Ερμής (ελληνικό γραμματόσημο)

20 λεπτά (μπλε) της Παρισινής έκδοσης της "μεγάλης κεφαλής του Ερμή".

Ο θεός Ερμής, αγγελιοφόρος των θεών στην Ελληνική μυθολογία, είναι η αναπαράσταση που επιλέχθηκε το 1860 από το Βασίλειο της Ελλάδας, για να απεικονίσει τα πρώτα γραμματόσήμά του.

Ο πρώτος τύπος του ελληνικού γραμματοσήμου ονομάζεται "μεγάλη κεφαλή Ερμή", προκειμένου να διαχωριστεί από τον ακόλουθο τύπο, που εκδόθηκε το 1886 και ονομάζεται "μικρή κεφαλή Ερμή".

Τον Σεπτέμβριο του 1900, λόγω της καθυστέρησης αποστολής της νέας έκδοσης του "Ιπτάμενου Ερμή" από την αγγλική εκτυπωτική εταιρεία J.P. Segg & Co, η ελληνική διοίκηση ταχυδρομείων αποφάσισε να επαναχρησιμοποιήσει τα υπόλοιπα αποθέματα των προηγούμενων εκδόσεων, συμπεριλαμβανομένων αυτών της "μεγάλης κεφαλής του Ερμή".

Τα γραμματόσημα του τύπου "μεγάλης κεφαλής Ερμή" εκδόθηκαν με την εφαρμογή του νόμου του 1853 για την πληρωμή της ταχυδρομικής αποστολής από τον αποστολέα και από αυτόν της 24ης Μαΐου 1860 για τα ταχυδρομικά τέλη.Ένα διάταγμα, που χρονολογείται στις 10 Ιουνίου, ανακοίνωσε την επιλογή του Ερμή, αγγελιοφόρου των Θεών στην Ελληνική μυθολογία, ως εικόνα των γραμματοσήμων. Τα γραμματόσημα απεικονίζουν ένα προφίλ του αγγελιοφόρου Ερμή να κοιτά προς τα δεξιά, σε ένα πλαίσιο που μοιάζει πολύ με αυτό που χρησιμοποιόταν τότε για τα γραμματόσημα της Γαλλίας.

Οι εννέα αξίες των γραμματοσήμων της "μεγάλης κεφαλής του Ερμή" εκτυπώνονταν για περισσότερο από είκοσι χρόνια (από το 1861 έως το 1882) από τις ίδιες εννέα τυπογραφικές πλάκες, και παρέμειναν σε κυκλοφορία για 25 χρόνια (απο το 1861 έως 1886), πριν χρησιμοποιηθούν ξανά, σε επισημασμένη εκτύπωση, το 1900-1901. Η πρώτη σειρά εκδόθηκε την 1η Οκτωβρίου 1861. Αποτελούσε επτά αξίίες (1, 2, 5, 10, 20, 40 και 80 λεπτών). Οι αξίες των 30 και 60 λεπτών εισήχθησαν το 1876.

Τα γραμματόσημα της "μεγάλης κεφαλής Ερμή" δεν έχουν οδόντωση, με εξαίρεση τις δύο επισημασμένες σειρές των ετών 1900-1901, σε χωρίς οδόντωση φύλλα 150 των γραμματοσήμων.Το κάθε γραμματόσημο διαχωριζόταν στο γκισέ με ψαλίδι, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται ελαττώματα σε μεγάλο μέρος τους (στενά ή καθόλου περιθώρια, ακόμη και κόψιμο τμήματος της εικόνας). Ωστόσο ανεπίσημες οδοντώσεις έγιναν τοπικά. Η πιο συχνή είναι η λεγόμενη οδόντωση Αθηνών (11 1⁄2).

Το σχέδιο, οι μήτρες, οι δοκιμαστικές-μήτρες και οι δοκιμαστικές-πλάκες (1860 και 1861)

Το σχέδιο, η χάραξη των μητρών, καθώς και η κατασκευή των τυπογραφικών πλακών των πρώτων επτά αξιών πραγματοποιήθηκαν μεταξύ Ιουλίου 1860 και Σεπτεμβρίου 1861 από τον επικεφαλής χαράκτη του Παρισινού Νομισματοκοπείου: Ντεζιρέ-Αλμπέρ Μπαρ (Désiré-Albert Barre, 1818-1878).

Για τη δημιουργία του πρώτου ελληνικού γραμματοσήμου, ο Ν.Α. Μπαρ εμπνεύστηκε το σχέδιο από τους δύο πρώτους τύπους γραμματοσήμων της Γαλλίας, που είχαν σχεδιαστεί το 1848 από τον πατέρα του, Ζακ-Ζαν Μπαρ (Jacques-Jean Barre): τους τύπους "Δημοκρατίας" και "Προέδρου" ή "Δήμητρας" και "Nαπολέοντος Γ΄".

Ο Ν.Α. Μπαρ ξεκίνησε με την χάραξη των αναγκαίων μητρών, για την κατασκευή των τυπογραφικών πλακών. Ως χαράκτης και για να εξασφαλίσει το έργο του, δημιούργησε τέσσερις τύπους δοκιμαστικών μητρών, δύο τύπους διαδοχικών δοκιμαστικών-μητρών και δύο τύπους τελικών δοκιμαστικών-μητρών.

Στη συνέχεια κατασκεύασε επίσης τις επτά τυπογραφικές πλάκες των πρώτων επτά αξιών της "μεγάλης κεφαλής του Ερμή", χρησιμοποιώντας τη μέθοδο που αναπτύχθηκε το 1858-1859: τη μέθοδο "απευθείας χτυπήματος στην πρέσα κοπής".

Για να καθορίσει την επιλογή των μελανιών και των χαρτιών, καθώς και για να βαθμονoμίσει το πιεστήριο εκτύπωσης, ο N.A. Mπαρ χρησιμοποίησε, με τον τυπογράφο Ερνέστ Μεγιέρ (Ernest Meyer), περίπου εκατό διαφορετικούς τύπους δοκιμαστικών-πλακών και εκτυπώσεων για όλες τις αξίες.

• 
  Το μετάλλιο της αρχικής μήτρας
• 
  Διαδοχικά δοκίμια μήτρας
• 
  Τελικό δοκίμιο μήτρας, χωρίς αξίες, σε μπλε
• 
  Tο μοναδικό 1 λεπτόν, τελικό δοκίμιο μήτρας
• 
  20 λεπτά, δοκίμιο πλάκας, τριπλή εκτύπωση
• 
  οκτάδα 80 λεπτών εκτυπωμένα με την αναγραφή του τυπογράφου Ερνέστ Μεγιέρ

Οι εκτυπώσεις του Παρισιού (Οκτώβριος 1861)

Ο πρώτος τύπος των ελληνικών γραμματοσήμων με το εικόνα του Ερμή, με το προφίλ του κεφαλιού που στρέφεται προς τα δεξιά, εκδόθηκε την 1η Οκτωβρίου κατά το Ιουλιανό ημερολόγιο που εχρησιμοποιείτο ακόμη εκείνη την εποχή στην Ελλάδα, ή την 13η Οκτωβρίου 1861 σύμφωνα με το Γρηγοριανό ημερολόγιο που υιοθετήθηκε από την πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών το 1582, με εξαίρεση των Ορθόδοξων. Η Ελλάδα αποδέχθηκε τελικά το Γρηγοριανό ημερολόγιο το 1923.

Αν η τελική εκτύπωση χρονολογείται το 1882, τα γραμματόσημα της "μεγάλης κεφαλής του Ερμή" παρέμειναν σε κυκλοφορία μέχρι το 1886, και στη συνέχεια αντικαταστάθηκαν από τον νέο τύπο γραμματοσήμων: τη "μικρή κεφαλή του Ερμή".

Οι επτά αξίες που εκδόθηκαν τον Οκτώβριο του 1861, τυπώθηκαν στο Παρίσι από τον τυπογράφο Eρνέστ Μεγιέρ σε φύλλα των 150 γραμματοσήμων (10 X 15). Αυτές οι επτά αξίες είναι οι 1 λεπτού, 2, 5, 10, 20, 40 και 80 λεπτών:

• 
  1 λεπτόν (καφέ)
• 
  2 λεπτά (μπιστρ καφέ)
• 
  5 λεπτά (πρασινοκίτρινο)
• 
  10 λεπτά (πορτοκαλί σε μπλε χαρτί)
• 
  20 λεπτά (μπλε)
• 
  40 (βιολέ σε μπλε χαρτί)
• 
  80 (καρμίν)

Οι εκδόσεις του Παρισιού αναγνωρίζονται εύκολα από την εξαιρετικής ακρίβειας εκτύπωσή τους σε χαρτιά σατινέ, ελαφρώς χρωματισμένα, πολύ καλής ποιότητας.

Οι γραμμές σκίασης στο μάγουλο και τον λαιμό είναι λεπτές και διακεκομμένες. Ειδικότερα, οι κυματιστές γραμμές και oι κουκίδες στα γωνιακά τρίγωνα (sprandrels) είναι σαφώς ορατές και τυπωμένες με ακραία λεπτότητα.

Τέλος, μόνο αυτό των 10 λεπτών φέρει "ελεγκτικούς αριθμούς" πίσω τους. Οι αριθμοί αυτοί είναι 8 χλστ. ψηλοί, ενώ όλοι οι επόμενοι, που τυπώθηκαν στην Αθήνα σε όλες τις αξίες, είναι 6,5 χλστ. σε ύψος.  

