Χρήστης:Μπουράν/πρόχειρο

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Μάχη της Κρήτης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μάχη της Κρήτης
Μέρος της Βαλκανικής Εκστρατείας του Β' Π.Π.
Γερμανοί αλεξιπτωτιστές και αεροπλάνα πάνω από την Κρήτη, Μάιος 1941.
Χρονολογία20 Μαΐου 1941 - 1 Ιουνίου 1941
ΤόποςΚρήτη
ΈκβασηΠύρρειος νίκη των Γερμανών
Αντιμαχόμενοι
Ηγετικά πρόσωπα
Δυνάμεις

Ηνωμένο Βασίλειο 15.000 Ελλάδα 11.451 Αυστραλία 7.100
Νέα Ζηλανδία 6.700

Σύνολο 40.000-61.800
22.750 άνδρες, 1.370 αεροπλάνα και 70 πλοία
Απώλειες
426 Νεκροί και μεγάλος αριθμός τραυματιών και αιχμαλώτων, Βρετανικές απώλειες Νεκροί 1.742, τραυματίες 1.737 και αιχμάλωτοι 11.835, 2 καταδρομικά, 6 αντιτορπιλικά, 2.000 αξιωματικοί και ναύτες.
Νεκροί 1.990, αγνοούμενοι 1.995 και σοβαρός αριθμός τραυματιών. Συνολικά οι απώλειες του επίλεκτου σώματος των Γερμανών αλεξιπτωτιστών ξεπέρασαν τους 8.000 άνδρες. Οι απώλειες σε αεροσκάφη ανήλθαν σε 220 τελείως κατεστραμμένα και 150 περίπου με σοβαρές ζημιές

Μάχη της Κρήτης (Γερμανικά Luftlandeschlacht um Kreta) ονομάζεται η επιχείρηση κατάληψης της Κρήτης από τους Γερμανούς κατά το Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, και συγκεκριμένα από το πρωί της 20ής Μαΐου 1941, όταν ξεκίνησε η αεροπορική έφοδος των Γερμανών με συνθηματικό όνομα «Unternehmen Merkur» (Επιχείρηση Ερμής) εναντίον του νησιού, ως την 1η Ιουνίου. Με την επιχείρηση αυτή οι Γερμανοί κατάφεραν να καταλάβουν το νησί από τις αγγλοελληνικές συμμαχικές δυνάμεις, ωστόσο αυτή τους η επιτυχία κόστισε τόσο πολύ ώστε να μην επιχειρήσουν ξανά άλλη αεροπορική έφοδο της ίδιας κλίμακας κατά την διάρκεια του πόλεμου[1].

Σήμερα, η μάχη της Κρήτης θεωρείται η πρώτη μεγάλη αεραποβατική επιχείρηση και παραμένει μοναδική στο ότι ο κύριος αντικειμενικός σκοπός κατελήφθη εξ ολοκλήρου από αέρος. Η μάχη θεωρείται επίσης πολύ σημαντική για τους Κρητικούς λόγω της αναπάντεχης σθεναρής αντίστασης που κατέβαλαν ενάντια στους αριθμητικά ανώτερους Γερμανούς και το μεγάλο τίμημα που η επίθεση και η επακόλουθη κατοχή είχαν στον πληθυσμό του νησιού.

Πρόλογος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η νήσος Κρήτη έχει ιδιαίτερη στρατηγική αξία, διότι βρισκόµενη στο µέσο της ανατολικής λεκάνης της Μεσογείου, ελέγχει τις αεροπορικές και θαλάσσιες συγκοινωνίες από ανατολικά προς δυτικά και από βόρεια προς νότια ή και αντίστροφα, αποτελώντας ιδανική βάση αεροναυτικών επιχειρήσεων προς κάθε κατεύθυνση. Απόρροια της αξίας αυτής, ήταν να βρεθεί η Κρήτη από τις αρχές του ∆εύτερου Παγκόσµιου Πολέµου, στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος τόσο των Βρετανών, όσο και των Γερµανών[2].

Η χρησιµότητα της Κρήτης, ως βάση για την προστασία των θαλάσσιων επικοινωνιών στο Αιγαίο από βρετανικές επιθέσεις µε προέλευση την Αλεξάνδρεια και ιδιαίτερα για την προστασία των µεταφορών πετρελαίου από την Κωστάντζα µέσω των Στενών στην Ιταλία, έπεισε το Χίτλερ να δώσει την συγκατάθεση του για ανάληψη από τον Γερµανικό στρατό της επιχείρησης αυτής.

Στην Κρήτη, όπου είχε µεταφερθεί η προσωρινή πρωτεύουσα του ελεύθερου Ελληνικού κράτους από τις 23 Απριλίου 1941, δόθηκε µια από τις πιο ιδιότυπες µάχες τού Β' Παγκοσµίου πολέµου, διότι για πρώτη φορά στην παγκόσµια ιστορία σηµειώθηκαν επιχειρήσεις αλεξιπτωτιστών και αεροµεταφοράς δυνάµεων σε τόσο εύρος, για το λόγο αυτό η ανάλυση και η µελέτη της µάχης της Κρήτης έχει ιδιαίτερη σηµασία και ενδιαφέρον.

