Οφούντα

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Τζίνγκου τάιμα (Jingū taima) ((神宮大麻)), ένα οφούντα (σινσάτσου) που εκδόθηκε από τα Μεγάλα Ιερά της Ίσε

Στον Σιντοϊσμό και τον Βουδισμό στην Ιαπωνία, ένα οφούντα (お札/御札) είναι φυλακτό φτιαγμένο από διάφορα υλικά όπως χαρτί, ξύλο, ύφασμα ή μέταλλο. Τα οφούντα βρίσκονται συνήθως τόσο σε σιντοϊστικούς ναούς όσο και σε βουδιστικούς ναούς και θεωρούνται ότι είναι εμποτισμένα με τη δύναμη των θεοτήτων (κάμι) ή βουδιστικών μορφών, που τιμούνται εκεί. Τέτοια φυλαχτά ονομάζονται επίσης γκόφου (gofu) (護符).

Ορισμένα είδη οφούντα προορίζονται για συγκεκριμένο σκοπό (όπως προστασία από καταστροφή ή κακοτυχία, ασφάλεια μέσα στο σπίτι ή εύρεση ερωτικού συντρόφου) και μπορεί να τα έχει πάνω του ένα άτομο ή να τοποθετηθούν σε άλλους χώρους του σπιτιού (όπως πύλες, πόρτες, κουζίνες ή οροφές). Το χαρτί οφούντα μπορεί επίσης να αναφέρεται ως καμιφούντα (kamifuda, 紙札), ενώ αυτά που είναι κατασκευασμένα από ξύλο μπορεί να ονομάζονται κιφούντα (kifuda, 木札). Το ομαμόρι, ένα άλλο είδος ιαπωνικού φυλαχτού, προέρχεται και μπορεί να θεωρηθεί ως μια μικρότερη, φορητή έκδοση του οφούντα.

Ένας συγκεκριμένος τύπος οφούντα είναι ένα φυλαχτό, που εκδίδεται από ένα Σιντοϊστικό ιερό στο οποίο είναι γραμμένο το όνομα του ιερού ή το κάμι του, που τιμάται εκεί, και είναι σφραγισμένο με τη σφραγίδα του ιερού. Τέτοια οφούντα, που ονομάζονται επίσης σινσάτσου (shinsatsu, 神札), γκο-σινσάτσου (go-shinsatsu, 御神札) ή σίνπου (shinpu, 神符), τοποθετούνται συχνά σε οικιακούς Σιντοϊστικούς βωμούς (καμιντάνα) και τιμούνται και ως σύμβολο του ιερού και ως σύμβολο της θεότητάς του (ή των θεοτήτων του) και ένα μέσο μέσω του οποίου ο πιστός μπορεί να έχει πρόσβαση στο συγκεκριμένο κάμι. Τα οφούντα περιέχουν την ουσία ή τη δύναμη του κάμι, επειδή έχουν αφιερωθεί στο κάμι. Από αυτή την άποψη, είναι κάπως παρόμοια (αλλά όχι ίδια με) με τα γκοσιντάι, τα οποία είναι φυσικά αντικείμενα, που χρησιμεύουν ως αποθήκες για τα κάμι στα ιερά του Σιντοϊσμού.

Με παρόμοιο τρόπο, τα βουδιστικά οφούντα θεωρούνται εμποτισμένα με το πνεύμα και την αρετή των Βούδα, των Μποντισάτβα ή άλλων σεβαστών μορφών του βουδιστικού πάνθεου, λειτουργώντας ουσιαστικά σε πολλές περιπτώσεις ως μια πιο οικονομική εναλλακτική αντί για βουδιστικές εικόνες και αγάλματα.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Οφούντα (γκόφου) διανέμεται στο Κινκάκου-τζι (αριστερά) και στο Γκινκάκου-τζι (δεξιά) στο Κιότο. Αυτά χρησιμεύουν επίσης ως εισιτήρια εισόδου στους ναούς.
Ένα γκοόφου (goōfu 牛王符) από το Κουμάνο Χόνγκου Τάισα στην επαρχία Βακαγιάμα

