Φράγμα Φανερωμένης

Το Φράγμα Φανερωμένης ή Λίμνη Φανερωμένης είναι ένα τεχνητό φράγμα που βρίσκεται κοντά στον οικισμό Φανερωμένη του Δήμου Φαιστού, στην Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου Κρήτης. Περιμετρικά του φράγματος και σε μικρή απόσταση βρίσκονται οι οικισμοί Λαλουμάς, Σκούρβουλα, Γαλιά και Φανερωμένη. Το φράγμα κατασκευάστηκε από το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, πρώην Υπουργείο Γεωργίας, για να καλύψει τις αρδευτικές ανάγκες της περιοχής Μεσαράς^1,2. Στην περιοχή της Μεσαράς υπάρχουν θερμοκήπια παραγωγής κηπευτικών προϊόντων και άλλες καλλιέργειες όπως ελαιόδεντρα και αμπέλια.

Χαρακτηριστικά του Φράγματος

Η κατασκευή του φράγματος Φανερωμένης ξεκίνησε το 1999 και ολοκληρώθηκε το 2005. Πρόκειται για κλασσικού τύπου χωμάτινη κατασκευή, χωρητικότητας 17.000.000 κ.μ. Το φράγμα έχει μήκος στέψης 484 μ., πλάτος στέψης 8 μ. και ύψος 75 μ.^1,3 Το φράγμα κατασκευάστηκε στο σημείο που συγκλίνουν τρεις ποταμοί, ο Αγκουτσακίτης, ο Χάλεφε και ο Κουτσουλίδης^1,4.

Ιστορικά στοιχεία

Στην ανατολική πλευρά της λεκάνης του φράγματος Φανερωμένης βρίσκεται η τριακοσίων ετών τοξωτή πετρόχτιστη γέφυρα, η οποία χτίστηκε επί τουρκοκρατίας για στρατιωτικό σκοπό. Η γέφυρα χτίστηκε ακριβώς στο σημείο που συναντιούνται οι ποταμοί Χάλεφε και Κουτσουλίτης^1,5.

Πολύ κοντά στην γέφυρα υπάρχει ένας μύλος, ο μύλος του Μάρινο. Πρόκειται για έναν νερόμυλο, ο οποίος σώζεται σε καλή κατάσταση και στον οποίο άλεθαν σιτάρι⁵.

Διαχείριση

Την διαχείριση του φράγματος Φανερωμένης έχουν οι τρεις Τοπικοί Οργανισμοί Εγγείων Βελτιώσεων Μεσαράς Α΄, Β΄ και Γ΄ Ζώνης (ΤΟΕΒ Μεσαράς). Για την ορθολογικότερη χρήση του νερού οι ΤΟΕΒ Μεσαράς εκδίδουν πρόγραμμα εκ περιτροπής άρδευσης και συστήνουν στους γεωργούς να εφαρμόσουν την στάγδην άρδευση στις καλλιέργειες, καθώς από την αρδευτική περίοδο 2022 θα επιτρέπεται μόνο η με στάγδην άρδευση στις δενδρώδης καλλιέργειες^1,6.

Περιβαλλοντικές Μεταβολές

Η λίμνη Φανερωμένης έχει μετατραπεί σε έναν υδροβιότοπο, όπου βρίσκουν καταφύγιο αποδημητικά πουλιά, όπως Κορμοράνοι και Φαλακροκόρακες⁷. Η εδραίωση του οικοσυστήματος αυτού δεν είναι δεδομένη και αυτό οφείλεται στην εποχιακές διακυμάνσεις των βροχοπτώσεων, καθώς το 70-80% του ετήσιου όγκου νερού πέφτει μέσα στους τρεις χειμερινούς μήνες, ενώ τα καλοκαίρια είναι ξηρά και έχουν μεγάλη διάρκεια⁸.

Πηγές

1. Κωνσταντίνα Ντάναση. (2012). Κοστολόγηση αρδευτικού νερού στην περιοχή Μεσσαρά του Νομού Ηρακλείου Κρήτης. Μεταπτυχιακή εργασία. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Ανάκτηση από: https://dspace.lib.ntua.gr/xmlui/bitstream/handle/123456789/7246/ntanasik_costing.pdf?sequence=3&isAllowed=y
2. Interreg Ελλάδα – Κύπρος, ERMIS-F. Μελέτη περίπτωσης: Κατασκευή τεχνητής λίμνης φράγματος Φανερωμένης, Περιφερειακή Ενότητα Ηρακλείου, Κρήτη, Ελλάδα. Ανάκτηση στις 14/12/2021 από: https://kb.ermis-f.eu/kb/d/Application/888#link_sectionMap Αρχειοθετήθηκε 2021-12-15 στο Wayback Machine.
3. ΕΛΤΕΡ Α.Τ.Ε. Φράγμα Φανερωμένης – Μεσαράς Κρήτης. Ανάκτηση στις 14/12/2021 από: https://www.elter.gr/default.asp?pid=15&la=1&ct=28&proID=91 Αρχειοθετήθηκε 2021-12-15 στο Wayback Machine.
4. Ανδρέας Λενακάκης. Τοπωνυμική μελέτη οικισμών Βορίζα, Λαλουμά και Μεσίσκλι Ηρακλείου. Κρητική Λαογραφία. Ανάκτηση στις 14/12/2021 από: http://kritiki-laografia.blogspot.com/2017/10/blog-post.html
5. Γεώργιος Χουστουλάκης. Τι δεν γνωρίζουμε για το φράγμα Φανερωμένης. Cretan magazine. 2019. Ανάκτηση στις 14/12/2021 από https://www.cretanmagazine.gr/ti-den-gnorizoyme-gia-to-fragma-faneromenis/
6. ΤΟΕΒ Α ΖΩΝΗ ΜΕΣΑΡΑΣ. Ανακοίνωση 16 Ιουλίου 2021. Ανάκτηση 14/12/2021 από https://www.facebook.com/toebtymp/posts/190114186412037
7. Δια-SOS-τε τη Μεσαρά. Κορμοράνοι και φαλακροκόρακες στο Φράγμα Φανερωμένης. Ανάκτηση 15/12/2021 από: https://www.cretanmagazine.gr/kormoranoi-kai-falakrokorakes-sto-fragma/
8. Topos.Photos. Φράγμα Φανερωμένης. Ανάκτηση 15/12/2021 από: https://topo.directory/index.php?sel=areainfo&Area_id=3359&ln=el