Πρωθυπουργός της Κροατίας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Πρωθυπουργός της Κροατίας
Predsjednik Vlade Republike Hrvatske
Κάτοχος
Αντρέι Πλένκοβιτς

από 19 Οκτωβρίου 2016
ΠροσφώνησηΕξοχότατε[1]
Διορισμός απόΚολίντα Γκράμπαρ-Κιτάροβιτς, ως Πρόεδρος της Κροατίας
Αρχικός κάτοχοςΣτίπε Μέσιτς
Ιστοσελίδαwww.vlada.hr

Πρωθυπουργός της Κροατίας (κροατικά: Premijer/ Premijerka Hrvatske‎‎), επίσημα ο Πρόεδρος της Κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Κροατίας (κροατικά: Predsjednik/ Predsjednica Vlade Republike Hrvatske‎‎), είναι ο επικεφαλής της κυβέρνησης στην Κροατία και εκ των πραγμάτων ο πιο ισχυρός και με τη μεγαλύτερη επιρροή δημόσιος αξιωματούχος στο σύστημα κυβέρνησης της χώρας. Μετά την πρώτη θερμοθέτηση του αξιώματος, το 1945 , η περίοδος 1990-2001 (ημι-προεδρική περίοδος) είναι η μόνη εξαίρεση, όπου ο Πρόεδρος της Κροατίας ασκούσε το αξίωμα εκ των πραγμάτων. Στην επίσημη κροατική σειρά προτεραιότητας, ωστόσο, η θέση του πρωθυπουργού είναι η τρίτη υψηλότερη κρατική υπηρεσία, μετά τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας και τον πρόεδρο της βουλής.

Το Σύνταγμα της Κροατίας ορίζει ότι «το Κοινοβούλιο εποπτεύει την Κυβέρνηση» (Άρθρο 81) και ότι «ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εξασφαλίζει την κανονική και ισορροπημένη λειτουργία και τη σταθερότητα της κυβέρνησης» (ως σύνολο,  Άρθρο 94), ενώ η Κυβέρνηση συμπεριλήφθηκε στο Άρθρο 108.[2] Από το 2000, ο πρωθυπουργός ασκεί διάφορες πρόσθετες  συνταγματικές εξουσίες και αναφέρεταιπριν την ίδια την Κυβέρνηση στο κείμενο του Συντάγματος, στα Άρθρα 87, 97, 99, 100, 101, 103, 104. Ο σημερινός Πρωθυπουργός της Κροατίας είναι ο Αντρέι Πλένκοβιτς. Η Κυβέρνηση της Κροατίας συνεδριάζει στο Banski dvori, ένα ιστορικό κτίριο που βρίσκεται στη δυτική πλευρά του Αγίου Μάρκου στο Ζάγκρεμπ.

Όνομα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το επίσημο όνομα του αξιώματος, κυριολεκτικά μεταφράζεται, "ο Πρόεδρος της Κυβέρνησης" (Predsjednik Vlade), αντί "Πρωθυπουργός" (Prvi Ministar). Όταν η θέση καθιερώθηκε για πρώτη φορά το 1945, εισήχθη το όνομα "ο Πρόεδρος της Κυβέρνησης". Το όνομα τάλλαξε 8 χρόνια αργότερα με τις γιουγκοσλαβικές συνταγματικές μεταρρυθμίσεις του 1953, σε "Πρόεδρος του Εκτελεστικού Συμβουλίου" (Predsjednik Izvršnog vijeća). Ύστερα από άλλον έναν γύρο  συνταγματικών μεταρρυθμίσεων, το 1990, το γραφείο μετονομάστηκε στην αρχική του ονομασία που είχε κατά την περίοδο 1945-1953 , στον τίτλο του "Προέδρου της Κυβέρνησης". Για όλες τις περιόδους, ωστόσο, ο όρος "Πρωθυπουργός" χρησιμοποιείται στην καθομιλουμένη (ιδίως στα ΜΜΕ) στην αγγλική γλώσσα.

Λίστα αξιωματούχων (1945 έως σήμερα)[3][Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υπουργός για την Κροατία στην Προσωρινή Κυβέρνηση της Δημοκρατικής Ομοσπονδιακής Γιουγκοσλαβίας (1945)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σειρά Όνομα

(Γεννήθηκε Πέθανε)

Πορτρέτο Θητεία Πολιτικό κόμμα
Από Έως Διάρκεια
1 Πάβλε Γκρεγκόριτς

(1892-1989)

7 Μαρτίου 1945 14 Απριλίου 1945 39 ημέρες Κομμουνιστικό Κόμμα της Γιουγκοσλαβίας

Πρόεδροι του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Κροατίας (1945-1990)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σειρά Όνομα

(Γεννήθηκε–Πέθανε)