Η πρακτική της δημιουργίας γκόφου προήλθε από το Ονμιγιόντο – το οποίο υιοθέτησε στοιχεία του Ταοϊσμού – και τον Βουδισμό. Πράγματι, τέτοια οφούντα και ομαμόρι επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από το Ταοϊστικό λίνγκφου (: Ταοϊστικός όρος για ξόρκια και μαγικά σύμβολα). Αργότερα, παρόμοια φυλαχτά άρχισαν να παράγονται και στα ιερά του Σιντοϊσμού. [1] [2] [3] [4] [5] Τα τρία ιερά του Κουμάνο στην επαρχία Βακαγιάμα ήταν ιδιαίτερα διάσημα για το χάρτινο φυλαχτό τους, το Κουμάνο Γκοόφου (Kumano Goōfu, 熊野牛王符, 'Kumano Ox King Talisman'), γνωστό και ως Γκοοχόιν (Goōhōin, 牛王宝印), το οποίο ήταν σφραγισμένο στη μία πλευρά με περίπλοκα σχέδια στυλιζαρισμένων κορακιών. [6] [7] [8] Κατά τη μεσαιωνική περίοδο, αυτά και παρόμοια γκόφου, που παράγονταν από άλλα ιερά χρησιμοποιούνταν συχνά στην ορκωμοσία και τη σύνταξη συμβολαίων, με τους όρους του όρκου ή της συμφωνίας να αναγράφονται στην κενή πλευρά του φύλλου. [9] [10] [11] [12]

Διαφορετικοί τύποι Τζίνγκου Τάιμα (Jingū Taima) (πάνω σειρά) και άλλα φυλαχτά που διανέμονται στο Εσωτερικό Ιερό (Ναϊκού) της Ίσε. Από αριστερά: Κάικο τάιμα (Kaikō taima, 海幸大麻) (ένα είδος κιφούντα για τύχη στο ψάρεμα), κενχαράι (kenharai, 剣祓), κακουχαράι (kakuharai, 角祓), και νταϊκακουχαράι (daikakuharai, 大角祓) (μια μεγαλύτερη εκδοχή του κακουχαράι).

Τα σινσάτσου, που βρίσκονται επί του παρόντος στα περισσότερα ιερά του Σιντοϊσμού εν τω μεταξύ έχουν διαμορφωθεί σύμφωνα με το φυλαχτό, που δημιουργήθηκε από τα Μεγάλα Ιερά της Ίσε (Ίσε Τζίνγκου), που ονομάζονται Τζίνγκου Τάιμα (Jingū Taima, 神宮大麻). Τα Τζίνγκου Τάιμα ήταν αρχικά ραβδιά εξαγνισμού (祓串, haraegushi), που οι περιπλανώμενοι ιεροκήρυκες, που σχετίζονταν με τα ιερά της Ίσε (御師, oshi ή onshi) τα μοίραζαν σε πιστούς σε όλη τη χώρα ως ένδειξη και εγγύηση ότι οι προσευχές γίνονταν για λογαριασμό τους. Αυτά τα ραβδιά, που ονομάζονται Οχαράι Τάιμα (Oharai Taima, 御祓大麻), περιέχονταν είτε σε πακέτα διπλωμένου χαρτιού – οπότε ονομάζονται κενχαράι (kenharai, 剣祓) (επίσης κενμπαράι), [13] λόγω του σχήματος του πακέτου που μοιάζει με λεπίδα σπαθιού (κεν) (剣, ken) – ή σε κουτιά, που ονομάζονται οχαραϊμπάκο (oharaibako, 御祓箱). Η ευρεία διανομή του Οχαράι Τάιμα ξεκίνησε για πρώτη φορά την περίοδο Μουρομάτσι και έφτασε στο αποκορύφωμά της την περίοδο Έντο: ένα έγγραφο, που χρονολογείται από το 1777 δείχνει ότι το ογδόντα εννέα έως ενενήντα τοις εκατό όλων των νοικοκυριών στη χώρα εκείνη την εποχή κατείχαν ένα φυλακτό της Ίσε. [13] [14] [15] [16]

Το τέλος της περιόδου Έντο σημείωσε την άνοδο των δημόσιων εορτασμών και των διαμαρτυριών γνωστών ως ee ja nai ka που πυροδοτήθηκαν από αναφορές για φυλαχτά, που έπεφταν υπό μορφή βροχής από τον ουρανό.

