Ιερά Μητρόπολις Χαλκηδόνος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Ιερά Μητρόπολις Χαλκηδόνος
Γενικές πληροφορίες
Ίδρυση451 μ.Χ.
XώραΤουρκία
ΈδραΧαλκηδόνα
ΥπαγωγήΟικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως
Ενορίες11
Ναοί12
Μητροπολιτικός ναόςΑγίας Ευφημίας (Καντίκιοϊ)
Ιστοσελίδαimchalkidonos.org
Ιεραρχία
ΜητροπολίτηςΕμμανουήλ
Βοηθός ΕπίσκοποςΔαφνουσίας Σμάραγδος
Εφημέριοι9
Διάκονοι1

Η Γεροντική Ιερά Μητρόπολις Χαλκηδόνος είναι μια εκ των ενεργών Μητροπόλεων του Οικουμενικού Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως στην Τουρκία. Ο χριστιανισμός εξαπλώθηκε στη Χαλκηδόνα κατά τον 2ο αιώνα μ.Χ. Η πόλη ήταν αρχικά έδρα Επισκοπής πριν εξυψωθεί σε Μητρόπολη το 451 μ.Χ., την εποχή της Δ' Οικουμενικής Συνόδου.

Μητροπολίτης σήμερα είναι ο Εμμανουήλ Αδαμάκης.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Πρωτοχριστιανική περίοδος και Σύνοδος Χαλκηδόνας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Χριστιανισμός εξαπλώθηκε στην περιοχή της Χαλκηδόνας, στην ασιατική ακτή απέναντι από το Βυζάντιο, ήδη από τον 2ο αιώνα μ.Χ. Μεταξύ των πρώτων επισκόπων, ο Αδριανός μαρτύρησε το 306 μ.Χ. Η Χαλκηδόνα ήταν επίσης ο τόπος του μαρτυρίου της Αγίας Ευφημίας.

Η πόλη της Χαλκηδόνος απολάμβανε μεγάλο κύρος χάρη στη Δ' Οικουμενική Σύνοδο ή Σύνοδο της Χαλκηδόνας, η οποία συγκλήθηκε εκεί το 451 μ.Χ. μετά από πρωτοβουλία του βυζαντινού αυτοκράτορα Μαρκιανού και της συζύγου του, αυτοκράτειρας Πουλχερίας. Σκοπός της ήταν να καταγγείλει τις αποφάσεις της Γ΄ Οικουμενικής Συνόδου, το 449. Οι αποφάσεις της Δ' Οικουμενικής Συνόδου εδραίωσαν το «Σύμβολον της Νικαίας» και ανακηρύχθηκαν ως αιρετικά δόγματα ο Απολιναρισμός, ο Μονοφυσιτισμός και ο Νεστοριανισμός. Από την άλλη πλευρά, ο Ιησούς Χριστός έγινε δεκτός ως τέλειος Θεός και τέλειος άνθρωπος. Επιπλέον, αναγνώρισε δύο αδιαίρετες και αδιαχώριστες φύσεις στον Ιησού. Αποδέχθηκε επίσης τη φύση της Παναγίας ως Μητέρα του Θεού (Θεοτόκου). Σύμφωνα με τον 28ο κανόνα της Συνόδου, η Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης απέκτησε προνόμια ισοδύναμα με εκείνα της Ρώμης, τα οποία ωστόσο δεν ήταν σαφώς καθορισμένα. Ο ίδιος κανόνας διευκρίνισε ότι ο Επίσκοπος της Κωνσταντινούπολης είχε το προνόμιο των τιμών αμέσως μετά τον επίσκοπο της Ρώμης.

Βυζαντινή περίοδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στο 451, η χρονιά που η τοπική Οικουμενική Σύνοδος έλαβε χώρα, η επισκοπή της Χαλκηδόνας προήχθη σε μητρόπολη. Ήταν η τρίτη παλαιότερη μητρόπολη στην περιοχή της Βιθυνίας, στη βορειοδυτική Μικρά Ασία, μετά τη Νίκαια και τη Νικομήδεια, ενώ ο αρχιερέας της φέρει τον τίτλο του Εξάρχου πάσης Βιθυνίας.

