Ιερά Μητρόπολις Καλλιουπόλεως και Μαδύτου
Η Ιερά Μητρόπολις Καλλιουπόλεως και Μαδύτου ήταν μια επαρχία (Μητρόπολη) του Οικουμενικού Πατριαρχείου στην Ανατολική Θράκη. Η επισκοπή υπήρχε έως το 1923 με έδρα της την Καλλίπολη (σήμερα Gelibolu). Ο τίτλος του Καλλιουπόλεως και Μαδύτου, υπερτίμου και εξάρχου Θρακικής χερσονήσου αποδίδεται πλέον σε τιτουλάριους επισκόπους του Πατριαρχείου.
Μητροπολίτης Καλλιουπόλεως και Μαδύτου είναι από τον Μάρτιο του 2011 ο Στέφανος (Ντινίδης).
Ιστορικά στοιχεία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Καλλίπολη (σήμερα Gelibolu) είναι πόλη της Ανατολικής Θράκης στην ομώνυμη χερσόνησο, στην είσοδο της Προποντίδας, 240 χλμ. νοτιοδυτικά της Κωνσταντινούπολης. Ίσως πήρε το όνομά της από τον Αθηναίο στρατηγό και διοικητή της πόλης Καλλία. Η Καλλίπολη ήταν από τις σημαντικότερες πόλεις της Αθηναϊκής συμμαχίας. Κατόπιν περιήλθε στην εξουσία του Φιλίππου της Μακεδονίας και το 146 π.Χ. στους Ρωμαίους[1].
Κατά τους Βυζαντινούς χρόνους, η Καλλίπολη οχυρώθηκε από τον Ιουστινιανό και χάρη στα τείχη της κατάφερε να αποκρούσει επίθεση των Ούννων το 559. Το 717 κατελήφθη από τους Άραβες και το 1204 από τους Λατίνους. Ο Ιωάννης Γ΄ ο Βατάτζης ανέκτησε την Καλλίπολη το 1234[1]. Το 1305 την κατέλαβαν Αλμογάβαροι (Καταλανική Εταιρεία), οι οποίοι κατέσφαξαν τον πληθυσμό της. Τον Μάρτιο του 1354 η πόλη περιήλθε στους Οθωμανούς, το 1366 στους Σταυροφόρους, τον Ιούνιο του 1367 στη Βυζαντινή Αυτοκρατορία και στις 3 Σεπτεμβρίου 1376 εκ νέου στους Οθωμανούς[1].
Η Καλλίπολη είχε παράλληλη πολιτική και εκκλησιαστική ιστορία με την Μάδυτο (σήμερα Eceabat), επίσης αρχαία πόλη με σημαντικό λιμάνι, χτισμένη 40 χλμ νοτιοδυτικά της Καλλίπολης, στις ακτές του Ελλησπόντου. Η Καλλίπολη αναφέρεται ως έδρα Επισκοπής ήδη κατά τον 4ο αιώνα και η Μάδυτος τον 10ο αιώνα, υποκείμενες και οι δύο στη Μητρόπολη Ηρακλείας[1]. Τον 13ο αιώνα προήχθησαν σε Μητροπόλεις, αλλά μετά την κατάκτηση της περιοχής από τους Οθωμανούς αρχικά καταργήθηκαν και μετά επανασυστήθηκαν ως ενιαία επισκοπή «Καλλι(ου)πόλεως και Μαδύτου», εκ νέου υπαγόμενη στη Μητρόπολη Ηρακλείας. Τον Δεκέμβριο του 1901 η Επισκοπή Καλλιουπόλεως και Μαδύτου προήχθη σε Μητρόπολη[1].
Η περιοχή κατελήφθη από τον ελληνικό στρατό και προσαρτήθηκε στο Βασίλειο της Ελλάδας στις 28 Ιουλίου 1920. Μετά την Μικρασιατική Καταστροφή και την υπογραφή της Ανακωχής των Μουδανιών, τον Οκτώβριο του 1922 η περιοχή εκκενώθηκε από τον ελληνικό στρατό[2] και με την ανταλλαγή πληθυσμών Ελλάδας-Τουρκίας και από τον Ορθόδοξο πληθυσμό της και παραδόθηκε στην Τουρκία στις 12 Νοεμβρίου 1922. Έκτοτε δεν υπάρχει καθόλου Ορθόδοξος πληθυσμός στα εδάφη της Μητρόπολης[3].
Η Μητρόπολη Καλλιουπόλεως και Μαδύτου συνόρευε με το Αιγαίο Πέλαγος βόρεια και δυτικά, με τη Μητρόπολη Ηρακλείας βόρεια και με τη Θάλασσα του Μαρμαρά και τα Στενά των Δαρδανελλίων νοτιοανατολικά[1]. Εκτός από την Καλλιούπολη και την Μάδυτο, περιελάμβανε τις κοινότητες Καβακλί (Kavaklı), Πλαγιάρι (Bolayır), Νεοχώρι (Yeniköy), Αγγελοχώρι (Fındıklı), Περγάζιο (Değirmendüzü), Ταϊφίριο (Tayfurköy), Μπαΐρι (Bayırköy), Γαλατάς (Sütlüce) και Κριθιά (Alçıtepe).
