Κατηχητικός λόγος του Ιωάννου του Χρυσοστόμου
 |
Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ο Κατηχητικός λόγος του Ιωάννου του Χρυσοστόμου, γνωστός και ως Ιερατικόν, Κατηχητικός εις το άγιον Πάσχα, και σε άλλες γλώσσες ως «Πασχάλιος λόγος» (Paschal Homily), διαβάζεται μεγαλοφώνως από τον προεξάρχοντα ιερέα στους ναούς της Ορθόδοξης Εκκλησίας κατά την Ακολουθία της Αναστάσεως. Πιο συγκεκριμένα, στη Ρωσική Ορθόδοξη και άλλες σλαβικές Εκκλησίες διαβάζεται στο τέλος του όρθρου, ενώ στην Ελληνορθόδοξη στο τέλος της Θείας Λειτουργίας. Συγγραφέας του, σε συμφωνία και με τον τίτλο του, είναι ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ενώ η σύνταξή του έγινε πιθανότατα περί το 400 μ.Χ..
Σύμφωνα με την παράδοση, κανένας από το εκκλησίασμα δεν κάθεται κατά την ανάγνωση του Κατηχητικού λόγου. Τα ρήματα στις αρχές των τελευταίων προτάσεών του επαναλαμβάνονται από το εκκλησίασμα.
Το πρωτότυπο κείμενο του λόγου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το αρχικό κείμενο του λόγου σώζεται στον τόμο 59 (σελίδες 721-724) της Ελληνικής Πατρολογίας του Migne ως Sermo catecheticus in pascha και έχει ως εξής: Eἴ τις εὐσεβής καί φιλόθεος, ἀπολαυέτω τῆς καλῆς ταύτης καί λαμπρᾶς πανηγύρεως. Εἴ τις εὐγνώμων, εἰσελθέτω χαίρων εἰς τήν χαράν τοῦ Κυρίου αὐτοῦ. Εἴ τις ἔκαμε νηστεύων, ἀπολαυέτω νῦν τό δηνάριον. Εἴ τις ἀπό τῆς πρώτης ὥρας εἰργάσατο, δεχέσθω σήμερον τό δίκαιον ὄφλημα. Εἴ τις μετά τήν τρίτην ἦλθεν, εὐχαρίστως ἑορτασάτω. Εἴ τις μετά τήν ἕκτην ἔφθασε, μηδέν ἀμφιβαλλέτω˙ καί γάρ οὐδέν ζημειοῦται. Εἴ τις ὑστέρησεν εἰς τήν ἐνάτην, προσελθέτω, μηδέν ἐνδοιάζων. Εἴ τις εἰς μόνην ἔφθασε τήν ἐνδεκάτην, μή φοβηθῆ τήν βραδύτητα˙ φιλότιμος γάρ ὤν ὁ Δεσπότης, δέχεται τόν ἔσχατον καθάπερ καί τόν πρῶτον˙ ἀναπαύει τόν τῆς ἐνδεκάτης, ὡς τόν ἐργασάμενον ἀπό τῆς πρώτης˙ καί τόν ὕστερον ἐλεεῖ καί τόν πρῶτον θεραπεύει˙ κακείνω δίδωσι καί τούτω χαρίζεται˙ καί τά ἔργα δέχεται καί τήν γνώμην ἀσπάζεται˙ καί τήν πρᾶξιν τιμᾶ καί τήν πρόθεσιν ἐπαινεῖ. Οὐκοῦν εἰσέλθετε πάντες εἰς τήν χαράν τοῦ Κυρίου ὑμῶν˙ καί πρῶτοι καί δεύτεροι τόν μισθόν ἀπολαύετε. Πλούσιοι καί πένητες μετ’ ἀλλήλων χορεύσατε˙ ἐγκρατεῖς καί ράθυμοι τήν ἡμέραν τιμήσατε˙ νηστεύσαντες καί μή νηστεύσαντες, εὐφράνθητε σήμερον. Ἡ τράπεζα γέμει, τρυφήσατε πάντες. Ὁ μόσχος πολύς, μηδείς ἐξέλθη πεινῶν. Πάντες ἀπολαύσατε τοῦ συμποσίου τῆς πίστεως˙ πάντες ἀπολαύσατε τοῦ πλούτου τῆς χρηστότητος. Μηδείς θρηνείτω πενίαν˙ ἐφάνη γάρ ἡ κοινή Βασιλεία. Μηδείς ὀδυρέσθω πταίσματα˙ συγνώμη γάρ ἐκ τοῦ τάφου ἀνέτειλε. Μηδείς φοβείσθω θάνατον˙ ἠλευθέρωσε γάρ ἡμᾶς ὁ τοῦ Σωτῆρος θάνατος. Ἔσβεσεν αὐτόν, ὑπ’ αὐτοῦ κατεχόμενος. Ἐσκύλευσε τόν ἅδην ὁ κατελθών εἰς τόν ἅδην. Ἐπίκρανεν αὐτόν, γευσάμενον τῆς σαρκός αὐτοῦ. Καί τοῦτο προλαβών Ἠσαϊας ἐβόησεν˙ ὁ ἅδης φησίν, ἐπικράνθη, συναντήσας σοι κάτω.
Ἐπικράνθη˙ καί γάρ κατηργήθη.
Ἐπικράνθη˙ καί γάρ ἐνεπαίχθη.
Ἐπικράνθη˙ καί γάρ ἐνεκρώθη.
Ἐπικράνθη˙ καί γάρ καθηρέθη.
Ἐπικράνθη˙ καί γάρ ἐδεσμεύθη.
Ἔλαβε σῶμα καί Θεῶ περιέτυχεν.
Ἔλαβε γῆν καί συνήντησεν οὐρανῶ.