Το 1871, ένα αυτοκρατορικό διάταγμα κατάργησε τα όσι και παραχώρησε την παραγωγή και τη διανομή των φυλαχτών, που τώρα μετονομάζονται σε Τζίνγκου Τάιμα, στα διοικητικά γραφεία του ιερού. [14] Ήταν περίπου εκείνη την εποχή, που αναπτύχθηκε η πιο ευρέως γνωστή μορφή του φυλαχτού – μια ξύλινη ταμπλέτα, που περιείχε μια λωρίδα ξύλου κέδρου γνωστή ως γκιοσίν (gyoshin, 御真, "ιερός πυρήνας") [13] [17] τυλιγμένη με χαρτί, στο οποίο είναι τυπωμένο το όνομα του ιερού (Tenshō Kōtai Jingū (天照皇大神宮)) και σφραγισμένο με τις σφραγίδες του ιερού (Kōtai Jingū Gyoji (皇大神宮御璽)) και του αρχιερέα του (Daijingūji no In (大神宮司之印)). Το 1900, ένα νέο τμήμα, το Κανμπέσο (Kanbesho, 神部署, "Τμήμα Ιερέων") ανέλαβε τα καθήκοντα παραγωγής και διανομής. Η διανομή του Τζίνγκου Τάιμα ανατέθηκε τελικά στον Εθνικό Οργανισμό Ιερέων Σίντο (全国神職会, Zenkoku Shinshokukai) το 1927 και τελικά στον διάδοχό του, στην Ένωση Σιντοϊστικών Ιερών, μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. [14] Η Ένωση συνεχίζει σήμερα να διανέμει τα Τζίνγκου Τάιμα σε συνδεδεμένα ιερά σε όλη την Ιαπωνία, όπου διατίθενται μαζί με τα φυλαχτά των ίδιων των ιερών.

Ποικιλίες και χρήση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ένα Τζίνγκου Τάιμα ακόμα στο ημιδιαφανές χάρτινο περιτύλιγμά του. Αυτό το κάλυμμα μπορεί να αφαιρεθεί όταν τοποθετείτε το φυλακτό σε ένα καμιντάνα.

Τα Οφούντα έχουν διάφορες μορφές. Ορισμένα είναι χαρτάκια ή φύλλα χαρτιού, άλλα όπως τα Τζίνγκου Τάιμα είναι λεπτές ορθογώνιες πλάκες (κακουμπαράι/κακουχαράι) (kakubarai/kakuharai (角祓)), που περικλείονται σε ένα περίβλημα, που μοιάζει με φάκελο (το οποίο μπορεί περαιτέρω να καλύπτεται με ημιδιαφανές χαρτί περιτυλίγματος), ενώ άλλα είναι ξύλινες πλάκες (κιφούντα), που μπορεί να είναι μικρότερα ή μεγαλύτερα από το κανονικό σινσάτσου. Μερικά ιερά διανέμουν κενχαράι, το οποίο αποτελείται από ένα κομμάτι ξύλου τοποθετημένο μέσα σε μια πτυχή χαρτιού. Τα Οχαράι Τάιμα, που εκδόθηκαν από τα ιερά της Ίσε πριν από την περίοδο Μεϊτζί είχαν συνήθως τη μορφή κενχαράι. Ενώ η ποικιλία κακουχαράι είναι σήμερα πιο διαδεδομένη, τα Τζίνγκου Τάιμα του τύπου κενχαράι εξακολουθούν να διανέμονται στο Ιερό της Ίσε.[18]

Ένα παράδειγμα σινσάτσου (από το Ιερό Κοτζινγιάμα στην επαρχία Σίγκα): μια πλάκα με τα ονόματα των κάμι του ναού - Χομουσούμπι, Οκιτσουχίκο και Οκιτσουχίμε - γραμμένα σε Jindai moji και το χάρτινο περίβλημά του στο οποίο είναι γραμμένο το όνομα του ναού ή το επίθετο της θεότητάς του – στην προκειμένη περίπτωση, Kōjinyama-no-Ōkami (荒神山大神, 'Ιερό της μεγάλης Θεότητας του Κοτζινγιάμα') – και σφραγισμένα με τις σφραγίδες του ιερού (μέση) και του ιερέα του (κάτω).

Τα οφούντα και τα ομαμόρι είναι διαθέσιμα όλο το χρόνο σε πολλά ιερά και ναούς, ειδικά σε μεγαλύτερους με μόνιμο προσωπικό. Καθώς αυτά τα αντικείμενα είναι ιερά, τεχνικά δεν «αγοράζονται» αλλά μάλλον «λαμβάνονται» (授かる, sazukaru) ή ukeru (受ける), με τα χρήματα που καταβάλλονται ως αντάλλαγμα να θεωρούνται ως δωρεά ή προσφορά (初穂料, hatsuhoryō , κυριολεκτικά «τέλος πρώτης σοδειάς»).[19][20] Κάποιος μπορεί επίσης να λάβει ένα ξύλινο φυλαχτό, που ονομάζεται κιτοφούντα (kitōfuda, 祈祷札) μετά από επίσημες προσευχές ή τελετουργίες (kitō (祈祷)) που εκτελούνται για λογαριασμό κάποιου σε αυτούς τους χώρους λατρείας.