Ποσότητα (tirage) που τυπώθηκε στο Παρίσι το 1861:

Αξία	Χρώμα	Ποσότητα
1 λεπτόν	καφέ	300.000
2 λεπτά	μπιστρ	224.000
5 λεπτά	πρασινοκίτρινο	130.000
10 λεπτά	πορτοκαλί σε μπλε χαρτί	100.000
20 λεπτά	μπλε	321.000
40 λεπτά	βιολέ σε μπλε χαρτί	130.000
80 λεπτά	καρμίν	140.000
Σύνολο	-	1.345.000

Τροποποίηση των εκτυπώσεων της Αθήνας

• 1861 - Οι πρώτες επτά αξίες. Αυτή των 10 λεπτών έχει αριθμούς ελέγχου.
• 1876 - Αξίες 30 και 60 λεπτών. Εκδόθηκαν για να εναρμονιστούν οι διεθνείς ταχυδρομικές τιμές με εκείνες της Γενικής Ένωσης Ταχυδρομείων (μετέπειτα Παγκόσμια Ταχυδρομική Ένωση, UPU), στην οποία είχε προσχωρήσει η Ελλάδα το 1875.

Οι εκτυπώσεις της Αθήνας (Νοέμβριος 1861 - 1882)

Τον Νοέμβριο του 1861 οι εκτυπώσεις έγιναν στην Αθήνα από τις ίδιες επτά τυπογραφικές πλάκες που αποστάλθηκαν από τον Ντεζιρέ-Αλμπέρ Μπαρ στην ελληνική διοίκηση Ταχυδρομείων το καλοκαίρι του 1861.

Εκτύπωση μετά την εκτύπωση, η τεχνική βελτίωσης των ελληνικών εκτυπώσεων, καθώς και η φθορά των τυπογραφικών πλακών, όλα αυτά μπορούν να παρατηρηθούν.

Η εκτύπωση των αριθμών ελέγχου στο πίσω μέρος των γραμματοσήμων γίνεται σταθερή, εκτός από τις δύο μικρότερες αξίες, του 1 λεπτού (καφέ), και των 2 λεπτών (μπιστρ, bistre). Όλες οι περαιτέρω εκτυπώσεις έγιναν στην Αθήνα και τα γραμματόσημα παρέμειναν σε χρήση μέχρι την εισαγωγή των μικρών κεφαλών του Ερμή το 1886-1888.

Οι εκτυπώσεις έγιναν "ανάλογα με τη ζήτηση", και οι αποχρώσεις χρωμάτων εξελίχθηκαν σε ένα πολύ ευρύ φάσμα.

Επίσης, χρησιμοποιήθηκαν διαφορετικές ποιότητες χαρτιού κατά τη διάρκεια της περιόδου εκτύπωσης της Αθήνας (από το 1861 έως το 1882). Επομένως, υπάρχει μια πολύ μεγάλη ποικιλία εκτυπώσεων γραμματοσήμων "μεγάλης κεφαλής του Ερμή". Οι πιο προηγμένες μελέτες στο θέμα: Πέμπερτον, Γκρουμ, Ντόρνινγκ Μπέκτον, Μπρούνελ, Νικολαΐδης, ντε Ζμετ, Κολ Χαντμπουκ, Κωνσταντινίδης, Μπέλας, Κούνδουρος, Μπάζελ, τα περιγράφουν λεπτομερώς.

Οι πρώτες εκτυπώσεις της Αθήνας (από Νοέμβριο 1861 έως Απρίλιο 1862)

20 λεπτά της πρώτης εκτύπωσης της Αθήνας, με δικτυωτό (quadrillé) βάθος και χωρίς αριθμούς ελέγχου.

Οι Έλληνες εργαζόμενοι απείχαν μακράν από το επίπεδο της εμπειρίας των Γάλλων, που ήταν συνηθισμένοι με τις μεθόδους εκτύπωσης από αρκετές γενιές. Έτσι, το αποτέλεσμα ήταν απογοητευτικό, το φόντο του μεταλλίου δεν ήταν πλέον ομοιόμορφα τυπωμένο, η κεφαλή του Ερμή ήταν πολύ συχνά περιτριγυρισμένη από μία λευκή άλω, και τα τέσσερα γωνιακά τρίγωνα ήταν επίσης συχνά "όχι καθαρά". Οι διακεκομμένες γραμμές σκίασης του μάγουλου και του λαιμού είναι τώρα συνεχείς, και παχύτερες από τις εκτυπώσεις του Παρισιού.

Ωστόσο τα γραμματόσημα αυτά, που εκτυπώνονται με διάφορες μεθόδους ("σκληρής εκτύπωσης", με κάλυμμα (au blanchet), με μικτές τεχνικές) έχουν -για τα εκτυπωμένα με τη μέθοδο "σκληρής εκτύπωσης", χωρίς καθόλου "γέμισμα" (foulage)- ισχυρή εκτύπωση, λόγω της πυκνότητας των χρησιμοποιούμενων μελανιών και της αντίθεσής τους (contrast). Έτσι, είναι τόσο δημοφιλείς και μελετημένες, όσο και οι εκτυπώσεις του Παρισιού.

Μερικά από αυτά είναι τέλεια εκτυπωμένα, και είναι τόσο ωραία, όσο oι εκτυπώσεις του Παρισιού, ενώ μερικά άλλα είναι πραγματικά κακά, και είναι ο λόγος που οι κατάλογοι τα ταξινομούν σε δύο κατηγορίες, τις καλές και τις κακές εκτυπώσεις.

Όσον αφορά όλες τις εκτυπώσεις της Αθήνας, η αναγνώριση των διαφόρων αυτών εκδόσεων είναι δυνατή μόνο, βέβαια, με τη χρήση των "αριθμών ελέγχου" στο πίσω μέρος των γραμματοσήμων. που είναι δηλωτικοί για τη σωστή ταξινόμηση.

Για τις πρώτες εκτυπώσεις στην Αθήνα, χρησιμοποιούνται για πρώτη φορά οι "αριθμοί ελέγχου", οπότε είναι απόλυτα σαφείς και καλά τυπωμένoι, όρθιοι ή ανεστραμμένοι, πραγματικά διακριτοί και πολύ λεπτά εκτυπωμένοι.

Επίσης ο ελεγκτικός αριθμός "5" στην αξία των 5 λεπτών διαφέρει από αυτόν που χρησιμοποιήθηκε για τις επόμενες εκτυπώσεις στην Αθήνα μέχρι το 1880.

Το διάσημο 20 λεπτών χωρίς αριθμούς ελέγχου, με το δικτυωτό (quadrillé) ή συμπαγές βάθος (Yvert/Vlastos n° 9 & Kαραμήτσος n° 8), ανήκουν σε αυτές τις εκτυπώσεις.

Το εκτύπωση αυτό συνήθως ονομάζεται "αθηναϊκή προσωρινή έκδοση". Πράγματι μπορεί κανείς να πιστέψει, ότι αυτά τα γραμματόσημα -λόγω της κακής ποιότητας της εκτύπωσης για μερικά από αυτά- ήταν δοκιμαστικά πλακών, που έγιναν από τους Έλληνες τυπογράφους για να μυηθούν οι ίδιοι σε αυτές τις νέες τεχνικές. Αλλά η ζήτηση για γραμματόσημα ήταν τόσο μεγάλη, που τα Ελληνικά Ταχυδρομεία αποφάσισαν να τις χρησιμοποιήσουν για τις ταχυδρομικές υπηρεσίες, προς χαράν των μελλοντικών φιλοτελιστών.

Η εκτύπωση των πρώτων εκδόσεων της Αθήνας τελειώνει τον Απρίλιο του 1862.

Οι τακτικές ή διαδοχικές εκδόσεις από την Αθήνα (από Μάιο 1862 έως 1867)

Από τον Μάιο του 1862, οι Έλληνες τυπογράφοι σταμάτησαν εντελώς τη χρήση της σκληρής μεθόδου εκτύπωσης ("tirage à sec"), και χρησιμοποίησαν μια άλλη, που ονομάστηκε μέθοδος μαλακής εκτύπωσης ("au blanchet"), πολύ πιο εύκολη στην εφαρμογή της.

Για να αυξηθεί η αντίθεση μεταξύ των σκοτεινών και των φωτεινών τμημάτων της εκτύπωσης, εισάχθηκε ένα κάλυμμα (blanchet) κάτω από το φύλλο που πρόκειται να εκτυπωθεί και την τυπογραφική πλάκα. Η μέθοδος αυτή επέτρεψε να επιτευχθούν πολύ καλύτερα συνολικά αποτελέσματα, χωρίς όμως να πλησιάσουν στην ποιότητα των πρώτων εκτυπώσεων της Αθήνας, ή πόσο μάλλον της εκτύπωσης του Παρισιού. Η μέθοδος αυτή έδινε ένα δυνατό φούσκωμα (foulage) στα γραμματόσημα, ιδίως στις γραμμές σκιάς του λαιμού, με, πολύ συχνά, ένα εξόγκωμα (foulage) ορατό στο πίσω μέρος του γραμματοσήμου.

Στην αρχή αυτών των εκτυπώσεων (1862-1863), οι γραμμές σκιάς του μάγουλου είναι συνεχείς και ευθείες, πριν γίνουν μετά λεπτότερες.

Οι "αριθμοί ελέγχου" είναι καλοί, αλλά ελαφρά τυπωμένοι από ότι ήταν στις πρώτες εκτυπώσεις της Αθήνας.

Οι λεγόμενες "καθαρών πλακών" εκδόσεις (1868-1869)

Το 1868 οι εκτυπώσεις γίνονται αδύναμες και ξεθωριασμένες, και χωρίς αντίθεση, αλλά η εντύπωση είναι καλή.

