Μαργίτης
Ο Μαργίτης αποτελεί ένα διάσημο κωμικό έπος της αρχαϊκής εποχής από το οποίο έχουν διασωθεί ελάχιστα μόνον αποσπάσματα.[1] Θεωρείται πρόδρομος της ιωνικής πεζογραφικής μυθιστορίας[2] ενώ ο κεντρικός του χαρακτήρας (ο Μαργίτης) ενέπνευσε συχνά και τους μεταγενέστερους κωμωδιογράφους (όπως σημείωνε ήδη ο Αριστοτέλης στο Περί Ποιητικής έργο του).[3]
Αρχαίοι μετρικοί συγγραφείς (όπως ο Ηφαιστίων ο Αλεξανδρεύς) μας πληροφορούν ότι το ποίημα παρουσίαζε μια ιδιάζουσα πρωτότυπη μορφή, καθώς μεταξύ των (συνηθισμένων για έπος) δακτυλικών εξάμετρων στίχων παρεμβάλλονταν σε άνισα διαστήματα ιαμβικοί τρίμετροι.[4]
Η Σούδα αναφέρει ως δημιουργό του τον ποιητή του 5ου π.Χ. αιώνα Πίγρητα από την Αλικαρνασσό, αδελφό της βασίλισσας της Καρίας Αρτεμισίας.[5] Ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης όμως θεωρούσαν τον Μαργίτη έργο του Ομήρου.[6] Ως έργο του Ομήρου το μνημόνευαν επίσης ο Αρχίλοχος, ο Κρατίνος και ο Καλλίμαχος, όπως σημειώνει ο Ευστράτιος (στο έργο του Υπομνήματα εις τα Ηθικά Νικομάχεια του Αριστοτέλη),[7] αλλά και μεταγενέστεροι συγγραφείς της ρωμαϊκής και βυζαντινής εποχής (π.χ. ο Ιωάννης Τζέτζης).[8]
Ωστόσο σήμερα, και παρά τις αρχαίες αναφορές, οι σύγχρονοι φιλόλογοι αμφιβάλλουν ως προς την πατρότητα του έργου. Υποθέτουν ότι το έπος γράφτηκε, ενδεχομένως στην Κολοφώνα της Ιωνίας, τον 6ο π.Χ. αιώνα ή προς το τέλος του 7ου από κάποιο άγνωστο ποιητή αρχικά σε δακτυλικό εξάμετρο. Αργότερα ίσως, ο Πίγρης ή κάποιος άλλος ανασκεύασε το ποίημα εισάγοντας τα ιαμβικά τρίμετρα με στόχο να επαυξήσει το κωμικό του αποτέλεσμα.[9]
Ο κεντρικός ήρωας του έργου, ο Μαργίτης, ήταν ένας ανόητος και ανίκανος γόνος πλούσιας οικογένειας (σύμφωνα με πληροφορία του Ευσταθίου), που «οι θεοί δεν τον είχαν διδάξει ούτε να σκάβει ούτε να οργώνει ούτε να κάνει κάτι άλλο»·[10] ένας αδαής “ξερόλας”, που «ήξερε πολλά, όμως όλα τα ήξερε άσχημα», σύμφωνα με έναν άλλο στίχο του ποιήματος που διέσωσε ο Πλάτων.[11]
Το έργο φαίνεται πως ήταν δημοφιλές ιδιαίτερα μεταξύ των λαϊκών στρωμάτων και σώζονταν ακέραιο μέχρι τον 13ο μ.Χ. αιώνα.[12] Η λέξη μαργίτης πέρασε στο καθημερινό λεξιλόγιο με τη σημασία του ανόητου, του γελοίου,[13] η δε φράση «Μαργίτης εἶ» συγκαταλέγεται στη συλλογή αρχαίων παροιμιών του βυζαντινού λόγιου Μιχαήλ Αποστόλιου.[14]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ G. Kinkel, Epicorum Graecorum fragmenta (1877), σελ. 64. Margites,
- ↑ A. Lesky, Ιστορία της Αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας, σελ. 146, εκδ. Κυριακίδη, 2011.
- ↑ Αριστοτέλης, Ποιητική, 1448b - 1449a (ὁ γὰρ Μαργίτης ἀνάλογον ἔχει, ὥσπερ Ἰλιὰς καὶ ἡ Ὀδύσσεια πρὸς τὰς τραγῳδίας, οὕτω καὶ οὗτος πρὸς τὰς κωμῳδίας).
- ↑ Ηφαιστίων, "Εγχειρίδιον περί μέτρων", στο Scriptores metrici graeci, Λειψία, 1866.
- Gilbert Murray, Ιστορία της Αρχαίας Ελληνικής Λογοτεχνίας , μτφ. Σίμος Μενάνδρος, 1922. Project Gutenberg - ↑ Λεξικόν Σουίδα, λήμμα Πίγρης.
- ↑ Αριστοτέλης, ό.π.
- ↑ A. Lesky, ό.π.
- ↑ Ιωάννης Τζέτζης, Χιλιάδες, IV, 867-868.
(... ἅκουε τὸν Μαργίτην,/ Εἰς ὅν ὁ γέρων Ὅμηρος ἡρωιάμβους γράφει.) - ↑ William Smith, A dictionary of Greek and Roman biography and mythology (1867), Τόμος II. perseus
- ↑ Αριστοτέλης, Ἠθικὰ Νικομάχεια, VI, 1141a (… ὥσπερ Ὅμηρός φησιν ἐν τῷ Μαργίτῃ τὸν δ’ οὔτ’ ἄρ σκαπτῆρα θεοὶ θέσαν οὔτ’ ἀροτῆρα οὔτ’ἄλλως τι σοφόν).
- ↑ Πλάτων, Δεύτερος Ἀλκιβιάδης, 147b (πολλὰ μὲν ἠπίστατο ἔργα, κακῶς δέ ἠπίστατο πάντα).
- ↑ P. Kroh, Λεξικό αρχαίων συγγραφέων, USP, 1996.
- ↑ Λήμμα μαργίτης;; στα λεξικά Φωτίου, Σούδας και Αρποκρατίονος.
- ↑ Μιχαήλ Αποστόλιος, Συναγωγὴ παροιμιῶν. Bibl. Augustana
| ||||||||||||||
.jpg)
|