Πορτρέτο Διάρκεια θητείας Πολιτικό κόμμα Έτος εκλογής Κυβέρνηση Εταίροι στην κυβέρνηση
Από Έως Διάρκεια
1 Βλαντιμίρ Μπάκαριτς

(1912–1983)

14 Απριλίου 1945 18 Δεκεμβρίου 1953 3.170 ημέρες Κομμουνιστικό Κόμμα της Γιουγκοσλαβίας

(μετονομασία κόμματος το 1952)
Λίγκα Κομμουνιστών της Γιουκοσλαβίας
(μετονομασία κόμματος το 1952)

Μπάκαριτς

1ο Εκτελεστικό Συμβούλιο

KPH
Πρόεδρος της Κυβέρνησης της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κροατίας από το 1945 ως το 1953. Στις 6 Φεβρουαρίου 1953 εξελέγη στη νέα θέση του Προέδρου του Εκτελεστικού Συμβουλίου. Συνακόλουθα, έγινε Πρόεδρος του Κοινοβουλίου της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κροατίας (1953–1963).
2 Γιάκοβ Μπλάζεβιτς

(1912–1996)

18 Δεκεμβρίου 1953 10 Ιουλίου 1962 3.126 ημέρες Λίγκα Κομμουνιστών της Γιουγκοσλαβίας 2ο Εκτελεστικό Συμβούλιο

3ο Εκτελεστικό Συμβούλιο

SKH
Παραιτήθηκε από πρόεδρος του Εκτελεστικού Συμβουλίου για να αναλάβει πρόεδρος του Εμπορικού Επιμελητηρίου της Γιουγκοσλαβίας.[4] Αντικαταστάθηκε από τον Ζβόνκο Μπρκιτς (Zvonko Brkić) για το υπόλοιπο της θητείας του στο 3ο Εκτελεστικό Συμβούλιο.
3 Ζβόνκο Μπρκιτς

(1912–1977)

10 Ιουλίου 1962 27 Ιουνίου 1963 352 ημέρες Λίγκα Κομμουνιστών της Γιουγκοσλαβίας 4ο Εκτελεστικό Συμβούλιο SKH
Μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου από το 1953 ως το 1963. Μετά την παραίτηση του Μπλάζεβιτς από την προεδρία του Εκτελεστικού Συμβουλίου υπηρέτησε για το υπόλοιπο της θητείας του. Συνακόλουθα έγινε αντιπρόεδρος της Ομοσπονδιακής Συνέλευσης (1963–67).
4 Μίκα Σπίλιακ

(1916–2007)

27 Ιουνίου 1963 11 Μαΐου 1967 1.414 ημέρες Λίγκα Κομμουνιστών της Γιουγκοσλαβίας 5ο Εκτελεστικό Συμβούλιο SKH
Έγινε πρόεδρος του Ομοσπονδιακού Εκτελεστικού Συμβουλίου στις 16 Μαΐου 1967.
5 Σάβκα Ντάμπτσεβιτς-Κουτσάρ (Savka Dabčević-Kučar)

(1923–2009)

11 Μαΐου 1967 8 Μαΐου 1969 728 ημέρες Λίγκα Κομμουνιστών της Γιουγκοσλαβίας 6ο Εκτελεστικό Συμβούλιο SKH
Έπειτα από τη λήξη της θητείας της διορίστηκε πάραυτα γραμματέας της Κεντρικής Επιτροπής της Λίγκας Κομμουνιστών της Κροατίας (1969–71).
6 Ντράγκουτιν Χαραμίγια

(1923–2012)

8 Μαΐου 1969 28 Δεκεμβρίου 1971 964 ημέρες Λίγκα Κομμουνιστών της Γιουγκοσλαβίας 7ο Εκτελεστικό Συμβούλιο SKH
Καταγγέλθηκε στο 21ο συνέδριο της Προεδρίας της Κεντρικής Επιτροπής της Λίγκας Κομμουνιστών της Γιουγκοσλαβίας που διεξήχθη στο Καρατζόρτζεβο(1-2 Δεκ. 1971) και εξαναγκάστηκε σε παραίτηση. Στη συνέχεια αποχώρησε από την πολιτική.
7 Ίβο Πέρισιν

(1925–2008)

28 Δεκεμβρίου 1971 8 Μαΐου 1974[5] 862 ημέρες Λίγκα Κομμουνιστών της Γιουγκοσλαβίας 8ο Εκτελεστικό Συμβούλιο SKH
Συνακόλουθα υπηρέτησε ως πρόεδρος του Κοινοβουλίου της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Κροατίας (1974–78).
8 Γιάκοβ Σιρότκοβιτς

(1922–2002)

8 Μαΐου 1974 9 Μαΐου 1978 1.462 ημέρες Λίγκα Κομμουνιστών της Γιουγκοσλαβίας 9ο Εκτελεστικό Συμβούλιο SKH
9 Πέταρ Φλέκοβιτς

