Σουηδικό αλφάβητο

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Το Σουηδικό αλφάβητο (σουηδικά: Svenska alfabetet‎‎) είναι βασικό στοιχείο του λατινικού συστήματος γραφής που χρησιμοποιείται για τη σουηδική γλώσσα. Τα 29 γράμματα αυτού του αλφαβήτου είναι το σύγχρονο βασικό λατινικό αλφάβητο των 26 γραμμάτων (A έως Z) συν Å, Ä, και Ö, με αυτή τη σειρά. Περιέχει 20 σύμφωνα και 9 φωνήεντα (a e i o u y å ä ö). Το λατινικό αλφάβητο μεταφέρθηκε στη Σουηδία μαζί με τον εκχριστιανισμό του πληθυσμού, αν και οι ρούνοι συνέχισαν να χρησιμοποιούνται καθ' όλη τη διάρκεια των πρώτων αιώνων του Χριστιανισμού, ακόμη και για εκκλησιαστικούς σκοπούς, παρά την παραδοσιακή τους σχέση με την Παλαιά Σκανδιναβική θρησκεία . Οι ρούνοι υποβλήθηκαν σε μερική «λατινοποίηση» κατά τον Μεσαίωνα, [1] όταν το λατινικό αλφάβητο έγινε πλήρως αποδεκτό ως το σουηδικό σύστημα γραφής, αλλά οι ρούνοι εξακολουθούσαν να εμφανίζονται, ειδικά στην ύπαιθρο, μέχρι τον 18ο αιώνα, και χρησιμοποιήθηκαν διακοσμητικά μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνας. [1] Ο λαϊκός αλφαβητισμός πιστεύεται ότι ήταν υψηλότερος (σχεδόν καθολικός) με τους απλοποιημένους ρούνους Younger Futhark, σε σχέση με τους πρώτους αιώνες χρήσης του λατινικού αλφαβήτου.

Γράμματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η προφορά των ονομάτων των γραμμάτων (η οποία δεν συμπίπτει απαραίτητα με τον ήχο που αντιπροσωπεύει) είναι ως ακολούθως:

Å, Ä and Ö[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εκτός από τα βασικά είκοσι έξι γράμματα, A–Z, το σουηδικό αλφάβητο περιλαμβάνει τα Å, Ä και Ö στο τέλος. Είναι διακριτά γράμματα στα σουηδικά και ταξινομούνται μετά το Z όπως φαίνεται παραπάνω. [2]

Ασυνήθιστα γράμματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το γράμμα Q είναι σπάνιο. Το Q ήταν συνηθισμένο στις συνηθισμένες λέξεις πριν από το 1889, όταν επιτρεπόταν η αντικατάστασή του από το Κ. [3] Από το 1900, μόνο οι μορφές με Κ αναγράφονται στα λεξικά.[4] Ορισμένα κύρια ονόματα διατήρησαν το Q παρά την αλλαγή σε κοινές λέξεις: Qvist, Quist, Husqvarna, Quenby, Quinby, Quintus, Quirin και Άλλες χρήσεις περιλαμβάνουν ορισμένα δάνεια που διατήρησαν το Q, συμπεριλαμβανομένων των queer, quisling, squash και quilting; φοιτητικοί όροι όπως gasque; και ξένα γεωγραφικά ονόματα όπως Qatar.

Το γράμμα W είναι σπάνιο. Πριν από τον 19ο αιώνα, το W ήταν εναλλάξιμα με το V (το W χρησιμοποιόταν στην Fraktur, το V στην Antiqua). Τα επίσημα ορθογραφικά πρότυπα από το 1801 χρησιμοποιούν μόνο το V για κοινές λέξεις. Πολλά οικογενειακά ονόματα κράτησαν το W τους παρά την αλλαγή σε κοινές λέξεις. Ξένες λέξεις και ονόματα εισάγουν χρήσεις του W, συγκεκριμένα συνδυασμοί με webb για (World Wide) Web. Η σουηδική ταξινόμηση παραδοσιακά και επίσημα αντιμετώπιζε τα V και W ως ισοδύναμα, έτσι ώστε οι χρήστες να μην χρειάζεται να μαντέψουν εάν η λέξη ή το όνομα που αναζητούσαν γράφεται με V ή W. Τα δύο γράμματα συνδυάζονταν συχνά στην αλληλουχία κατάταξης σαν να ήταν όλα V ή όλα W, μέχρι το 2006 όταν η 13η έκδοση του Svenska Akademiens ordlista (Ορθογραφικό Λεξικό της Σουηδικής Ακαδημίας) δήλωσε μια αλλαγή.[5][6][7][8][9] Το W έλαβε τη δική του ενότητα στο λεξικό και ο κανόνας ταξινόμησης W = V καταργήθηκε.[10] Αυτό σημαίνει ότι τα σουηδικά βιβλία που τυπώθηκαν πριν από το 2006 θα ομαδοποιούσαν το W με το V στο ευρετήριο και τα περισσότερα σουηδικά λογισμικά που εκδόθηκαν πριν από το 2006 θα αντιμετώπιζαν τα δύο ως παραλλαγές ενός μόνο χαρακτήρα κατά την ταξινόμηση κειμένου.