Για μεγάλο χρονικό διάστημα, πιστευόταν ότι οφείλεται στο καθαρισμό των τυπογραφικών πλακών, όπως δηλώνει το όνομα αυτών των εκτυπώσεων. Στην πραγματικότητα δεν είναι καθόλου έτσι, καθώς οι τυπογραφικές πλάκες καθαρίστηκαν μόνο το 1870. Αυτή η αδύναμη/ξεθωριασμένη εκτύπωση προέρχεται από τη χρήση ενός νέου καλύμματος ("blanchet") πολύ παχύτερου, όπως αποδεικνύεται από τον Λουί Μπαζέλ (Louis Basel).

Οι αριθμοί ελέγχου γίνονται όλο και πιο παχείς, και δεν είναι τόσο καλοί, όσο στις προηγούμενες εκτυπώσεις.

Τα σφάλματα των αριθμών ελέγχου είναι πολύ συχνά, ιδίως το "1" τυπώνεται ανεστραμμένο για τα 10 λεπτά, ή το "2" ανεστραμμένο για τα 20 λεπτά, καθώς και το "0" τυπώνεται ανεστραμμένο για τα δύο τιμές.

Η ειδική εκτύπωση ή η νέα "mise en train" (1870)

Το 1870 η ελληνική διοίκηση ταχυδρομείων έλαβε ένα νέο τυπογραφικό πιεστήριο από τη Γερμανία.

Οι Γερμανοί εργάτες που ήρθαν στην Αθήνα για να εγκαταστήσουν αυτή τη νέα μηχανή, έκαναν επίσης μια νέα δοκιμή ("mise en train") και τύπωσαν, με τη χρήση της σκληρής μεθόδου ("à sec"), φύλλα των δύο πιο χρησιμοποιημένων αξιών: (1 λεπτού για τις εφημερίδες και 20 λεπτών για τις επιστολές εσωτερικού, έως 15 γραμμαρίων). 

Το αποτέλεσμα ήταν και πάλι πολύ απογοητευτικό: η εντύπωση ήταν καλή, αλλά οι γραμμές σκίασης του μάγουλου είναι πολύ μικρές, ειδικά για το 1 λεπτό που ονομάζεται "η ξυρισμένη κεφαλή" από τους συλλέκτες.

Για το 20 λεπτών, τα γωνιακά τρίγωνα είναι λευκά και η κεφαλή περιβάλλεται αρκετά συχνά από μία λευκή άλω. Οι "αριθμοί ελέγχου" είναι γαλαζο-μπλε ή βαθύ-μπλε και πάντα καθαροί, αλλά γίνονται ακόμη πιο παχείς.

Οι εκτυπώσεις στο λεγόμενο "χαρτί κατώτερης ποιότητας" (1871 και 1872)

40 λεπτά στην εκτύπωση του 1871 σε χαρτί κατώτερης ποιότητας. Το κανονικό γραμματόσημο είναι ροζ-σαρκόχρωμο (σομόν), όμως η παραλλαγή λιλά-ροζ (ροζ-καρμίν) της εικόνας είναι το πιο σπάνιο ελληνικό γραμματόσημο και λέγεται σολφερίνο. Υπάρχουν μόνο 13 τέτοια. Βλαστός Νο 49β, Ερμής Νο 51γ

Η χρήση του καλύμματος (blanchet) αντικαταστάθηκε από τη μέθοδο σκληρής εκτύπωσης της προηγούμενης σειράς και θα συνεχίσει να χρησιμοποιείται για όλες τις ακόλουθες σειρές μέχρι το τέλος των εκτυπώσεων, το 1882.

Οι γραμμές σκίασης του μάγουλου και του τραχήλου του λαιμού στην κεφαλή του Ερμή είναι μακριές και ομοιόμορφες, αλλά πιο παχιές από τις προηγούμενες εκδόσεις.

Οι "αριθμοί ελέγχου" του παρόντος τεύχους είναι σαφείς, καλοεκτυπωμένοι και πιο σκούροι από τους προηγούμενους, αλλά είναι επίσης πιο χονδροί λόγω της χρήσης της ίδιας πινακίδας εκτύπωσης από δέκα χρόνια.

Το πιο διάσημο γραμματόσημο της συλλογής "μεγάλης κεφαλής Ερμή" είναι μια παραλλαγή αυτής της σειράς: είναι αυτό των 40 λεπτών της ίδιας απόχρωσης με τους "αριθμούς ελέγχου" του κανονικού γραμματοσήμου αυτής της ίδιας αξίας. Τυπώθηκε ένα μόνο φύλλο και μέχρι σήμερα έχουν επιβιώσει μόνο 13 γραμματόσημα (Yvert n° 22Ba, Kαραμήτσος n° 36a). Αυτά περιλαμβάνουν 11 ξεχωριστά γραμματόσημα, 1 γραμματόσημο σε ένα τμήμα επιστολής με ένα ταχυδρομικό σήμα άφιξης "Κωνσταντινούπολη - Τουρκία" και 1 σε ολόκληρη επιστολή προς τη Λάρνακα Κύπρου. Όλα ακυρώθηκαν είτε με τύπου Ι στικτή σφραγίδα "2", είτε με τύπου ΙΙ σφραγίδα "Πειραιάς", στις 12, 13 και 14 Ιουλίου 1871. Πήραν το παρωνύμιο σολφερίνο σε αναφορά με την περίφημη αιματηρή Μάχη του Solferino του 1859, μεταξύ του Γαλλο-σαρδινιακού συνασπισμού και του Αυστριακού στρατού στη Βόρεια Ιταλία.

Οι εκτυπώσεις σε χαρτί με πλέγμα (1871-1876)

Από το τέλος του 1871, τα χαρτιά που χρησιμοποιήθηκαν ήταν όλο και λιγότερο καλής ποιότητας. Είναι πολύ λεπτά, σχεδόν διαφανή και "εύθραυστα" (το μπροστινό σχέδιο είναι ορατό και από πίσω) και όταν τα διαπερνά φως, δείχνουν ένα πλέγμα / γραμμές από κανονικές τρύπες.

Οι "αριθμοί ελέγχου" είναι πάλι ακόμη πιο παχείς. Εδώ και πάλι, υπάρχουν πολλά λάθη.

Καθώς αυτά τα χαρτιά απορροφούσαν το μελάνι περισσότερο από τα προηγούμενα, υπάρχουν πολλές παραλλαγές αποχρώσεων, και μερικά από αυτά είναι αρκετά εκπληκτικά και είναι πιο πολυάριθμα από τις προηγούμενες εκδόσεις.

Οι εκτυπώσεις των νέων τιμών: 30 και 60 λεπτών (1876 και 1877)

Τετράδα 60 λεπτών (μπλε πράσινο) της Παρισινής έκδοσης του 1876.

Το 1875, μετά την είσοδο της Ελλάδας στην Ένωση Γενικών Ταχυδρομείων (U.G.P.), πρόγονο της Παγκόσμιας Ταχυδρομικής Ένωσης (U.P.U.), η ελληνική διοίκηση ταχυδρομείων ξεκίνησε δύο νέες τιμές (30 και 60 λεπτών).

Από την ίδια μήτρα που χρησιμοποιήθηκε το 1861 για την κατασκευή των τυπογραφικών πλακών των πρώτων επτά αξιών, ο Ν. Α. Μπαρ δημιούργησε τις πλάκες για τα 30 λεπτά (καφέ) και τα 60 λεπτά (πράσινο), αξίες που απαιτούνται για τις επιστολές προς το εξωτερικό (διεθνείς αποστολές).

Σε αντίθεση με τις επτά πρώτες τυπογραφικές πλάκες που πραγματοποιήθηκαν το 1861 με τη μέθοδο "του απευθείας χτυπήματος στο πιεστήριο", αυτές οι δύο νέες πλάκες κατασκευάστηκαν, υπό την επίβλεψη του Ν. Α. Μπαρ, με τη μέθοδο "Γαλβανοπλαστικού τύπου", από την εταιρεία: Charles-Dierrey, 6 & 12, rue Notre-Dame-des-Champs στο Παρίσι.

Οι δύο αυτές αξίές έχουν εκδοθεί στο τυπογραφείο J. Claye & Cie, 7, rue Saint Benoît, στο Παρίσι.

Όπως οι εκδόσεις του Παρισιού του 1861, αυτή η εκτύπωση ήταν πολύ καλή. Οι δύο νέες αξίες δεν έχουν "αριθμό ελέγχου" πίσω τους.

Όπως το 1861, μετά την πρώτη εκτύπωση των δύο αξιών που έγινε στο Παρίσι, όλες οι ακόλουθες έγιναν στην Αθήνα με τις ίδιες τυπογραφικές πλάκες που αποστάλθηκαν από το Παρίσι.

Ποσότητες εκτυπωμένες στο Παρίσι (1876):

Αξία	Χρώμα	Ποσότητα
30 λεπτά	Καφέ λαδί	150.000
60 λεπτά	μπλε πράσινο	150.000
Συνολικά	-	300.000

Οι εκτυπώσεις σε χαρτί με "αριθμούς ελέγχου" (1875-1880)

Οι τελευταίες εκτυπώσεις που έγιναν από το 1875 έως το 1882 είναι αξιοσημείωτες από το κρεμώδες χρώμα του χαρτιού, πολύ εύκολα αναγνωρίσιμες από το πίσω μέρος του γραμματοσήμου.

Οι τυπογραφικές πλάκες δεν καθαρίστηκαν για αρκετά χρόνια, και η εκτύπωση είναι όλο και πιο βαριά.

Μετά από δεκαπέντε χρόνια χρήσης, οι πλάκες "αριθμών ελέγχου" δίνουν πολύ παχείς αριθμούς, χωρίς κάποια διάκριση μεταξύ των όρθιων και των ανεστραμμένων αριθμών.

Στην έκδοση αυτή υπάρχουν πολλά λάθη στους "αριθμούς ελέγχου". Οι "αριθμοί ελέγχου" εξαφανίζονται το 1880 για τις τελευταίες δύο εκδόσεις.

