Βόρεια Κουρδικά
| Βόρεια Κουρδικά | |
|---|---|
| Zimanê Kurdî, Kurdî και Kurmancî | |
| Κουρμαντζί | |
| Φυσικοί ομιλητές | 15 εκατομμύρια (2009) |
| Σύστημα γραφής | λατινική γραφή, αραβικό αλφάβητο και κυριλλικό αλφάβητο |
| ISO 639-1 | — |
| ISO 639-2 | — |
| ISO 639-3 | kmr |
| Linguasphere | 58-AAA-a |
| Glottolog | nort2641[1] |
Τα Βόρεια Κουρδικά (Kurdiya jorîn, کوردیا ژۆرین, Кӧрдьйа Жорин, Kurmancî, کورمانجی, Кӧрманщи), επίσης γνωστή ως Κουρμαντζί (Kurmancî, کورمانجی), είναι Κουρδική γλώσσα που ομιλείται στη νοτιοανατολική Τουρκία, στο βορειοδυτικό και βορειοανατολικό Ιράν, το βόρειο Ιράκ και τη βόρεια Συρία. Είναι η πιο διαδεδομένη γλώσσα των Κουρδικών γλωσσών. Ενώ τα Κουρδικά γενικά χαρακτηρίζονται ως μια από τις Βορειοδυτικές Ιρανικές γλώσσες μαζί με τα Μπαλούτσι[2][3] επίσης συμμερίζεται πολλά χαρακτηριστικά με Νοτιοδυτικές Ιρανικές γλώσσες όπως τα περσικά, προφανώς λόγω των μακρόχρονων και έντονων ιστορικών επαφών και κάποιες αρχές έχουν προχωρήσει τόσο πολύ ώστε να κατατάξουν τα Κουρμαντζί ως Νοτιοδυτική ή "νότια" Ιρανική γλώσσα[4][5].
Είναι αναγνωρισμένη μειονοτική γλώσσα στην Αρμενία[6].
Σενάρια και βιβλία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα Βόρεια Κουρδικά γράφονται με το λατινικό αλφάβητο στην Τουρκία, όπου ζουν οι περισσότεροι ομιλητές της γλώσσας, καθώς και στη Συρία. Τα Βόρεια Κουρδικά είναι η πιο ευρέως ομιλούμενη Κουρδική γλώσσα, που ομιλείται από το 80% όλων των Κούρδων. Τα πρώτα γραπτά τεκμήρια της Κουρδικής γλώσσας χρονολογείται από τον 16ο αιώνα.
Τα Κουρμαντζί είναι επίσης η τελετουργική γλώσσα[7][8] του Γιαζιντισμού. Το ιερό βιβλίο Mishefa Reş (το "Μαύρο Βιβλίο των Γιαζίντι") και όλες οι προσευχές γράφονται και ομιλούνται στα Κουρμαντζί. Στο πλαίσιο αυτό, η γλώσσα Κουρμαντζί μπορεί επίσης να ονομαστεί Εζντικί[9].
Διαλέκτους[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα Βόρεια Κουρδικά αποτελεί ένα διαλεκτικό συνεχές με μεγάλη μεταβλητότητα. Χαλαρά, μπορούν να διακριθούν πέντε διαλεκτικές περιοχές[10]:
- Τα Βορειοδυτικά Κουρμαντζί που ομιλούνται στις επαρχίες Καχραμανμαράς (Κουρμαντζί: Meraş), Μαλάτειας (Meletî) και Σεβάστειας (Sêwaz) της Τουρκίας.
- Τα Νοτιοδυτικά Κουρμαντζί που ομιλούνται στις επαρχίες Αντιγιαμάν (Semsûr), Γκαζιαντέπ (Entab) και Σανλιούρφα της Τουρκίας και στο Κυβερνείο Χαλεπίου της Συρίας.
- Τα Βόρεια Κουρμαντζί ή Σερχέντ που ομιλούνται κυρίως στις επαρχίες Αγκρί (Agirî), Ερζερούμ (Erzerom) και Μους (Mûş) της Τουρκίας, καθώς και σε γειτονικές περιοχές.
