Στακάτο

${ \override Score.TimeSignature #'stencil = ##f \relative c'' { a4-. b-. c2-. } }$

Τρεις νότες με κουκκίδες που επισημαίνουν την εκτέλεση με ύφος στακάτο

Το στακάτο (ιταλικά: staccato‎‎ [stakˈkaːto], «αποκομμένο») είναι ένας τύπος μουσικής άρθρωσης. Στη σύγχρονη μουσική σημειογραφία, το στακάτο αφορά στην εκτέλεση μιας νότας με απότομο τρόπο ώστε να καταστεί συντομευμένης διάρκειας και να χωριστεί από μια νότα που ενδέχεται να ακολουθήσει από μικρή παύση.^[1]^[2]

Τεχνικά χαρακτηριστικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

	Απόσπασμα μουσικής χωρίς στακάτο Απόσπασμα μουσικής με στακάτο
Έχετε προβλήματα με αυτά τα αρχεία; Δείτε βοήθεια πολυμέσων.

Σημειογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά τον 19ο και 20ο αιώνα, διάφορα σύμβολα χρησιμοποιηήθηκαν για το στακάτο, όπως κουκκίδες, κατακόρυφες και οριζόντιες παύλες και σφήνες, με την προσπάθεια ενοποίησης των συμβολισμών να μην είναι πάντοτε επιτυχής.^[3]

Στο κάτωθι παράδεγιμα χρησιμοποιείται ο πιο διαδεδομένος συμβολισμός του στακάτο, αυτός της κουκκίδας ακριβώς πάνω από την κεφαλή της νότας:

${ \override Score.TimeSignature #'stencil = ##f << \clef treble \relative c' { \stemNeutral <e c'>-. <g d'>-. <g e'>-. <c, c'>-. \stemUp a'-. c-. c-. d-. } \\ { s1 f'4 f' g' g' } >> }$

Στο πρώτο μέτρο, τα ζεύγη νοτών βρίσκονται ενωμένα στο ίδιο στέλεχος και η κουκκίδα του στακάτο αφορά και τις δύο νότες, ενώ στο δεύτερο μέτρο έχουμε δύο φωνές και το στακάτο αφορά μόνο τις νότες της υψηλότερης φωνής.

Αντίθεση με το λεγκάτο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το αντίθετο του στακάτο είναι το λεγκάτο, που αφορά στην εκτέλεση των νοτών με συνεκτικό τρόπο, ούτως ώστε αυτές να ακούγονται «δεμένες» μεταξύ τους, «κρατημένες».^[4] Ο ενδιάμεσος τρόπος εκτέλεσης των νοτών κατά τον οποίον αυτές δεν ακούγονται ούτε πολύ κοφτές ούτε πολύ «δεμένες», ονομάζεται «νον λεγκάτο» η «πορτάτο».^[5]

Στακατίσιμο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στη μουσική σημειογραφία, το στακατίσιμο (ιταλικά: stacatissimo‎‎) αφορά στην εκτέλεση των νοτών με ιδιαίτερα «κοφτό», απότομο τρόπο, ακόμα περισσότερο από ό,τι στο στακάτο.^[6] Σημειώνεται με έναν κατακόρυφο τόνο πάνω από την κεφαλή της νότας,^[7] όπως φαίνεται σε αυτό το παράδειγμα από τη Συμφωνία σε Ρε ελάσσονα του Άντον Μπρούκνερ :

$\new Score { \new Staff { \relative c' { \time 3/4 \key d \minor \clef treble d8->(\ff cis d2~ d4) a'-! d-! es-! e-! f-! fis-! g-! gis-! a8(-> gis a4) } } }$

Εναλλακτικά, μπορεί να σημειωθεί με τη λέξη «staccatissimo» ή τη συντομογραφία «staccatis» πάνω από το πεντάγραμμο. Μερικοί συνθέτες, όπως ο Μότσαρτ, έχουν χρησιμοποιήσει τις κουκκίδες του στακάτο σε συνδυασμό με τη γραπτή οδηγία staccatissimo για να υποδείξουν παίξιμο νοτών με τρόπο στακατίσιμο.^[8]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ Willi Apel, Harvard Dictionary of Music (Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1960), σελ. 708.
↑ Kennedy, Joyce; Kennedy, Michael; Rutherford-Jones, Tim, επιμ. (2012) (στα αγγλικά) (6th έκδοση). Oxford University Press. doi:10.1093/acref/9780199578108.001.0001. ISBN 978-0-19-957810-8.
↑ Geoffrey Chew, "Staccato", The New Grove Dictionary of Music and Musicians, second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (London: Macmillan Publishers, 2001).
↑ Kennedy, Joyce; Kennedy, Michael; Rutherford-Jones, Tim, επιμ. (2012) (6th έκδοση). Oxford University Press. doi:10.1093/acref/9780199578108.001.0001. ISBN 978-0-19-957810-8.
↑ Blatter, Alfred (6 Αυγούστου 2012). Revisiting Music Theory: A Guide to the Practice (στα Αγγλικά). Routledge. σελ. 31. ISBN 978-1-135-87039-3.
↑ «Definition of STACCATISSIMO». www.merriam-webster.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2023.
↑ Boone, Brian· Schonbrun, Marc (8 Αυγούστου 2017). Music Theory 101: From keys and scales to rhythm and melody, an essential primer on the basics of music theory (στα Αγγλικά). Simon and Schuster. σελ. 202. ISBN 978-1-5072-0367-5.
↑ Farkas, Philip (19 Οκτωβρίου 1999). The Art of French Horn Playing (στα Αγγλικά). Alfred Music. σελ. 51. ISBN 978-1-4574-0009-4.

[1] Willi Apel, Harvard Dictionary of Music (Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, 1960), σελ. 708.

[2] Kennedy, Joyce; Kennedy, Michael; Rutherford-Jones, Tim, επιμ. (2012) (στα αγγλικά) (6th έκδοση). Oxford University Press. doi:10.1093/acref/9780199578108.001.0001. ISBN 978-0-19-957810-8.

[3] Geoffrey Chew, "Staccato", The New Grove Dictionary of Music and Musicians, second edition, edited by Stanley Sadie and John Tyrrell (London: Macmillan Publishers, 2001).

[4] Kennedy, Joyce; Kennedy, Michael; Rutherford-Jones, Tim, επιμ. (2012) (6th έκδοση). Oxford University Press. doi:10.1093/acref/9780199578108.001.0001. ISBN 978-0-19-957810-8.

[5] Blatter, Alfred (6 Αυγούστου 2012). Revisiting Music Theory: A Guide to the Practice (στα Αγγλικά). Routledge. σελ. 31. ISBN 978-1-135-87039-3.

[6] «Definition of STACCATISSIMO». www.merriam-webster.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2023.

[7] Boone, Brian· Schonbrun, Marc (8 Αυγούστου 2017). Music Theory 101: From keys and scales to rhythm and melody, an essential primer on the basics of music theory (στα Αγγλικά). Simon and Schuster. σελ. 202. ISBN 978-1-5072-0367-5.

[8] Farkas, Philip (19 Οκτωβρίου 1999). The Art of French Horn Playing (στα Αγγλικά). Alfred Music. σελ. 51. ISBN 978-1-4574-0009-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]