Στο τέλος Απριλίου του 1941, τη ∆ιοίκηση των Βρετανικών και Ελληνικών ∆υνάµεων Κρήτης ανέλαβε ο ∆ιοικητής της 2ης Νεοζηλανδικής Μεραρχίας Υποστράτηγος Φρέϊµπεργκ. Η συνολική στρατιωτική δύναµη της Κρήτης, µετά από ενίσχυσή της και από δυνάµεις που µεταφέρθηκαν από την ηπειρωτική Ελλάδα, ανερχόταν περίπου σε 11.500 Έλληνες και 31.500 Βρετανούς.

Η οργάνωση της άµυνας της Κρήτης παρουσίαζε όλα τα µειονεκτήµατα µιας εσπευσµένης προσπάθειας µε ανεπαρκή µέσα, σε άνδρες αλλά κυρίως σε πολεµικό υλικό, διότι ο οπλισµός, τα πυροµαχικά και τα άλλα εφόδια βρίσκονταν πολύ κάτω της παραδεκτής αναλογίας. Υπήρχαν επίσης λίγα σµήνη αεροπλάνων, όσα έφθασαν από την ηπειρωτική Ελλάδα, που όµως χρησιµοποιήθηκαν κυρίως για την συνοδεία των νηοποµπών, καθώς και πυροβολικό και αντιαεροπορικά, πού δεν αρκούσαν όµως για την άµυνα ούτε των αεροδροµίων του νησιού.

Εποµένως οι δυνατότητες των υπαρχόντων δυνάµεων στη µεγαλόνησο να αντιτάξουν αποτελεσµατικής άµυνα, ήταν περιορισµένες µε δυσαναπλήρωτα κενά, που δεν µπορούσε να αναπληρώσει η γενναιότητα των ανδρών που κλήθηκαν να αντιµετωπίσουν την ισχυρή γερµανική επίθεση Από πλευράς Γερµανών για την επιχείρηση κατά της Κρήτης διατέθηκαν, η 7η Μεραρχία Αλεξιπτωτιστών, η 5η Ορεινή Μεραρχία, και ένα Σύνταγµα της 5ης Τεθωρακισµένης Μεραρχίας. Τις δυνάµεις αυτές µετέφεραν στην Κρήτη αεροπλάνα του ΧΙ Σώµατος Αεροπορίας και µικρά πλοία, µε την υποστήριξη των καταδιωκτικών και των βοµβαρδιστικών καθέτου εφορµήσεως του VII Σώµατος Αεροπορίας. Το σύνολο των γερµανικών δυνάµεων ανερχόταν σε 22.750 άνδρες, 1.370 αεροπλάνα και 70 πλοία. Την επιχείρηση υποστήριξε και µικρός αριθµός ιταλικών αντιτορπιλικών και τορπιλακάτων, ενώ ένα ενισχυµένο ιταλικό σύνταγµα, ύστερα από αίτηση του Μουσολίνι, θα αποβιβαζόταν από τη ∆ωδεκάνησο στις ανατολικές ακτές της νήσου. Η ενέργεια αυτή τελικά, πραγµατοποιήθηκε στα τέλη Μαΐου, όταν η τύχη της νήσου είχε ήδη κριθεί.

Στόχοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τρεις ήταν οι αρχικοί αντικειµενικοί στόχοι των Γερµανικών δυνάµεων, τα αεροδρόµια Μάλεµε, Ρεθύµνου και Ηρακλείου. Τα αεροδρόµια θα καταλαµβάνονταν από τους αλεξιπτωτιστές, για να χρησιµοποιηθούν στη συνέχεια για την µεταφορά ενισχύσεων και πολεµικού υλικού.

Συμμαχικές Δυνάμεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τον Μάιο του 1941 η άμυνα αποτελείτο από περίπου 9.000 Έλληνες: τρία τάγματα της V Μεραρχίας του Ελληνικού Στρατού, (τα οποία είχαν μείνει πίσω όταν η υπόλοιπη μονάδα είχε μεταφερθεί στην ηπειρωτική Ελλάδα για να αντιμετωπίσει την γερμανική εισβολή), διοικητής του ενός τάγματος ήταν ο Αναστάσιος Νταλίπης, την Κρητική Χωροφυλακή (μια δύναμη με μέγεθος τάγματος), τη Φρουρά Ηρακλείου (τάγμα άμυνας που αποτελούνταν κυρίως από προσωπικό για μεταφορικές και διοικητική μέριμνα) και υπολείμματα του 12ου και του 20ου ελληνικού τμήματος στρατού ( που είχαν καταφύγει στην Κρήτη και είχαν οργανωθεί υπό βρετανική διοίκηση). Υπήρχαν, ακόμη, μαθητές της Ακαδημίας της Χωροφυλακής και νεοσύλλεκτοι από τα κέντρα εκπαίδευσης νεοσυλλέκτων στην Πελοπόννησο, οι οποίοι είχαν μεταφερθεί στην Κρήτη για να αντικαταστήσουν τους εκπαιδευμένους στρατιώτες που είχαν σταλεί για να πολεμήσουν στην ηπειρωτική Ελλάδα. Αυτές οι δυνάμεις ήταν ήδη οργανωμένες σε αριθμημένα συντάγματα εκπαιδευομένων νεοσυλλέκτων και αποφασίστηκε να χρησιμοποιηθεί η υπάρχουσα διαμόρφωση για την οργάνωση των ελληνικών μονάδων, ενισχύοντάς τις με έμπειρους άνδρες που έφθαναν από την ηπειρωτική χώρα.