Τα σινσάτσου όπως τα Τζίνγκου Τάιμα είναι τοποθετημένα σε έναν οικιακό βωμό (καμιντάνα) ή σε ένα ειδικό πάγκο (οφουντατάτε). Ελλείψει ενός πάγκου, μπορούν να τοποθετηθούν όρθια σε καθαρό και τακτοποιημένο χώρο πάνω από το επίπεδο των ματιών ή να στερεωθούν σε τοίχο. Τα σινσάτσου και το καμιντάνα που τα στεγάζουν είναι στραμμένα προς τα ανατολικά (όπου ανατέλλει ο ήλιος), το νότο (η κύρια κατεύθυνση της ηλιοφάνειας) ή νοτιοανατολικά.[21][22][23][24]

Η Ένωση Σιντοϊστικών Ναών συνιστά ένα νοικοκυριό να έχει τουλάχιστον τρία είδη σινσάτσου:

  1. Τζίνγκου Τάιμα
  2. Το οφούντα της θεότητας, που λατρεύεται στον τόπο κατοικίας κάποιου (ουτζιγκάμι)
  3. Το οφούντα του ιερού, που είναι αφιερωμένο προσωπικά στο σουκέι τζίντζα (sūkei jinja, 崇敬神社).
Διάφοροι πιθανοί τρόποι τακτοποίησης του οφούντα (σινσάτσου) σε ένα βωμό Σιντοϊσμού

Σε ένα τρίθυρο βωμό, το Τζίνγκου Τάιμα τοποθετείται στη μέση, με το οφούντα του ντόπιου ujigami του ατόμου στα αριστερά του (δεξιά του παρατηρητή) και το οφούντα του αγαπημένου ιερού του στα δεξιά του (αριστερά του παρατηρητή). Εναλλακτικά, σε μονόθυρο καμιντάνα, τα τρία φυλαχτά τοποθετούνται το ένα πάνω στο άλλο, με το Τζίνγκου Τάιμα στο μπροστινό μέρος. Κάποιος μπορεί να έχει περισσότερα σινσάτσου. Αυτά τοποθετούνται εκατέρωθεν ή πίσω από τα προαναφερθέντα τρία.[21] [22] [25] [26] [27] Συνιστάται η τακτική (κατά προτίμηση καθημερινή) λατρεία μπροστά από το σινσάτσου ή το καμιντάνα και οι προσφορές ρυζιού, αλατιού, νερού ή/και σάκε στο κάμι (με επιπλέον τρόφιμα που προσφέρονται σε ειδικές περιπτώσεις).[22] [28] Ο τρόπος λατρείας είναι παρόμοιος με εκείνους, που εκτελούνται στα ιερά: δύο υποκλίσεις, δύο παλαμάκια και μία τελευταία υπόκλιση, αν και μια προσευχή (norito) μπορεί να απαγγελθεί πριν από αυτή. Πριν την προσευχή προηγούνται δύο υποκλίσεις.[29] [30]

Ένα μέρος για επιστροφή παλαιών φυλακτών στο Φουκαγκάβα Φουντόντο στο Τόκιο

Άλλα οφούντα τοποθετούνται σε άλλα σημεία του σπιτιού. Για παράδειγμα, το οφούντα των προστάτιδων θεοτήτων της εστίας – Σανμπό-Κότζιν στον Βουδισμό, Καμάντο-Μιχασίρα-νο-Κάμι (οι «Τρεις Θεότητες της Εστίας»: Καγκουτσούτσι, Οκιτσουχίκο και Οκιτσουχίμε) στον Σιντοϊσμό [31] [32] – τοποθετούνται στην κουζίνα. Στις τουαλέτες, μπορεί να εγκατασταθεί ένα φυλαχτό της βουδιστικής οργισμένης θεότητας Ουτσούσμα (Ουσουσάμα Μιόο), που πιστεύεται ότι εξαγνίζει τους ακάθαρτους.[33] Προστατευτικά γκόφου όπως το Τσούνο Ντάισι (Tsuno Daishi, 角大師, "Κερασφόρος Μέγας Δάσκαλος"), μια απεικόνιση του μοναχού Τεντάι Ριόγκεν με τη μορφή ενός yaksha ή ενός oni [34] [35] τοποθετούνται σε πόρτες ή εισόδους.

