Μπαλάμπαν
Το μπαλάμπαν, ή μπαλάμαν [1] (αζερικά: Balaban - بالابان) περσικά: بالابان ) είναι κυλινδρικό ξύλινο πνευστό μουσικό όργανο με μάκρος περίπου 35 εκατοστά με οκτώ οπές δακτύλων και μία οπή αντίχειρα. Αυτό το όργανο παίζεται στο ανατολικό τμήμα της ιστορικής περιοχής του Αζερμπαϊτζάν στο Ιράν καθώς και στη Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν, όπου ονομάζεται επίσης ντουντούκ (Düdük) σύμφωνα με την Encyclopædia Iranica.
Το μπαλάμπαν μπορεί να κατασκευαστεί από μουριά ή από άλλα σκληρότερα ξύλα, όπως η καρυδιά. Η οπή στο εσωτερικό του οργάνου έχει διάμετρο περίπου 1,5 εκατοστό. Το επιστόμιο είναι φτιαγμένο από ένα μόνο σωλήνα από καλάμι μήκους περίπου 6 εκατοστών και συμπιέζεται στο ένα άκρο. Ο ερμηνευτής χρησιμοποιεί αέρα που αποθηκεύει στα μάγουλά του για να συνεχίσει να παίζει το μπαλάμπαν, καθώς εισπνέει αέρα στους πνεύμονές του. Αυτή η «κυκλική» αναπνευστική τεχνική χρησιμοποιείται συνήθως σε όλα τα αντίστοιχα πνευστά της Μέσης Ανατολής.
Το μπαλάμπαν απαντά κυρίως σε περιοχές του Αζερμπαϊτζάν, του Ιράν και της Τουρκίας.
Το μπαλάμπαν αποτελείται από ένα σώμα (govda) και ένα επιστόμιο με επίπεδο καλάμι, έχει μήκος 280-300 χιλιοστά και διάμετρο 20-22 χιλιοστά. Ο ήχος του είναι υπόκωφος και ελαφρύς και, επειδή είναι αδύναμος, παίζεται κυρίως σε κλειστούς χώρους. Χάρη στο συσφιγκτήρα στο καλάμι, ο ήχος μπορεί να προσαρμοστεί. Σπρώχνοντας τη λαβή προς τα πάνω ή προς τα κάτω στο καλάμι, μπορεί να γίνει αλλαγή ήχου. Ένας άλλος τύπος μπαλάμπαν χρησιμοποιείται στην ερωτική μουσική. Ο Αλιχάν Σαμεντόφ είναι ένας διάσημος ερμηνευτής μπαλάμπαν του Αζερμπαϊτζάν.
Δομή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το μπαλάμπαν, το οποίο συχνά ονομάζεται και yasti (επίπεδο) μπαλάμπαν επειδή έχει επίπεδο επιστόμιο και απαλό ήχο, έχει κυρίως σώμα που συχνά φτιάχνεται από ξύλο βερικοκιάς. Το σώμα έχει 8 τρύπες στην επιφάνεια και 1 στο πίσω μέρος. [2] Εκτός από το κυρίως σώμα, υπάρχει το επιστόμιο, ο ρυθμιστής και το καπάκι.
Το κυρίως σώμα του μπαλάμπαν (govda) είναι ένας κυλινδρικός σωλήνας 280-320 χιλιοστών κατασκευασμένος κυρίως από ξύλο βερικοκιάς (ενίοτε και φουντουκιάς, αχλαδιάς, μουριάς, πυξό κ.λπ. ). Το άνω άκρο του στελέχους (bash ή kup) έχει στρογγυλό σχήμα, ενώ το κάτω άκρο (ayag) είναι μυτερό. Η οπή έχει διάμετρο 10 χιλιοστά.
Οι οπές που γίνονται στο κυρίως σώμα του οργάνου κατατάσσονται ως εξής:
| Τόνος - sas pardasi | Λειτουργικές | # 1 - πρώτος τόνος - bash parda |
| # 4 - κύριος τόνος - shah parda | ||
| # 6 - ανοιχτός τόνος - achyg parda | ||
| # 8 - κάτω τόνος - ayag parda | ||
| πίσω - πίσω τόνος - arkha parda | ||
| Τονικές | # 2 - τόνος segah - segah pardasi (1) | |
| # 5 - τόνος segah - segah pardasi (2) | ||
| # 7 - τόνος mahur - mahur pardasi | ||
| Ακουστικές | κάτω - τόνος ισορροπίας - nizam pardasi |
Το επιστόμιο (gamish, garghy ή dil) είναι φτιαγμένο από σκίρπο, που μεγαλώνει σε μια ξηρές περιοχές. Συνδέεται με τον ρυθμιστή (kharak, boghazlig, boyundurug, ulama, akma) που κατασκευάζεται από ιτιά ή από κληματόβεργα που κόβεται κατά μήκος. Το επιστόμιο στερεώνεται, στη συνέχεια, από ένα κολάρο 7-12 χιλιοστών. Το καπάκι (qapaq, aghizlig, kip, band, κλπ.) κατασκευάζεται από ιτιά, φουντουκιά, κρανιά ή μουριά και τοποθετείται στο επιστόμιο για να αποφεύγεται η φθορά του.