(1932–)

9 Μαΐου 1978 Ιούλιος 1982 γύρω στις 1.500 ημέρες Λίγκα Κομμουνιστών της Γιουγκοσλαβίας 10ο Εκτελεστικό Συμβούλιο SKH
Συνακόλουθα διορίστηκε διευθυντής της INA (1982–90).
10 Άντε Μάρκοβιτς

(1924–2011)

Ιούλιος 1982 20 Νοεμβρίου 1985 γύρω στις 1.200 ημέρες Λίγκα Κομμουνιστών της Γιουγκοσλαβίας 11ο Εκτελεστικό Συμβούλιο SKH
Εξελέγη από το Κοινοβούλιο Πρόεδρος του Προεδρείου της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Κροατίας στις 10 Μαΐου 1986.
11 Έμα Ντερόσι-Μπιέλαγιακ (Derossi-Bjelajac)

(1926-2020)

20 Νοεμβρίου 1985 10 Μαΐου 1986 171 ημέρες Λίγκα Κομμουνιστών της Γιουγκοσλαβίας 12ο Εκτελεστικό Συμβούλιο SKH
Ταυτόχρονα χρημάτισε Πρόεδρος του Προεδρείου της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Κροατίας
12 Άντουν Μίλοβιτς

(1934–2008)

10 Μαΐου 1986 30 Μαΐου 1990 1.481 ημέρες Λίγκα Κομμουνιστών της Γιουγκοσλαβίας

(ως τον Ιανουάριο του 1990)
Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Κροατίας
(από τον Ιανουάριο του 1990)

13ο Εκτελεστικό Συμβούλιο SKH/SDP

Πρωθυπουργοί[6] της Δημοκρατίας της Κροατίας (1990–σήμερα)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  Υποδηλώνει πρωθυπουργούς προ της ανεξαρτησίας
Σειρά Όνομα

(Γεννήθηκε–Πέθανε)

Εικόνα Διάρκεια θητείας Πολιτικό κόμμα Ημερομηνία εκλογής Κυβέρνηση Κόμματα στην κυβέρνηση Συνέλευση

-
Ψήφος εμπιστοσύνης

Διορισμένος

Ανέλαβε καθήκοντα
Ψήφος εμπιστοσύνης

Παραίτηση

Λήξη θητείας

Διάρκεια θητείας
(13)*

1

Στίπε Μέσιτς

(1934–)

30 Μαΐου 1990 24 Αυγούστου 1990 86 ημέρες Κροατική Δημοκρατική Ένωση 1990 Μέσιτς

(επίσημα 14ο Εκτελεστικό Συμβούλιο)*

HDZ 1η Συνέλευση
14*

Γιόζιπ Μανόλιτς

(1920–2024)

24 Αυγούστου 1990 [7] 25 Ιουνίου 1991 327 ημέρες Κροατική Δημοκρατική Ένωση Μανόλιτς HDZ 1η Συνέλευση
2

25 Ιουνίου 1991 17 Ιουλίου 1991
3

Φράνιο Γκρέγκουριτς

(1939–)

17 Ιουλίου 1991[7] 12 Αυγούστου 1992 392 ημέρες Κροατική Δημοκρατική Ένωση Γκρέγκουριτς HDZ-SDP

-HSLS-HKDS
(Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας)

1η Συνέλευση
4

Χρβόγιε Σάρινιτς (Hrvoje Šarinić)

(1935–2017)

12 Αυγούστου 1992[7]

8 Σεπτεμβρίου 1992

3 Απριλίου 1993 234 ημέρες Κροατική Δημοκρατική Ένωση 1992 Σάρινιτς HDZ 2η Συνέλευση
5

Νικίτσα Βαλέντιτς

(1950–2023)

29 Μαρτίου 1993

3 Απριλίου 1993[7]

7 Νοεμβρίου 1995 948 ημέρες Κροατική Δημοκρατική Ένωση Βαλέντιτς HDZ 2η Συνέλευση
6

Ζλάτκο Μάτεσα

(1949–)

4 Νοεμβρίου 1995

7 Νοεμβρίου 1995[7] 28 Νοεμβρίου 1995

27 Ιανουαρίου 2000 1.542 ημέρες Κροατική Δημοκρατική Ένωση 1995 Μάτεσα HDZ 3η Συνέλευση

-
77 από 127 βουλευτές υπερψήφισαν

7

Ίβιτσα Ρατσάν

(1944–2007)

22 Ιανουαρίου 2000

27 Ιανουαρίου 2000[7]
2 Φεβρουαρίου 2000

5 Ιουλίου 2002 (Παραιτήθηκε)

