Το Επταήμερο

Το Επταήμερο

Εικονογράφηση του 1894
Συγγραφέας	Μαργαρίτα της Ναβάρρας
Τίτλος	L'Heptaméron
Γλώσσα	Γαλλικά
Ημερομηνία δημοσίευσης	1558
Τόπος	Γαλλία
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα ()

Το Επταήμερο (γαλλικός τίτλος: L'Heptaméron) είναι μια συλλογή 72 διηγημάτων της Μαργαρίτας της Ναβάρρας, που γράφτηκε από το 1540 έως το 1549 και δημοσιεύτηκε μεταθανάτια το 1558. Τα διηγήματα παρουσιάζονται μέσα σε αφηγηματικό πλαίσιο όπως και στην πηγή έμπνευσης το Δεκαήμερο του Βοκάκιου. Αρχικά προοριζόταν να περιέχει 100 ιστορίες που θα κάλυπταν 10 ημέρες, όπως και το πρότυπό της, αλλά έως τον θάνατο της Μαργαρίτας το έργο ολοκληρώθηκε μόνο μέχρι τη δεύτερη ιστορία της όγδοης ημέρας.

Το θέμα των διηγημάτων είναι ο έρωτας, η λαγνεία, η απιστία, η μοιχεία και άλλες ρομαντικές και τολμηρές ιστορίες και παρουσιάζονται με τρόπο κωμικό και ευχάριστο. Ένα διήγημα βασίστηκε στη ζωή μιας Γαλλίδας ευγενούς που για τιμωρία εγκαταλείφθηκε μαζί με τον εραστή της σε ένα έρημο νησί στα ανοιχτά του Κεμπέκ.

Θεωρείται ευρέως ως ένα σημαντικό λογοτεχνικό έργο και έχει επηρεάσει την ανάπτυξη του διηγήματος. Το έργο θεωρείται επίσης πολύτιμο για τη ζωντανή απεικόνιση της κοινωνίας της Γαλλικής αναγέννησης του 16ου αιώνα, ιδιαίτερα για την ιστορία των ηθών, της κοινωνικής ζωής, τον γάμο και τις σχέσεις μεταξύ ανδρών και γυναικών.

Συγγραφή - Δημοσίευση

Πορτρέτο της Μαργαρίτας της Ναβάρρας (π. 1530), Ζαν Κλουέ

Φίλη και προστάτης των γραμμάτων και των τεχνών, μεταξύ των προστατευόμενων λογοτεχνών ήταν και ο Φρανσουά Ραμπελαί που της αφιέρωσε τον τρίτο τόμο του βιβλίου του Γαργαντούας και Πανταγκρυέλ, η αδελφή του Φραγκίσκου Α΄ Μαργαρίτα της Ναβάρρας, μία από τις πρώτες γυναίκες-συγγραφείς της γαλλικής λογοτεχνίας μετά τη Μαρία της Γαλλίας και την Κριστίν ντε Πιζάν, θεωρείται ότι έγραψε το Επταήμερο στα τελευταία χρόνια της ζωής της από το 1540 έως τον θάνατό της το 1549.

Η συλλογή εμφανίστηκε για πρώτη φορά σε έντυπη μορφή το 1558, μετά τον θάνατο της Μαργαρίτας, με τον τίτλο Histoires des amans fortunez, ο εκδότης χρησιμοποίησε μόνο 67 από τις ιστορίες, πολλές σε συντομευμένη μορφή, και παρέλειψε μεγάλο μέρος του σημαντικού υλικού μεταξύ των ιστοριών. Επίσης, μετέφερε ιστορίες και αγνόησε την ομαδοποίησή τους σε ημέρες όπως οραματίστηκε η συγγραφέας.

Μια δεύτερη έκδοση του Κλωντ Γκρυζέ εμφανίστηκε μόλις ένα χρόνο αργότερα το 1559, στην οποία ο συντάκτης αποκατέστησε τη σειρά των διηγημάτων. Επίσης, επανατοποθετήθηκαν οι πρόλογοι και οι επίλογοι σε κάθε διήγημα και δόθηκε στο έργο, για πρώτη φορά, ο τίτλος Το Επταήμερο (από τα ελληνικά επτά ημέρες) λόγω του χρονικού πλαισίου των επτά ημερών στο οποίο ομαδοποιούνται τα πρώτα 70 διηγήματα.