Πολλοί Μητροπολίτες και Επίσκοποι της Χαλκηδόνος συμμετείχαν στην Εικονομαχία κατά τον 8ο-9ο αιώνα. Μερικοί από αυτούς μαρτύρησαν και τιμούνται από την Εκκλησία, όπως οι μητροπολίτες Νικήτας, Κοσμάς και Ιωάννης. Το 858 ο Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Βασίλειος απαλλάχθηκε από τα καθήκοντά του από τον Πατριάρχη Φώτιο Α', λόγω της συμμετοχής του στο Φώτειο Σχίσμα. Ωστόσο, αργότερα, το 869-870, μετά την αποκατάσταση του Πατριάρχη Ιγνατίου, ο Μητροπολίτης Βασίλειος επέστρεψε στο μητροπολιτικό θρόνο, όπου παρέμεινε μέχρι το 877. Αργότερα, περίπου στο 1100, ο μητροπολίτης Λέων ασχολήθηκε με εκκλησιαστικά θέματα και κατηγορήθηκε για αίρεση. Κατηγορούσε επίσης τον αυτοκράτορα Αλέξιο Α' τον Κομνηνό για εικονομάχο, επειδή επέτρεψε την τήξη θρησκευτικών χρυσών και αργυρών αντικειμένων για να στηρίξει την πολεμική προσπάθειά του.

Λόγω της μακράς παράδοσης της Αγίας Ευφημίας και της σχέσης της με την περιοχή της Χαλκηδόνας, οι τοπικοί Μητροπολίτες ισχυρίστηκαν και κατά καιρούς κατάφεραν να ελέγξουν αρκετές εκκλησίες στην περιοχή της Κωνσταντινούπολης.

Λίγο πριν την άλωση της Κωνσταντινούπολης καταργήθηκε η Μητρόπολη Κλαυδιουπόλεως-Ονωριάδος, η οποία υπήχθη στη Μητρόπολη Χαλκηδόνος.

Οθωμανική περίοδος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κατά τον 14ο αιώνα, ο Μητροπολιτικός ναός παρέμεινε κενός, λόγω της οθωμανικής κατάκτησης της περιοχής. Ωστόσο, αναδιοργανώθηκε τον 15ο αιώνα, πιθανώς μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης και την επακόλουθη ενσωμάτωση του Οικουμενικού Πατριαρχείου στο σύστημα Μιλλέτ της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Ο πρώτος εγγεγραμμένος Μητροπολίτης εκείνης της εποχής ήταν ο Ιωσήφ, το 1477. Τα επόμενα χρόνια η δικαιοδοσία της Μητρόπολης επεκτάθηκε στα ανατολικά. Κατά τα τέλη του 17ου αιώνα, το τμήμα της Μητρόπολης μεταφέρθηκε στο Κουσκουτζούκι, όπου παρέμεινε μέχρι το 1855. Την εποχή εκείνη δημιουργήθηκαν πολλά μοναστήρια, όπως και του Αγίου Παντελεήμονα, το οποίο κηρύχθηκε Σταυροπηγιακό.

Ο Μητροπολίτης Χαλκηδόνος ήταν ένας από τους πέντε Γέροντες Μητροπολίτες της ευρύτερης περιοχής της Κωνσταντινούπολης. Μετά από οθωμανικό διάταγμα του 1757 έπρεπε πάντα να είναι παρών στην Αγία και Ιερά Σύνοδο του Οικουμενικού Πατριαρχείου και είχε άμεση πρόσβαση στον Σουλτάνο. Από τα μέσα του 19ου αιώνα η Μητρόπολη ευημερούσε χάρη στη σημαντική αύξηση του πληθυσμού και την οικονομική ανάπτυξη του τοπικού Ορθόδοξου πληθυσμού. Το 1855 ο Μητροπολιτικός Ναός επέστρεψε στη Χαλκηδόνα κατά τη διάρκεια της ποιμαντορίας του Μητροπολίτη Γερασίμου. Επιπλέον, ο νεόκτιστος ναός της Αγίας Ευφημίας έγινε ο νέος καθεδρικός ναός. Το μητροπολιτικό μέγαρο χτίστηκε κοντά στον καθεδρικό ναό το 1902.

Σύγχρονη εποχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1923, μετά τη Συνθήκη της Λωζάνης και την επακόλουθη ανταλλαγή πληθυσμού μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, όλος ο ελληνικός ορθόδοξος πληθυσμός στην Μικρά Ασία έπρεπε να μετακομίσει στην Ελλάδα, με εξαίρεση τα ασιατικά περίχωρα της Κωνσταντινούπολης. Έτσι, η Μητρόπολη της Χαλκηδόνας έγινε η μόνη ενεργός μητρόπολη του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Μικρά Ασία και μία από τις τέσσερις στην Τουρκία.