Το γράμμα Ζ είναι σπάνιο, χρησιμοποιείται σε ονόματα και μερικές δανεικές λέξεις όπως zon (ζώνη). Το Ζ ιστορικά προφερόταν /ts/. Μέχρι το 1700, αυτό είχε συγχωνευθεί με το /s/. Ως αποτέλεσμα, το Z αντικαταστάθηκε από το S το 1700. Το Z χρησιμοποιήθηκε αντ 'αυτού σε δανεικές λέξεις για το ιστορικό /z/. Το Z είναι το δεύτερο λιγότερο χρησιμοποιούμενο γράμμα στα σουηδικά, πριν από το Q. [11]

Ξένα γράμματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αν και δεν είναι στο επίσημο αλφάβητο, το á είναι ένα σουηδικό (παλιομοδίτικο) γράμμα. Στα εγγενή σουηδικά προσωπικά ονόματα, χρησιμοποιούνται επίσης το ü, το è και άλλα.

Το umlauted ü αναγνωρίζεται αλλά χρησιμοποιείται μόνο σε ονόματα προέλευσης γερμανικά και σε γερμανικές δανεικές λέξεις όπως müsli. Αντιμετωπίζεται διαφορετικά ως παραλλαγή του y και ονομάζεται γερμανικό y. Στα σουηδικά, το y είναι φωνήεν και προφέρεται ως τέτοιο (/y:/ όπως στο yta). Σε μερικές αμετάβλητες αγγλικές λέξεις, το y χρησιμοποιείται για το σύμφωνο /j/ όπως στα αγγλικά.

Οι χαρακτήρες à, (που χρησιμοποιείται μόνο σε μερικές σπάνιες μη ενσωματωμένες δανεικές λέξεις όπως à, από τα γαλλικά) και é (χρησιμοποιείται σε ορισμένες ενσωματωμένες δανεικές λέξεις όπως idé και armé και σε ορισμένα επώνυμα όπως Rosén ή Löfvén), θεωρούνται απλώς ως παραλλαγές του a και του e, αντίστοιχα.

Για ξένα ονόματα, μπορεί να χρησιμοποιούνται το ç, το ë, το í, το õ και πολλά άλλα, αλλά συνήθως μετατρέπονται σε c, e, i, o, κ.λπ.

Οι σουηδικές εφημερίδες και περιοδικά έχουν την τάση να χρησιμοποιούν μόνο γράμματα που είναι διαθέσιμα στο πληκτρολόγιο. Τα à, ë, í, κ.λπ. είναι διαθέσιμα στα σουηδικά πληκτρολόγια με λίγη προσπάθεια, αλλά συνήθως όχι τα æ και ø (χρησιμοποιούνται στα δανικά και τα νορβηγικά), επομένως συνήθως αντικαθίστανται από ae ή ä και ö. Το πρακτορείο ειδήσεων TT ακολουθεί αυτή τη χρήση επειδή ορισμένες εφημερίδες δεν έχουν τεχνική υποστήριξη για τα æ και ø,[12] αν και υπάρχει σύσταση για χρήση æ και ø. Το γράμμα Æ χρησιμοποιήθηκε σε παλαιότερα σουηδικά συστήματα γραφής, όταν γενικά υπήρχε μεγαλύτερη ομοιότητα μεταξύ των Σκανδιναβικών γλωσσών.

Το Σουηδικό μητρώο πληθυσμού παραδοσιακά χρησιμοποιούσε μόνο τα γράμματα a–z, å, ä, ö, ü, é, έτσι οι μετανάστες με άλλα λατινικά γράμματα στα ονόματά τους, αφαιρούσαν τα διακριτικά σημάδια (και æ/ø μετατράπηκαν σε ä/ö), αν και πρόσφατα επιτρέπονται περισσότερα διακριτικά.[13]

Η διαφορά μεταξύ του Δανικά/Νορβηγικά και του Σουηδικού αλφάβητου είναι ότι τα Δανικά/Νορβηγικά χρησιμοποιούν την παραλλαγή Æ αντί για Ä και την παραλλαγή Ø αντί για Ö. Επίσης, η σειρά ταξινόμησης για αυτά τα τρία γράμματα είναι διαφορετική: Æ, Ø, Å.

