Στέφανος Αλεξανδρεύς

Στέφανος Αλεξανδρεύς
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση	6ος αιώνας Αλεξάνδρεια
Θάνατος	622
Χώρα πολιτογράφησης	Βυζαντινή Αυτοκρατορία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	αρχαία ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	φιλόσοφος αστρονόμος ιατρός μαθηματικός αλχημιστής

Ο Στέφανος Αλεξανδρεύς (Λατινικά: Stephanus Alexandrinus) (γεννήθηκε γύρω στο 580, πέθανε γύρω στο 642) ήταν Βυζαντινός φιλόσοφος, μαθηματικός, αστρονόμος, και πιθανώς αλχημιστής και ιατρός που έζησε τον 7ο αιώνα. Ήταν λέκτορας στην αυλή του Αυτοκράτορα Ηρακλείου (610-641 μ.Χ.). Στα χειρόγραφα ονομάζεται "Οικουμενικός Διδάσκαλος". Συχνά σχετίζεται με το νεοπλατωνικό φιλόσοφο Στέφανο Αλεξανδρέα, τον αλχημιστή Στέφανο Αλεξανδρέα, αλλά και με τον ιατρό Στέφανο τον Αθηναίο.

Δίδαξε Πλάτωνα, Αριστοτέλη, γεωμετρία, αριθμητική, αλχημεία, αστρονομία και μουσική.

Το 610 μετακλήθηκε από τον Αυτοκράτορα Ηράκλειο από την Αλεξάνδρεια στην Κωνσταντινούπολη προκειμένου να οργανώσει την πανεπιστημιακή παιδεία στο Βυζαντινό Πανδιδακτήριον.

Έργα

1. Σχόλια στον Αριστοτέλη. Εκδόσεις:

• Commentaria in Aristotelem Graeca ed. consilio et auctoritate Academiae litt. reg. Boruss., Βερολίνο, Bd. XV
• Ioannes Philoponus de anima, εκδ. Michael Hayduck, 1897, σελ. 446-607 (βλ. praef. σ. V), Vol. XVIII/3
• Stephanus de interpretatione, εκδ. M. Hayduck, 1885 (Vol. XXI/2: το Stephanus σε artem rhetoricam είναι έργο άλλου Στεφάνου, του Βυζαντινού ρήτορα του 12ου αιώνα).

2. Σχόλια στην Εισαγωγή του Πορφυρίου. Εκδόσεις:

• Anton Baumstark, Aristot. β. den Syrern v. 5.-8. Jh., Vol. 1: Syr.-αραβικά. Biographien des Aristot., syr. Kommentare z. Eisag.des Porph., Λειψία 1900, 181-210 (με μετάφραση από τα θραύσματα από το σχόλιο του Στέφανου).

3. Αστρονομικά και χρονολογικά έργα. Εκδόσεις:

• Explanatio per lamina exempla commentarii Theonis in tabulas manuales, Εκδ. Usener, De Stephano Al. σ. 38-54 (= Kl. Schriften. III, 295-319).

4. Αλχημικό έργα. Οι μελετητές είναι διχασμένοι ως προς το εάν τα αλχημικά έργα του Στεφάνου είναι αυθεντικά ή ψευδεπίγραφα έργα, λόγω του ύφους της γραφής. Ο μεταφραστής F. Sherwood Τέιλορ τα αποδέχεται ως αυθεντικά. Μια επιτομή των αλχημικών κειμένων, συμπεριλαμβανομένων του ποίηματος De Chrysopoeia (Περί Χρυσοποιίας) σώζεται σε δύο χειρόγραφα, το Venice Cod. Marcianus 299 και το Paris BNF 2327.