Το στρατιωτικό απόσπασμα της Βρετανικής Κοινοπολιτείας αποτελούνταν από την αρχική βρετανική φρουρά και 25.000 ακόμα στρατιώτες που είχαν εγκαταλείψει την ηπειρωτική χώρα. Αυτοί οι 25.000 στρατιώτες ήταν ένα μείγμα από ακέραιες μονάδες κάτω από δική τους διοίκηση, πρόχειρες μονάδες φτιαγμένες βιαστικά από διοικητές, στρατιώτες κάθε είδους χωρίς ηγεσία, και λιποτάκτες. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν είχαν βαρύ εξοπλισμό.

Οι μονάδες-κλειδιά ήταν η 2η Νεοζηλανδική Μεραρχία (εκτός από την 6η ταξιαρχία και την διοίκηση του τμήματος, που είχε σταλεί στην Αίγυπτο), η αυστραλιανή 19η ταξιαρχία και η βρετανική 14η ταξιαρχία πεζικού. Οι συμμαχικές δυνάμεις είχαν στη διάθεση τους 16 άρματα μάχης τύπου Cruiser Mk I. Υπήρχαν ακόμα περίπου 85 πυροβόλα διαφόρων διαμετρημάτων. Πολλά από αυτά ήταν ιταλικά που είχαν περιέλθει σε ελληνικά χέρια και δεν διέθεταν στόχαστρα βομβαρδισμού.

Στις 30 Απριλίου ο Νεοζηλανδός στρατηγός Μπέρναρντ Φράιμπεργκ διορίστηκε διοικητής των συμμαχικών δυνάμεων στην Κρήτη.

Η κατοχή του νησιού παρείχε στο βρετανικό Βασιλικό Ναυτικό άριστα λιμάνια για την ανατολική Μεσόγειο. Από την Κρήτη, μπορούσαν να βομβαρδίσουν τις πετρελαιοπηγές του Πλοϊέστι στην Ρουμανία. Επιπλέον, με την Κρήτη σε συμμαχικά χέρια, η νότιο-ανατολική θέση των δυνάμεων του Άξονα δεν θα ήταν ποτέ ασφαλής, κάτι που θα ήταν ζωτικής σημασίας πριν ξεκινήσει η επιχείρηση Μπαρμπαρόσσα, δηλαδή η εισβολή στην Σοβιετική Ένωση στις 22 Ιουνίου 1941. Οι Γερμανοί πραγματοποίησαν επιχειρήσεις με συνεχείς βομβαρδισμούς του νησιού, κάτι που τελικά ανάγκασε τη βρετανική Βασιλική Αεροπορία να μεταφέρει τα αεροσκάφη της στην Αλεξάνδρεια, δίνοντας έτσι στην Γερμανική Αεροπορία (Luftwaffe) την αεροπορική υπεροχή. Παρόλα αυτά το νησί παρέμενε απειλή και θα έπρεπε τελικά να κατακτηθεί.

Δυνάμεις του Άξονα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γερμανοί στρατιώτες πριν την μεταφορά τους στην Κρήτη.

Στις 25 Απριλίου, ο Αδόλφος Χίτλερ υπέγραψε την Διαταγή του υπ' αριθμ. 28, διατάζοντας έτσι την εισβολή στην Κρήτη. Οι δυνάμεις του βρετανικού Βασιλικού Ναυτικού από την Αλεξάνδρεια διατηρούσαν τον έλεγχο του υδάτινου χώρου γύρω από την Κρήτη, έτσι κάθε αμφίβια επίθεση θα αποφασιζόταν από τη φύση μίας μάχης αέρος-θαλάσσης, κάνοντας το ένα ριψοκίνδυνο τόλμημα στην καλύτερη περίπτωση. Με τη γερμανική υπεροχή από αέρος δεδομένη, αποφασίστηκε εισβολή από αέρος.

Αυτή θα ήταν η πρώτη πραγματική μεγάλης κλίμακας αεροπορική εισβολή, παρόλο που οι Γερμανοί είχαν χρησιμοποιήσει αλεξιπτωτιστές και ανεμοπλάνα σε επιθέσεις (αλλά σε πολύ μικρότερη κλίμακα) στην εισβολή στη Γαλλία και στις Κάτω Χώρες, στη Νορβηγία αλλά και στην ηπειρωτική Ελλάδα. Στην τελευταία αυτή περίπτωση, Γερμανοί αλεξιπτωτιστές είχαν σταλεί να καταλάβουν την γέφυρα της διώρυγας της Κορίνθου που οι Βρετανοί Βασιλικοί Μηχανικοί (σκαπανείς) ετοιμάζονταν να ανατινάξουν. Γερμανοί μηχανικοί προσγειώθηκαν με ανεμοπλάνα κοντά στη γέφυρα, ενώ πεζικό αλεξιπτωτιστών ασκούσε πίεση στις περιμετρικές δυνάμεις άμυνας. Η γέφυρα υπέστη ζημιές κατά τη διάρκεια της σύρραξης, κάτι που καθυστέρησε την Γερμανική προέλαση και έδωσε στους Συμμάχους χρόνο να μεταφέρουν 18.000 στρατιώτες στην Κρήτη και 23.000 ακόμα στην Αίγυπτο, με κόστος όμως την απώλεια ενός μεγάλου τμήματος του βαρέως οπλισμού.