Χειρόγραφο γραπτό αλφάβητο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σουηδικό χειρόγραφο αλφάβητο

Το σουηδικό παραδοσιακό χειρόγραφο αλφάβητο είναι το ίδιο με το συνηθισμένο λατινικό αλφάβητο, αλλά τα γράμματα Ö και Ä γράφονται συνδέοντας τις τελείες με μια κυρτή γραμμή ~, επομένως μοιάζουν με Õ και Ã. Στο γραπτό χειρόγραφο, οι κουκκίδες πρέπει να διαχωρίζονται σαφώς, αλλά οι συγγραφείς συχνά τις αντικαθιστούν με μια γραμμή: Ō, Ā.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 «Runic alphabets / Runes / Futhark». www.omniglot.com. Ανακτήθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2020. 
  2. ↑ Swedish: A Comprehensive Grammar by Philip Holmes and Ian Hinchliffe; section 12.1.3
  3. ↑ «195 (Svenska Akademiens ordlista / Sjätte upplagan (1889))». runeberg.org. 
  4. ↑ «219 (Svenska Akademiens ordlista / Sjunde upplagan (1900))». runeberg.org. 
  5. ↑ «Svenska Akademiens ordbok – Trettonde upplagan av SAOL» (στα Σουηδικά). Swedish Academy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιουνίου 2011. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2011. Trettonde upplagan inför slutligen något så ovanligt som ytterligare en självständig bokstav, nämligen w (”dubbel-v”) som inte längre sorteras in under enkelt v utan – som i många andra språk, även nordiska – blir en bokstav med egen placering efter bokstaven v. 
  6. ↑ Svenska Akademien (10 Απριλίου 2006). Sven-Goran Malmgren, επιμ. Svenska Akademiens ordlista över svenska språket (στα Σουηδικά). Stockholm: Norstedts Akademiska Förlag. σελίδες IX. ISBN 978-91-7227-419-8. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Ιουνίου 2011. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2011. Trettonde upplagan inför slutligen något så ovanligt som ytterligare en självständig bokstav, nämligen w (”dubbel-v”) som inte längre sorteras in under enkelt v utan – som i många andra språk, även nordiska – blir en bokstav med egen placering efter bokstaven v. 
  7. ↑ Boldemann, Marcus (April 21, 2006). «Alfabetet blir längre – växer med W» (στα sv). Dagens Nyheter. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις August 10, 2011. https://web.archive.org/web/20110810033126/http://www.dn.se/dnbok/dnbok-hem/alfabetet-blir-langre---vaxer-med-w. Ανακτήθηκε στις June 21, 2011. «Alfabetet består inte längre av 28 bokstäver, utan 29. Det betyder att ett stort antal läroböcker måste skrivas om. Att det blivit så här beror på att Svenska Akademiens ordlista (SAOL) i sin nya upplaga särskiljer W från enkelt V. Äntligen – för det är internationell praxis.» 
  8. ↑ «Veckans språkråd». Veckans språkråd 2006 v. 28 (στα Σουηδικά). Språkrådet Swedish Language Council. 10 Ιουλίου 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Οκτωβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2011. Om särsortering av v och w slår igenom i fler sammanhang, t.ex. i ordböcker, innebär det att det svenska alfabetet kan sägas ha 29 bokstäver, inte som tidigare bara 28. Behöver man ange denna uppgift, bör man tills vidare ge en förklaring i stil med: "det svenska alfabetet har 29 bokstäver (om man räknar w som en bokstav med egen plats i alfabetet)". Har man inte plats för sådana nyanserade tillägg, är det säkrast att uppge antalet till 29. 
  9. ↑ Aniansson, Eva (11 Ιανουαρίου 2010). «3 mars 2011 — bokstaven 'W' 6 år: HURRA!». E-mail: Subject: Bokstaven W (στα Σουηδικά). linkli.st. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Οκτωβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουνίου 2011. Den rimligaste ’födelsedagen’ är nog 3 mars 2005. Då fattade nämligen Svenska Akademiens sitt beslut att föra in W som bokstav i alfabetet. Den direkta anledningen var, som du själv påpekar, att den kommande upplagan av SAOL skulle sära på V och W. Själva bokstaven har ju funnits i långliga tider, men det var alltså i SAOL13, som kom ut våren 2006, närmare bestämt den 10 april 2006, som Akademiens ordlista för första gången hade W som ’en bokstav med egen placering efter bokstaven V’. 
  10. ↑ «W Joins the Swedish Alphabet». Sveriges Radio. April 24, 2006. https://sverigesradio.se/sida/artikel.aspx?programid=83&artikel=843139. 
  11. ↑ «Practical Cryptography». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Νοεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 14 Σεπτεμβρίου 2021. 
  12. ↑ «Archived copy». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Οκτωβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 2008. 
  13. ↑ http://www.ratsit.se Αρχειοθετήθηκε February 6, 2016, στο Wayback Machine. έχει ένα αντίγραφο του εθνικού μητρώου πληθυσμού και φορολογίας και εκεί όλα τα διακριτικά, συμπεριλαμβανομένων των æ,ç,ñ,ø αφαιρούνται εκτός από το ότι διατηρούνται τα å,ä,ö,ü,é, εκτός από μερικά άτομα. Υπάρχουν για παράδειγμα 580 άτομα με το όνομα Francois και 20 με το όνομα François.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Swedish alphabet στο Wikimedia Commons
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Σουηδικό_αλφάβητο&oldid=10330064"