Νταν Σέχτμαν

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Νταν Σέχτμαν
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		דן שכטמן (Εβραϊκά)
Γέννηση24 Ιανουαρίου 1941
Τελ Αβίβ
Χώρα πολιτογράφησηςΙσραήλ
Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΕβραϊκά[1]
Αγγλικά[2]
ΣπουδέςΙνστιτούτο Τεχνολογίας Ισραήλ
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταφυσικός
χημικός
μηχανικός
παιδαγωγός
διδάσκων πανεπιστημίου
κρυσταλλογράφος
ΕργοδότηςΠολιτειακό Πανεπιστήμιο της Άϊοβα
Ινστιτούτο Τεχνολογίας Ισραήλ
Πανεπιστήμιο της Άιοβα[3]
Οικογένεια
ΣύζυγοςTzipora Shechtman
ΤέκναYoav Shechtman
Αξιώματα και βραβεύσεις
Βραβεύσειςβραβείο Ισραήλ (1998)
βραβείο Νόμπελ Χημείας (2011)[4][5]
βραβείο φυσικής Βολφ (1999)
Αργυρό αναμνηστικό μετάλλιο της Τσεχικής Βουλής (2012)
Gregori Aminoff Prize (2000)
The EMET Prize for Art, Science and Culture (2002)
James C. McGroddy Prize for New Materials (1987)[6]
Rothschild prize
Clarivate Citation Laureates (2008)[7]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Ο Νταν Σέχτμαν (εβραϊκά: דן שכטמן, γεννήθηκε στις 24 Ιανουαρίου 1941)[8] είναι ο καθηγητής Επιστήμης Υλικών Philip Tobias στο Τεχνολογικό Ινστιτούτο του Ισραήλ, συνεργάτης του Εθνικού Εργαστηρίου Ames του Υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ και καθηγητής Επιστήμης Υλικών στο Πολιτειακό Πανεπιστήμιο της Αϊόβα. Στις 8 Απριλίου 1982, ενώ βρισκόταν σε εκπαιδευτική άδεια στο Εθνικό Γραφείο Προτύπων των ΗΠΑ στην Ουάσιγκτον, ο Σέχτμαν ανακάλυψε την εικοσαεδρική φάση, η οποία άνοιξε το νέο πεδίο των ημιπεριοδικών κρυστάλλων[9].

Το 2011 του απονεμήθηκε το Νόμπελ Χημείας για την ανακάλυψη των ημιπεριοδικών κρυστάλλων, καθιστώντας τον έναν από τους έξι Ισραηλινούς που έχουν κερδίσει το Νόμπελ Χημείας[10][11].

Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Νταν Σέχτμαν γεννήθηκε το 1941 στο Τελ Αβίβ, στην τότε Παλαιστίνη υπό Βρετανική Εντολή- η πόλη έγινε μέρος του νέου κράτους του Ισραήλ το 1948. Μεγάλωσε στην Πετάχ Τίκβα και τη Ραμάτ Γκαν σε μια εβραϊκή οικογένεια[12], καθώς οι παππούδες του είχαν μεταναστεύσει στην Παλαιστίνη κατά τη διάρκεια της Δεύτερης Αλίγια (Aliyah) (1904-1914) και ίδρυσαν ένα τυπογραφείο. Ως παιδί, ο Σέχτμαν γοητεύτηκε από το βιβλίο του Ιουλίου Βερν Το μυστηριώδες νησί (1874), το οποίο διάβασε πολλές φορές. Το παιδικό του όνειρο ήταν να γίνει μηχανικός όπως ο κύριος πρωταγωνιστής, ο Σάιρους Σμιθ.

Θεωρούσα ότι αυτό ήταν το καλύτερο πράγμα που θα μπορούσε να κάνει ένας άνθρωπος. Ο μηχανικός στο βιβλίο γνωρίζει μηχανική και φυσική και δημιουργεί έναν ολόκληρο τρόπο ζωής στο νησί από το τίποτα. Ήθελα να γίνω σαν αυτόν.
- Νταν Σέχτμαν.[13]

Ο Σέχτμαν είναι παντρεμένος με την καθηγήτρια Τζιπόρα Σέχτμαν, επικεφαλής του Τμήματος Συμβουλευτικής και Ανθρώπινης Ανάπτυξης στο Πανεπιστήμιο της Χάιφα και συγγραφέα δύο βιβλίων για την ψυχοθεραπεία[14][15]. Έχουν έναν γιο, τον Γιοάβ Σέχτμαν (μεταδιδακτορικό ερευνητή στο εργαστήριο του W. E. Moerner) και τρεις κόρες: Την Ταμάρ Φινκελστάιν (οργανωτική ψυχολόγο στο κέντρο ηγεσίας της ισραηλινής αστυνομίας), την Έλλα Σέχτμαν-Κόρι (διδακτορική διατριβή στην κλινική ψυχολογία) και τη Ρουθ Ντουγκούντ-Νεβό (επίσης διδακτορική διατριβή στην κλινική ψυχολογία)[16][17]. Είναι άθεος[18].