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στην περιοχή, το μπαλάμπαν ονομάζεται επίσης Yasla Balaman (επίπεδο μπαλάμπαν).
Το μπαλάμπαν χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά σε ορχήστρα του Αζερμπαϊτζάν το 1931, όταν ιδρύθηκε στο Αζερμπαϊτζάν η Ορχήστρα Λαϊκών Οργάνων. Χρησιμοποιείται για να συνοδεύει τραγούδια σε τουρκμενικές και κουρδικές πόλεις όπως η Ερμπίλ, η Σουλεϊμανίγια, και το Κιρκούκ. Το μπαλάμπαν έχει ζεστό ήχο, χρησιμοποιείται συχνά ως συνοδεία τραγουδιών.
Χρήση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Σε επίσημες περιστάσεις, όπως γάμοι και πανηγύρια, ένας ερμηνευτής μπαλάμπαν συνοδεύεται από κρουστά. Το παραδοσιακό αζέρικο μουσικό συγκρότημα που αποτελείται από δύο μπαλαμπάν και ένα κρουστό ονομάζεται balabanchilar dastasi. Μια σύντομη συλλογή από mugham που παίζοντται στο μπαλάμπαν συμπεριλήφθηκε στον Χρυσό δίσκο Βόγιατζερ, ο οποίος ενσωματώθηκε στα ομώνυμα διαστημικά σκάφη ως αντιπροσωπευτική παγκόσμια μουσική, μεταξύ πολλών πολιτισμικών επιτευγμάτων της ανθρωπότητας. [3] Το όργανο χρησιμοποιήθηκε επίσης σε ποιμενικά τραγούδια και και μουσική κηδείας. Σύμφωνα με τον καλλιτέχνη του Αζερμπαϊτζάν Χουσενκούλου Σαραμπσκί, το χρησιμοποιούν οι κυνηγοί για να προσελκύουν ορτύκια. Ορισμένοι τύποι μπαλαμπάν χρησιμοποιούνται επίσης στη μουσική ασίκ.
Κληρονομιά[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το κομμάτι που συμπεριλήφθηκε ηχογράφηση του Χρυσό δίσκο Βόγιατζερ ως αντιπροσωπευτικό μουσικό δείγμα ήταν μια ηχογράφηση του Καμίλ Τζαλίλοφ, το μόνο το τραγούδι από το Αζερμπαϊτζάν που συμπεριλαμβανόταν ανάμεσα σε πολλά πολιτισμικά επιτεύγματα της ανθρωπότητας. [4] [5] [6] [7]
Εικόνες[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
-
Ο Ασούκ παίζει μπαλάμπαν (δεξιά) στο Μπακού. -
Μουσικά όργανα του Αζερμπαϊτζάν (ανάμεσά τους και μπαλάμπαν) στε γραμματόσημο της ΕΣΣΔ, 1990.
.jpg)
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Музыкальная энциклопедия. Баламан. Под ред. Ю. В. Келдыш. Т 1. А — М.: Советская энциклопедия, 1973.
- ↑ Ch, R. A. M.· 51, Rakausika राम च (18 Νοεμβρίου 2012). «The Music Of Azerbaijan». A World,s Heritage Of Native Music. Ανακτήθηκε στις 16 Μαΐου 2017.
- ↑ Ch, R. A. M.· 51, Rakausika राम च (5 Μαρτίου 2013). «مقام The Music Of Azerbaijan Vol-02 مقام». A World,s Heritage Of Native Music. Ανακτήθηκε στις 16 Μαΐου 2017.
- ↑ «AZƏRBAYCANDA BALABAN SƏNƏTİNİ ÖYRƏNƏN AMERİKALININ İNDİ 80 TƏLƏBƏSİ VAR (Balaban ustadı Babaxan Əmirovun dedikləri)». mediaforum.az (στα Αζερμπαϊτζανικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Μαΐου 2014. Ανακτήθηκε στις 13 Μαΐου 2014.
- ↑ «In Search of Extraterrestrials: Azerbaijani Music Selected for Voyager Spacecraft by Anne Kressler». Azer.com. Ανακτήθηκε στις 21 Απριλίου 2021.
- ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Φεβρουαρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 26 Απριλίου 2021.
- ↑ «Voyager - Spacecraft - Golden Record - Sounds of Earth». NASA. Ανακτήθηκε στις 25 Μαΐου 2009.