Το αφηγηματικό πλαίσιο

Η σκηνή διαδραματίζεται στα Πυρηναία. Οι δέκα αφηγητές - συζητητές του έργου, πέντε γυναίκες και πέντε άνδρες, κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού με πολύ κόπο καταφέρνουν να φτάσουν σε ένα αβαείο όπου οι καταστροφικές καταρρακτώδεις βροχές τους ανάγκασαν να αναζητήσουν καταφύγιο: πρέπει να περιμένουν να επισκευαστούν τα μονοπάτια που έχουν καταρρεύσει και να χτιστεί μια γέφυρα πάνω στον ποταμό Γκαβ. Για να διασκεδάσουν την πλήξη τους, συμφωνούν να πηγαίνουν κάθε μέρα σε ένα κοντινό λιβάδι, όπου ο καθένας θα διηγείται μια αληθινή ιστορία που έζησε ή άκουσε. Θα χρειαστούν 10 ημέρες για να ολοκληρωθεί η γέφυρα και, κάθε μέρα, στο σκιερό άλσος του λιβαδιού, οι συγγραφείς θα μοιραστούν 10 ιστορίες, θα αφηγηθούν συνολικά 100 ιστορίες. Οι ιστορίες θα δημοσιευτούν, αν αρέσουν στο κοινό.

Κάθε μέρα οι αφηγητές επιλέγουν ένα θέμα για τις ιστορίες που θα διηγηθούν, έτσι οι ιστορίες δεν είναι τυχαίες, αλλά εκθέτουν διάφορα θέματα και συχνά λειτουργούν σε αντιπαράθεση με τις ιστορίες που διηγήθηκαν οι άλλοι αφηγητές. Ένα από τα μοναδικά χαρακτηριστικά του έργου είναι ότι οι αφηγητές συχνά διαφωνούν μεταξύ τους και συμμετέχουν σε ζωηρές συζητήσεις σχετικά με τη σημασία των ιστοριών. Ο καθένας ερμηνεύει τις ιστορίες διαφορετικά με βάση την προσωπικότητα και τις εμπειρίες του, προσθέτοντας στο έργο βάθος. Οι συζητήσεις αποκαλύπτουν επίσης τις διαφορετικές ηθικές προοπτικές και κοινωνικές στάσεις που υπήρχαν εκείνη την εποχή σε θέματα γάμου, απιστίας και θέσης των γυναικών. Πολλοί κριτικοί βρήκαν στο Επταήμερο ένα λεπτό ίχνος πρώιμης φεμινιστικής γραφής.

Δείγμα ιστορίας συνοπτικά

Εικονογράφηση από έκδοση του 1698

Η τρίτη ιστορία διαδραματίζεται στη Νάπολη της Ιταλίας, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του βασιλιά Αλφόνσο.

Κατά τη διάρκεια του καρναβαλιού, ο βασιλιάς επισκέπτεται τα σπίτια των υπηκόων του που σπεύδουν να του προσφέρουν την καλύτερη φιλοξενία. Καθώς επισκέπτεται ένα ευτυχισμένο παντρεμένο νεαρό ζευγάρι ευγενών, τον συνεπαίρνει η ομορφιά της συζύγου και στέλνει τον σύζυγό της στη Ρώμη για μερικές εβδομάδες για υποτιθέμενες δουλειές. Ενώ ο σύζυγος λείπει, ο βασιλιάς καταφέρνει να αποπλανήσει τη γυναίκα. Επιστρέφοντας, ο σύζυγος αρχίζει να υποψιάζεται την τιμιότητα της γυναίκας του. Δεν λέει τίποτε, περιμένοντας την ευκαιρία να εκδικηθεί.

Πείθει τη βασίλισσα ότι την αγαπά και ότι της αξίζει καλύτερη συμπεριφορά από αυτή του συζύγου της ο οποίος την ατιμάζει με τις απιστίες του. Αρχίζουν έτσι μια μοιχική σχέση μεταξύ τους, ούτως ώστε ο ευγενής να ανταποδώσει στον βασιλιά την αποπλάνηση της γυναίκας του. Κάθε φορά που ο ευγενής επισκέπτεται τα εξοχικά του κτήματα, ο βασιλιάς επισκέπτεται τη γυναίκα του. Αντί όμως να πάει στα κτήματά του, ο ευγενής πηγαίνει τώρα στο κάστρο για να συναντήσει τη βασίλισσα, την ίδια ώρα που ο βασιλιάς διαπράττει μοιχεία με τη γυναίκα του. Οι σχέσεις συνεχίζονται για χρόνια, μέχρι τα βαθιά γεράματα των ζευγαριών.

Μετάφραση στα ελληνικά

• Νουβέλες από το Επταήμερο (πρώτος τόμος), μετάφραση: Αγλαΐα Σιούτη, εκδόσεις Γρηγόρη, 2014