10ο αιώνα και εφαρμόζεται από ανθρώπους πολωνικής καταγωγής σε όλο τον κόσμο. Θεωρείται η πιο αρχαία και αγαπημένη από τις πολωνικές παραδόσεις.
Στην Πολωνία και σε ορισμένα μέρη της Κεντρικής Ευρώπης, αυτές οι χριστουγεννιάτικες γκοφρέτες βάφονται και χρησιμοποιούνται ως στολίδια.[5] Αποστέλλονται επίσης ως μικρά στολίδια με ευχετήριες κάρτες σε αγαπημένα πρόσωπα που λείπουν από το σπίτι.
Η χριστουγεννιάτικη γκοφρέτα συμβολίζει την ενότητα της οικογένειας, που πολλοί θεωρούν ότι είναι ο βασικός πυλώνας της κοινωνίας. Σύμφωνα με τις πεποιθήσεις, ο δεσμός ενότητας πρέπει να υπάρχει μεταξύ των μελών της οικογένειας. Ο πατέρας θεωρείται ως ο κρίκος στην αδιάσπαστη αλυσίδα του Ένα Σώμα, Ένα Ψωμί, Ένας Χριστός και Μία Εκκλησία, ενώ άλλα μέλη της οικογένειας τον ενώνουν σε αυτή την αιώνια πομπή. Η γκοφρέτα συμβολίζει επίσης τη συγχώρεση και τη συμφιλίωση.[6]
Προέλευση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
 |
Η ενότητα αυτή δεν τεκμηριώνεται επαρκώς με παραπομπές. Παρακαλούμε βοηθήστε προσθέτοντας την κατάλληλη τεκμηρίωση. Ατεκμηρίωτο υλικό μπορεί να αμφισβητηθεί και να αφαιρεθεί. (Η σήμανση τοποθετήθηκε στις 26/12/2022) |
Η παράδοση εντοπίζει τις ρίζες της στους χρόνους του πρώιμου Χριστιανισμού (βλ. Αντίδωρο) και θεωρείται ως μη μυστηριακή προεικόνιση της λειτουργικής μετάληψης της Θείας Ευχαριστίας (Δεσμός), άζυμου άρτου αφιερωμένου στο Σώμα, το Αίμα, την Ψυχή και τη Θεότητα του Ιησού Χριστού. Ως χριστουγεννιάτικο έθιμο το opłatek (οπουάτεκ) προέρχεται από την Πολωνία και διαδόθηκε ευρέως ήδη από τον 17ο αιώνα. Ήταν μέρος της κουλτούρας των σλάχτα (πολωνική αριστοκρατία) και το έθιμο είχε εξαπλωθεί σε όλη την Πολωνική-Λιθουανική Κοινοπολιτεία και τις γειτονικές χώρες. Τον 19ο αιώνα, στον απόηχο των διαμελισμών της Πολωνίας, απέκτησε πατριωτικό υπόβαθρο, καθώς η κοινή επιθυμία κατά τη διάρκεια της κοινής χρήσης του οπουάτεκ έγινε η επιθυμία για την ανάκτηση της ανεξαρτησίας της Πολωνίας. Από τότε, τα οπουάτκι είναι συχνά ανάγλυφα με θρησκευτικές εικόνες. Τον 20ο αιώνα, το έθιμο οπουάτεκ ξεπέρασε τις οικογένειες και απέκτησε άλλο νόημα: τη συνάντηση σημερινών ή περασμένων συναδέλφων ή μαθητών.
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ 1,0 1,1 Kajackas, Algimantas Vincas. «Kalėdaitis». vle.lt. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Αυγούστου 2021. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2021.
- ↑ «Sviatky na Slovensku». slovakiasite.com (στα Σλοβακικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Μαρτίου 2008. Ανακτήθηκε στις 15 Αυγούστου 2021.
- ↑ NWI.com. "For Holly and Fred: Traditions Help Family Cope with Loss at Christmas." Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2013
- ↑ Polish American Journal. "The Breaking of the Oplatek." Αρχειοθετήθηκε 2020-12-30 στο Wayback Machine. Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2013
- ↑ Zielenski, Sarah. National Public Radio. "Polish Christmas Wafer: A Christmas Tradition That's Oh So Sweet.". Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2013
- ↑ Oborski, Mike. BBC. "Early Presents, Very Special Christmas Wafers, A Twelve Course Meal Ending with Figs and Meet with Saint Sylvester." Ανακτήθηκε στις 24 Νοεμβρίου 2013
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Γκοφρέτες Οπουάτκι: Διατήρηση της πολωνικής παράδοσης της Παραμονής των Χριστουγέννων . Επίσκεψη 1/3/2005.
- Ήθη και έθιμα των Χριστουγέννων Αρχειοθετήθηκε 2013-12-02 στο Wayback Machine.
- Μοιράζομαι τις δικές μου χριστουγεννιάτικες παραδόσεις
- Πληροφορίες για τα οπουάτκι για μη Πολωνούς στην Πολωνία Αρχειοθετήθηκε 2013-08-25 στο Wayback Machine.