Κατά τη διάρκεια των Σεπτεμβριανών, έντεκα εκκλησίες υπό τη δικαιοδοσία της Μητρόπολης Χαλκηδόνος καταστράφηκαν, ενώ τα υπόλοιπα τρία εκκλησιαστικά κτίρια σώθηκαν. Επιπλέον, ο φανατισμένος όχλος επιτέθηκε στο Μητροπολιτικό Μέγαρο και τον Μητροπολίτη Θωμά (Σαββόπουλο) σέρνοντάς τον στους δρόμους μισόγυμνο για ώρες[1]. Η επακόλουθη μείωση του ελληνικού στοιχείου της Κωνσταντινούπολης, ιδιαίτερα από το 1964 και στο εξής, έχει αφήσει τη μητροπολιτική περιοχή της Χαλκηδόνας με μια μικρή κοινότητα σήμερα.

Επισκοπικός κατάλογος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Όνομα Έτη Σχόλια
Τυχίκος διορίσθηκε πρώτος επίσκοπος από τον Απόστολο Ανδρέα[2]
Αδριανός – 306
Μάρις ~ 325 ~ 342 Αρειανιστής[3], εξορίστηκε
Ευλάλιος ~ 430 (επί Θεοδοσίου Β' [4])
Ελευθέριος ~ 451 συμμετείχε στη Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο[5]
Νεκτάριος[4]
Νικήτας
Κοσμάς
Μαρκιανός ~ 518[6]
Φωτεινός ~ 536[7]
Ιωάννης Α΄ ~ 680 συμμετείχε στην ΣΤ' Οικουμενική Σύνοδο[8]
Σταυράκιος ~ 787[9]
Δαμιανός αρχές 9ου αιώνα[10]
Ιωάννης Β΄ α΄ τέταρτο 9ου αιώνα[11]
Θεοδόσιος α΄ μισό 9ου αιώνα[10]
Βασίλειος – 858, 870 – 877
Ιωάννης Γ΄ αρχές 10ου αιώνα[11]
Δανιήλ ~ 997[12]
Θεόδωρος ~ 1027[13]
Λέων πριν το 1085[14] ~ 1086[15]
Ιωάννης Δ΄ μέσα 12ου αιώνα[11]
Κωνσταντίνος Αγιοευφημίτης πριν τον Μάρτιο 1166[16] – μετά το 1170[15]
Στέφανος – 1188;[17]
Ιωάννης Ε΄ Κασταμονίτης πριν τις 27 Νοεμβρίου 1191[18] – μετά τον Αύγουστο 1198[19] νομικός εκκλησιαστικού δικαίου
Νικόλαος ~ 1278[20]
Θεόγνωστος ~ 1294[21]
Συμεών ~ 31 Μαρτίου 1303[22]
Θεόδουλος πριν το 1315[α] – μετά τον Σεπτέμβριο 1327[24]
Ιάκωβος πριν τον Αύγουστο 1355[25] – μετά το 1361[26]
Γαβριήλ Α΄ 1389 – 1397[27] κατόπιν Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης
Ιωσήφ πριν το 1477 – μετά το 1484[28]
Ματθαίος ~ 1497[29]
Ευθύμιος ~ 1565 υπογράφει την καθαίρεση του Πατριάρχη Ιωάσαφ Β΄ (Ιαν. 1565)[30]
Σισίνιος ; – Ιανουάριος 1580[31]
Δωρόθεος Ιανουάριος 1580[32] – μετά το 1585[33]
Τιμόθεος πριν τον Δεκέμβριο 1616[34] – 1623[35]
Ιωάσαφ[36] Μάιος 1623[35] – Μάιος 1625 καθαιρέθηκε[37]
Γρηγόριος Μάιος 1625[37] – ; Μέγας Πρωτοσύγκελλος, κατόπιν Καισαρείας[36]
Ισαάκ πριν τον Ιούλιο 1628[38] – Μάιος 1630 καθαιρέθηκε[39], κατόπιν Καισαρείας[39]
Νεκτάριος 10 Ιουνίου 1630[40] – πριν τον Φεβρουάριο 1637[41] από Ντζίας και Θερμίων[42]
Παχώμιος 5 Φεβρουαρίου 1637[43] – ;
Διονύσιος Ιούνιος 1638[44] – ;
Παχώμιος πριν τον Σεπτέμβριο 1640[45] – μετά το 1650[46][47]
Γαβριήλ Β΄ ~ 1653[48]
Ευθύμιος ; – πριν το 1671 παραιτήθηκε[49]
Ιερεμίας Α΄ 7 Απριλίου 1671 – μετά τον Ιούνιο 1683[50]
Διονύσιος 1685 – 7 Απριλίου 1686[51] πρώην Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως
Γαβριήλ Γ΄ πριν τον Οκτώβριο 1686[52] – αρχές 18ου αιώνα[53] κατόπιν Οικουμενικός Πατριάρχης