Ἔλαβεν ὅπερ ἔβλεπε καί πέπτωκεν ὅθεν οὐκ ἔβλεπε.
Ποῦ σου, θάνατε, τό κέντρον; Ποῦ σου, ἅδη, τό νῖκος;
Ἀνέστη Χριστός καί σύ καταβέβλησαι.
Ἀνέστη Χριστός καί πεπτώκασι δαίμονες.
Ἀνέστη Χριστός καί χαίρουσιν ἄγγελοι.
Ἀνέστη Χριστός, καί ζωή πολιτεύεται.
Ἀνέστη Χριστός καί νεκρός οὐδείς ἐπί μνήματος.
Χριστός γάρ ἐγερθείς ἐκ νεκρῶν, ἀπαρχή τῶν κεκοιμημένων ἐγένετο. Αὐτῶ ἡ δόξα καί τό κράτος εἰς τούς αἰῶνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Απόδοση στη νεοελληνική[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Αν κάποιος είναι ευσεβής και αγαπά τον Θεό, ας απολαύσει αυτή την όμορφη και λαμπρή γιορτή.
- Αν κάποιος είναι ευγνώμονας, ας μπει χαιρόμενος στη χαρά του Κυρίου του.
- Αν κάποιος απόκαμε από τη νηστεία, ας πάρει τώρα την αποζημίωσή του.
- Αν κάποιος έχει εργαστεί από την πρώτη ώρα, ας δεχθεί σήμερα τη δίκαιη ανταμοιβή του.
- Αν κάποιος ήρθε την τρίτη ώρα, ευχαρίστως να γιορτάσει.
- Αν κάποιος έφτασε την έκτη, ας μην αμφιβάλλει για τίποτε, γιατί δεν ζημιώνεται καθόλου.
- Αν κάποιος καθυστέρησε ως την ένατη, ας έρθει κοντά μας χωρίς δισταγμούς.
- Αν κάποιος έφτασε μόλις την ενδέκατη ώρα, ας μη φοβηθεί για την αργοπορία του.
- Γιατί ο Οικοδεσπότης είναι ευγενικός και δέχεται τον τελευταίο όπως ακριβώς και τον πρώτο. Αναπαύει αυτόν που ήρθε την ενδέκατη ώρα, όπως αυτόν που εργάστηκε από την πρώτη.
- Και για τον τελευταίο έχει έλεος, και τον πρώτο φροντίζει. Και στον έναν δίνει, και στον άλλον χαρίζει.
- Και τα έργα δέχεται, και την προθυμία αγκαλιάζει. Και τις πράξεις τιμά, και την πρόθεση επαινεί.
- Μπείτε λοιπόν όλοι σας στη χαρά του Κυρίου σας. Κι οι πρώτοι κι οι δεύτεροι πάρετε την ανταμοιβή σας.
- Πλούσιοι καί φτωχοί χορέψτε ο ένας με τον άλλον.
- Ασκητικοί και αμελείς τύποι, γιορτάστε τούτη την ημέρα.
- Εσείς που νηστέψατε κι εσείς που αγνοήσατε τη νηστεία, ευφρανθείτε σήμερα!
- Το τραπέζι είναι γεμάτο: φάτε αρχοντικά όλοι σας!
- Το μοσχάρι είναι μπόλικο: κανένας να μη φύγει πεινώντας!
- Απολαύστε όλοι το τσιμπούσι της πίστης. Απολαύστε όλοι τον πλούτο της καλοσύνης.
- Κανείς να μη θρηνεί τη φτώχεια του, γιατί φάνηκε πια η κοινή βασιλεία.
- Κανείς να μη πενθεί για τα αμαρτήματά του, γιατί η συγχώρηση ξημέρωσε από τον Τάφο.
- Κανείς να μη φοβάται τον θάνατο, γιατί μας ελευθέρωσε ο θάνατος του Σωτήρα.
- Αυτός εκμηδένισε τον θάνατο, όντας αιχμάλωτός του!
- Αυτός που κατέβηκε στον Άδη, λήστεψε τον Άδη!
- Τον πίκρανε, όταν ο Άδης γεύτηκε τη σάρκα Του! Και προτού γίνει αυτό, ο Ησαΐας είχε αναφωνησει: «Ο Άδης πικράθηκε όταν σε συνάντησε εκεί κάτω».
- Πικράθηκε, γιατί καταργήθηκε!
- Πικράθηκε, γιατί εμπαίχτηκε!
- Πικράθηκε, γιατί εξουδετερώθηκε!
- Πικράθηκε, γιατί έχασε την εξουσία του!
- Πικράθηκε, γιατί αλυδοδέθηκε!
- Δέχτηκε ένα σώμα και έπεσε πάνω στον Θεό!
- Δέχτηκε χώμα και συνάντησε Ουρανό!
- Δέχτηκε αυτό που έβλεπε και κατάρρευσε από αυτό που δεν είχε δει!
- Πού είναι το κεντρί σου, θάνατε;
- Πού είναι η νίκη σου, Άδη;
- Αναστήθηκε ο Χριστός και συ Άδη έχασες την εξουσία σου!
- Αναστήθηκε ο Χριστός και καταβαραθρώθηκαν οι δαίμονες!
- Αναστήθηκε ο Χριστός και οι άγγελοι χαίρονται!
- Αναστήθηκε ο Χριστός και η ζωή κυβερνά!
- Αναστήθηκε ο Χριστός και κανένας νεκρός δε μένει σε τάφο!
- Γιατί ο Χριστός, με την ανάστασή του από τους νεκρούς, έγινε το πρότυπο για το τι θα απογίνουν οι κεκοιμημένοι.
- Σε αυτόν να είναι η δόξα και η δύναμη στους αιώνες των αιώνων.
- Αμήν.