Υπήρχε η πρόθεση να χρησιμοποιηθούν Fallschirmjäger (Γερμανοί αλεξιπτωτιστές της γερμανικής αεροπορίας) για να καταληφθούν θέσεις-κλειδιά του νησιού, συμπεριλαμβανομένων και αεροδρομίων τα οποία μετέπειτα θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για μεταφορά προμηθειών και πολεμοφοδίων από αέρος. Για την πραγματοποίηση της επίθεσης, το 11ο Αερομεταφερόμενο Σώμα (XI Fliegerkorps) θα έπρεπε να συνεργαστεί με την 7η Αερομεταφερόμενη Μεραρχία, η οποία και θα έρριπτε τους άνδρες της με αλεξίπτωτα και ανεμοπλάνα, ακολουθούμενη από την 22η Μεραρχία Αεραπόβασης, όταν τα αεροδρόμια θα ήταν ασφαλή. Η επίθεση ήταν αρχικά προγραμματισμένη για τις 16 Μαΐου, αναβλήθηκε, όμως, για τις 20 και η 5η "Ορεινή" Μεραρχία αντικατέστησε την 22η Μεραρχία.

Στρατηγικό σχέδιο, τακτικές, πληροφορίες, όπλα και εξοπλισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατασκοπεία και Πληροφορίες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οι βρετανικές πληροφορίες και οι υποκλοπές Ultra[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μέχρι τότε, οι διοικητές των Συμμάχων ήταν ενήμεροι για την επικείμενη εισβολή μέσω των υποκλοπών Ultra. Ο στρατηγός Φρέυμπεργκ είχε ενημερωθεί για το σχέδιο μάχης των Γερμανών και είχε ξεκινήσει να ετοιμάζει την άμυνα κοντά στα αεροδρόμια και στις βόρειες ακτές. Παρ' όλα αυτά καθυστέρησε σημαντικά λόγω έλλειψης σύγχρονου εξοπλισμού, και συνειδητοποίησε ότι ακόμα και οι ελαφρά οπλισμένοι αλεξιπτωτιστές είχαν ίση ή μεγαλύτερη δύναμη πυρός από τα δικά του στρατεύματα. Αν και οι πληροφορίες που είχε ο Φρέυμπεργκ από τις υποκλοπές της Ultra ήταν πολύ λεπτομερείς, η μετάφραση από τα γερμανικά είχε γίνει από γλωσσολόγους και όχι ειδικούς στην τακτική. Το αποτέλεσμα ήταν παραπλανητικές πληροφορίες που είχαν βγει από τα συμφραζόμενα. Για παράδειγμα, τα γερμανικά μηνύματα ανέφεραν ναυτικές επιχειρήσεις, κάτι που επηρέασε σημαντικά την τοποθέτηση των στρατευμάτων του Φρέυμπεργκ καθώς περίμενε αμφίβια απόβαση ενώ ο πραγματικός στόχος των Γερμανών ήταν το αεροδρόμιο του Μάλεμε.

Γερμανική κατασκοπεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αεροσκάφος Junkers Ju 52 κατά τη διάρκεια της μάχης της Κρήτης

Ο ναύαρχος Βίλχελμ Κανάρις, αρχηγός της γερμανικής Άμπβερ (υπηρεσίας πληροφοριών), αρχικά ανέφερε ότι υπήρχαν μόνο 5.000 Βρετανοί στρατιώτες στην Κρήτη και καθόλου ελληνικές δυνάμεις. Δεν είναι ξεκάθαρο αν ο Κανάρις, ο οποίος είχε ένα εκτενές δίκτυο κατασκοπείας στη διάθεσή του, ήταν παραπληροφορημένος ή προσπαθούσε να σαμποτάρει τα σχέδια του Χίτλερ (ο Κανάρις αργότερα θα εκτελούνταν για τη δράση του εναντίον της πολιτικής του Χίτλερ). Η Άμπβερ επιπλέον είχε προβλέψει ότι ο κρητικός πληθυσμός θα υποδεχόταν τους Γερμανούς σαν απελευθερωτές, λόγω των ισχυρών τους δημοκρατικών και αντιμοναρχικών πεποιθήσεων τους, και ότι θα ήθελαν να συμμετάσχουν στην "ευνοϊκή" συμφωνία που απολάμβανε η ηπειρωτική Ελλάδα. Ενώ αληθεύει ότι ο δημοκρατικός πρωθυπουργός της Ελλάδας, Ελευθέριος Βενιζέλος ήταν Κρητικός και έχαιρε μεγάλης υποστήριξης από το νησί, οι Γερμανοί υποτίμησαν σοβαρά το βάθος του πατριωτισμού των Κρητικών. Στην πραγματικότητα, ο βασιλιάς Γεώργιος Β' και η ακολουθία του είχαν εγκαταλείψει την Ελλάδα μέσω της Κρήτης με τη βοήθεια Ελλήνων και Κοινοπολιτειακών στρατιωτών, Κρητών πολιτών, και ακόμα μίας ομάδας φυλακισμένων που είχαν απελευθερωθεί λόγω της προέλασης των Γερμανών.

Η υπηρεσία πληροφοριών της γερμανικής 12ης Στρατιάς περιέγραφε την κατάσταση ως λιγότερο αισιόδοξη, αλλά πίστευε ότι υπήρχαν πολύ λιγότεροι Βρετανοί και Κοινοπολιτειακοί στρατιώτες απ' ό,τι υπήρχαν στην πραγματικότητα, και ακόμα υποτίμησε τον αριθμό των Ελλήνων στρατιωτών που είχαν εγκαταλείψει την ηπειρωτική χώρα. Ο στρατηγός Αλεξάντερ Λερ (Alexander Löhr) ήταν πεπεισμένος ότι θα μπορούσε να κατακτήσει το νησί με δύο μεραρχίες, αλλά αποφάσισε να κρατήσει την 6η Ορεινή Μεραρχία στην Αθήνα σαν εφεδρεία. Τα γεγονότα που ακολούθησαν θα επαλήθευαν ότι αυτή ήταν μία σοφή απόφαση.