Κωνστάντιος πριν τον Οκτώβριο 1702[54] – 1716[55]
Νικόδημος ~ 1727[20]
Καλλίνικος Α΄ πριν το 1741[56][57] – μετά τον Σεπτέμβριο 1743[58]
Γαβριήλ Δ΄ 1746 – 1748[59] από Εφέσου[60], εξορίστηκε στην Κύπρο[61]
Ιωαννίκιος Α΄ αρχές 1748 – 25 Μαρτίου 1761 από Πεκίου, κατόπιν Οικουμενικός Πατριάρχης
Ιωαννίκιος Β΄ 25 Μαρτίου 1761[62] – μετά τον Νοέμβριο 1768[63]
Παρθένιος πριν τον Μάρτιο 1770[64] – Ιούλιος 1772[65]
Παρθένιος 1777 – 3 Νοεμβρίου 1790[66] από Σηλυβρίας[67]
Ιερόθεος ~ 1792 αναφέρεται σε μία μόνο πηγή[68], ενδεχομένως λανθασμένη απόδοση του «Ιερεμίας»
Ιερεμίας Β΄ (Μαυροκορδάτος) 3 Νοεμβρίου 1790[66] – 30 Νοεμβρίου 1810 † δισέγγονος του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου
Γεράσιμος Α΄ 30 Νοεμβρίου 1810 – Φεβρουάριος 1820 † από Θεσσαλονίκης
Γρηγόριος Α΄ Φεβρουάριος 1820 – καλοκαίρι 1821 † από Αθηνών
Άνθιμος 20 Οκτωβρίου 1821 – 28 Ιουλίου 1822 από Σμύρνης, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης
Καλλίνικος Β΄ Ιούλιος 1822 – Αύγουστος 1825 † από Κρήνης
Αγαθάγγελος Αύγουστος 1825 – 26 Σεπτέμβριος 1826 από Βελιγραδίου, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης
Ζαχαρίας Σεπτέμβριος 1826 – Μάιος 1834 † από Κυζίκου
Ιερόθεος Μάιος 1834 – 15 Μαρτίου 1853 † από Σηλυβρίας
Γεράσιμος Β΄ (Τζερμιάς) 15 Μαρτίου 1853 – 24 Φεβρουαρίου 1875 † από Αδριανουπόλεως
Καλλίνικος Γ΄ (Θωμάδης ή Θωμαΐδης) 4 Μαρτίου 1875 – 14 Δεκεμβρίου 1889 † από Ξάνθης
Ιωακείμ Α΄ (Ευθυβούλης) 17 Δεκεμβρίου 1889 – 10 Μαΐου 1897 από Φιλιππουπόλεως, κατόπιν Εφέσου
Γερμανός (Καβακόπουλος) 10 Μαΐου 1897 – 28 Ιανουαρίου 1913 από Ηρακλείας, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης
Γρηγόριος Β΄ (Ζερβουδάκης) 12 Φεβρουαρίου 1913 – 6 Δεκεμβρίου 1923 από Κυζίκου, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης
Ιωακείμ Β΄ (Γεωργιάδης) 20 Δεκεμβρίου 1923 – 5 Φεβρουαρίου 1927 από Αίνου και Τραϊανουπόλεως
Νικόλαος (Σακκόπουλος) 22 Φεβρουαρίου 1927 – 17 Μαρτίου 1927 από Καισαρείας
Στυλιανός (Κωνσταντινίδης) 2 Απριλίου 1927 – 28 Ιουνίου 1932 από Πριγκηποννήσων, κατόπιν Εφέσου
Μάξιμος (Βαπορτζής) 28 Ιουνίου 1932 – 20 Φεβρουαρίου 1946 από Φιλαδελφείας, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης
Θωμάς (Σαββόπουλος) 12 Μαρτίου 1946 – 18 Οκτωβρίου 1966 από Πριγκηποννήσων
Μελίτων (Χατζής) 25 Οκτωβρίου 1966 – 27 Δεκεμβρίου 1989 από Ηλιουπόλεως και Θείρων
Βαρθολομαίος (Αρχοντώνης) 9 Ιανουαρίου 1990 – 22 Οκτωβρίου 1991 από Φιλαδελφείας, μετέπειτα Οικουμενικός Πατριάρχης
Ιωακείμ Γ΄ (Νεραντζούλης) 10 Δεκεμβρίου 1991 – 21 Μαρτίου 2008 από Τιτουλάριος Επίσκοπος Μελιτηνής, ακολούθως Νικομηδείας
Αθανάσιος (Παπάς) 21 Μαρτίου 2008 – 16 Φεβρουαρίου 2021 από Ηλιουπόλεως και Θείρων
Εμμανουήλ (Αδαμάκης) 16 Φεβρουαρίου 2021 – σήμερα από Γαλλίας