Έρευνα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Συνάντηση στο NIST το 1985 όπου ο Σέχτμαν (αριστερά) εξηγεί την ατομική δομή των ημικρυστάλλων

Αφού έλαβε Διδακτορικό Δίπλωμα στη Μηχανική Υλικών από το Technion το 1972, όπου πήρε επίσης το πτυχίο του στη Μηχανολογία το 1966 και το μεταπτυχιακό του στη Μηχανική Υλικών το 1968,[8] ο Σέχτμαν ήταν υπότροφος του NRC στα Εργαστήρια Αεροδιαστημικής Έρευνας στο Wright Patterson AFB, Οχάιο, όπου πέρασε τρία χρόνια μελετώντας τη μικροδομή και τη φυσική μεταλλουργία των αλουμινιδίων τιτανίου. Το 1975 εντάχθηκε στο Τμήμα Μηχανικής Υλικών του Technion. Το 1981-1983, έκανε εκπαιδευτική άδεια στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins, όπου μελέτησε ταχέως στερεοποιούμενα κράματα μεταβατικών μετάλλων αλουμινίου, στο πλαίσιο κοινού προγράμματος με το NBS. Κατά τη διάρκεια αυτής της μελέτης, ανακάλυψε την εικοσαεδρική φάση, η οποία άνοιξε το νέο πεδίο των των ημικρυστάλλων.

Την περίοδο 1992-1994 βρισκόταν σε εκπαιδευτική άδεια στο Εθνικό Ινστιτούτο Προτύπων και Τεχνολογίας (NIST), όπου μελέτησε την επίδραση της δομής των ατελειών του διαμαντιού CVD στην ανάπτυξη και τις ιδιότητές του. Η έρευνα του Σέχτμαν στο Technion διεξάγεται στο Κέντρο Λουίς Εντελστάιν και στο Κέντρο Γούλφσον του οποίου ηγείται. Υπήρξε μέλος πολλών επιτροπών της Συγκλήτου του Technion και επικεφαλής μιας από αυτές.

Ο Σέχτμαν εντάχθηκε στο διδακτικό προσωπικό της Πολιτείας της Αϊόβα το 2004. Επί του παρόντος περνάει περίπου πέντε μήνες το χρόνο στο Ames με μερική απασχόληση[10][19].

Από το 2014 είναι επικεφαλής του Διεθνούς Επιστημονικού Συμβουλίου του Πολυτεχνείου του Τομσκ[20].

Εργασίες σχετικά με τους ημικρυστάλλους[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το έργο του Σέχτμαν που κέρδισε το βραβείο Νόμπελ ήταν στον τομέα των ημικρυστάλλων, δηλαδή των διατεταγμένων κρυσταλλικών υλικών χωρίς επαναλαμβανόμενες δομές, όπως αυτό το κράμα Al-Pd-Mn.[21]
Συνέντευξη με τον Νταν Σέχτμαν μετά τη διάλεξή του για το Νόμπελ

Από την ημέρα που ο Σέχτμαν δημοσίευσε τις ανακαλύψεις του για τους ημικρυστάλλους το 1984 μέχρι το θάνατο του Λάινους Πόλινγκ το 1994, ο Σέχτμαν ήρθε αντιμέτωπος με την εχθρότητα του τελευταίου απέναντι στη μη περιοδική ερμηνεία. "Για μεγάλο χρονικό διάστημα, ήμουν εγώ εναντίον του κόσμου", είπε. "Ήμουν αντικείμενο χλευασμού και διαλέξεων για τα βασικά της κρυσταλλογραφίας. Επικεφαλής της αμφισβήτησης των ανακαλύψεών μου ήταν ο δύο φορές βραβευμένος με Νόμπελ Λάινους Πόλινγκ, το είδωλο της Αμερικανικής Χημικής Εταιρείας και ένας από τους πιο διάσημους επιστήμονες στον κόσμο. Για χρόνια, μέχρι την τελευταία του μέρα, πολεμούσε εναντίον των ημικρυστάλλων. Είχε άδικο, και μετά από λίγο καιρό απολάμβανα κάθε στιγμή αυτής της επιστημονικής μάχης, γνωρίζοντας ότι είχε άδικο" [22].