Λόγω της ρύπανσης (fouling) των τυπογραφικών πλακών, τα γραμματόσημα που εκτυπώθηκαν στα τέλη της δεκαετίας του 1870/αρχής της δεκαετίας του 1880, μπορούν να βρεθούν σε πολύ κακή εκτύπωση.

Σύγκριση δύο γραμματοσήμων αξίας 1 λεπτού εκτυπωμένων από την ίδια τυπογραφική πλάκα:

• Το πρώτο είναι από τις εκτυπώσεις του Παρισιού (1861),
• Το δεύτερο είναι από μια εκτύπωση σε κρεμ χαρτί (τέλη της δεκαετίας του 1870).

Η διαφορά οφείλεται στην συσσώρευση ρύπων της τυπογραφικής πλάκας.

1 λεπτόν (καφέ) 1861

1 λεπτόν (καφέ σκοτεινό) 1875-80

Οι εκτυπώσεις σε χαρτί κρεμ χωρίς "αριθμούς ελέγχου" (1880-1882)

Γύρω στα τέλη της δεκαετίας του 1870 ή στις αρχές της επόμενης, οι πλάκες καθαρίστηκαν και οι εκτυπώσεις είχαν εξαίρετη καθαρότητα. Τα χαρτιά ήταν ίδια με της προηγούμενης έκδοσης, αλλά χωρίς αριθμούς ελέγχου στο πίσω μέρος των γραμματοσήμων.

Η αλλαγή χρωμάτων (1882)

Το 1882 η αλλαγή χρώματος των γραμματοσήμων για την αξία εσωτερικού (20 λεπτά) και την αξία εξωτερικού (30 λεπτά) γίνεται υποχρεωτική, προκειμένου να συμμορφωθεί με τους νέους κανόνες της Παγκόσμιας Ταχυδρομικής Ένωσης (UPU).

Αυτό των 20 λεπτών είναι ροζ (ανιλίνης) και κόκκινο (καρμίν), των 30 λεπτών είναι μπλε.

Αυτά τα γραμματόσημα δεν έχουν "αριθμό ελέγχου" στο πίσω μέρος τους.

Οι εννέα αξίες της "μεγάλης κεφαλής του Ερμή" τυπώνονται από τις ίδιες εννέα τυπογραφικές πλάκες (μία για κάθε αξία) για περισσότερο από είκοσι χρόνια (από το 1861 έως το 1882).

Ο πρώτος τύπος του ελληνικού γραμματοσήμου ονομάζεται "μεγάλη κεφαλή Ερμή", προκειμένου να διαχωριστεί από τον ακόλουθο τύπο, που εκδόθηκε το 1886 και ονομάζεται "μικρή κεφαλή Ερμή".

Ταξινόμηση των εκτυπώσεων του Παρισιού

Τον Αύγουστο και τον Σεπτέμβριο του 1861 οι πλάκες εκτύπωσης μεταφέρθηκαν στην Αθήνα, και μεταγενέστερες εκτυπώσεις έγιναν εκεί, στο Εθνικό Τυπογραφείο.

Οι ίδιες πλάκες παρέμειναν σε χρήση μέχρι το 1882, με αποτέλεσμα μια σειρά ποικιλιών λόγω των πλακών που φθείρονται και στη συνέχεια καθαρίζονται, των αλλαγών στην ακριβή μέθοδο εκτύπωσης, και τη χρήση πολλών διαφορετικών ειδών χαρτιού.

Η ταξινόμηση των εκτυπώσεων της Αθήνας δεν είναι πάντα εύκολη, και υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των διαφόρων καταλόγων και των ειδικών εκδόσεων. Γενικά, το ακόλουθο καθεστώς είναι αποδεκτό, ενώ οι περισσότεροι ειδικοί το επεκτείνουν περαιτέρω με περισσότερες κατηγορίες, ειδικά για την περίοδο 1861-1862.

Για κάθε έκδοση δίνονται οι αριθμοί του καταλόγου Scott:

• 1861-1862 - Προσωρινές εκτυπώσεις (τραχείς και ωραίες εκτυπώσεις) (Scott 8-15)
• 1862-1867 - Διαδοχικές εκτυπώσεις Αθηνών (Scott 16-22)
• 1868-1869 & 1873 για τα 80 λεπτά - Εκδόσεις καθαρισμένων πλακών (Scott 23-29)
• 1870 - Ειδικές εκδόσεις 1 λεπτού και 20 λεπτών γνωστές ως "ξυρισμένες" (Scott 30-31)
• 1871-1872 - Εκτυπώσεις σε χαρτί χαμηλής ποιότητας (Scott 32-37)
• 1872-1876 - Εκτυπώσεις σε χαρτί με πλέγμα (Scott 38-42)
• 1876 - Παρισινή έκδοση 30 και 60 λεπτών
• 1876-1877 - Εκτυπώσεις στην Αθήνα 30 και 60 λεπτών (Scott 51-52)
• 1875-1880 - Εκτυπώσεις σε υποκίτρινο ή κρεμ χαρτί (Scott 43-48)
• 1880-1882 - Τυπώσεις σε υποκίτρινο ή κρεμ χαρτί, χωρίς αριθμούς ελέγχου (Scott 53-58)
• 1882 - Αλλαγή χρωμάτων στις εκτυπώσεις 20 & 30 λεπτών

Χρώματα και άλλα χαρακτηριστικά

• 1 λεπτόν - καφέ, χωρίς αριθμούς ελέγχου
• 2 λεπτά - μπιστρ, χωρίς αριθμούς ελέγχου
• 5 λεπτά - πράσινο, σμαραγδί ή κιτρινοπράσινο
• 10 λεπτά - πορτοκαλί, συχνά σε ανοιχτό μπλε χαρτί
• 20 λεπτά - διάφορες αποχρώσεις του μπλε, επίσης ροζ ανιλίνης και καρμίν στις εκδόσεις 1880-1886
• 30 λεπτά - λαδί καφέ, θαλασσί μετά το 1880
• 40 λεπτά - βιολέ, συχνά σε ανοιχτόχρωμο χαρτί, λιλά-καφέ, γκρι-σαρκόχρωμο
• 60 λεπτά - μπλε-πράσινο
• 80 λεπτά - καρμινόχρωμο, καρμίν ροζ

Η επισημασμένη "μεγάλη κεφαλή του Ερμή" (1900-1901)

Τον Σεπτέμβριο του 1900, λόγω της καθυστέρησης αποστολής της νέας έκδοσης του "Ιπτάμενου Ερμή" από την αγγλική εκτυπωτική εταιρεία J.P. Segg & Co, η ελληνική ταχυδρομική διοίκηση αποφάσισε να επαναχρησιμοποιήσει τα παλαιά αποθέματα των προηγούμενων εκδόσεων, συμπεριλαμβανομένων αυτών της "μεγάλης κεφαλής του Ερμή".

Άλλες εκδόσεις που επισημάνθηκαν είναι τα Ολυμπιακά του 1896 και οι μικρές κεφαλές του Ερμή.

Είναι με επισήμανση "AM", δηλ. "Αξία Μεταλλική", σε μαύρο χρώμα και με τιμές σε δραχμές.

Η χρήση αυτών των γραμματοσήμων ήταν αποκλειστική για τα ταχυδρομικά δέματα και τις ταχυδρομικές παραγγελίες (εντολές) και η αξία τους πληρωνόταν σε "χρυσές δραχμές".

Είναι πολύ σπάνια σε μη-φιλοτελικά έγγραφα.

1900 όλες οι αξίες των επισημασμένων μεγάλων κεφαλών Ερμή: 30λ/40λ, 40λ/2λ, 50λ/40λ, 3δ/10λ, 5δ/40λ, χωρίς οδόντωση.

Η προηγούμενη σειρά με οδόντωση 11 1/2

Τον Οκτώβριο του 1900 κυκλοφόρησε μία άλλη έκδοση, αλλά εκείνη τη φορά για κοινή χρήση (εσωτερικού): οι τιμές είναι σε λεπτά και δραχμή.

1900-01, επισήμανση ΑΜ (Αξία Μεταλλική) στις μεγάλες κεφαλές Ερμή: 2δ/5λ, 1δ/40λ χωρίς οδόντωση και τα ίδια με οδόντωση 11 1/2.

Υπάρχει ένας πολύ μεγάλος αριθμός ποικιλομορφίας αυτών των επισημάνσεων, όπως με "μικρό 0", "μεγάλο 0", "μικρό χώρο" και "μεγάλο χώρο".

Όλες αυτές οι εκδόσεις που εκτυπώθηκαν με επισήμανση, αποσύρθηκαν από την πώληση στις 30 Ιουνίου 1901, όταν η έκδοση του "Ιπτάμενου Ερμή" στάλθηκε επιτέλους από το Λονδίνο.

Οι "αριθμοί ελέγχου" της "μεγάλης κεφαλής του Ερμή"

Η πλειονότητα των "μεγάλων κεφαλών του Ερμή" έχει επίσης την ονομαστική αξία τυπωμένη στο πίσω μέρος του γραμματοσήμου:

• Τα 10 λεπτά της εκτύπωσης του Παρισιού (ύψος αριθμών 8 χλστ.),
• Τα 5, 10, 20, 40 και 80 λεπτά όλων των εκτυπώσεων της Αθήνας, με εξαίρεση τις δύο τελευταίες (ύψος αριθμών 6,5 χλστ.).

