Σύνδρομο Γιάκομπσεν

Σύνδρομο Γιάκομπσεν
Κορίτσι με σύνδρομο Γιάκομπσεν
Ειδικότητα	Ιατρική γενετική
Συνήθης έναρξη	Εκ γενετής
Νοσηρότητα	1/50.000-100.000
Θνησιμότητα	1 ανά 5
Ταξινόμηση
ICD-10	Q93.5
OMIM	147791
MeSH	D054868

Το Σύνδρομο Γιάκομπσεν είναι μια σπάνια χρωμοσωμική ανωμαλία, η οποία προκύπτει από την διαγραφή γονιδίων στο χρωμόσωμα 11, που περιλαμβάνει τη ζώνη 11q24.1. Είναι μια συγγενής διαταραχή. Δεδομένου ότι η διαγραφή πραγματοποιείται στον βραχίονα q του χρωμοσώματος 11, ονομάζεται και διαταραχή τερματικής διαγραφής 11q. Αυτή η διαγραφή μπορεί να κυμαίνεται από 5 εκατομμύρια έως 16 εκατομμύρια διαγραμμένα ζεύγη βάσεων DNA. Η σοβαρότητα των συμπτωμάτων εξαρτάται από τον αριθμό των διαγραφών στα χρωμοσώματα. Όσο περισσότερες διαγραφές υπάρχουν, τόσο πιο σοβαρά είναι τα συμπτώματα.

Τα άτομα με σύνδρομο Γιάκομπσεν έχουν σοβαρή νοητική υστέρηση, δυσμορφικά χαρακτηριστικά, καθυστερημένη ανάπτυξη και ποικίλα σωματικά προβλήματα, μεταξύ των οποίων καρδιακά προβλήματα. Έρευνες έχουν δείξει ότι σχεδόν το 88.5% των ανθρώπων με σύνδρομο Γιάκομπσεν παρουσιάζουν μια αιμορραγική διαταραχή που ονομάζεται σύνδρομο Παρί-Τρουσσό.

Ο 1 στους 5 ασθενείς πεθαίνει συνήθως στα πρώτα 2 χρόνια ζωής λόγω των καρδιακών επιπλοκών. Οι πιο συχνές αιτίες θανάτου είναι συγγενείς καρδιοπάθειες, αιμορραγία και ανοσοανεπάρκεια. Το σύνδρομο εμφανίζεται σε 1 ανά 50.000 με 100.000 γεννήσεις.

Κλινική περιγραφή

Σχεδόν όλα τα παιδιά με σύνδρομο Γιάκομπσεν έχουν νοητική αναπηρία, η οποία κυμαίνεται από ήπια έως μέτρια ανάλογα με τον αριθμό των διαγραφών γονιδίων στο χρωμόσωμα. Τα παιδιά αυτά χρειάζονται περισσότερο χρόνο από το κανονικό για να μάθουν νέα πράγματα και να αποκτήσουν νέες δεξιότητες. Έχουν προβλήματα με τη συγκέντρωση νέων πληροφοριών ή την προσαρμογή σε νέες καταστάσεις και τη σύνδεση δύο γεγονότων ή πραγμάτων.

Τα περισσότερα παιδιά με το σύνδρομο αυτό έχουν καθυστερημένη ανάπτυξη, όπως καθυστερημένη ομιλία, κινητικές αναπηρίες και έλλειψη συντονισμού, γεγονός που καθιστά δύσκολες τις απλές δραστηριότητες όπως το κάθισμα, η στάση και το περπάτημα. Τα περισσότερα παιδιά τελικά αρχίζουν να μιλούν, αλλά σε περιπτώσεις με σοβαρή νοητική υστέρηση η χρήση γλώσσας είναι ιδιαίτερα περιορισμένη.

Έχουν διακριτικά χαρακτηριστικά προσώπου όπως:

• Μικροκεφαλία

• Τριγωνοκεφαλία

• Μικρά, χαμηλά αυτιά

• Υπερτελορισμό

• Βλεφαρόπτωση

• Ευρεία βολβώδη μύτη

• Ασυνήθιστα λεπτά χείλη

• Υπερβολική κάλυψη δέρματος στην εσωτερική γωνία των ματιών (επικάνθιες πτυχές)

H διαγραφή πραγματοποιείτα στη ζώνη 11q24.1.

