Τερτσίνα
Τερτσίνα[Σημ 1][1] λέγεται η στροφή που αποτελείται από τρεις στίχους και η ομοιοκαταληξία τους είναι ποικίλη.
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Τερτσίνα καλλιεργήθηκε από την Ιταλική λογοτεχνία. Εμφανίστηκε στις πρώτες δεκαετίες του 14ου αιώνα.
Ο πρώτος που χρησιμοποίησε τερτσίνες ήταν ο Δάντης, ο οποίος θεωρείται και ο ευρέτης της[2]. Ο Δάντης συνέθεσε με το εν λόγω είδος στροφής τη Θεία Κωμωδία[Σημ 2].
Μορφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η τερτσίνα έχει ποικιλία ομοιοκαταληξίας. Μπορεί να ομοιοκαταληκτούν οι δύο πρώτοι στίχοι της α΄ στροφής (ααβ) ή ο πρώτος και ο τρίτος (αβα) ή ο δεύτερος και ο τρίτος (αββ). Η ομοιοκαταληξία[Σημ 3] της πρώτης στροφής μπορεί να συνάπτεται όμως και με τη δεύτερη και τρίτη στροφή κλπ., οπότε δημιουργούνται ποικίλες μορφές: αβα - βγβ - γδγ, αβα - αβα, ααβ - ααβ. Ο στίχος που μένει μόνος ομοιοκαταληκτεί με το μονό της παρακάτω στροφής.
Οι εν λόγω στροφές χωρίζονται στις εξής δύο κατηγορίες[3]:
- Στην πρώτη κατηγορία εντάσσονται αυτές που ανήκουν σε ποιήματα, τα οποία έχουν σταθερή μορφή, όπως τα σονέτα. Είναι πιο τεχνικές και ακολουθούν ορισμένους κανόνες.
- Στη δεύτερη κατηγορία εντάσσονται αυτές που ανήκουν σε ποιήματα ασταθής μορφής, οι οποίες δεν έχουν ορισμένο αριθμό στροφών.
Νεοελληνική Λογοτεχνία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στη νεοελληνική λογοτεχνία η τερτσίνα, η οποία έχει ιταλική προέλευση, εισήχθη από το Διονύσιο Σολωμό.
Τερτσίνες συναντάμε στα δημοτικά τραγούδια σε μικρόστιχα ποιήματα ή σε ποιήματα που γίνονται από μία και μόνη στροφή[4]. Οι τρίστιχες αυτές στροφές, δεν έχουν ποικίλη ομοιοκαταληξία, αλλά την ίδια και στους τρεις στίχους.
Τερτσίνες έχουν γράψει[5] ο Γεώργιος Χορτάτσης[Σημ 4], ο Διονύσιος Σολωμός, ο Ιωάννης Γρυπάρης, ο Μάρκος Τσιριμώκος, ο Νίκος Καζαντζάκης, ο Ναπολέων Λαπαθιώτης, ο Μήτσος Παπανικολάου.
Ακολουθεί το ποίημα του Μάρκου Τσιριμώκου, το οποίο είναι ποιημένο σε τερτσίνες.
Μες στης Πλάκας τα σοκάκια
που διαβαίνει πεταχτούλα,
κρυφολένε χωρίς κάκια.Πως τους πότισε φαρμάκια,
η ξανθομαλλούσσα η Κούλα.
Μες της πλάκας τα σοκάκια.Του καλού της η Μαριώ,
λαχταρούσε να τον σύρει.
Με την Μάνα και τον Κύρη.Φτάσανε από το χωριό,
στ' Άη-Θωμά το πανηγύρι,
κι όσο πλήθαιναν οι γύροι.
Σημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ ΣΟΦΟΚΛΗ Γ. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ (1978). «ΜΕΡΟΣ Β΄ - ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄ - 3. Είδη στροφών». ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ. Αθήνα: Ιδιωτική. σελ. 76.
- ↑ Γεράσιμος Αν. Μαρκαντωνάτος (2013). «Τρίστιχη στροφή». ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΟΙ ΟΡΟΙ. Αθήνα: Δημοσιογραφικός Οργανισμός Λαμπράκη Α.Ε. σελ. 334. ISBN 978-960-503-298-2.
- ↑ Γιάννης Α. Σάραλης (Μάρτιος 1991). «ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ- ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ - ΕΙΔΗ ΣΤΡΟΦΩΝ». Νεοελληνική Μετρική. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της «Εστίας» Ι.Δ. Κολλάρου & Σίας Α.Ε. σελίδες 142–143. ISBN 960-05-0283-8.
- ↑ Γιάννης Α. Σάραλης (Μάρτιος 1991). «ΜΕΡΟΣ ΤΕΤΑΡΤΟ- ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΡΩΤΟ - ΕΙΔΗ ΣΤΡΟΦΩΝ». Νεοελληνική Μετρική. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της «Εστίας» Ι.Δ. Κολλάρου & Σίας Α.Ε. σελίδες 142–143. ISBN 960-05-0283-8.
- ↑ ΣΟΦΟΚΛΗ Γ. ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ (1978). «ΜΕΡΟΣ Β΄ - ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε΄ - 3. Είδη στροφών». ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ. Αθήνα: Ιδιωτική. σελ. 76.