Ο Λάινους Πόλινγκ δήλωσε ότι: "Δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα όπως οι ημικρυστάλλοι, αλλά μόνο οι ημιεπιστήμονες."[23] Ο Πόλινγκ προφανώς δεν γνώριζε μια δημοσίευση του 1981 από τους H. Κλάινερτ και Κ. Μάκι, η οποία είχε υπογραμμίσει την πιθανότητα μιας μη περιοδικής Ικοσαεδρικής Φάσης στους ημικρυστάλλους[24] (βλ. ιστορικές σημειώσεις). Ο επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας του Σέχτμαν του είπε να "πάει πίσω και να διαβάσει το εγχειρίδιο" και λίγες μέρες αργότερα "του ζήτησε να φύγει επειδή "έφερε ντροπή" στην ομάδα"[25] Ο Σέχτμαν αισθάνθηκε ότι τον απέρριψαν[23] Με τη δημοσίευση της εργασίας του, άλλοι επιστήμονες άρχισαν να επιβεβαιώνουν και να αποδέχονται τα εμπειρικά ευρήματα της ύπαρξης των ημικρυστάλλων[26][27].

Η Επιτροπή Νόμπελ της Βασιλικής Σουηδικής Ακαδημίας Επιστημών δήλωσε ότι "η ανακάλυψή του ήταν εξαιρετικά αμφιλεγόμενη", αλλά ότι το έργο του "ανάγκασε τελικά τους επιστήμονες να επανεξετάσουν την αντίληψή τους για την ίδια τη φύση της ύλης"[23]. Χάρη στην ανακάλυψη του Σέχτμαν, αρκετές άλλες ομάδες μπόρεσαν να σχηματίσουν παρόμοιους ημικρυστάλλους μέχρι το 1987 και διαπίστωσαν ότι τα υλικά αυτά είχαν χαμηλή θερμική και ηλεκτρική αγωγιμότητα, ενώ διέθεταν υψηλή δομική σταθερότητα[28][29][30] . Ημικρυστάλλοι έχουν επίσης εντοπιστεί στη φύση[31][32].

Τα ημικρυσταλλικά υλικά θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν σε ένα ευρύ φάσμα εφαρμογών, όπως ο σχηματισμός ανθεκτικού χάλυβα που χρησιμοποιείται για την κατασκευή λεπτών οργάνων και η αντικολλητική μόνωση για ηλεκτρικά καλώδια και εξοπλισμό κουζίνας[33][34], αλλά επί του παρόντος δεν έχουν τεχνολογικές εφαρμογές.

Το βραβείο Νόμπελ ανήλθε σε 10 εκατομμύρια σουηδικές κορώνες (περίπου 1,5 εκατομμύρια δολάρια ΗΠΑ)[23].

Προεδρική υποψηφιότητα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 17 Ιανουαρίου 2014, σε συνέντευξή του στο ισραηλινό κανάλι Channel One, ο Σέχτμαν ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του για την προεδρία του Ισραήλ[35]. Στις εκλογές, που διεξήχθησαν στις 10 Ιουνίου 2014, έλαβε μόνο μία ψήφο. Αυτό οδήγησε τον ισραηλινό Τύπο και τους ισραηλινούς χιουμορίστες να χαρακτηρίσουν τον Σέχτμαν ως " ημιπρόεδρο" αναφερόμενοι στην ατάκα "ημιεπιστήμονας".

Αναγνώριση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • 2019 Επίτιμος τίτλος καθηγητή Τζον φον Νόιμαν [36]
  • 2014 Διεθνές Βραβείο Αειφορίας Φράι, SIPS 2014 [37]
  • 2013 Επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Μπαρ-Ιλάν[38]
  • 2011 Βραβείο Νόμπελ Χημείας για την ανακάλυψη των ημικρυστάλλων
  • 2008 Βραβείο 25ης επετείου της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Έρευνας Υλικών (E-MRS)
  • 2002 Βραβείο ΕΜΕΤ στη Χημεία
  • 2000 Βραβείο Muriel & David Jacknow Technion για την αριστεία στη διδασκαλία
  • 2000 Βραβείο Γκρέγκορι Αμινόφ της Βασιλικής Σουηδικής Ακαδημίας Επιστημών
  • 1999 Βραβείο Βολφ στη Φυσική[39].
  • 1998 Βραβείο Ισραήλ για τη Φυσική[40].
  • 1993 Επιστημονικό Βραβείο Γουάιζμαν[41].
  • 1990 Βραβείο Ρότσιλντ για τη μηχανική[42].
  • 1988 Ακαδημαϊκό Βραβείο Νέας Αγγλίας του Technion[αναφορά που απαιτείται].
  • 1988 Διεθνές βραβείο για τα νέα υλικά[αναφορά που απαιτείται] της Αμερικανικής Φυσικής Εταιρείας
  • 1986 Βραβείο Φυσικής του Ταμείου Φρίντεμπεργκ για την Προώθηση της Επιστήμης και της Εκπαίδευσης