Μέχρι στιγμής δεν έχει βρεθεί κανένα επίσημο έγγραφο, που να μας επιτρέπει να κατανοήσουμε τον ακριβή σκοπό αυτών των αριθμών. Πολλές υποθέσεις είναι πιθανές: περιορισμός των πλαστών γραμματοσήμων, ή ευκολότερος έλεγχος της παραγωγής των γραμματοσήμων. Αυτή η δεύτερη υπόθεση θεωρείται από τους ειδικούς της «μεγάλης κεφαλής του Ερμή» ως η πιο πιθανή. Αυτός είναι ο λόγος, για τον οποίο αυτοί οι αριθμοί ονομάζονται συνήθως "αριθμοί ελέγχου". Το μοναδικό γραπτό σχόλιο που υπάρχει μέχρι σήμερα σχετικά με αυτούς τους «αριθμούς ελέγχου», είναι αυτό, που βρίσκεται στο post scriptum μιας επιστολής του Ν.Α. Μπαρ, που γράφτηκε στην ελληνική διοίκηση για τη δεύτερη αποστολή των γραμματοσήμων και των πλακών στην Αθήνα στις 11 Σεπτεμβρίου 1861. Σε εκείνη την επιστολή ο Γάλλος αρχιχαράκτης γράφει: «Τα 10 γραμματόσημα, τα τελευταία που παρήχθησαν, φέρουν στο πίσω μέρος τους την ονομαστική αξία: 10 λεπτά σε μεγάλους αριθμούς. Πίστευα ότι ήταν απαραίτητο να εφαρμοστεί αυτή η καινοτομία σε αυτά τα γραμματόσημα: αυτή η ιδέα μου ήρθε αργά και φαίνεται να προσφέρει μερικά μεγάλα πλεονεκτήματα».

Τα ελαττώματα της πλάκας της "μεγάλης κεφαλής του Ερμή"

Έχει εντοπιστεί ένας πολύ μεγάλος αριθμός λαθών στους "αριθμούς ελέγχου":

• Ένα ή δύο ψηφία αντεστραμμένα,
• Τα ψηφία αλληλομετατέθηκαν,
• Ανόμοιοι αριθμοί,
• Διπλά ψηφία,
• Μεγάλος χώρο μεταξύ των δύο ψηφίων,
• Ψηφία σε λάθος θέση,
• Ψηφία που εκτυπώθηκαν στο μπροστινό μέρος του γραμματοσήμου,
• και άλλα .

Ο αριθμός των διαφόρων τύπων σφαλμάτων, χωρίς τους συνδυασμούς τους, είναι πολύ σημαντικός, και υπάρχει για όλες τις εκτυπώσεις. Νέα λάθη "αριθμών ελέγχου" ανακαλύπτονται ακόμη από τους φιλοτελιστές.

Αυτό θα μπορούσε εύκολα να δικαιολογήσει μια εξειδικευμένη συλλογή από μόνη της.

Τα "αριθμοί ελέγχου" των 10 λεπτών της εκτύπωσης του Παρισιού

Αυτά είναι όλα τα αναφερόμενα σφάλματα "αριθμών ελέγχου" των 10 λεπτών της εκτύπωσης του Παρισιού, καθώς και η θέση τους στο φύλλο των 10 Χ 15 γραμματοσήμων:

• 
  Κανονικοί
  "αριθμοί ελέγχου"
• 
  Το 1 αντεστραμμένο
  (θέση 86 στην πλάκα)
• 
  Το 0 ανεστραμμένο
  (θέσεις 4 & 88)
• 
  Τα ψηφία είναι το ένα στη θέση του άλλου
  (το λεγόμενο "λάθος του Πειραιά")
• 
  Το 1 ανοικτό από επάνω
  (θέση 14)
• 
  Το 0 ανοικτό
  (θέση 16)
• 
  Τα ψηφία δεν είναι στην ίδια οριζόντια γραμμή
  (θέσεις 88 & 127)

Τα λάθη στους "αριθμούς ελέγχου" των εκτυπώσεων της Αθήνας

Αυτό είναι μόνο ένα δείγμα ορισμένων σφαλμάτων "αριθμών ελέγχου", που μπορούν να βρεθούν στις εκτυπώσεις της Αθήνας:

• 
  5 λεπτά:
  διπλό 5
• 
  10 λεπτά:
  1 αντί για 10
• 
  10 λεπτά:
  διπλό 10
• 
  20 λεπτά:
  Τα ψηφία δεν είναι στην ίδια οριζόντια γραμμή
• 
  20 λεπτά:
  μεγάλη απόσταση μεταξύ των ψηφίων
• 
  20 λεπτά:
  2 αντί για 20
• 
  40 λεπτά:
  διπλό 40
• 
  40 λεπτά:
  το αρχικό 2 διορθώθηκε σε 4

Τα λάθη των πλακών της "μεγάλης κεφαλής Ερμή"

Ξεκινώντας από την εκτύπωση του Παρισιού, το 1861, βρέθηκαν ελαττώματα πλa κών, που προέρχονται από μικρές ατέλειες ορισμένων από τα "κλισέ" των τυπογραφικών πλακών.

Μερικά από αυτά τα ελαττώματα πλακών είναι εγγενή και εμφανίστηκαν κατά τη διάρκεια της διαδικασίας παραγωγής των πλακών (βλέπε τις τρεις πρώτες εικόνες παρακάτω), και μερικά άλλα εμφανίζονται, είτε από λάθος χειρισμούς (βλέπε τις τρεις τελευταίες εικόνες παρακάτω), είτε από έναν ρύπο των πλακών (κηλίδες μελανιού) κατά τη διάρκεια χρήσης των πλακών. Σε αυτή την τελευταία περίπτωση, θα μπορούσαν επίσης να εξαφανιστούν μετά το καθαρισμό των πλακών (βλ. τα δύο γραμματόσημα του 1 λεπτού παρακάτω).

Αυτό είναι μόνο ένα δείγμα ορισμένων ελαττωμάτων στην πλάκα, που μπορεί να βρεθεί στα γραμματόσημα της "μεγάλης κεφαλής του Ερμή":

• 
  Ελάττωμα πλάκας στον λεπτό κύκλο
  (5 λεπτά - θέση 51)
• 
  Ελάττωμα πλάκας:
  ο μαίανδρος ακουμπά στον κύκλο
  (10 λεπτά - θέση 107)
• 
  Ελάττωμα πλάκας
  σε μία σπείρα του μαιάνδορυ
  (40 λεπτά - θέση 67)
• 
  Ελάττωμα πλάκας:
  σημάδι κάτω από τον λαιμό αριστερά
  (1 λεπτόν - θέση 44)
• 
  Ελάττωμα πλάκας:
  σημάδι στο κάτω μέρος των μαλλιών
  (1 λεπτόν - θέση 55)
• 
  Ελάττωμα πλάκας:
  ο Ερμής "με πίπα"
  (30 λεπτά - θέση 10)

Τα ελαττώματα των πλακών υπάρχουν σε όλες τις αξίες όλων των εκτυπώσεων, και ο αριθμός τους είναι πολύ σημαντικός. Εδώ και πάλι, μια συλλογή από αυτά θα είναι απολύτως δικαιολογημένη.

Τα πλαστά γραμματόσημα της "μεγάλης κεφαλής του Ερμή"

Όπως όλα τα κλασικά γραμματόσημα, η "μεγάλη κεφαλή του Ερμή" έχει πλαστογραφηθεί, και αυτό έγινε ήδη από το 1860.Υπάρχει ένας μεγάλος αριθμός πλαστών, που έγιναν κατά τη διάρκεια του 19ου αι. και κατά το πρώτο μέρος του 20ου αι.Αυτά τα γραμματόσημα ήταν στόχος πλαστογραφών, όπως του Erasmo Oneglia, του Jean de Sperati και του A. Alisaffi.

Αυτό είναι μόνο ένα δείγμα από μερικά πλαστά γραμματόσημα της "μεγάλης κεφαλής του Ερμή":

• 
  Πλαστό των αδελφών Spiro στο Αμβούργο (δεκαετία 1860)
• 
  Πλαστό, το λεγόμενο "ο θλιμμένος Ερμής" των αδελφών Spiro (δεκ. 1860)
• 
  Πλαστό του Alissafi στην Κωνσταντινούπολη (δεκ. 1900)
• 
  Πλαστό του Fournier (δεκ. 1910)
• 
  Πλαστό του Oneglia (δεκ. 1920)
• 
  Πλαστό δοκίμιο μήτρας (δεκ. 1970)
• 
  Πλαστό του Imperato, το λεγόμενο "πλαστό της Γένουας" (δεκ. 1950)
• 
  Πλαστό του Jean de Spérati (δεκ. 1930)

Όλες οι εκτυπώσεις των δοκιμίων πλακών και των γραμματοσήμων της "μεγάλης κεφαλής του Ερμή" έχουν, στο επάνω δεξιά γωνιακό τρίγωνο, την 1η κυματισμένη γραμμή του βάθους σπαστή (όχι συνεχή) στη βάση της.

Το ίδιο ισχύει και για την 10η κυματιστή γραμμή του ίδιου γωνιακού τριγώνου (βλ. εικόνα παρακάτω):

Η 1η και η 10η κυματιστή γραμμή του βάθους, δεν είναι συνεχείς, αλλά διακόπτονται κοντά στη βάση τους.

Αυτές οι ασυνέχειες (διακοπές) της γραμμής προέρχονται από ένα πρόβλημα, που συνέβη στην τελική μήτρα ή σε μία μήτρα εξυπηρέτησης, κατά τη διάρκεια της διαδικασίας:

• χτυπήματος, ή
• σκλήρηνσης.

Πράγματι, αυτές οι ασυνέχειες δεν εμφανίζονται στις διαδοχικές και τελικές δοκιμές (με εξαίρεση την μόνη δοκιμή αριθμών που είναι γνωστή σήμερα, και η οποία πραγματοποιήθηκε στο τέλος της διαδικασίας).