Εκδόσεις:

• De magna et arte sacra, Εκδ. Ο ιούλιος Ludwig Ideler στο Physici et medici Graeci minores ΙΙ, Βερολίνο 1842 (Ανατύπωση Hakkert, Άμστερνταμ 1963), σελ. 199-253. (Ideler χρησιμοποιείται ένα ελαττωματικό αντίγραφο του Marcianus)
• F. Sherwood Τέιλορ, Το αλχημικό έργα του S. Al., στα: Ambix, η Εφημερίδα του συλλόγου για τη μελέτη της αλχημείας και στις αρχές χημείας 1, Λονδίνο 1937, 116-139; 2, 1938, 38-49 (Taylor σε σύγκριση Ideler με το Marcianus και να επεξεργαστεί τα μαθήματα 1-3 μόνο με την αγγλική μετάφραση και σχόλια).

5. Αστρολογικές έργα. Αυτές, επίσης, είναι απόκρυφα.

• Opusculum apotelesmaticum, Εκδ. Usener στο De Στέφανο Al. σ. 17-32 (= Kl. Schrr. III, 266-289).

6. Άλλα απόκρυφα που ψευδεπιγράφως αποδίδονται στο Στέφανο περιλαμβάνουν το "Weissagungsbuch", μια προφητεία περί του Μωάμεθ και της ανόδου του Ισλάμ, και χρονολογούνται γύρω στο 775.

Βιβλιογραφία

Κείμενα:

• Julius Ludwig Ideler, Physici et medici Graeci minores ΙΙ, Βερολίνο 1842 (Ανατύπωση από Hakkert, Άμστερνταμ 1963), σελ. 199-253. Ελληνικό κείμενο online στο Google Books
• F. Sherwood Taylor, "The Alchemical Works of Stephanos of Alexandria", σε "Ambix" (1937). Vol. 1, σελ. 116-39, Τόμος 2, σελ. 39-49. Ελληνικό κείμενο με αντικριστή αγγλική μετάφραση 3 από τις 9 διαλέξεις του έργου.

• Albert Ehrhard Krumbacher, Geschichte der byzantinischen Litteratur von Ιουστινιανού bis zum Ende des Oströmischen Reiches, 2nd Ed. (1897). Vol. 2 στο google books, σελ. 480f, 614, 621 *, 625, 633. (Vol.1 εδώ).

Άρθρα και μελέτες:

• Hermann Usener, De Stephano Alexandrino. Βόννη (1880)
• Alb. Jahn, "Chemica graeca ex codicibus Monacensi 112 et Bernensi 579", Revue de Philologie 15 (1891) 101-115. Σύντομη εισαγωγή για τα αλχημικό έργα του Στεφάνου.
• F. Sherwood Taylor, "The Origins of Greek Alchemy", Ambix, I, May 1937, σελ. 30-47.
• Μαρία Παπαθανασίου, (1992), "Stephanos von Alexandreia und sein alchemistisches Werk", Διδακτορική Διατριβή, Humboldt Universität zur Berlin, Βερολίνο.
• Μαρία Παπαθανασίου, (1990-1991) "Stephanus of Alexandria: Pharmaceutical notions and cosmology in his alchemical work", "Ambix", nº 37, pp. 121–133; nº 38, σελ. 112 [addenda].
• R. Werner Soukup, (1992), "Natur, du himmlische! Die alchemistischen Traktate des Stephanos von Alexandria. Eine Studie zur Alchemie des 7. Jahrhunderts", "Mitteilungen der Österreichischen Gesellschaft für Geschichte der Naturwissenschaften 12, 1992, 1-93
• Μαρία Παπαθανασίου, (1996) "Stephanus of Alexandria: On the structure and date of his alchemical work", στο "Medicina nei Secoli 8", 2, σελ. 247–266.
• Wanda Wolska-Conus, "Stéphanos d'Athènes et Stéphanos d'Alexandrie. Essai d'identitification et de biographie," Revue des Études Byzantines 47 (1989), σελ. 5-89.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Adolf Lumpe (1995). "Stephanus of Alexandria". In Bautz, Traugott. Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon (BBKL) (στα Γερμανικά). 10. Herzberg: Bautz. cols. 1406–1409. ISBN 3-88309-062-X.