Όπλα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Γερμανικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το τουφέκι kar 98k το υποπολυβόλο mp40 και το πιστόλι Luger Parabellum 09

Ελληνικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το άγνωστο για πολλούς ΕΠΚ της ΠΥΡΚΑΛ.

Βρετανικά και Κοινοπολιτείας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το τυφέκιο του βρετανικού στρατού, το οποίο χρησιμοποιήθηκε από αρκετές συμμαχικές δυνάμεις, ήταν το Short,Magazine, Lee-Enfield. Το υποπολυβόλο του βρετανικού στρατού ήταν το STEN των 9mm. Ένα άλλο ελαφρύ όπλο υποστήριξης ήταν το οπλοπολυβόλο Bren, με τον χαρακτηριστικά ανεστραμμένο γεμιστήρα, που είτε τροφοδοτούνταν με 28 φυσιγγια των .303 ιντσών (7.67mm), είτε με 28 των .202 ιντσών. Βαρύ πολυβόλο ήταν το vickers k. Xρησιμοποιήθηκε επίσης σε μεγάλη κλίμακα και το αμερικάνικο οπλοπολυβόλο Thomson.

Εκδήλωση επίθεσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Χάρτης της γερμανικής επίθεσης στη Κρήτη
Κηδεία Γερμανών στρατιωτών
Βομβαρδισμός στο αεροδρόμιο του Μάλεμε
Σούδα,πολεμικό νεκροταφείο
Μνημείο για τους Έλληνες και Αυστραλούς στρατιώτες στο Ρέθυμνο

Το πρωί της 20ής Μαίου, μετά από σφοδρό βομβαρδισμό και πολυβολισμό από αεροσκάφη της Λουφτβάφφε, άρχισε η κατά κύματα ρίψη των αλεξιπτωτιστών και η προσγείωση ανεμοπλάνων στην δυτική Κρήτη. Οι ελληνοβρετανικές δυνάμεις αμέσως άρχισαν την εκτόξευση αντιαεροπορικών πυρών, ενώ οι μονάδες πεζικού προσέβαλαν με δραστικά πυρά τους αλεξιπτωτιστές στον αέρα και στο έδαφος. Στο Μάλεμε η ομάδα Κομήτης, υπό τον Υποστράτηγο Μάιντλ, κατέλαβε την γέφυρα του ποταμού Ταυρωνίτη και το στρατόπεδο της ΡΑΦ, αλλά δεν μπόρεσε να καταλάβει το αεροδρόμιο. Μέχρι τις απογευματινές ώρες η μάχη για το ύψωμα 107, που δέσποζε του αεροδρομίου, ήταν σκληρή, με τους Νεοζηλανδούς να προτάσσουν σθεναρή άμυνα. Η φθορά που είχαν υποστεί οι δυνάμεις των αμυνομένων στο ύψ. 107 έκανε τον διοικητή τους να αμφιβάλει για το πόσο μπορούσε να αντέξει νέα γερμανική επίθεση την επόμενη μέρα, με αποτέλεσμα την νύχτα να αποσυρθεί από το ύψωμα. Δυτικά του Μάλεμε, στο Κολυμπάρι, η ελληνική Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων απέκρουσε με επιτυχία τους Γερμανούς αλλά οι απώλειες της και η έλλειψη πυρομαχικών την ανάγκασαν σε σύμπτυξη σε νέα τοποθεσία.[3]

Ανατολικότερα, στην περιοχή της Αγυιάς, διεξήχθησαν σφοδροί αγώνες ολόκληρη την μέρα, με το 6ο Ελληνικό Σύνταγμα Πεζικού, που κατείχε τα υψώματα νότια του χωριού Γαλατά και βρέθηκε μέσα στην ζώνη προσγείωσης του όγκου των Γερμανών αλεξιπτωτιστών της ομάδας Άρης, να δέχεται αλλεπάλληλες επιθέσεις. Ο διοικητής, ο υποδιοικητής, ένας διοικητής λόχου και πολλοί διμοιρίτες του Συντάγματος ήταν μεταξύ των πρώτων νεκρών. Ο άνισος αγώνας υποχρέωσε το Σύνταγμα σε σύμπτυξη προς τον Γαλατά. Οι Γερμανοί παρά τις σοβαρές απώλειες κατάφεραν να σταθεροποιηθούν στην περιοχή των φυλακών της Αγυιάς, όπου μια αντεπίθεση από ένα Νεοζηλανδικό τάγμα το βράδυ καθηλώθηκε. Η επίθεση για την κατάληψη της Σούδας και των Χανίων απέτυχε με μεγάλες απώλειες για τους αλεξιπτωτιστές, αναγκάζοντας τους Γερμανούς, που ανέμεναν αντεπίθεση από τους Βρετανούς την νύχτα, να συγκεντρώσουν τις δυνάμεις τους και να οργανωθούν αμυντικά στην περιοχή των φυλακών Αγυιάς [4]

Στις περιοχές Ρέθυµνου και Ηρακλείου[5] η γερµανική επίθεση εκδηλώθηκε τις απογευµατινές ώρες της ίδιας ηµέρας, όµως οι αλεξιπτωτιστές σε αυτές τις περιοχές υπέστησαν τροµακτικές απώλειες και δεν µπόρεσαν να σηµειώσουν καµία επιτυχία.