Υπάρχει το ίδιο είδος "μικρών προβλημάτων" σε ορισμένα γαλλικά κλασικά γραμματόσημα που κατασκευάστηκαν στα μέσα του 19ου αι., στο ίδιο γαλλικό νομισματοκοπείο, υπό την ευθύνη των αρχιχαρακτών: Ζακ-Ζαν Μπαρ , στη συνέχεια ο γιος του, Ντεζιρέ-Αλμπέρ Μπαρ, ο οποίος έχει επίσης υλοποιήσει τις μήτρες και τις τυπογραφικές πλάκες της "μεγάλης κεφαλής του Ερμή" της Ελλάδας.

Η ύπαρξη (ή η απουσία) αυτών των δύο διακοπών είναι εγγυητική για τη γνησιότητα (ή πλαστότητα) της "μεγάλης κεφαλής του Ερμή" σχεδόν όλες τις περιπτώσεις.

Μόνο τα πλαστά του Jean de Sperati, που έχουν πραγματοποιήθηκαν με τη μέθοδο της φωτολιθογραφίας, και που είναι στη συνέχεια μια πιστή εικόνα ενός γνησίου γραμματοσήμου, παρουσιάζουν αυτές τις δύο διακοπές στα ίδια σημεία με το γνήσιο.

Το ταχυδρομικό υλικό: τα επιστολικά δελτάρια (1876-1900)

Το 1875, την ίδια περίοδο που δόθηκε η εντολή για τα γραμματόσημα 30 & 60 λεπτών, η ελληνική διοίκηση ταχυδρομείων ζήτησε από τον Ν.Α. Μπαρ να κατασκευάσει τον απαραίτητο εξοπλισμό και για την εκτύπωση του πρώτου ταχυδρομικού υλικού (επιστολικά δελτάρια) του Βασιλείου.

Για την κατασκευή της μήτρας της εικόνας του γραμματοσήμου του ταχυδρομικού υλικού, ο αρχιχαράκτης πήρε την ίδια μήτρα με το μετάλλιο -που χρησιμοποιήθηκε το 1861 για να δημιουργήσει τα γραμματόσημα της μεγάλης κεφαλής του Ερμή- και χάραξε ένα νέο πλαίσιο (βλέπε τις εικόνες του προ-σχεδίου και του τελικού σχεδίου, παρακάτω).

Όπως και για τα γραμματόσημα των 30 & 60 λεπτών, ο αρχιχαράκτης επέβλεπε την εταιρεία Charles-Dierrey, 6 & 12, rue Notre-Dame-des-Champs στο Παρίσι, για την κατασκευή της τυπογραφικής πλάκας για το ταχυδρομικό υλικό, η οποία αποτελείται από 24 καθαρά χάλκινα "κλισέ", με τη χρήση μιας γαλβανικής μεθόδου.

Και όπως για τα γραμματόσημα των 30 και 60 λεπτών, τα φύλλα εκτυπώθηκαν με τυπογραφία σε χαρτί Μπρίστολ, από την εταιρεία: J. Claye & Cie, 7, rue Saint Benoît, στο Παρίσι, στις 13 και 14 Απριλίου 1876.

Τυπώθηκαν 5.000 ή 8.000 φύλλα των 24 επιστολικών δελταρίων (carte-correspondence) με αξία 15 λεπτών. Τα έγγραφα που ανταλλάχθηκαν μεταξύ του Ν.-Α. Μπαρ και της ελληνικής κυβέρνησης, είναι πράγματι αντιφατικά όσον αφορά την ακριβή ποσότητα που παραγγέλθηκε: 5.000 ή 8.000 φύλλα (;).

• 
  Tο προ-σχέδιο
  του επιστολικού δελταρίου
• 
  Tο τελικό σχέδιο
  του επιστολικού δελταρίου
• 
  Δοκιμαστική μήτρα
  του επιστολικού δελταρίου
• 
  Το επιστολικό δελτάριο
  (carte-correspondence)
  της εκτύπωσης του Παρισιού (1876) τύπος II

Υπάρχουν δύο τύποι των επιστολικών δελταρίων στην εκτύπωση του Παρισιού του 1876:

• Τύπος I: η οριζόντια γραμμή κάτω από το "επιστολικόν Δελτάριον" έχει μήκος 14,5 χλστ και
• Τύπος II: η οριζόντια γραμμή κάτω από το "Επιστολικόν Δελτάριον" έχει μήκος 16,0 χλστ.

Η πρώτη εκτύπωση στην Αθήνα (1878)

Μετά την εξάντληση των αποθεμάτων της εκτύπωσης του Παρισιού, μια δεύτερη έκδοση, με τιμή 15 λεπτών (μπλε), τυπώθηκε στην Αθήνα το 1878.

Όσον αφορά τα γραμματόσημα του 1861 και του 1876, οι εκτυπώσεις που έγιναν στην Αθήνα είναι πιο τραχείς από εκείνες που τυπώθηκαν στο Παρίσι.

Επίσης υπάρχουν δύο τύποι, με χαρακτηριστικά ίδια με αυτά της εκτύπωσης του Παρισιού.

Η εκτύπωση στο Βέλγιο (1η Ιουλίου 1883)

Παράλληλα με την εκτύπωση των τιμών των 25 λεπτών, 50 λεπτών και 1 δραχμής της μικρής κεφαλής του Ερμή (βλ. παρακάτω), η ελληνική διοίκηση ταχυδρομείων ζήτησε από το "Atelier du timbre" του Malines στο Βέλγιο να εκτυπώσει το ταχυδρομικό υλικό με τιμές 5 και 10 λεπτά σε μπλε, κόκκινο και γκριζο-πράσινο χρώμα.

Λόγω της εκτεταμένης χρήσης της τιμής των 10 λεπτών, εκτυπώθηκε επίσης διπλό ταχυδρομικό υλικό αυτής της αξίας.

Η δεύτερη εκτύπωση στην Αθήνα (1890-1900)

Από το 1890, η ελληνική ταχυδρομική διοίκηση εκτύπωσε στην Αθήνα το ταχυδρομικό υλικό με τιμές 5 και 10 λεπτών σε μπλε, μαύρο και κόκκινο χρώμα.

Χρησιμοποιήθηκαν οι ίδιες πλάκες με εκείνες των πρώτων εκτυπώσεων της Αθήνας. Οι εκτυπώσεις είναι ακόμη πιο τραχείς από την πρώτη εκτύπωση της Αθήνας (1878).

Η "μικρή κεφαλή του Ερμή" (1886-1899)

Κύριο λήμμα Μικρά Κεφαλή Ερμού (1886)

40 λεπτά της έκδοσης Βελγίου της "μικρής κεφαλής του Ερμή".

Ο δεύτερος τύπος των ελληνικών γραμματοσήμων είναι επίσης με την εικόνα του Ερμή. Ονομάζεται "μικρή κεφαλή του Ερμή" και εκδόθηκε από το 1886 έως το 1899. Παριστάνει τον Ερμή σε προφίλ, αλλά με μικρότερο κεφάλι και πιο στρογγυλό κράνος. Το σχέδιο ήταν του Ανρί Εντρίξ (Henri Hendrickx, 1817-1894) και χαραγμένο από τον Αλμπέρ Ντομ (Albert Doms), στο Atelier de Timbre του Βελγίου. Οι τυπογραφικές πλάκες είχαν 300 γραμματόσημα, υποδιαιρεμένα σε 6 πάνελς των 50 γραμματοσήμων (3 Χ 2 πάνελς των 5 Χ 10 γραμματοσήμων).

Τα γραμματόσημα της "μικρής κεφαλής του Ερμή" είναι χωρίς οδόντωση, καθώς και με οδόντωση με διαφορετικές διατρήσεις (13 1⁄2, 11 1⁄2 και 13 1⁄4).Υπάρχουν επίσης γραμματόσημα με διάτρηση 15 αλλά ανεπίσημα, πιθανόν διατρήθηκαν με ραπτομηχανή μέσα στο κτίριο του παραρτήματος Αμφίσσης της Εθνικής Τράπεζας της Ελλάδας. Ονομάζονται οδοντώσεις Άμφισσας.

Όπως και τα γραμματόσημα της "μεγάλης κεφαλής του Ερμή", τα γραμματόσημα της "μικρής κεφαλής του Ερμή" έχουν επίσης επισημανθεί το 1900 με τις δύο επισημασμένες σειρές (Αξίας Μεταλλικής και χρήσης εσωτερικού, ).

Το γραμματόσημο των 50 λεπτών δεν τυπώθηκε ξανά. Τα γραμματόσημα κατασκευάστηκαν με τη χαλκογραφική μέθοδο, χρησιμοποιώντας πλάκες εκτύπωσης 300 γραμματοσήμων σε 6 ομάδες των 50 γραμματοσήμων. Αρχικά τα φύλλα ήταν χωρίς οδόντωση. Οι με διάτρηση εκδόσεις, αρχικά 13 1⁄2 και αργότερα 11 1⁄2, έγιναν διαθέσιμες το 1891.

Οι εκτυπώσεις του Βελγίου (1886-1888)

Η πρώτη εκτύπωση έγινε στο "atelier du timbre" στο Mαλίν (Μalines) του Βελγίου. Οι τρεις πρώτες αξίες (25 λεπτών, 50 λεπτών και 1 δραχμής) εκδόθηκαν την 1η Απριλίου. Οι υπόλοιπες ονομασίες (1 λεπτού, 2, 5, 10, 20 και 40 λεπτών) εκδόθηκαν την 1η Φεβρουαρίου 1888.

