Πρωτόκολλο της Πετρούπολης (1826)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Αποτελεί το πρώτο επίσημο διπλωματικό έγγραφο με το οποίο αναγνωρίζεται πολιτική ύπαρξη στην Ελλάδα. Υπογράφηκε στις 23 Μαρτίου/4 Απριλίου του 1826 από τη Μεγάλη Βρετανία και τη Ρωσία στην Αγία Πετρούπολη.

Γενικά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά τον θάνατο του τσάρου Αλέξανδρου Α΄ το 1825, η άνοδος στον θρόνο του αδελφού του Νικολάου Α΄ επιτάχυνε τη διευθέτηση του ελληνικού ζητήματος. Ο νέος τσάρος, αποφασισμένος να αναλάβει πρωτοβουλία για την εξεύρεση λύσης, ανακοίνωσε την πρόθεσή του στον άγγλο στρατηγό και διπλωμάτη Ουέλινγκτον (Wellington), που πήγε στην Πετρούπολη προκειμένου να τον συγχαρεί για την άνοδό του στον θρόνο. Οι συζητήσεις ανάμεσα στον Ουέλιγκτον (Wellington) και τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών Νέσελροντ Nesselrode κατέληξαν στο «Πρωτόκολλο της Πετρούπολης», όπως ονομάστηκε, που υπογράφηκε στις 23 Μαρτίου/4 Απριλίου του 1826 στην Αγία Πετρούπολη. .Η συμφωνία προέβλεπε την ανάληψη διαμεσολάβησης των δύο χωρών στον πόλεμο μεταξύ Οθωμανικής αυτοκρατορίας και Επαναστατημένων Ελλήνων. Σκοπός της μεσολάβησης ήταν η δημιουργία Ελληνικού κράτους. Η συνθήκη προέβλεπε ότι οι δύο χώρες μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν στρατό για να αναγκάσουν τις δύο πλευρές σε διαπραγματεύσεις.

Ρυθμίσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η συμφωνία προέβλεπε την ανάληψη διαμεσολάβησης των δύο Δυνάμεων στον πόλεμο μεταξύ Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και επαναστατημένων Ελλήνων. Σκοπός της μεσολάβησης ήταν η δημιουργία αυτόνομου, υποτελούς φορολογικά στον σουλτάνο,  ελληνικού κράτους: «… Η Ελλάς θέλει είσθαι εξάρτημα εκείνου του βασιλείου (της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας) και οι Έλληνες θέλουν πληρώνει εις την Πόρταν φόρον ετήσιον…». [1] [2]Οι Έλληνες θα είχαν την υποχρέωση να καταβάλλουν φόρο υποτέλειας, θα είχαν δικούς τους αιρετούς άρχοντες και πλήρεις ελευθερίες. Θα απολάμβαναν απόλυτη ελευθερία συνειδήσεως και εμπορίου και θα είχαν το δικαίωμα να ασκούν αποκλειστικά την εσωτερική τους διοίκηση.[3] Μάλιστα, προκειμένου να αποφευχθεί η σύγκρουση, οι Έλληνες θα εξαγόραζαν τις περιουσίες των Τούρκων της κυρίως Ελλάδος και των νησιών, οι οποίοι θα όφειλαν να αποχωρήσουν.[4] Τα σύνορα του κράτους θα καθορίζονταν από τις δύο Δυνάμεις, που σε συνεργασία με τη Γαλλία, την Αυστρία και την Πρωσία θα ρύθμιζαν τις λεπτομέρειες των ενεργειών τους για την αποδοχή της λύσης από την Τουρκία και τους Έλληνες.[5] Σε περίπτωση που η Τουρκία δεν θα αποδεχόταν τη ρωσογαλλική μεσολάβηση, οι δύο Δυνάμεις θα θεωρούσαν τις ρυθμίσεις του Πρωτοκόλλου ως βάση κάθε διακανονισμού, που θα ήταν αποτέλεσμα επέμβασής τους από κοινού ή χωριστά.[6][7][8]Η συνθήκη προέβλεπε ότι οι δύο χώρες μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν στρατό για να αναγκάσουν τις δύο πλευρές σε διαπραγματεύσεις. Συμφωνήθηκε επίσης ότι το υπό ίδρυση αυτόνομο κράτος θα ονομαζόταν Ελλάδα (Grèce).[9]

Το πρωτόκολλο θα εκοινοποιείτο μυστικά στη Βιέννη, στο Παρίσι και στο Βερολίνο και αργότερα οι τρεις Αυλές θα καλούνταν να εγγυηθούν από κοινού με τη Ρωσία, αλλά όχι με την Αγγλία, την εκτέλεση της .[10]

Αποτίμηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το πρωτόκολλο ήταν αόριστο, καθώς τα συμβαλλόμενα μέρη ναι μεν δήλωναν απερίφραστα την πρόθεσή τους να δράσουν, αλλά δεν καθόριζαν τον τρόπο της ενδεχόμενης δράσης τους. Σχετικά με τα σύνορα της Ελλάδας, υπαινίσσονταν ότι θα περιλάμβαναν μόνον τις περιοχές όπου οι Έλληνες ήταν στα όπλα ή όπου είχαν εγκαταστήσει αρχές de facto.[11] Εντούτοις, το πρωτόκολλο αυτό ουσιαστικά κατέλυε την ιερή Συμμαχία, καθώς σήμαινε απομάκρυνση από τις αρχές της. Αποτέλεσε το πρώτο επίσημο διπλωματικό έγγραφο (διμερή συμφωνία) που αναγνώριζε το δικαίωμα για πολιτική ανεξαρτησία στην Ελλάδα και μία θέση μεταξύ των άλλων κρατών.[12] [13]Αποτέλεσε, όμως, ρωσική επιτυχία, γιατί επέτρεπε στη Ρωσία να κηρύξει τον πόλεμο στην Τουρκία μονομερώς, χωρίς να αδρανήσει η ισχύς του Πρωτοκόλλου και οι από αυτό προερχόμενες αγγλικές υποχρεώσεις.[14] Έστω και αν η Ρωσία δεν επεδίωκε απαραίτητα να επιτεθεί, η απειλή του ρωσοτουρκικού πολέμου σήμαινε ότι στις μετέπειτα διαπραγματεύσεις σχετικά με τα ενδεχόμενα εξαναγκαστικά μέτρα, τα σύνορα κλπ., η Ρωσία θα είχε τη δυνατότητα να ασκήσει αποφασιστική πίεση και επιρροή.[15]

To Πρωτόκολλο της Πετρούπολης απορρίφθηκε από τον Σουλτάνο μετά την πτώση του Μεσολογγίου (Απρίλιος 1826) με τον ισχυρισμό ότι δεν υπήρχε Ελληνική Επανάσταση.[16] Ωστόσο, κοινοποιήθηκε έπειτα από ορισμένους μήνες στη Γαλλία, την Aυστρία και την Πρωσία, οι οποίες καλούνταν να συμμετάσχουν σε συνδιάσκεψη για τη λήψη οριστικών αποφάσεων. Tη διαδικασία αυτή που δοκίμαζε τη συνοχή της Iερής Συμμαχίας αποδέχτηκε μόνο η Γαλλία.[17]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Δ. Κόκκινος, Ιστορία Ελληνικής Επαναστάσεως τομ.9ος , σ.456
  2. ↑ Βασίλης Κρεμμυδάς, Η Ελληνική Επανάσταση του 1821, τεκμήρια, αναψηλαφήσεις, ερμηνείες, εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 2016, σελ. 187
  3. ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, ΙΒ΄, σελ. 436- 437
  4. ↑ Βασίλης Κρεμμυδάς, Η Ελληνική Επανάσταση του 1821, τεκμήρια, αναψηλαφήσεις, ερμηνείες, εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 2016., σελ. 187
  5. ↑ Σφυρόερας Β. στο Ελληνική Ιστορία, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 2007, σελ. 515
  6. ↑ Σφυρόερας Β. στο Ελληνική Ιστορία, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 2007, σελ. 515.
  7. ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, ΙΒ΄, σελ. 437
  8. ↑ Κόκκινος Δ, Ιστορια της Ελληνικής Επαναστάσεως, τ. 9, σελ. 456-457.
  9. ↑ Βασίλης Κρεμμυδάς, Η Ελληνική Επανάσταση του 1821, τεκμήρια, αναψηλαφήσεις, ερμηνείες, εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 2016., σελ. 187
  10. ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, ΙΒ΄, σελ. 437
  11. ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, ΙΒ΄, σελ. 437
  12. ↑ Θέματα Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας από τις πηγές, σελ.222
  13. ↑ «Πρωτόκολλο της Πετρούπολης». greece2021.gr. Ανακτήθηκε στις 5 Μαΐου 2022. 
  14. ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, ΙΒ΄, σελ. 437
  15. ↑ Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, ΙΒ΄, σελ. 437
  16. ↑ Βασίλης Κρεμμυδάς, Η Ελληνική Επανάσταση του 1821, τεκμήρια, αναψηλαφήσεις, ερμηνείες, εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 2016., σελ. 187
  17. ↑ «[1821-1833]». www.ime.gr. Ανακτήθηκε στις 5 Μαΐου 2022. 

Βιβλιογραφικές πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Κρεμμυδάς Β., Η Ελληνική Επανάσταση του 1821, τεκμήρια, αναψηλαφήσεις, ερμηνείες, εκδόσεις Gutenberg, Αθήνα 2016.
  • Δασκαλάκης Απ., Κείμενα Πηγαί της ιστορίας της Ελληνικής Επαναστάσεως, Αθήνα 1967, τ. Β', μέρος Β', σ. 601-602.
  • Πρωτοκόλλου. Βλ. και http://users.sch.gr/maritheodo/1821/b28.htm
  • Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, ΙΒ΄, σελ. 436-437

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Πρωτόκολλο_της_Πετρούπολης_(1826)&oldid=9461024"