- Τα Νότια Κουρμαντζί που ομιλούνται στην Κυβερνείο Αλ Χασακά στη Συρία, την επαρχία Σιντζάρ στο Ιράκ, και σε πολλές γειτονικές περιοχές της Τουρκίας επικεντρώνοντας στις επαρχίες Μαρντίν και Μπατμάν.
- Τα Νοτιοανατολικά Κουρμαντζί ή Μπαντινί που ομιλούνται στην επαρχία Χακκάρι της Τουρκίας και το Κυβερνείο Ντοχούκ του Ιρακινού Κουρδιστάν.
- Τα Κουρμαντζί της Ανατολίας που ομιλούνται στην κεντρική Ανατολία, ειδικά στις επαρχίες Ικόνιου, Άγκυρας, Ακσαράι, από Κούρδους της Ανατολίας
Η πιο διακριτική από αυτές είναι η Μπαντινί[11].
Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Κουρδικά αλφάβητα
- Κεντρικές Κουρδικές διάλεκτοι
- Νότιες Κουρδικές διάλεκτοι
- Κουρμαντζί, Κουρδικό γλωσσικό περιοδικό
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Hammarström, Harald· Forkel, Robert· Haspelmath, Martin· Bank, Sebastian, επιμ. (2016). «Northern Kurdish». Glottolog 2.7. Jena: Max Planck Institute for the Science of Human History.
- ↑ Yarshater, Ehsan, επιμ. (2008). «Kurdish language I. History of the Kurdish language». Encyclopædia Iranica. London and New York: Routledge. http://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-language-i. Ανακτήθηκε στις 28 August 2013.
- ↑ Windfuhr, Gernot (1975), “Isoglosses: A Sketch on Persians and Parthians, Kurds and Medes”, Monumentum H.S. Nyberg II (Acta Iranica-5), Leiden: 457–471
- ↑ Paul J. White, επιμ. (2002). Turkey's Alevi Enigma: A Comprehensive Overview. Brill. σελ. 23. ISBN 978-9004125384.
- ↑ Gunter, Michael M. (2009). The A to Z of the Kurds. The Scarecrow Press. σελ. 112. ISBN 978-0810868182.
- ↑ Pavlenko, Aneta (2008). Multilingualism in post-Soviet countries. Bristol, UK: Multilingual Matters. σελίδες 18–22. ISBN 978-1-84769-087-6.
- ↑ Kurmanji is the language of almost all the orally transmitted religious traditions of the Yazidis.
- ↑ Yazidi people speak a northern dialect of Kurdish (Kurmanji). Except for a few Arabic poems, all religious texts are in Kurmanji, including their hymns (qewl). All Scriptures and texts that they have are also in Kurdish.
- ↑ Arakelova, Victoria (2001). «Healing Practices among the Yezidi Sheikhs of Armenia». Asian Folklore Studies 60 (2): 319–328. doi:. «As for their language, the Yezidis themselves, in an attempt to avoid being identified with Kurds, call it Ezdiki.».
- ↑ Öpengin, Ergin; Haig, Geoffrey (2014), «Regional variation in Kurmanji: A preliminary classification of dialects», Kurdish Studies 2, ISSN 2051-4883
- ↑ for Bahdinan, a historical Kurdish principality, paralleling use of Sorani, also the name of a historical principality, for southern dialects. See BAHDĪNĀN in Encyclopedia Iranica by A. Hassanpour, 1988 (updated 2011): "The majority of the population are Kurds (see figures in Edmonds, [Kurds, Turks and Arabs, London, 1957,] p. 439) and speak Kurmanji, the major Kurdish dialect group, also called Bādīnānī (see, among others, Jardine [Bahdinan Kurmanji: A Grammar of the Kurmanji of the Kurds of Mosul Division and Surrounding Districts, Baghdad, 1922] and Blau [Le Kurde de ʿAmādiya et de Djabal Sindjar: Analyse linguistique, textes folkloriques, glossaires, Paris, 1975])."
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Kurdish Institute Kurdish language, history, books and latest news articles.
- ELAR archive of Documenting a religious minority: the Dari dialect of Kerman, Iran