Αξία	Χρώμα
1 λεπτόν	καφέ
2 λεπτά	μπιστρ
5 λεπτά	πράσινο
10 λεπτά	πορτοκαλί
20 λεπτά	κόκκινο
25 λεπτά	μπλε
40 λεπτά	βιολέ
50 λεπτά	γκρι πράσινο
1 δραχμή	γκρι

Οι εκτυπώσεις της Αθήνας (1889-1899)

Οι διαδοχικές εκτυπώσεις έγιναν στην Αθήνα και χωρίζονται σε δύο κύρια περιόδους:

• Η πρώτη περίοδος, από τον Μάρτιο του 1889 έως τον Μάρτιο 1891, με δύο τύπους χαρτιού, και
• Η δεύτερη περίοδος, από τον Μάρτιο του 1891 έως τον Απρίλιο του 1896, με δύο άλλα είδη χαρτιού.

Η πρώτη έκδοση των Ολυμπιακών Αγώνων (1896)

2 δραχμές (λαδί) της έκδοσης των Α΄ Ολυμπιακών Αγώνων.

Το 1896 η Ελλάδα εξέδωσε τα πρώτα αναμνηστικά γραμματόσημα για τους Α΄ Ολυμπιακούς Αγώνες του 1896 της σύγχρονης εποχής. Τα γραμματόσημα αυτής της σειράς σχεδιάστηκαν στο Παρίσι. Ο Γάλλος χαράκτης Λουί-Εζέν Μουσόν (Louis-Eugène Mouchon) δημιούργησε τις μήτρες.

ΤΗ σειρά έχει δώδεκα αξίες, που αντιπροσωπεύουν αλληγορίες των παλαιών Ολυμπιακών Αγώνων. Μια από αυτές τις δώδεκα αξίες, οι 2 δραχμές σε μεγάλη μορφή, αναπαριστούν το άγαλμα του Ερμή που έφτιαξε Πραξιτέλης.

Μετά το 1899

Ο "Ιπτάμενος Ερμής" (1901)

Το 1901 μια τέταρτη αναπαράσταση του Ερμή εμφανίζεται στα γραμματόσημα του Βασιλείου της Ελλάδας. Η χρησιμοποιούμενη τότε μορφή είναι ένα άγαλμα του γλύπτη του 16ου αι. Τζιαμπολόνια (Τζοβάννι ντα Μπολόνια): ο "ιπτάμενος Ερμής". Αυτή η σειρά των 14 αξιών, με σχέδια σε τρεις διαφορετικούς τύπους (α, β και γ), έχει πραγματοποιηθεί από την αγγλική εκτυπωτική εταιρεία J. P. Segg & Co στο Λονδίνο.

• 
  Ιπτάμενος Ερμής, σχέδιο α
• 
  Ιπτάμενος Ερμής, σχέδιο β
• 
  Ιπτάμενος Ερμής, σχέδιο γ

Αξία και χρώμα των 14 τιμών του συνόλου "Ιπτάμενου Ερμή":

Αξία	Χρώμα	Σχέδιο
1 λεπτόν	καφέ	α
2 λεπτά	γκρίζα	α
3 λεπτά	πορτοκαλί	α
5 λεπτά	πράσινο	α
10 λεπτά	καρμίν	α
20 λεπτά	λιλά	α
25 λεπτά	μπλε	β
30 λεπτά	βιολέ	α
40 λεπτά	καφέ βαθύ	α
50 λεπτά	καφέ βιολέ	α
1 δραχμή	μαύρο	γ
2 δραχμές	χαλκόχρωμο	γ
3 δραχμές	Αργυρόχρωμο	γ
5 δραχμές	χρυσό	γ

Οι Ερμής με Μεταλλικές Αξίες (1902)

Ερμής, Αξία Μεταλλική: 50 λεπτά (μπλε).

Το 1902 η ελληνική διοίκηση ταχυδρομείων εξέδωσε ένα σύνολο πέντε γραμματοσήμων με την ίδια εικόνα, με οδόντωση 13 1⁄2, για την πληρωμή σε μεταλλικά χρήματα (χρυσή δραχμή), για τη διεθνή αποστολή δεμάτων, με την αναγραφή AM για "Αξία Μεταλλική". Αυτά τα γραμματόσημα εκτυπώθηκαν στην Αγγλία από την Perkins Bacon & Co.

• 5 λεπτά, πορτοκαλί,
• 25 λεπτά, πράσινο,
• 50 λεπτά, μπλε,
• 1 δραχμή, κόκκινο, και
• 2 δραχμές, καφέ.

Το σύνολο αυτό εκδόθηκε για τις αποστολές εξωτερικού των ταχυδρομείων, ιδίως για τα δέματα και τις ταχυδρομικές παραγγελίες (εντολές), αλλά χρησιμοποιήθηκε επίσης για κοινή χρήση (εσωτερικού). Το πλήρες φύλλο μετρούσε είχε γραμματόσημα.

Οι οριστικές σειρές με την εικόνα του Ερμή (1911-1926)

Το 1911 εκδόθηκε μία νέα σειρά, με διάφορες εικόνες του θεού Ερμή. Οι γραμματόσημα έχουν οδόντωση ζιγκ-ζαγκ (13 X 13 1⁄4). Αυτή η νέα έκδοση τυπώνεται αρχικά το 1911, χρησιμοποιώντας την τεχνική γραμμικής χαρακτικής ("taille douce"), στη συνέχεια επανεκδίδεται το 1919, ακόμη σε γραμμική χαρακτική (χαλκογραφική). Πάλι το 1919-1923, αλλά εκείνη την περίοδο με λιθογραφία, και τελικά, ξανά λιθογραφική το 1926 (έκδοση της Βιέννης)..Όλες αυτές οι εκδόσεις έχουν επισημάνσεις σε πολλές περιπτώσεις μέχρι το 1920:

• 1912-1913: επισήμανση "ΕΛΛΛΗΝΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΙΣ", με μαύρο ή κόκκινο μελάνι, από κάτω προς τα επάνω, και από επάνω προς τα κάτω,
• 1912-1913: επισήμανση "ΛΗΜΝΟΣ", με μαύρο ή κόκκινο μελάνια, κλπ.,
• Το 1916: επισήμανση "ΕΤ" (Ελληνικά Ταχυδρομεία), με μαύρο ή κόκκινο μελάνι.

Αξία, χρώμα και τύποι των 16 γραμματοσήμων κοινής χρήσης (εσωτερικού), που εκτυπώθηκαν χαλκογραφικά (taille douce) το 1911:

Αξία	Χρώμα	Τύπος
1 λεπτόνη	πράσινο	α
2 λεπτά	καρμίν	Ίρις
3 λεπτά	ροδοκόκκινο	α
5 λεπτά	πράσινο	β
10 λεπτά	καρμίν	α
20 λεπτά	γκρι λιλά	Ίρις
25 λεπτά	λουλακί	Ίρις
30 λεπτά	καρμίν	β
40 λεπτά	μπλε βαθύ σ εμπλε	Ίρις
50 λεπτά	καφέ βιολέ	β
1 δραχμή	λουλακί	γ
2 δραχμές	ροδοκόκκινο	γ
3 δραχμές	καρμίν	γ
5 δραχμές	γκρι μπλε	γ
10 δραχμές	βαθύ μπλε σε μπλε	γ
25 δραχμές	μπλε σε μπλε	αα

• 
  Ερμής, σχέδιο α
• 
  Ερμής, σχέδιο αα: στο πλαίσιο, η εσωτερική γραμμή είναι πιο αδρή
• 
  Ερμής, σχέδιο β
• 
  Ερμής, σχέδιο γ
• 
  Ίρις

Μετέπειτα απεικονίσεις του Ερμή

Το 1961 στην αναμνηστική σειρά για τα 100 χρόνια των Ελληνικών γραμματοσήμων: οι αξίες 20, 50 λεπτών, 1.50, 2.50, 4,50, 6, 10 δραχμών αναπαράγουν το γραμματόσημο του 1 λεπτού του 1861.

το 1974 στην έκδοση της Ελληνικής Μυθολογίας: η αξία 10 δραχμών έχει εικόνα του από μελανόμορφο αγγείο.

Το 1986 στην έκδοση για τους θεούς του Ολύμπου: η αξία 18 δραχμών έχει τον Ερμή.

Το 1987 η αναμνηστική σειρά για τους μύθους του Αισώπου: η αξία 40 δραχμών έχει τον μύθο "ο ξυλοκόπος και ο Ερμής".

Το 1996 το φεγιέ για τα 100 χρόνια των Ολυμπιακών αγώνων αναπαράγει το γραμματόσημο των 2 δραχμών του 1896 με τον Ερμή του Πραξιτέλη.

