Ερυξώ η Κυρηναία
| Ερυξώ η Κυρηναία | |
|---|---|
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | αρχαία ελληνικά |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | πολιτικός |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Αρκεσίλαος Β΄ της Κυρήνης |
| Τέκνα | Βάττος Γ΄ της Κυρήνης |
| Γονείς | Κρίτολα η Κυρηναία |
Η Eρυξώ, αρχαία ελληνικά: Ἐρυξώ (άκμασε τον 6ο αι. π.Χ.), ήταν Ελληνίδα βασίλισσα της Κυρηναϊκής και ήταν μέλος της δυναστείας των Βαττιαδών, της οικογένειας που κυβέρνησε την Κυρηναϊκή και την πρωτεύουσά της Κυρήνη. Από τις αρχαίες ελληνικές πηγές, φαίνεται να είναι η πρώτη Ελληνίδα Κυρηναία βασίλισσα, που αναφέρεται στη δυναστεία.
Βιογραφία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ήταν η μοναδική κόρη και το μικρότερο παιδί της Κυρηναίας πριγκίπισσας Κρίτολας και ο πατέρας της ήταν Κυρηναίος ευγενής, του οποίου το όνομα είναι άγνωστο. Ο πατέρας της δολοφονήθηκε το 550 π.Χ. από τον Λέαρχο, που έγινε αντίπαλος τού Κυρηναίου βασιλιά Αρκεσίλαου Β΄. Ο Πλούταρχος αναφέρει ότι ο μεγαλύτερος αδελφός της λεγόταν Πολύαρχος και ο ιστορικός δηλώνει αυτή ότι είχε και άλλα αδέλφια, αλλά ο Πλούταρχος δεν δίνει τα ονόματά τους. Ο εκ μητρός παππούς της ήταν ο δεύτερος Έλληνας Κυρηναίος βασιλιάς Αρκεσίλαος Α΄, ωστόσο η εκ μητρός γιαγιά της είναι άγνωστη. Μέσω της μητέρας της, ήταν δισεγγονή τού πρώτου Έλληνα βασιλιά και ιδρυτή της Κυρήνης, Βάτου Α΄.
Συζυγική ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Πριν από το 560 π.Χ. παντρεύτηκε τον εξάδελφό της από τη μητέρα της, τον Κυρηναίο πρίγκιπα Αρκεσίλαο Β΄, ο οποίος ήταν γιος τού Κυρηναίου βασιλιά Βάττου Β΄, που ήταν εκ μητρός θείος της. Η Ερυξώ και ο Αρκεσίλαος Β΄ απέκτησαν έναν γιο, που τον έλεγαν Βάττο Γ΄. Ο Πλούταρχος την περιγράφει ως «ευγενή, σεμνή και ευγενική γυναίκα».
Διαδοχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 560 π.Χ. ο Βάττος Β΄ απεβίωσε. Ο σύζυγός της Αρκεσίλαος Β΄ έγινε ο νέος βασιλιάς. Σύμβουλος του Αρκεσίλαου Β΄ ήταν ο Λέαρχος, ο οποίος είχε δολοφονήσει τον πατέρα της. Ο Λέαρχος σχεδίαζε κρυφά εναντίον τού Αρκεσίλαου Β΄, για να τον ανατρέψει. Όταν ο Αρκεσίλαος Β΄ ανακάλυψε ότι ο Λέαρχος συνωμοτούσε εναντίον του, διέταξε τον Λέαρχο και τους υποστηρικτές του να εξοριστούν από την Κυρήνη.
Με τη σειρά τους ο Λέαρχος, ο Αρκεσίλαος Β΄ και οι υποστηρικτές τους κατέληξαν σε έναν αγώνα εξουσίας, που είχε ως αποτέλεσμα ο Λέαρχος και τους υποστηρικτές του να νικήσουν τον Αρκεσίλαο Β΄ και τον Κυρηναϊκό στρατό στο Λευκόν. Ο Λέαρχος δηλητηρίασε και στραγγάλισε επίσης τον Αρκεσίλαο Β΄ κοντά στο Λευκόν, μετά τη νίκη του επί του Αρκεσίλαου Β΄. Ο Λέαρχος επέστρεψε στην Κυρήνη θριαμβευτικά, με την ελπίδα να γίνει βασιλιάς.