30 July 2002

1.426 ημέρες Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Κροατίας 2000[8] Ρατσάν I SDP-HSLS-HNS

-HSS-IDS-LS

4η Συνέλευση

-
122/151 βουλευτές
(Ρατσάν I)
-
84/151 βουλευτές (Ρατσάν II)

11 Ιουνίου 2002

30 Ιουλίου 2002

23 Δεκεμβρίου 2003 Ρατσάν II SDP-HNS-HSS

-LS-Libra

8

Ίβο Σάναντερ

(1953–)

9 Δεκεμβρίου 2003

23 Δεκεμβρίου 2003

12 Ιανουαρίου 2008 2.022 ημέρες Κροατική Δημοκρατική Ένωση 2003 Σάναντερ I HDZ-DC 5η Συνέλευση

-
88/151 βουλευτές (Σάναντερ I)

6η Συνέλευση
-
82/153 βουλευτές (Σάναντερ II)

15 Δεκεμβρίου 2007

12 Ιανουαρίου 2008

1 Ιουλίου 2009

(Παραιτήθηκε)
6 Ιουλίου 2009

2007 Σάναντερ II HDZ-HSLS-HSS

-SDSS

9

Γιάντρανκα Κόσορ

(1953–)

3 Ιουλίου 2009

6 Ιουλίου 2009

23 Δεκεμβρίου 2011 900 ημέρες Κροατική Δημοκρατική Ένωση Kosor HDZ-HSLS-HSS

-SDSS

6η Συνέλευση

-
83/153 βουλευτές

10

Ζόραν Μιλάνοβιτς

(1966–)

14 Δεκεμβρίου 2011

23 Δεκεμβρίου 2011

22 Ιανουαρίου 2016 1.491 ημέρες Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα της Κροατίας 2011 Μιλάνοβιτς SDP-HNS

-IDS

7η Συνέλευση

-
89/151 βουλευτές

11

Τίχομιρ Ορεσκόβιτς

(1966–)

23 Δεκεμβρίου 2015

22 Ιανουαρίου 2016

16 Ιουνίου 2016

(Πρόταση δυσπιστίας)
19 Οκτωβρίου 2016

271 ημέρες Independent 2015 Ορεσκόβιτς HDZ-MOST 8η Συνέλευση

-
83/151 βουλευτές

12

Αντρέι Πλένκοβιτς

(1970–)

10 Οκτωβρίου 2016

19 Οκτωβρίου 2016

Σημερινός 19 Οκτωβρίου 2016 (2016-10-19) (7 ετών) Croatian Democratic Union 2016 Πλένκοβιτς HDZ-MOST

(ως τις 28 Απριλίου 2017)
-
HDZ
(από τις 28 Απριλίου ως τις 9 Ιουνίου 2017)
-
HDZ-HNS
(από τις 9 Ιουνίου 2017)

9η Συνέλευση

-
91/151 βουλευτές

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. [1] Αρχειοθετήθηκε 2012-09-27 στο Wayback Machine., Protocol and Liaison Service, Ηνωμένα Έθνη.
  2. «The Constitution of the Republic of Croatia (consolidated text)». Croatian Parliament. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 16 Φεβρουαρίου 2011. 
  3. «Prethodne Vlade RH» [Former Governments of the Republic of Croatia] (στα Κροατικά). Κυβέρνηση της Κροατίας. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Νοεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2010. 
  4. Bukvić, Nenad (2012). «Izvršno vijeće Sabora Narodne Republike Hrvatske : ustroj i djelovanje (1953–1963)» (στα Croatian). Arhivski vjesnik 55: 9–46. 
  5. Bukvić, Nenad (2013). «Izvršno vijeće Sabora Socijalističke Republike Hrvatske: ustroj i djelovanje (1963–1974)» (στα κροατικά). Arhivski vjesnik 56: 50. 
  6. «Chronology of Croatian governments» (στα Croatian). Croatian Information-Documentation Referral Agency. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2011. CS1 maint: Μη αναγνωρίσιμη γλώσσα (link)
  7. 7,0 7,1 7,2 7,3 7,4 7,5 Από το 1990 ως τις συνταγματικές αλλαγές, τον Νοέμβριο του 2000 (οπότε το ισχυρό ημιπροεδρικό σύστημα αντικαταστάθηκε από μία ισχνή κοινοβουλευτική δημοκρατία), η θητεία του Πρωθυπουργού δεν ξεκινούσε από την έγκριση με την ψήφο εμπιστοσύνης του Κοινοβουλίου αλλά με τον διορισμό του από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
  8. Έπειτα από τις αλλαγές στο σύνταγμα της χώρας, το πολίτευμα έγινε από ημιπροεδρική σε κοινοβουλευτική δημοκρατία, καθιστώντας τον Πρωθυπουργό ως το ισχυρότερο αξίωμα στη χώρα.