Μερικά παιδιά υποφέρουν επίσης από προβλήματα συμπεριφοράς όπως απόσπαση προσοχής, υπερδραστηριότητα, μειωμένη επικοινωνία και υπανάπτυκτες κοινωνικές δεξιότητες, γεγονός που επιτρέπει τη διάγνωση διαταραχής στο φάσμα του αυτισμού (ASD) και διαταραχής ελλειμματικής προσοχής/υπερκινητικότητας (ADHD). Παιδιά με το σύνδρομο αυτό έχουν συχνά καρδιακές ανωμαλίες. Το 88,5% των ατόμων έχουν σύνδρομο Παρί-Τρουσσό, το οποίο είναι μια αιμορραγική διαταραχή που προκαλεί δια βίου κίνδυνο μη φυσιολογικής αιμορραγίας και μώλωπες λόγω δυσλειτουργίας στα αιμοπετάλια. Άλλα συμπτώματα μπορεί να περιλαμβάνουν προβλήματα οφθαλμών, λοιμώξεις του αυτιού και του κόλπου, προβλήματα ακοής, παραμορφώσεις των οστών, ανεπάρκεια αυξητικής ορμόνης, γαστρεντερικά προβλήματα, δυσλειτουργίες των νεφρών κ.α.

Αίτια

Το σύνδρομο προκαλείται από τη διαγραφή ενός μέρους χρωμοσώματος στο μακρύ βραχίονα του χρωμοσώματος 11 (11q). Οι περισσότερες από τις διαγραφές είναι τερματικές, δηλαδή πραγματοποιούνται στο τέλος του χρωμοσώματος. Το μέγεθος διαγραφής κυμαίνεται από ~ 7 έως ~ 16Mb, με το σημείο διαγραφής να ξεκινά εντός ή προς το τέλος της ζώνης 11q23.3 και να εκτείνεται μέχρι το τελομερές. Οι παρενθετικές διαγραφές σε αυτήν την περιοχή και οι τερματικές διαγραφές μικρότερες από 7Mb μπορούν να προκαλέσουν το φαινότυπο του μερικού συνδρόμου Γιάκομπσεν. Σε ένα πολύ μικρό αριθμό των περιπτώσεων, το σημείο διακοπής βρίσκεται στην εύθραυστη περιοχή FRA11B. Υπάρχουν επίσης μερικές περιπτώσεις μωσαϊκών που έχουν αναφερθεί, οι οποίες μπορεί να μειώσουν τη σοβαρότητα του κλινικού φαινοτύπου.

Διάγνωση

Η διάγνωση του συνδρόμου Γιάκομπσεν μπορεί να είναι δύσκολη σε ορισμένες περιπτώσεις, επειδή είναι μια σπάνια χρωμοσωμική ανωμαλία. Υπάρχει μια ποικιλία ελέγχων που μπορούν να διεξαχθούν. Η προγεννητική διάγνωση της διαγραφής 11q είναι δυνατή μέσω συγκριτικής γονιδιωματικής υβριδοποίησης σε συστοιχία (aCGH) του DNA από αμνιοκύτταρα ή δείγματα χοριακών λαχνών. Οι διαγραφές μπορούν επίσης να εντοπιστούν με μη επεμβατική προγεννητική εξέταση από δείγμα μητρικού αίματος, αν και η αξιοπιστία αυτού του τεστ για το σύνδρομο Γιάκομπσεν είναι άγνωστη. Μεταγεννητικά, μπορούν να γίνουν επιπλέον έλεγχοι όπως ανάλυση του καρυοτύπου, ηχοκαρδιογράφημα, υπερηχογράφημα νεφρών, έλεγχος αριθμού αιμοπεταλίων, μετρήσεις αίματος, μελέτη απεικόνισης εγκεφάλου. Η διάγνωση βασίζεται σε κλινικά ευρήματα και επιβεβαιώνεται από συγκριτική γονιδιωματική υβριδοποίηση και / ή FISH.

Επιδημιολογία

Ο ακριβής αριθμός ατόμων με σύνδρομο Γιάκομπσεν είναι άγνωστος, ωστόσο, οι γεννήσεις παιδιών με το σύνδρομο αυτό υπολογίζονται στις 1/50.000-100.000.

Πηγές

• European Chromosome 11 Network - Support group for patients with chromosome 11 disorders, their families and relatives
• 11Q Research & Resource - U.S.-based support group for patients with chromosome 11 disorders, their families and relatives