Η ιαπωνική πνευματικότητα δίνει μεγάλη σημασία στην καθαρότητα και στην αγνότητα (tokowaka, 常若, κυριολεκτικά 'αιώνια νεότητα')), ιδιαίτερα των πραγμάτων, που σχετίζονται με το θείο. Αυτός είναι ο λόγος που ενθαρρύνεται η περιοδική (συνήθως ετήσια) αντικατάσταση του οφούντα και του ομαμόρι. Είναι σύνηθες να λαμβάνει κανείς νέα οφούντα πριν από το τέλος του έτους το νωρίτερο ή κατά τη διάρκεια της περιόδου της Πρωτοχρονιάς, αν και (όπως και με τα ομαμόρι) μπορεί κανείς να αγοράσει ένα και σε άλλες εποχές του χρόνου. Ενώ ιδανικά, τα παλιά οφούντα και ομαμόρι πρέπει να επιστρέφονται στο ιερό ή στο ναό όπου αποκτήθηκαν ως μια μορφή ευχαριστίας, τα περισσότερα σιντοϊστικά ιερά δέχονται στην πράξη φυλαχτά από άλλα ιερά. [23] [36] [37] [38] [39] (Τα βουδιστικά οφούντα ωστόσο δεν γίνονται δεκτά σε πολλά ιερά και το αντίστροφο.) Τα παλιά οφούντα και ομαμόρι καίγονται σε μια τελετή γνωστή είτε ως Σαγκίτσο (Sagichō, 左義長) είτε ως Ντοντογιάκι (Dondoyaki, どんど焼き), επίσης Τοντογιάκι) που πραγματοποιείται κατά τη διάρκεια της Μικρής Πρωτοχρονιάς (14 Ιανουαρίου ή 15 Ιανουαρίου), το τέλος της ιαπωνικής Πρωτοχρονιάς. [20] [40] [41]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Okada, Yoshiyuki. «Shinsatsu, Mamorifuda». Encyclopedia of Shinto. Kokugakuin University. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  2. Wen, Benebell (2016). The Tao of Craft: Fu Talismans and Casting Sigils in the Eastern Esoteric Tradition. North Atlantic Books. σελ. 55. ISBN 978-1623170677. 
  3. Hida, Hirofumi (火田博文) (2017). 日本人が知らない神社の秘密 (Nihonjin ga shiranai jinja no himitsu). Saizusha. σελ. 22. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Απριλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  4. Mitsuhashi, Takeshi (三橋健) (2007). 神社の由来がわかる小事典 (Jinja no yurai ga wakaru kojiten). PHP Kenkyūsho. σελ. 115. ISBN 9784569693965. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  5. Chijiwa, Itaru (千々和到) (2010). 日本の護符文化 (Nihon no gofu bunka). Kōbundō. σελίδες 33–34. 
  6. «熊野牛王神符 (Kumano Goō Shinpu)». Kumano Hongū Taisha Official Website (στα Ιαπωνικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Νοεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  7. Kaminishi, Ikumi (2006). Explaining Pictures: Buddhist Propaganda And Etoki Storytelling in Japan. University of Hawaii Press. σελίδες 138–139. ISBN 9780824826970. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  8. Davis, Kat (2019). Japan's Kumano Kodo Pilgrimage: The UNESCO World Heritage trek. Cicerone Press Limited. ISBN 9781783627486. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  9. Hardacre, Helen (2017). Shinto: A History. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-062171-1. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  10. Shimazu, Norifumi. «Kishōmon». Encyclopedia of Shinto. Kokugakuin University. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Αυγούστου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  11. Oyler, Elizabeth (2006). Swords, Oaths, And Prophetic Visions: Authoring Warrior Rule in Medieval Japan. University of Hawaii Press. σελίδες 69–70. ISBN 9780824829223. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  12. Grapard, Allan G. (2016). Mountain Mandalas: Shugendo in Kyushu. Bloomsbury Publishing. σελίδες 171–172. ISBN 9781474249010. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 3 Οκτωβρίου 2020. 
  13. 13,0 13,1 13,2 Breen, John (2010). «Resurrecting the Sacred Land of Japan: The State of Shinto in the Twenty-First Century». Japanese Journal of Religious Studies (Nanzan Institute for Religion and Culture) 37 (2): 295–315. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-05-05. https://web.archive.org/web/20220505073705/https://dl.ndl.go.jp/view/download/digidepo_9592058_po_849.pdf?contentNo=1&alternativeNo=. Ανακτήθηκε στις 2020-05-23. 