Επιλεγμένα δημοσιεύματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ www.youtube.com/watch?v=hnZ4BHIMEVU.
  2. ↑ www.youtube.com/watch?v=i1evm-rCApY.
  3. ↑ Ανακτήθηκε στις 4  Ιουλίου 2019.
  4. ↑ www.nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/2011/.
  5. ↑ www.nobelprize.org/nobel_prizes/about/amounts/.
  6. ↑ www.aps.org/programs/honors/prizes/mcgroddy.cfm. Ανακτήθηκε στις 18  Φεβρουαρίου 2022.
  7. ↑ clarivate.com/citation-laureates. Ανακτήθηκε στις 23  Σεπτεμβρίου 2023.
  8. ↑ 8,0 8,1 Dan Shechtman Αρχειοθετήθηκε November 10, 2011, στο Wayback Machine.. (PDF). Retrieved on January 28, 2012.
  9. ↑ «Israeli Wins Chemistry Nobel For Quasicrystals». npr.org. Ανακτήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 2011. 
  10. ↑ 10,0 10,1 Iowa State, Ames Laboratory, Technion Scientist Wins Nobel Prize in Chemistry. Newswise.com (October 5, 2011). Retrieved on January 28, 2012.
  11. ↑ Multiple sources:
  12. ↑ JINFO. «Jewish Nobel Prize Winners in Chemistry». www.jinfo.org. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2023. 
  13. ↑ «Clear as crystal». Haaretz. 1 Απριλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2011. 
  14. ↑ Professor Zipora Shechtman Αρχειοθετήθηκε April 1, 2012, στο Wayback Machine.. Edu.haifa.ac.il. Retrieved on January 28, 2012.
  15. ↑ He deserves it, wife of 2011 Nobel Chemistry laureate says Αρχειοθετήθηκε October 26, 2011, στο Wayback Machine.. Monstersandcritics.com (October 5, 2011). Retrieved on January 28, 2012.
  16. ↑ Shechtman Wins Chemistry Nobel for Crystal Find Αρχειοθετήθηκε December 18, 2011, στο Wayback Machine.. Mobile.bloomberg.com (October 5, 2011). Retrieved on January 28, 2012.
  17. ↑ Genealogy of the Shechtman family. Geni.com (August 12, 2010). Retrieved on January 28, 2012.
  18. ↑ «Dan Shechtman: 'Linus Pauling said I was talking nonsense'». TheGuardian.com. 6 Ιανουαρίου 2013. 
  19. ↑ Iowa State prof wins Nobel in chemistry (Chicago Tribune, October 5, 2011)
  20. ↑ «В ТПУ впервые прошло заседание Международного научного совета». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Σεπτεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 1 Σεπτεμβρίου 2014. 
  21. ↑ Ünal, B; V. Fournée; K.J. Schnitzenbaumer; C. Ghosh; C.J. Jenks; A.R. Ross; T.A. Lograsso; J.W. Evans και άλλοι. (2007). «Nucleation and growth of Ag islands on fivefold Al-Pd-Mn quasicrystal surfaces: Dependence of island density on temperature and flux». Physical Review B 75 (6): 064205. doi:10.1103/PhysRevB.75.064205. Bibcode: 2007PhRvB..75f4205U. https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01665118/file/Baris-REA.pdf. 
  22. ↑ Iowa State University (October 5, 2011). Iowa State, Ames Laboratory, Technion scientist wins Nobel Prize in Chemistry. Δελτίο τύπου.
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 23,3 Lannin, Patrick (October 5, 2011). «Ridiculed crystal work wins Nobel for Israeli». Reuters. https://www.reuters.com/article/nobel-chemistry-idUSL5E7L51U620111005. Ανακτήθηκε στις October 22, 2011. 
  24. ↑ Kleinert H., Maki K. (1981). «Lattice Textures in Cholesteric Liquid Crystals». Fortschritte der Physik 29 (5): 219–259. doi:10.1002/prop.19810290503. Bibcode: 1981ForPh..29..219K. http://www.physik.fu-berlin.de/~kleinert/75/75.pdf. 
  25. ↑ Jha, Alok (January 5, 2013). «Dan Shechtman: 'Linus Pauling said I was talking nonsense'». Guardian. https://www.theguardian.com/science/2013/jan/06/dan-shechtman-nobel-prize-chemistry-interview. 