Έως το απόγευµα τής δεύτερης µέρας (21 Μαΐου), κανένα από τα αεροδρόµια δεν είχε καταληφθεί από τούς αλεξιπτωτιστές, πού είχαν κυριολεκτικά αποδεκατιστεί και βρίσκονταν σε δύσκολη θέση. Τελικά τις απογευµατινές ώρες της ίδιας ηµέρας, οι Γερµανοί αλεξιπτωτιστές κατόρθωσαν να καταλάβουν το αεροδρόµιο του Μάλεµε. Η αντεπίθεση που εκτοξεύτηκε για ανακατάληψη του αεροδροµίου Μάλεµε και του υψώµατος 107 από το οποίο ελέγχονταν η ευρύτερη περιοχή του αεροδροµίου, δεν ήταν έγκαιρη µε αποτέλεσµα να αποτύχει.

Τις απογευματινές ώρες 161 μεταφορικά αεροσκάφη πραγματοποίησαν ρίψη αλεξιπτωτιστών και στρατιωτικού υλικού στην περιοχή του Ρεθύμνου. Ένα τμήμα αλεξιπτωτιστών, αφού κατέλαβε τα χωριά Περιβόλια και Καστελάκια, κινήθηκε προς το Ρέθυμνο, αποκρούστηκε όμως από το Τάγμα Οπλιτών Χωροφυλακής με σημαντικές απώλειες και για τις δύο πλευρές. Έλληνες και Αυστραλοί απέκρουσαν με επιτυχία την επίθεση σε ένα λόφο δυτικά του αεροδρομίου του Ρεθύμνου συλλαμβάνοντας μάλιστα 80 αιχμαλώτους. Παρά τις σοβαρές απώλειες τους, που ανήλθαν στο ένα τρίτο της δύναμής τους, οι Γερμανών κατάφεραν να καταλάβουν το χωριό Αμπελάκια και έναν λόφο ανατολικά του αεροδρομίου.[6]

Στον Τομέα Ηρακλείου η επίθεση της ομάδας Ωρίων ξεκίνησε στις 15:00, με την πόλη του Ηρακλείου να δέχεται για μία ώρα σφοδρό βομβαρδισμό που της προκάλεσε σοβαρές καταστροφές. Η ρίψη των αλεξιπτωτιστών έγινε στις 16:00 χωρίς όμως να έχουν αεροπορική υποστήριξη γεγονός που ήταν αποφασιστικής σημασίας για την τύχη των γερμανικών τμημάτων. Το τάγμα αλεξιπτωτιστών που είχε ως στόχο την κατάληψη του αεροδρομίου εξοντώθηκε από Βρετανικές και Αυστραλιανές δυνάμεις, ενώ δύο τάγματα αλεξιπτωτιστών (μειωμένης δύναμης) υποχρεώθηκαν σε αμυντική στάση από τις προσβολές που δέχτηκαν από τολμηρούς ένοπλους πολίτες, χωροφύλακες και οπλίτες του 7ου Ελληνικού Συντάγματος Πεζικού.[7]

Ύστερα από αυτή την αποτυχία και την προώθηση των συνεχώς ενισχυόµενων γερµανικών δυνάµεων προς τα βορειοανατολικά, οι εκεί βρετανο-ελληνικές δυνάµεις συµπτύχθηκαν τη νύχτα 23/24 Μαΐου σε νέα τοποθεσία ανατολικότερα.Από την ηµέρα αυτή η πρωτοβουλία των επιχειρήσεων περιήλθε στους Γερµανούς, ενώ η τύχη της νήσου είχε πλέον κριθεί. Παρόλα αυτά, ο αγώνας συνεχίσθηκε µέχρι την 29η Μαΐου, οπότε άρχισε η εκκένωση της Κρήτης από τις βρετανικές δυνάµεις, η οποία ολοκληρώθηκε το βράδυ της 31ης Μαΐου.

Νωρίτερα, την 30η Μαΐου 1941 ο υποστράτηγος Λιναρδάκης στο Ηράκλειο, πέρασε την είσοδο του 43ου Συντάγματος Πεζικού για να συναντήσει τον διοικητή των Γερμανικών δυνάμεων ώστε να υπογραφεί μεταξύ τους η πράξη της ανακωχής. Είχε προηγηθεί η συνάντηση του Ταγματάρχη Τσαγκαράκη ο οποίος ζήτησε από τον Γερμανό συνταγματάρχη Μπρόγερ ανακωχή η οποία όμως δεν έγινε αποδεκτή. Ο ταγματάρχης Τσαγκαράκης ζήτησε τουλάχιστον να πάψουν οι βομβαρδισμοί και οι επιθέσεις στα χωριά μιας και ο στρατός δεν ήταν σε θέση να μάχεται. Ο Μπρόγερ του ζήτησε την άνευ όρων παράδοση. Έτσι, μετά από 10 ημέρες η Μάχη της Κρήτης έληξε με επικράτηση των Γερμανών που όμως είχαν δεχτεί τέτοιο πλήγμα και απώλειες ώστε μέχρι και τη λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ουδέποτε επιχείρησαν παρόμοιο εγχείρημα και ο Χίτλερ με διαταγή του μετέτρεψε τις μονάδες των αλεξιπτωτιστών σε μονάδες κανονικού στρατού.