Εν ενεργεία Ιεροί Ναοί[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Μητροπολιτικός Ναός της Αγίας Ευφημίας

Σήμερα υπάρχουν εν ενεργεία οι εξής Ναοί:

  1. Μητροπολιτικός Ιερός Ναός Αγίας Ευφημίας Χαλκηδόνος.
  2. Καθεδρικός Ιερός Ναός Αγίας Τριάδος Χαλκηδόνος.
  3. Ιερός Ναός Αγίου Ιωάννου Χρυσοστόμου Καλαμησίων.
  4. Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου Γελντεγιρμέν.
  5. Κοιμητηριακός Ιερός Ναός Αγίου Ιγνατίου.
  6. Ιερός Ναός Προφήτου Ηλιού Χρυσουπόλεως (Σκουτάρεως).
  7. Ιερός Ναός Αγίου Παντελεήμονος Κουσκουντζουκίου (Χρυσοκεράμου).
  8. Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου Κουσκουντζουκίου.
  9. Ιερός Ναός Αγίου Γεωργίου Τσεγκέλκιοϊ.
  10. Ιερός Ναός Θείας Μεταμορφώσεως Κανδυλλί.
  11. Ιερός Ναός Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Πασάβαχτσε.
  12. Ιερός Ναός Αγίας Παρασκευής Βέϊκοζ.

