Φυλακή του Ανεμά

Φυλακή του Ανεμά
Ο δυτικός πύργος του Ισαακίου Β΄ Αγγέλου: ακανόνιστη τοιχοποιία με μερικό εντοιχισμό κιόνων σε δεύτερη χρήση.
Είδος	αρχιτεκτονική κατασκευή
Αρχιτεκτονική	βυζαντινή αρχιτεκτονική
Γεωγραφικές συντεταγμένες	41°2′19″N 28°56′27″E
Διοικητική υπαγωγή	Κωνσταντινούπολη
Χώρα	Τουρκία
δεδομένα (π)

H Φυλακή του Ανεμά (τουρκικά: Anemas zindanları) είναι μεγάλο Ρωμαϊκό κτήριο που ακουμπά στα τείχη της Κωνσταντινούπολης. Παραδοσιακά ταυτοποιήται με τις φυλακές που έλαβαν τον όνομά τους από τον Μιχαήλ Ανεμάς, ενός Ρωμαίου στρατηγού που εξεγέρθηκε ανεπιτυχώς εναντίον του Αυτοκράτορα Αλεξίου Α΄ Κομνηνού (βασ. 1081-1118) και ήταν το πρώτο άτομο που φυλακίστηκε εκεί. Η φυλακή αναφέρεται συχνά στους τελευταίους αιώνες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, όταν τέσσερις Αυτοκράτορες φυλακίστηκαν εκεί.

Κάτοψη της Φυλακής του Ανεμά. Σχέδιο του 1899 από τον Αλεξάντερ φον Μίλινγκεν.

Περιγραφή

Το κτήριο βρίσκεται στην περιοχή των Βλαχερνών, μεταξύ των τειχών του 12ου αι. του Μανουήλ A΄ Κομνηνού (βασ. 1143-80) και των τειχών των Αυτοκρατόρων Ηρακλείου (βασ. 610-641) και Λέοντος Ε΄ Αρμενίου (βασ. 813-820). Μία μικρή προέκταση του τείχους συνδέει την κατασκευή στα ανατολικά με τα τείχη του Μανουήλ Α΄. Ο εξωτερικός τοίχος του οικοδομήματος είναι εξαιρετικά υψηλός και υψώνεται 23μ. επάνω από το έδαφος μπροστά του και το κτήριο έχει πλάτος 11-20 μ. Πίσω από τον εξωτερικό τοίχο το κτήριο αποτελείται από 12 τριώροφα δωμάτια. Η εξωτερική εμφάνιση έχει δύο ορθογώνιους πύργους κτισμένους ο ένας δίπλα στον άλλον με έναν κοινό τοίχο. Οι δίδυμοι πύργοι με τη σειρά τους συγκρατούν ογκώδεις αντηρίδες, που στέκονται σχεδόν 8 μέτρα επάνω από το έδαφος και προεκτείνονται 6,5-9 μ. μπροστά από τους ίδιους τους πύργους.

Παρά την εγγύτητά τους οι δύο πύργοι διαφέρουν πολύ στην κατασκευή τους, μία διαφορά που εκτείνεται και στο ανάχωμα επίσης, που δείχνει ότι η κατασκευή έγινε σε διαφορετικές ημερομηνίες. Ο δυτικός πύργος είναι μία ακανόνιστη τετράπλευρη δύο ορόφων κατασκευή. Η τοιχοποιία είναι ακανόνιστη και περιλαμβάνει αρκετούς λίθινους κίονες που κτίστηκαν εμβόλιμα, συχνά όχι με όλο το μήκος τους και τα στηρίγματα είναι από μικρές, ακανόνιστα ταιριασμένες πέτρες. Η εσωτερική του διαρρύθμιση με το ευρύχωρο επάνω πάτωμα, τα μεγάλα παράθυρα, και το δυτικό μπαλκόνι δείχνει χρήση πύργου διαμονής. Αυτά συνδυασμένα υποστηρίζουν ισχυρά την παραδοσιακή ταύτιση με τον λεγόμενο πύργο του Ισαακίου Αγγέλου. Σύμωνα με τον ιστορικό Νικήτα Χωνιάτη ο πύργος κτίστηκε από τον Αυτοκράτορα Ισαάκιο Β΄ Άγγελο (βασ. 1185-95, 1203-04) ως φρούριο και ιδιωτική διαμονή και έκανε χρήση υλικών από κατεστραμμένες εκκλησίες. Αντίθετα, ο βόρειος πύργος, που ταυτίζεται με τον πύργο του Ανεμά είναι μία προσεκτικά κτισμένη κατασκευή, που δείχνει τα τυπικά Ρωμαϊκά εναλλασσόμενα στρώματα λιθοδομής και πλίνθων. Οι αντηρίδες εξηγούνται από το ότι η κατασκευή αποτελούσε το δυτικό άκρο του αναλημματικού τοίχου του μεγάλου επίπεδου λόγου, επάνω στον οποίο το Παλάτι των Βλαχερνών ήταν κτισμένο.

Δεσμωτήριο του Ανεμά, εσωτερική όψη. Από το έργο του Γ. Πασπάτη Βυζαντιναί μελέται τοπογραφικαί (1877).

Πηγές

• Kazhdan, Alexander Petrovich, ed. (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium. New York, New York and Oxford, United Kingdom: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-504652-6.
• Turnbull, Stephen; Dennis, Peter (2004). The Walls of Constantinople AD 324–1453 (Fortress 25). Oxford, United Kingdom: Osprey Publishing Limited. ISBN 1-84176-759-X.
• van Millingen, Alexander (1899). Byzantine Constantinople: The Walls of the City and Adjoining Historical Sites. London, United Kingdom: John Murray.