Η µάχη της Κρήτης ήταν µια πύρρεια νίκη των Γερµανών, γι' αυτό άλλωστε και δεν επαναλήφθηκε παρόµοια επιχείρηση κατά την διάρκεια του πολέµου. Τα θύµατα των Γερµανών στη δεκαήµερη επιχείρηση ξεπερνούσαν τα θύµατα τους σε ολόκληρη την επιχείρηση κατά της Γιουγκοσλαβίας και της Ελλάδος. Ο ∆ιοικητής του ΧΙ Γερµανικού Σώµατος Αεροπορίας Αντιπτέραρχος Στούντεντ αναγκάστηκε να οµολογήσει ότι η Κρήτη υπήρξε «ο τάφος των Γερµανών Αλεξιπτωτιστών». Η επίλεκτη Μεραρχία Αλεξιπτωτιστών, αποδεκατισµένη και εξαρθρωµένη, δεν επρόκειτο να παίξει στον µέλλον ουσιαστικό ρόλο.

Κατά µεγάλο ποσοστό οι απώλειες των Γερµανών οφείλονταν στις περιορισµένες πληροφορίες που είχε η Γερµανική υπηρεσία πληροφοριών, σχετικά µε την δύναµη και την διάταξη των αµυνοµένων, µε αποτέλεσµα πολλές µονάδες αλεξιπτωτιστών να ριφθούν επί ή πλησίον των αµυντικών θέσεων και να εξοντωθούν. Επιπλέον υπήρχε εσφαλµένη εκτίµηση για την στάση, την αποφασιστικότητα και την αγωνιστικότητα που θα τηρούσε ο Κρητικός λαός[8] έναντι των επιτιθεµένων. Στα παραπάνω σφάλµατα πρέπει να αποδοθούν και οι υπεραισιόδοξες επιδιώξεις του γερµανικού σχεδίου, που προέβλεπαν µέσα στην πρώτη ηµέρα, κατάληψη των αεροδροµίων και των πόλεων Χανίων- Ρεθύµνου και Ηρακλείου.

Πολεμικές απώλειες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Βρετανοί τραυματίες αποβιβάζονται στην Αλεξάνδρεια

Η συνολική στρατιωτική δύναμη της Κρήτης, μετά από ενίσχυσή της και από δυνάμεις που μεταφέρθηκαν από την ηπειρωτική Ελλάδα, ανερχόταν περίπου σε σύνολο 43000 αντρών, σε 11.500 Έλληνες και 31.500 Βρετανούς και Νεοζηλανδούς, μειονεκτούσε σοβαρά σε θέματα εξοπλισμού, αφού ο οπλισμός, τα πυρομαχικά και τα άλλα εφόδια βρίσκονταν πολύ κάτω της παραδεκτής αναλογίας, ενώ δεν υπήρχε καθόλου συμμαχική αεροπορία. Οι απώλειες των συμμάχων κυμαίνονταν σύμφωνα με την Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού σε Έλληνες 426 νεκρούς και μεγάλος αριθμός τραυματιών και αιχμαλώτων ο οποίος δεν αναφέρεται.[9] Οι νεκροί σε Βρετανούς κυμαίνονταν 1.742, τραυματίες 1.737 και αιχμάλωτοι 11.835. Επίσης βυθίστηκαν 2 καταδρομικά, 6 αντιτορπιλικά και απωλέσθηκαν πάνω από 2.000 αξιωματικοί και ναύτες[10].

Η συνολική δύναμη του Άξονα που πήρε μέρος στην επιχείρηση Ερμής ανερχόταν σε 22.750 άνδρες, από τους οποίους οι 14.000 ήταν αλεξιπτωτιστές, 1.370 αεροπλάνα και ανεμόπτερα και 70 πλοία. Οι απώλειες του Άξονα ανέρχονταν, σύμφωνα με την Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού, σε 1.990 νεκρούς, 1.995 αγνοούμενους και σοβαρό αριθμό τραυματιών. Συνολικά οι απώλειες του επίλεκτου σώματος των Γερμανών αλεξιπτωτιστών ξεπέρασαν τους 8.000 άνδρες. Οι απώλειες σε αεροσκάφη ανήλθαν σε 220 τελείως κατεστραμμένα και 150 περίπου με σοβαρές ζημιές. Σύμφωνα όμως με τον Κουρτ Στούντεντ, ο οποίος είχε και την διοίκηση της επιχείρησης από την Γερμανική πλευρά, αναφέρει ότι οι απώλειες ανέρχονταν σε 4.000 νεκρούς και αγνοούμενους αλεξιπτωτιστές και στρατιώτες της 5ης Ορεινής Μεραρχίας. [11] Στο Γερμανικό νεκροταφείο Μάλεμε βρίσκονται οι τάφοι 4.465 στρατιωτών του Γερμανικού Στρατού της μάχης της Κρήτης και της κατοχικής περιόδου.

Σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Γενικού Επιτελείου Στρατού, οι απώλειες συνολικά έχουν ως εξής:

  • Ελλήνων: Νεκροί 426 και µεγάλος αριθµός τραυµατιών και αιχµαλώτων. Βλέπε ΓΕΣ/∆ΙΣ,

Επίτοµη Ιστορία του Ελληνοιταλικού και Ελληνογερµανικού πολέµου 1940 -1941, Αθήνα,1985, σελ. 260

  • Βρετανών: Νεκροί 1.742, τραυµατίες 1.737 και αιχµάλωτοι 11.835. Επίσης βυθίστηκαν 2

καταδροµικά, 6 αντιτορπιλικά και απωλέσθηκαν πάνω από 2.000 αξιωµατικοί και ναύτες.