Βιβλιογραφία (για τη μεγάλη κεφαλή του Ερμή)

• Natalis Rondot, Les timbres-poste – Royaume de Grèce, Le Magasin Pittoresque, XXXIIème année, Paris 1864.
• Arthur E. Glasewald, Die Postwerthzeichen von Griechenland, Gössnitz, 1896.
• Walter Dorning Beckton, The stamps of Greece, London 1897.
• A. Reinheimer, Concise description of the essays of Martin Schroeder, Leipzig 1903.
• Georges Brunel, Les émissions des timbres grecs, Paris 1909.
• Percival Loines Pemberton, The stamps of Greece, Philatelic journal of Great Britain, 1911 & 1912.
• N. S. Nicolaïdès, Histoire de la création du timbre grec, Paris 1923.
• Theodore Groom, The controls of the 20 lepta and their bearing on the classification of Greek stamps of the first type, Philotelia n° 3 & 4 of March 1924.
• Paul de Smeth, Grèce, Premier type, Histoire, Classement, Essais, Oblitérations, Amiens 1925.
• Alex. G. Argyropoulos und Dr. Herbert Mund:,Griechenland. In: Kohl Briefmarken-Handbug, Berlin 1931.
• Tryphon Constantinidès, Etude sur les timbres-poste de la Grèce - 1ère Partie, Hellenic Philatelic Society Athens 1933.
• Docteur Pierre Bouvet, La commande à la Monnaie de Paris des timbres grecs à tête de Mercure, Paris 1937.
• Tryphon Constantinidès, Etude sur les timbres-poste de la Grèce - 2ème Partie, Hellenic Philatelic Society, Athens 1937.
• Elias Silberstein & Robert O. Truman, Translation from the Kohl Briefmarken Handbuch of Alex G. Argyropulos & Dr. Herbert Munk of 1929, New York 1943–1944 & 1950.
• Nicolas Garas, Grèce - Grosse tête de Mercure - Les variétés des planches des timbres-poste (1861 - 1882), Athens 1955.
• George M. Photiadis, The first Athens issue of the large Hermes heads of Greece, London 1965.
• George M. Photiadis, The imprint "Typographie Ernest Meyer, Rue de Verneuil 22, à Paris" on the sheets of the large Hermes heads of Greece printed in Paris (1861), London 1969.
• Henri Regnoul-Barre, Les Barre, graveurs généraux des Monnaies, créateurs des premiers timbres-poste français et grecs, Paris 1978.
• Ulysse Bellas, La tête de Mercure: Généralités et reconstruction de la planche des 20 lepta, Paris 1978.
• Jean-François Brun, Les premiers timbres grecs ou la mystérieuse histoire de Mercure, Le Monde des Philatélistes n° 369, Paris 1983.
• Ulysse Bellas, Grèce - La première carte-correspondance, Le Monde des Philatélistes n° 427, Paris 1989.
• Ulysse Bellas, Grèce - L’Emission de 1876 de la Grosse Tête de Mercure, Le Monde des Philatélistes n° 428 & 429, Paris 1989.
• Nicholas Asymakopulos, The plate flaws of the large Hermes heards of greece, 1861 - 1886, USA 1995.
• John G. Coundouros, The control numbers & the classification of the stamps of the large Hermes head, Athens 2000.
• Louis Basel, The Ten Lepta Large Hermes Head Stamp of Greece, Stamford 2001–2005 <https://web.archive.org/web/20151002141114/http://hermesheads.home.comcast.net/~hermesheads/>.
• Anthony B. Virvilis, Handbook of the Hellenic philately, Athens 2003 <http://www.philatelie-epernay.fr/IMG/pdf/97-2-page19a30.pdf>.
• Louis Basel, The Forty Lepta Large Hermes Head Stamp of Greece, Stamford 2004 <https://web.archive.org/web/20151002141114/http://hermesheads.home.comcast.net/~hermesheads/>.
• Louis Basel, The underlay used in printing the Large Hermes head stamps of Greece, Stamford 2005 <https://web.archive.org/web/20151002141114/http://hermesheads.home.comcast.net/~hermesheads/>.
• Nicholas Asymakopulos, The first Greek stamp, USA 2005.
• Jan Mancini, The 1900 Overprints, Vlastos Editions, Athens 2007.
• Louis Fanchini, "Definition of the terms "PROOF" and "ESSAY" and their application to the large Hermes head stamps", Philotelia n° 644 of May/June 2007, pp. 133–145.
• Louis Fanchini, "Large Hermes heads Paris printing: The exact quantities ordered and shipped to Athens", Philotelia n° 646 of September/October 2007, pp. 277–286.
• Michèle Chauvet & Jean-François Brun, Introduction à l'Histoire Postale 1848-1878, Paris 2007.
• Michael Chambers, Messenger of the Gods, Stamp Magazine n° 74–1, January 2008, pp. 44–48.
• Louis Fanchini, Why the so-called "Hulot proofs" do not exist?, Philotelia n° 650 of May/June, 2008, pp. 135–145.
• Louis Fanchini, The essays "Cérès 1858": Why are they an integral part of the Greek philately?, Philotelia n° 652/653 & 654 of September/October, November/December 2008 & January/February 2009, pp. 260–270, 364–374 & 7–16.
• Jean-François Brun, Louis Fanchini, Mario Konialidis & Kyriakos Papathanassiou, The Zante error, Philotelia n° 659 of November/December 2009, n° 662 of May/June 2010, n° 682 of September/October 2014 & n° 685 of March/April 2014, pp. 325–330, 184–186, 269-270 & 68.
• Louis Fanchini, Histoire de grosse tête, Timbres Magazine n° 113 of May 2010, pp. 94 & 95.
• Louis Fanchini, Le premier timbre-poste de Grèce : « la grosse tête d'Hermès », Timbres Magazine n° 114 & 115 of July/August & September 2010, pp. 67–73 & 39–41.
• Bill Ure, Forgeries of Greek stamps of the 19th century, edited by collectio, Athens 2010.
• John G. Coundouros, Large Hermes Head - Characteristic marks of all positions in the plate of the values of 5, 10, 20, 40 & 80 lepta, Thessaloniki 2011.
• Louis Fanchini, The dies and proofs of large Hermes head, Philotelia n° 669 of July/August 2011, pp. 218–240.
• Stavros Andreadis, Edition d'or XXVIII - The Kassandra collection, Corinphila & Heinrich Köhler, Germany, 2011.
• Constantin Mattheos, Introduction to the large Hermes heads of Greece, 1861-1886, Royal Philatelic Society London, 2011.
• Stephano A. Calliga, The stamps of the large Hermes head - Early Athenian period 1861-1863, Athens, 2011.
• Stephano A. Calliga, The stamps of the large Hermes head - 1861-1886, Athens, 2012.
• Vlastos Hellas I (1861–2011), Vlastos Philatelic centre, Athens 2012.
• John Daes (Γιάννης Νταής) Η από και πρός το εξωτερικό αλληλογραφία, 3 volumes, Athens, 2012.
• Hellas Postal Stationery (1876 - 2012) Catalogue - Volume V, edited by Argyris Karamitsos, Thessaloniki 2013.
• Lou Basel, Process for production of the Large Hermes Head progressive proofs, OPUS XIII, 2013, pages 66–68 <https://web.archive.org/web/20151002141114/http://hermesheads.home.comcast.net/~hermesheads/>.
• Louis Fanchini, The Ernest Meyer's imprints on the large Hermes head of Greece and on the Cérès of France, OPUS XIII, 2013, pages 69–84.
• Louis Fanchini, Greece's Large Hermes Head, Stamp & Coin Mart of July 2014, pp. 58–60.
• Kyriakos Papathanasssiou, Scholia and Observations on the large Hermes heads of Greece - 1861/1886, Athens, 2014.
• Michèle Chauvet, Les Tarifs Helléniques des Lettres Internationales - 1861/1878, Paris, 2015.
• John G. Coundouros, The control numbers & the classification of the stamps of the large Hermes head, second édition, Athens 2016.
• Myrsini Vardopoulou, Ελληνικά Γραμματόσημα 1861-1961. Ιστορία-Ιδεολογία-Αισθητική, Athens 2016.
• Hellas Stamp Catalogue & Postal History 2016 - Volume I (1861–1959), edited par Argyris Karamitsos, Thessaloniki 2016.
• Louis Fanchini, The recurrent broken "0" Control Numbers error on the 10 lepta of the large Hermes heads, Paris printing, Philotelia no 703 of March/April 2017, pp. 75–78.
• Louis Fanchini, A new CN error on the 20 lepta of the LHH Consecutive Athens printings, Philotelia no 706 of September/October 2017, pp. 265–266.
• Nikos Karniaoutakis, Large Hermes Heads of Greece - Observations on Identifying and Classifying - The Easier to Follow Value, Mytilene 2019.
• Theofilos Salonidis, The Athens 30 lepta of the 1876-1878 period, Philotelia no 714 of January/February, 2019, pages 6–17, no 715 of March/April, 2019, pages 112–120, no 716 of May/June, 2019, pages 173-180 & no 717 of July/August, 2019, pages 248–254.
• Louis Fanchini, Définition des termes « EPREUVE » et « ESSAI » et leur application à la « grosse tête d’Hermès », Delcampe Magazine n° 28 de juillet/août 2019, pages 20–25. (https://blog.delcampe.net/magazine/delcampe-magazine-28.pdf).
• Michael Kaitatzidis, Large Hermes Heads of Greece - Control numbers errors, Mytilene 2021.
• Louis Fanchini & Theofilos Salonidis, Plate flaw on the 30 lepta - White spot on the base of "Λ" of the word "ΛΕΠΤ", Philotelia no 728 of May/June 2021, pp 187–189.
• Stavros Andreadis, Édition d'or Volume 60 - The Kassandra collection - 2nd edition, Corinphila & Heinrich Köhler, Germany, 2021.
• Devlan Kruck, The Synergy of France and Greece, Blog of the Museum of Philately, January 25, 2022.
• John Daes, The Greek postal rates 1828-1875, 2 volumes (A & B), Athens, 2022.
• Stavros Andreadis, Large Hermes Heads - Printings and Shades, Thessaloniki 2023. (https://philateliehellenique.com/2023/10/22/en-new-color-chart-for-large-hermes-head/)
• Louis Fanchini, How to take the Italian & French routes for the same journey - Letter from Tunis to Athens (May/June 1872), Le Rekkas no 119 of May 2023, pp 32–33.
• Louis Fanchini, Italian & French liners for the same journey - Letter from Tunis to Athens (1872), Philotelia no 740 of May/June, 2023, pages 163-165.
• Louis Fanchini, The highest-known franking to date with Large Hermes Heads - The Ranghavis letter, Philotelia no 741 of July/Ausgust, 2023, pages 196-199.
• Many articles from various authors, published from 1924 up to now on Philotelia, the bulletin of the Hellenic Philotelic Society (HPS) of Athens, Greece (https://hps.gr/index.php/en/classic/).