Υποσημειώσεις και παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Υποσημειώσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Συνυπογράφει συνοδική απόφαση επί Πατριάρχου Ιωάννου ΙΓ'[23]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Mamalos, Georgios-Spyridon Panagiotis (2009). Το Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως στο επίκεντρο διεθνών ανακατατάξεων (1918-1972): εξωτερική πολιτική και οικουμενικός προσανατολισμός
  2. Ιορδάνογλου, Αναστάσιος, Η Μητρόπολις ΧαλκηδόνοςΣ: Συμβολή στην εκκλησιαστική ιστορία της Βιθυνίας (κυρίως από τα μέσα του δέκατου ένατου αιώνα εώς σήμερα)
  3. Γεδεών, Μανουήλ (1885). Πατριαρχικοί Πίνακες: Ειδήσεις ιστορικαί βιογραφικαί περί των Πατριαρχών Κωνσταντινουπόλεως: από Ανδρέου του Πρωτοκλήτου μέχρις Ιωακείμ Γ' του από Θεσσαλονίκης, 36-1884. Κωνσταντινούπολη: Lorenz & Keil. σελ. 118. 
  4. 4,0 4,1 Μυστακίδης, Βασίλειος Α. (1939). «Επισκοπικοί κατάλογοι». Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών, Τεύχος 12 (PDF). Αθήνα. σελ. 230. Ανακτήθηκε στις 7 Αυγούστου 2023. 
  5. Λέων, Πάπας Ρώμης (1846). Sancti Leonis Magni, romani pontificis, Opera omnia. J.-P. Migne. σελ. 1252. Ανακτήθηκε στις 13 Φεβρουαρίου 2024. 
  6. Sacrosancta Concilia Ad Regiam Editionem Exacta. Παρίσι. 1671. σελ. 168. Ανακτήθηκε στις 10 Αυγούστου 2021. 
  7. Sacrosancta Concilia Ad Regiam Editionem Exacta. Παρίσι. 1671. σελ. 257. Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2021. 
  8. Sacrosancta Concilia Ad Regiam Editionem Exacta. Παρίσι. 1671. σελ. 711. Ανακτήθηκε στις 10 Αυγούστου 2021. 
  9. Πατριάρχου Γερμανού, Ευρισκόμενα πάντα, σελ. 197
  10. 10,0 10,1 Laurent 1963, σελ. 290.
  11. 11,0 11,1 11,2 Κατσαρός 1987, σελ. 77.
  12. «Εἰς τὴν ἐπ' ὀλέθρῳ τοῦ κόσμου ἐπεισφέρεσαν ἤδη τῆς τοῦ Χριστοῦ ποίμνῃ ἀθεμιτογαμίαν». Herzog August Bibliothek Wolfenbüttel Handschriftendatenbank. σελ. 203. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2020. 
  13. Ράλλη, Γ. Α.· Ποτλῆ, Μ. (1855). Σύνταγμα τῶν Θείων καὶ Ἱερῶν Κανόνων τῶν τε Ἁγίων καὶ πανευφήφων Ἀποστόλων, καὶ τῶν Ἱερῶν Οἰκουμενικῶν καὶ Τοπικῶν Συνόδων, καὶ τῶν κατὰ μέρος Ἁγίων Πατέρων. Τόμος Πέμπτος. Αθήνα: Ἐκ τῆς Τυπογραφίας Γ. Χαρτοφύλακος. σελ. 24. 
  14. Λαυριώτης, Αλέξανδρος (4). «Ιστορικόν ζήτημα εκκλησιαστικόν επί της βασιλείας Αλεξίου Κομνηνού». Εκκλησιαστική Αλήθεια Κ (31): 352. https://books.google.de/books?id=sIwXAAAAYAAJ&hl=el&pg=PA352#v=onepage&q&f=false. Ανακτήθηκε στις 9 Αυγούστου 2022. 
  15. 15,0 15,1 Κατσαρός 1987, σελ. 52.
  16. Χωνιάτης, Νικήτας (1865). Τα ευρισκόμενα πάντα. σελ. 257. 
  17. Ingrand-Varenne, Estelle (2020). Materials for the Study of Late Antique and Medieval Greek and Latin Inscription in Istanbul (στα Αγγλικά). Oxford, Vienna. σελ. 70. ISBN 978-3-200-06987-9. 
  18. Κατσαρός 1987, σελ. 51.
  19. Κατσαρός 1987, σελ. 60.
  20. 20,0 20,1 Παπαδόπουλος-Κεραμεύς 1963, σελ. 382.
  21. Failler, Albert (1993). «Un acte inédit du patriarche de Constantinople Jean XII (2 juin 1294)». Revue des études byzantines 51: 78. https://www.persee.fr/doc/rebyz_0766-5598_1993_num_51_1_1870. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2024. 
  22. Failler, Albert (1977). «Le séjour d'Athanase II d'Alexandrie à Constantinople». Revue des études byzantines (35): 51. https://www.persee.fr/doc/rebyz_0766-5598_1977_num_35_1_2065. Ανακτήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 2022. 
  23. Καλέκας 1865, σελ. 1097.
  24. von Miklosich, Franz Ritter· Müller, Joseph (1860). Acta patriarchatus Constantinopolitani 1315-1402 e codibus manu scriptis bibliothecae Palatinae Vindobonensis. Βιέννη: Gerold. σελ. 144. 