  14. 14,0 14,1 14,2 Nakanishi, Masayuki. «Jingū taima». Encyclopedia of Shinto. Kokugakuin University. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  15. «神宮大麻と神宮暦 (Jingū taima to Jingu-reki. Ise Jingu Official Website (στα Ιαπωνικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  16. «第14章 神宮大麻・暦». Fukushima Jinjachō Official Website (στα Ιαπωνικά). Fukushima Jinjachō. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Ιουνίου 2018. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  17. «三重)伊勢神宮で「大麻用材伐始祭」». Asahi Shimbun Digital. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  18. «お神札». Ise Jingū Official Website. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  19. «教えてお伊勢さん (Oshiete O-Isesan)». Ise Jingū Official Website. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  20. 20,0 20,1 «お神札、お守りについて (Ofuda, omamori ni tsuite)». Association of Shinto Shrines (Jinja Honchō). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Μαΐου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  21. 21,0 21,1 «神棚のまつり方». Jinja no Hiroba. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  22. 22,0 22,1 22,2 «Household-shrine». Wagokoro. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Ιουλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  23. 23,0 23,1 «御神札・御守・撤饌等の扱い方について». 城山八幡宮 (Shiroyama Hachiman-gū) (στα Ιαπωνικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  24. «お守りやお札の取り扱い». ja兵庫みらい (JA Hyōgo Mirai) (στα Ιαπωνικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  25. «Ofuda (talisman)». Green Shinto. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Μαΐου 2020. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2020. 
  26. «お神札(ふだ)のまつり方 (Ofuda no matsurikata)». Association of Shinto Shrines (Jinja Honchō). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Μαΐου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  27. «お神札・神棚について». Tokyo Jinjachō (στα Ιαπωνικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Απριλίου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  28. Toyozaki, Yōko (2007). 「日本の衣食住」まるごと事典 (Who Invented Natto?). IBC Publishing. σελίδες 59–61. ISBN 9784896846409. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαΐου 2022. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  29. «神棚と神拝作法について教えて下さい。». 武蔵御嶽神社 (Musashi Mitake Jinja) (στα Ιαπωνικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2020. 
  30. «神棚の祀り方と参拝方法». 熊野ワールド【神々の宿る熊野の榊】 (στα Ιαπωνικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Οκτωβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2020. 
  31. «奥津彦命・奥津姫命のご利益や特徴». 日本の神様と神社 (στα Ιαπωνικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Απριλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2020. 
  32. «奥津日子神». 神魔精妖名辞典. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Δεκεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2020. 
  33. «烏枢沙摩明王とは». うすさま.net (στα Ιαπωνικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Φεβρουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2020. 
  34. Matsuura, Thersa (24 Νοεμβρίου 2019). «The Great Horned Master (Tsuno Daishi) (Ep. 43)». Uncanny Japan. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2020. 
  35. Groner, Paul (2002). Ryōgen and Mount Hiei: Japanese Tendai in the Tenth Century. University of Hawaii Press. σελίδες 297–298. ISBN 9780824822606. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 24 Μαΐου 2020. 
  36. Reader, Ian· Tanabe, George J. (1998). Practically Religious: Worldly Benefits and the Common Religion of Japan. University of Hawaii Press. σελ. 196. ISBN 9780824820909. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 3 Οκτωβρίου 2020. 
  37. «御神札について教えてください。». 武蔵御嶽神社 (Musashi Mitake Jinja) (στα Ιαπωνικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Δεκεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  38. «お守りの扱い方». 由加山蓮台寺 (Yugasan Rendai-ji) (στα Ιαπωνικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Αυγούστου 2018. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  39. «知っているようで知らない 神社トリビア②». Jinjya.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  40. «どんど焼き». 菊名神社 (Kikuna Jinja) (στα Ιαπωνικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 
  41. «どんど焼き【どんと祭り】古いお札やお守りの処理の仕方». 豆知識PRESS (στα Ιαπωνικά). 22 Δεκεμβρίου 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Σεπτεμβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2020. 

Περαιτέρω ανάγνωση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Nelson, Andrew N., Japanese-English Character Dictionary, Charles E. Tuttle Company: Publishers, Tokyo, 1999, (ISBN 4-8053-0574-6)
  • Masuda Koh, Kenkyusha's New Japanese-English Dictionary, Kenkyusha Limited, Tokyo, 1991, (ISBN 4-7674-2015-6)