  26. ↑ Bradley, David (5 Οκτωβρίου 2011). «Dan Shechtman discusses quasicrystals». ScienceBase. Ανακτήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 2011.  Shechtman video interview
  27. ↑ «Clear as crystal». Haaretz. 1 Απριλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 6 Οκτωβρίου 2011. 
  28. ↑ Day, Charles (February 1, 2001). «Binary Quasicrystals Discovered That Are Stable and Icosahedral». Physics Today 54 (2): 17–18. doi:10.1063/1.1359699. ISSN 0031-9228. Bibcode: 2001PhT....54b..17D. https://physicstoday.scitation.org/doi/10.1063/1.1359699. 
  29. ↑ Wang, N.; Chen, H.; Kuo, K. H. (August 31, 1987). «Two-dimensional quasicrystal with eightfold rotational symmetry». Physical Review Letters 59 (9): 1010–1013. doi:10.1103/PhysRevLett.59.1010. PMID 10035936. Bibcode: 1987PhRvL..59.1010W. https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevLett.59.1010. 
  30. ↑ Bancel, Peter A.; Heiney, Paul A. (June 15, 1986). «Icosahedral aluminum--transition-metal alloys». Physical Review B 33 (12): 7917–7922. doi:10.1103/PhysRevB.33.7917. PMID 9938181. Bibcode: 1986PhRvB..33.7917B. https://link.aps.org/doi/10.1103/PhysRevB.33.7917. 
  31. ↑ Crane, Leah (8 Δεκεμβρίου 2016). «Third-ever natural quasicrystal found in Siberian meteorite». New Scientist (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2022. 
  32. ↑ Bindi, Luca; Eiler, John M.; Guan, Yunbin; Hollister, Lincoln S.; MacPherson, Glenn; Steinhardt, Paul J.; Yao, Nan (January 31, 2012). «Evidence for the extraterrestrial origin of a natural quasicrystal» (στα αγγλικά). Proceedings of the National Academy of Sciences 109 (5): 1396–1401. doi:10.1073/pnas.1111115109. ISSN 0027-8424. PMID 22215583. 
  33. ↑ Van Noorden, Richard (October 5, 2011). «Impossible crystals snag chemistry Nobel». nature. doi:10.1038/news.2011.572. http://www.nature.com/news/2011/111005/full/news.2011.572.html. Ανακτήθηκε στις October 5, 2011. 
  34. ↑ Carpenter, Jennifer (5 Οκτωβρίου 2011). «Nobel win for crystal discovery». BBC. Ανακτήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 2011. 
  35. ↑ «Nobel Prize winning professor announces run for president of Israel». 
  36. ↑ Recipients are listed on Budapest University of Technology and Economics website: «John von Neumann Professors». Budapest University of Technology and Economics. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2022. 
  37. ↑ «Dan Shechtman Winner of the Fray Award». www.flogen.org. 
  38. ↑ «Honorary Doctorate Recipients, Bar-Ilan University». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 24 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 3 Σεπτεμβρίου 2019. 
  39. ↑ «Wolf Prize Recipients in Physics». Wolffund.org.il. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Οκτωβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 2011. 
  40. ↑ «Israel Prize Official Site – Recipients in 1998 (in Hebrew)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 6 Οκτωβρίου 2014. 
  41. ↑ «פרס ויצמן למדעים מדויקים יוענק לפרופ' מיקי אלעד – Technion – Israel Institute of Technology». Technion – Israel Institute of Technology – (στα Εβραϊκά). 26 Ιουλίου 2021. Ανακτήθηκε στις 5 Μαΐου 2022. 
  42. ↑ Ziv, Jacob (2010). «Engineering». Rothschild Prizes 2010: Fifty Years (PDF) (στα Αγγλικά). Jerusalem. σελίδες 26, 32. 
Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Νταν_Σέχτμαν&oldid=10302238"