  25. von Miklosich, Franz Ritter· Müller, Joseph (1860). Acta patriarchatus Constantinopolitani 1315-1402 e codibus manu scriptis bibliothecae Palatinae Vindobonensis. Βιέννη: Gerold. σελ. 433. 
  26. Preiser-Kapeller, Johannes (2007). «Die hauptstädtische Synode von Konstantinopel (Synodos endemusa). Zur Geschichte und Funktion einer zentralen Institution der (spät)byzantinischen Kirche». Historicum 96: 27. https://www.academia.edu/512045/Die_hauptst%C3%A4dtische_Synode_von_Konstantinopel_Synodos_endemusa_Zur_Geschichte_und_Funktion_einer_zentralen_Institution_der_sp%C3%A4t_byzantinischen_Kirche_The_Synod_of_Constantinopel_On_the_History_and_Function_of_a_central_Institution_of_the_Late_Byzantine_Church_. Ανακτήθηκε στις 13 Μαρτίου 2021. 
  27. Kapsalis, Athanasius G. (1994). Matthew I, Patriarch of Constantinople (1397 - 1410), his life, his patriarchal acts, his written works. Durham University. σελ. 158. 
  28. Ζαχαριάδου, Ελισάβετ Α. (1996). Δέκα τουρκικά έγγραφα για την Μεγάλη Εκκλησία (1483-1567). Αθήνα: Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών, Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών. σελ. 131. ISBN 960-7094-69-7. 
  29. Αγορίτσας, Δημήτριος (2019). «Γράμμα του Οικουμενικού Πατριάρχη Ιωακείμ Α΄ (1498, Αύγ.) για τα Πατριαρχικά Σταυροπήγια στη Θεσσαλία». Βυζαντινά Σύμμεικτα 29: 253. https://www.academia.edu/40649642/%CE%93%CF%81%CE%AC%CE%BC%CE%BC%CE%B1_%CF%84%CE%BF%CF%85_%CE%BF%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%85%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%BF%CF%8D_%CF%80%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%AC%CF%81%CF%87%CE%B7_%CE%99%CF%89%CE%B1%CE%BA%CE%B5%CE%AF%CE%BC_%CE%91_1498_%CE%91%CF%8D%CE%B3_%CE%B3%CE%B9%CE%B1_%CF%84%CE%B1_%CF%80%CE%B1%CF%84%CF%81%CE%B9%CE%B1%CF%81%CF%87%CE%B9%CE%BA%CE%AC_%CF%83%CF%84%CE%B1%CF%85%CF%81%CE%BF%CF%80%CE%AE%CE%B3%CE%B9%CE%B1_%CF%83%CF%84%CE%B7_%CE%98%CE%B5%CF%83%CF%83%CE%B1%CE%BB%CE%AF%CE%B1_Letter_of_the_Ecumenical_Patriarch_Joachim_I_1498_Aug_concerning_the_Patriarchal_Stauropegia_in_Thessaly_. Ανακτήθηκε στις 7 Απριλίου 2021. 
  30. Μπέκερ, Άουγκουστ Ιμμάνουελ (1849). Historia politica et patriarchica Constantinopoleos. σελ. 184. Ανακτήθηκε στις 12 Σεπτεμβρίου 2020. 
  31. Χαμουδόπουλος, Μηνάς (1881-1882). «Αποσπάσματα πατριαρχικών σελίδων». Εκκλησιαστική Αλήθεια Β (ΜΕ): 731. https://books.google.de/books?id=7EkWAAAAYAAJ&lpg=PA731&ots=ch0jdS98Cp&pg=PA731#v=onepage&q&f=false. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2022. 
  32. Παπαδόπουλος-Κεραμεύς 1963, σελ. 417.
  33. Χαμουδόπουλος, Μηνάς (1882). «Αι του Πατριαρχείου περιπέτειαι». Εκκλησιαστική Αλήθεια Β (ΜΘ): 795. https://books.google.de/books?id=7EkWAAAAYAAJ&lpg=PA731&ots=ch0jdS98Cp&hl=el&pg=PA795#v=onepage&q&f=false. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2022. 
  34. Παπαδόπουλος-Κεραμεύς 1963, σελ. 20.
  35. 35,0 35,1 Αποστολόπουλος 1987, σελ. 254.
  36. 36,0 36,1 Μητροπολίτης από Μ.Πρωτοσυγκέλλων, Αθηναγόρας (1932). «Ο θεσμός των συγκέλλων εν τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω». Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών: 253. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/19053/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Ανακτήθηκε στις 26 Ιουλίου 2022. 
  37. 37,0 37,1 Παπαδόπουλος-Κεραμεύς 1963, σελ. 19.
  38. Μέρτζιος 1951, σελ. 47.
  39. 39,0 39,1 Αποστολόπουλος 1987, σελ. 379.
  40. Αποστολόπουλος 1987, σελ. 380.
  41. Σάθας, Κ.Ν. Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη - Γ΄ Τόμος. σελ. 572. 
  42. Αποστολόπουλος 1987, σελ. 263.