  • Γερµανών: Νεκροί 1.990, αγνοούµενοι 1.995 και σοβαρός αριθµός τραυµατιών.

Συνολικά οι απώλειες του επίλεκτου σώµατος των Γερµανών αλεξιπτωτιστών ξεπέρασαν τους 8.000 άνδρες. Οι απώλειες σε αεροσκάφη ανήλθαν σε 220 τελείως κατεστραµµένα και 150 περίπου µε σοβαρές ζηµιές. Αυτό είχε ως συνέπεια να µη τολµήσουν οι Γερµανοί µέχρι το τέλος του πολέµου παρόμοια επιχείρηση.

Τα αντίποινα στην Κρήτη ήταν σφοδρά, όπως η πλήρης καταστροφή και ισοπέδωση του χωριού της Κανδάνου. Ένας Γερμανός αλεξιπτωτιστής θυμάται την κατάσταση του πολέμου στην Κρήτη. Οι Κρητικοί πολίτες για να μας ξεγελούν κουβάλαγαν σημαίες με την Σβάστικα. Δεν τους κάλυπτε ούτε ο Κανονισμός Πολέμου Εδάφους της Χάγης, ούτε η σύμβαση της Γενεύης. Τους αποκαλούσαμε ελεύθερους σκοπευτές και ήμασταν πολύ θυμωμένοι.[12][13]

Αποτελέσματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Συνολικά τα στρατηγικά οφέλη που αποκόµισαν οι Γερµανοί από την επιχείρηση κατά της Ελλάδος ήταν µικρά, σε σχέση µε τις δυνάµεις και το χρόνο πού διέθεσαν. Μακροπρόθεσµα, η κατάληψη της Ελλάδας αποδείχτηκε παθητικό στην πολεµική προσπάθεια της Γερµανίας. Ήταν όµως µια επιχείρηση επιβεβληµένη — ή έτσι τουλάχιστον πίστευαν ο Χίτλερ και οι στρατιωτικοί του λόγω της επικείµενης εισβολής στη Ρωσία. Η αντίσταση της Ελλάδας συνέβαλε πολλαπλά και ουσιαστικά στη συµµαχική προσπάθεια κατά του Άξονα, γιατί καθυστέρησε και απασχόλησε ένα µεγάλο µέρος της γερµανικής πολεµικής µηχανής.

Αυτό είχε ως άµεσο αποτέλεσµα τη δέσµευση ισχυρών γερµανικών δυνάµεων, που διαφορετικά θα ήταν δυνατό να είχαν διατεθεί σε άλλα µέτωπα, δίνοντας τη δυνατότητα στους Βρετανούς να σταθεροποιήσουν τη θέση τους στην Αφρική και στην Εγγύς Μέση Ανατολή, µε σηµαντικές επιπτώσεις στην εξέλιξη του Β΄ Παγκοσµίου Πολέµου[14].


Βιβλιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

• ΓΕΣ/∆ΙΣ, Η Μάχη της Κρήτης, Αθήνα,1961

• ΓΕΣ/∆ΙΣ, Αγώνες και Νεκροί 1940 – 1945, Αθήνα, 1990

• Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, Τόµος ΙΕ, Εκδοτική Αθηνών

• Θ. Βερέµης- Ι. Κολιόπουλος, Ελλάς Η Σύγχρονη Συνέχεια από το 1821 µέχρι Σήµερα, Αθήνα 2006

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. https://www.rizospastis.gr/story.do?id=6251645
  2. http://www.efsyn.gr/arthro/i-mahi-kai-i-antistasi
  3. ΓΕΣ/ΔΙΣ (1985), 234-7
  4. ΓΕΣ/ΔΙΣ (1985), 238-9
  5. https://e-mesara.gr/index.php/2014-01-29-19-21-29/32819-maxi-tis-kritis-oi-protes-stigmes-tis-kritikis-antistasis-enantia-sto-germano-kataktiti-sto-irakleio
  6. ΓΕΣ/ΔΙΣ (1985), 240
  7. ΓΕΣ/ΔΙΣ (1985), 240-1
  8. http://www.ekriti.gr/afieromata/i-mahi-tis-kritis-o-vomvardismos-i-ptosi-ton-alexiptotiston-kai-oi-protes-stigmes-tis#sthash.GPiPg3fs.dpbs
  9. ΓΕΣ/ΔΙΣ, Επίτομη Ιστορία του Ελληνοιταλικού και Ελληνογερμανικού πολέμου 1940 -1941, Αθήνα,1985, σελ. 260
  10. http://archive.patris.gr/articles/63297/#.WrgKkNRuZdg
  11. Οι Γερμανοί Στρατηγοί μιλούν, B.H Liddell Hart, εκδόσεις Λιναίος, σελ. 305-315
  12. Αρχείο Μ. Φαφαλιού, Μαρτυρία Άντολφ Στράους, Ε.Λ.Ι.Α
  13. Η συνομωσία της Αγγλίας κατά της Ελλάδος (1935-1944), Ιακωβος Χονδροματίδης, εκδόσεις Θούλη
  14. http://www.onalert.gr/stories/Ean_den_htan_h_Krhthti_eipan_oi_protagonistes_toy_B_Pagkosmioy_polemoy_gia_to_hroiko_nhsi/5754