Ο Λέαρχος έγινε βασιλιάς, με το ψεύτικο πρόσχημα ότι προστάτευε τον Βάττο Γ΄, αν και τότε ο Βάττος Γ΄ ήταν νεαρός άνδρας. Ο Λέαρχος προσποιόταν τον ταπεινό υπηρέτη της Ερυξώς, προσπαθώντας να δείξει κάποια αξιοπρέπεια στον Βάττο και την Ερυξώ, με την ελπίδα ότι η Ερυξώ θα τον παντρευόταν. Ο Λέαρχος ήθελε επίσης ο Βάττος Γ΄ να είναι συγκυβερνήτης μαζί του.
Η Ερυξώ συμβουλεύτηκε τα αδέλφια της για την πρόθεση τού Λεάρχου και στο τέλος θέλησε να δει τον Λέαρχο και τού έδωσε την εντύπωση ότι ήθελε να τον παντρευτεί. Έστειλε την υπηρέτριά της στον Λέαρχο και τού είπε να έρθει κοντά της το βράδυ, όπου μπορεί να γίνει η ένωση.
Ο Λέαρχος χάρηκε πολύ με την είδηση ότι η Ερυξώ ήθελε να τον παντρευτεί και ήρθε όταν η Ερυξώ ήταν έτοιμη. Τότε ήταν, που η Ερυξώ και ο Πολύαρχος σχεδίασαν να σκοτώσουν τον Λέαρχο ως εκδίκηση για τον θάνατο τού πατέρα τους και τού Αρκεσίλαου. Ο Πολύαρχος με δύο νέους με ξίφη στα χέρια τους περίμεναν κρυφά και κρύφτηκαν στην κρεβατοκάμαρά της.
Το τέλος του Λέαρχου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η Ερυξώ είχε ζητήσει από τον Λέαρχο να έρθει στην κρεβατοκάμαρά της και έτσι αυτός ήρθε χωρίς επίβλεψη στο δωμάτιο της Ερυξώς. Καθώς μπήκε μέσα, οι νέοι έπεσαν επάνω στον Λέαρχο και πέρασαν τα ξίφη τους στο σώμα του και ο Λέαρχος σκοτώθηκε. Το σώμα του Λέαρχου πετάχτηκε έξω από τον τοίχο και ο Πολύαρχος έβγαλε τον Βάττο Γ΄ και τον ανακήρυξε επίσημα νέο βασιλιά. Ο Bάττος Γ΄ βασίλευσε το διάστημα 550 π.Χ.-530 π.Χ.
Η βασιλεία του Bάττου Γ΄[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Όταν ο Bάττος Γ΄ ανακηρύχθηκε βασιλιάς, ήταν παρόντες στρατιώτες, που υπηρετούσαν τον Αιγύπτιο φαραώ Άμασι Β΄. Ο Άμασις ήταν σύμμαχος του δολοφονηθέντος Λέαρχου. Εκδικούμενος τον θάνατο τού Λέαρχου, ο Άμασις Β΄ ήθελε να κηρύξει τον πόλεμο στους Κυρηναίους και ο Φαραώ είχε στείλει αγγελιοφόρους στη βασιλική οικογένεια σχετικά με αυτό. Τότε απεβίωσε η μητέρα του Άμασι Β΄ και ο φαραώ ετοίμασε την κηδεία της. Ο Πολύαρχος αποφάσισε να ταξιδέψει στην Αίγυπτο για να εκφράσει τα συλλυπητήριά του στον Άμασι Β΄. Η Ερυξώ και ο Κρίτολα δεν επέτρεψαν στον Πολύαρχο να ταξιδέψει μόνος και ταξίδεψαν μαζί του, για να σώσουν την Κυρηναϊκή.
Όταν οι τρεις έφτασαν στην Αυλή του Αιγύπτιου φαραώ και έδωσαν τα συλλυπητήριά τους στον Άμασι Β΄, οι άλλοι τούς θαύμασαν για τον σκοπό τού ταξιδιού τους. Ο Άμασις Β΄ έκανε ελάχιστα για να επικροτήσει την αγνότητα και το σθένος των τριών, γι' αυτό τίμησε τη μητέρα και την αδελφή του Πολύαρχου με δώρα, έδωσε βασιλική συνοδία όταν έστειλε τους τρεις πίσω στην Κυρήνη. Ο Άμασις Β΄ απέσυρε τούς στρατιώτες του από την Κυρηναϊκή. Η τύχη της Ερυξώς στη συνέχεια είναι άγνωστη.