  43. Μητροπολίτης από Μ.Πρωτοσυγκέλλων, Αθηναγόρας (1932). «Ο θεσμός των συγκέλλων εν τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω». Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών: 254. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/19053/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2022. 
  44. Αποστολόπουλος 1987, σελ. 419.
  45. Παπαδόπουλος-Κεραμεύς 1963, σελ. 15.
  46. Μανουήλ Γεδεών, σελ. 580.
  47. Γριτσόπουλος 1958, σελ. 408.
  48. Κουρίλας, σελ. 49.
  49. Μητροπολίτης από Μ.Πρωτοσυγκέλλων, Αθηναγόρας (1932). «Ο θεσμός των συγκέλλων εν τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω». Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών: 259. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/19053/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Ανακτήθηκε στις 28 Ιουλίου 2022. 
  50. Παπαδόπουλος-Κεραμεύς 1963, σελ. 170.
  51. «Διονύσιος Δ΄ Κωνσταντινουπόλεως». Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού. Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Ανακτήθηκε στις 19 Αυγούστου 2022. 
  52. «Απόφαση επί Πατριάρχου Διονυσίου Δ΄ (Οκτώβριος 1686)». Εκκλησιαστική Αλήθεια. Κ (5): 38. 4. https://books.google.de/books?id=sIwXAAAAYAAJ&hl=el&pg=PA38#v=onepage&q&f=false. Ανακτήθηκε στις 4 Μαΐου 2022. 
  53. Παπαδόπουλος Κεραμέως, Α. Τακτικόν των Ορθοδόξων Εκκλησιών της Ανατολής (PDF). σελ. 469. 
  54. «Σιγίλλιον Πατριάρχη Γαβριήλ». Γρηγόριος ο Παλαμάς ΜΘ: 555. Ιανουάριος 1920. http://digital.lib.auth.gr/record/139966/files/5076_1.pdf. Ανακτήθηκε στις 30 Απριλίου 2022. 
  55. Κουρίλας, σελ. 183.
  56. Κουρίλας, σελ. 50.
  57. Κτιτορικόν ή προσκυνητήριον της ιεράς και βασιλικής μονής του Μεγάλου Σπηλαίου, σελ. 97
  58. «Acte patriarhie cesti referitoare la Mitropolia Proilavului». Studii istorice greco-romane: 292. https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/3/35/1939_-_Demostene_Russo%2C_Acte_patriarhice%C5%9Fti_referitoare_la_Mitropolia_Proilavului.pdf. Ανακτήθηκε στις 17 Νοεμβρίου 2022. 
  59. «Ίσον απαράλλακτον Πατριάρχου Παϊσίου Β΄ (1748)». Εκκλησιαστική Αλήθεια. Κ (31): 344. 7 1900. https://books.google.de/books?id=sIwXAAAAYAAJ&hl=el&pg=PA344#v=onepage&q&f=false. Ανακτήθηκε στις 5 Μαΐου 2022. 
  60. Παπαδόπουλος-Κεραμεύς 1963, σελίδες 316-317.
  61. Μπακούρος, Βασίλειος (1998). Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Σαμουήλ Α΄ Χαντζερής ο βυζάντιος: ο βίος και το έργο του (1700-1775). Αθήνα: Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ),Εθνικό Αρχείο Διδακτορικών Διατριβών. σελ. 167. 
  62. Μητροπολίτης από Μ.Πρωτοσυγκέλλων, Αθηναγόρας (1932). «Ο θεσμός των συγκέλλων εν τω Οικουμενικώ Πατριαρχείω». Επετηρίς Εταιρείας Βυζαντινών Σπουδών: 264. https://ir.lib.uth.gr/xmlui/bitstream/handle/11615/19053/article.pdf?sequence=1&isAllowed=y. Ανακτήθηκε στις 30 Ιουλίου 2022. 
  63. Χαμουδόπουλος, Μηνάς (1882). «Πατριαρχικαί πινακίδες». Εκκλησιαστική Αλήθεια Β (ΙΕ): 234. https://books.google.de/books?id=7EkWAAAAYAAJ&hl=el&pg=PA234#v=onepage&q&f=false. Ανακτήθηκε στις 14 Οκτωβρίου 2022. 
  64. Κώδιξ, σελ. 230.
  65. Κατάλογος χειρογράφων κωδίκων της βιβλιοθήκης της κατά το αγιώνυμων όρος του Άθω ιεράς και μεγαλώνυμου Σκήτης της αγίας Θεομήτορος Άννης (μέρος Α') (PDF). σελ. 99. 
  66. 66,0 66,1 Μακραίος 1872, σελ. 374.
  67. Τσιανικλίδης, Δημήτριος (2000). Η Μητρόπολις και ο Ελληνισμός Σηλυβρίας, [Διδακτορική διατριβή]. Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. σελ. 170. 
  68. Κτιτορικόν ή προσκυνητήριον της ιεράς και βασιλικής μονής του Μεγάλου Σπηλαίου, σελ. 102

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]