Επισκοπικός κατάλογος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Όνομα | Έτη | Σημειώσεις |
|---|---|---|
| Καλλίστρατος | 361 ~ 363[4] | |
| Κύριλλος | ~ 431 | «Κοίλων και Καλλιπόλεως», συμμετείχε στη Σύνοδο της Εφέσου[4] |
| Αρμόδιος ή Αρμόνιος | ~ 536 ~ 553 | συμμετείχε σε Σύνοδο επί Πατριάρχη Μηνά[4] και στην Ε΄ Οικουμενική Σύνοδο[5] |
| Μελχισεδέκ | ~ 787 | συμμετείχε στην Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδο[4] |
| Τρύφων | ; | |
| Ιωσήφ | ~ 1350 ~ 1351[4] | |
| Μακεδών | ~ 451 | συμμετείχε στην Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο[5] |
| Λέων ή Λεωνίδας | ~ 787 | συμμετείχε στην Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδο ως «Μαδύτων και Κοίλης»[5] |
| Κωνσταντίνος | ~ 879[5] | |
| Ευθύμιος | 944(;) – 989 | άγιος[5] |
| Κλήμης | 11ος αιώνας | |
| Νικήτας | β΄ μισό 11ου αιώνα | |
| Νικηφόρος | ~ 1060[5] | |
| Νικόλαος | 11ος αιώνας | |
| Βασίλειος | πριν το 1170 – μετά το 1171 | |
| Θεοφάνης | 1193 – 1196[5] | |
| Κωνσταντίνος Καλοθέτης | πριν το 1204 – μετά το 1209 | |
| Ισαάκ | πριν το 1341 – μετά το 1347 | |
| Ιάκωβος | ~ 1351 | |
| Αλέξιος | ~ 1508[4] | |
| Ιωακείμ | ~ 1564[4] | |
| Μελέτιος | ~ 1651 ~ 1655[4] | |
| Μακάριος | ~ 1668[4] | |
| Φιλόθεος | 1668 – 20 Νοεμβρίου 1676 | καθαιρέθηκε[4] |
| Αθανάσιος | 20 Νοεμβρίου 1676[4] – 1680 | |
| Ιερεμίας | 1680 ~ 1728[4] | |
| Ιωάσαφ | ~ 1746[4] | |
| Γρηγόριος | ~ 1776 ~ 1784[6] | |
| Ιωακείμ (Βουλγαρίδης ή Βουλγάρογλου) | 1795 – Δεκέμβριος 1834 † | |
| Γρηγόριος (Πούμπουρας ή Μπούμπουρας) | Ιανουάριος 1835 – 28 Δεκεμβρίου 1880 | από Τυρολόης, παραιτήθηκε |
| Αβέρκιος | Ιανουάριος 1881 – 5 Φεβρουαρίου 1891 | από Λεύκης, κατόπιν Μογλενών |
| Φώτιος (Βουγιούκας) | 3 Μαρτίου 1891 – Ιανουάριος 1892 † | |
| Δωρόθεος (Μαμμέλης) | 15 Μαρτίου 1892 – 7 Δεκεμβρίου 1896 | κατόπιν Γρεβενών |
| Ιερώνυμος (Γοργίας) | 31 Μαΐου 1897 – 9 Ιουλίου 1909 | από Ειρηνουπόλεως, από τον Δεκέμβριο 1901 Μητροπολίτης, κατόπιν Χίου |
| Πανάρετος (Πετρίδης) | 14 Ιουλίου 1909 – 12 Αυγούστου 1910 | από Ελευθερουπόλεως, κατόπιν Ηλιουπόλεως και Θυατείρων |
| Καλλίνικος (Γεωργιάδης) | 12 Αυγούστου 1910 – 29 Φεβρουαρίου 1912 † | από Αδριανουπόλεως |
| Κωνσταντίνος (Κοϊδάκης) | 8 Μαρτίου 1912 – 7 Οκτωβρίου 1924 | από Δαφνουσίας, κατόπιν Πλωμαρίου (προσωποπαγής), μετέπειτα Κίτρους |
| Στέφανος (Ντινίδης) | 13 Μαρτίου 2011 – σήμερα | |
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Kiminas, Demetrius (31 Μαρτίου 2009). The Ecumenical Patriarchate: A History of Its Metropolitanates with Annotated Hierarch Catalogs. Wildside Press LLC. ISBN 978-1434458766. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2024.
- Δράκος, Ευστράτιος Ι. (1892). Τα Θρακικά : ήτοι διάλεξις περί των εκκλησιαστικών επαρχιών Σηλυβρίας, Γάνου και Χώρας, Μετρών και Αθύρων, Μυριοφύτου και Περιστάσεως, Καλλιπόλεως και Μαδύτου. Αθήνησι. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2024.
- Κομνηνίδου, Δροσιά (2011). Εθνική και θρησκευτική συνείδηση των Θρακών κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, μεταπτυχιακή εργασία (PDF). Θεσσαλονίκη: Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2024.
- Σταμούλης, Μιλτιάδης (1940). «Συμβολή εις την ιστορίαν των εκκλησιών της Θράκης». Θρακικά 14. https://www.he.duth.gr/erg_laog/thrakika/Thrakika14.pdf. Ανακτήθηκε στις 26 Ιανουαρίου 2024.