Γκούλντενγκροσεν
Το γκούλντενγκροσεν (χρυσό γρόσι), γερμ.: guldengroschen, γνωστό πιο απλά ως γκούλντινερ, ήταν ένα μεγάλο αργυρό νόμισμα, που κόπηκε αρχικά στο Τιρόλο το 1486.
Το όνομα του γκούλντενγκροσεν προέρχεται από το γεγονός, ότι είχε ισοδύναμη ονομαστική αξία σε άργυρο σε σχέση με αυτή του χρυσού γκούλντεν (των 60 κρόιτσερ), όπως καθορίστηκε με το αυτοκρατορικό διάταγμα κοπής (reichsmünzordnung). Τα τελευταία χρόνια της δεκαετίας του 1470 -και τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1480- ο Σιγισμούνδος της Αυστρίας εξέδωσε διατάγματα, που αναμόρφωσαν την κακή κατάσταση της νομισματοκοπίας της περιοχής του βελτιώνοντας την καθαρότητα του αργύρου, σε επίπεδο που δεν είχε παρατηρηθεί για αιώνες (0,937 καθαρότητας) και δημιούργησε ονομαστικές αξίες μεγαλύτερες από το πανταχού παρόν, αλλά αρκετά χαμηλής αξίας γκρόσεν των 4 έως 6 κρόιτσερ, που χρησιμοποιείτο.
Το 1484 εκδόθηκαν μικροί αριθμοί «μισών γκούλντενγκροσεν» αξίας 30 κρόιτσερ. Αυτό ήταν ένα επαναστατικό άλμα στην ονομαστική αξία για τα μικρότερα κομμάτια και ξεπέρασε ακόμη και τα μεγάλα τεστόνε της Ιταλίας, που ήταν τα νομίσματα με το μεγαλύτερο βάρος σε χρήση. Τελικά το 1486 κυκλοφόρησε το πλήρους μεγέθους γκούλντενγκροσεν των 60 κρόιτσερς και σύντομα πήρε το παρωνύμιο "γκούλντινερ" (guldiner). Για πολύ καιρό στη συνέχεια τέτοια νομίσματα ονομάζοντο επίσης "unciales", επειδή το πραγματικό βάρος τού αργύρου τους ήταν σχεδόν μία ουγγιά (uncia). Καθώς έγιναν διαθέσιμες μεγάλες ποσότητες αργύρου, άλλα κράτη άρχισαν να εκδίδουν δικά τους γκούλντινερς. Η Βέρνη στη σύγχρονη Ελβετία, ήταν μία από τις πρώτες πόλεις που ακολούθησαν το Τιρόλο, εκδίδοντας τα δικά της γκούλντινερ το 1493. Το 1500 το νομισματοκοπείο της Σαξονίας στο Άνναμπεργκ έφερε το κόψιμο των γκούλντινερς σε νέα ύψη και οι οικονομίες της κεντρικής Ευρώπης καλωσόρισαν αυτά τα μεγάλα νέα νομίσματα.
Το αρχικό γκούλντινερ του Τιρόλου σχεδιάστηκε έτσι, ώστε 8 τέτοια νομίσματα να ζυγίζουν σε καθαρό άργυρο όσο ένα μάρκο Τιρόλου. Αυτό ήταν καλό για το Τιρόλο, αλλά μεγάλο μέρος της Ευρώπης είχε συνηθίσει να μετρά με το πιο ευρέως χρησιμοποιούμενο μάρκο Κολωνίας. Η προτελευταία ανάπτυξη του γκούλντινερ συνέβη το 1518, όταν το νομισματοκοπείο Γιόαχιμσταλ στην ελεγχόμενη από τους Αψβούργους Βοημία μείωσε ελαφρώς το βάρος τού νομίσματος από 31,93 γραμ. σε 29,20 γραμ. Αυτό κατέστησε δυνατή την κοπή 9 γκούλντινερς με αργυρό βάρος ισοδύναμο με ένα μάρκο της Κολωνίας, αντί των 8 τού Τιρόλου. Αυτό το νέο νόμισμα ήταν γνωστό ως γιόαχιμσταλερ (γιόαχιμσταλ γκούλντινερ), αλλά όπως το γκούλντενγκροσεν που απλοποιήθηκε σε γκούλντινερ, το γιόαχιμσταλερ έγινε γνωστό απλώς ως το τάλερ. Αυτό το νέο νόμισμα γνώρισε άμεση επιτυχία και ήταν ο προπάππος πολλών άλλων νομισμάτων παρόμοιου βάρους, όπως το ντάαλντερ Ολλανδίας, το δολάριο ΗΠΑ, το τάληρο Ελλάδας, το τόλαρ Βοημίας, το τάλερο Ερυθραίας, κ.λπ.
Το αυτοκρατορικό διάταγμα κοπής (reichsmünzordnung) του 1524 όρισε ένα πρότυπο γκούλντενγκροσεν για τη Γερμανική (Αγία Ρωμαϊκή) Αυτοκρατορία, στο 1/8 του μάρκου Κολωνίας από άργυρο, 15/16 καθαρότητας, επομένως 27,405 γραμ. καθαρού αργύρου. Αποτιμήθηκε σε 60 κρόιτσερ το 1524 και 72 κρόιτσερ μετά το 1555. Αυτό το αυτοκρατορικό γκούλντενγκροσεν έπαυσε το 1566 με την έκδοση του αυτοκρατορικού τάλερ (reichsthaler), το οποίο περιείχε λιγότερο άργυρο (25,984 γραμ.), αλλά αποτιμήθηκε επίσης σε 72 κρόιτσερ.
Το γκούλντενγκροσεν παριστάνεται σε άλλα νομίσματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το ίδιο το γκούλντενγκροσεν υπήρξε το κύριο κίνητρο για πολλά συλλεκτικά νομίσματα και μετάλλια. Ένα από τα πιο πρόσφατα, είναι το αναμνηστικό νόμισμα για τα 700 έτη του Δημαρχείου στο Τιρόλο, που κόπηκε στις 29 Ιανουαρίου 2003. Η πίσω όψη του νομίσματος δείχνει το αργυρό νόμισμα γκούλντινερ. Ωστόσο το σχέδιο είναι (όχι έξεργο, αλλά) αρνητικό, αντιπροσωπεύοντας μία μήτρα νομισμάτων, ως συμβολισμό για την ιστορία του Δημαρχείου ως σημαντικό κέντρο για την κοπή νομισμάτων.
|