Αστεγία στη Ρωσία

Άστεγος στο Τιουμέν, μια πόλη στη δυτική ασιατική Ρωσία

Η αστεγία (ρωσ. бездомность) στη Ρωσία είναι ένα κοινωνικό ζήτημα, το οποίο χαρακτηρίζεται από την απουσία μόνιμης στέγης ή διαμονής. Οι άστεγοι της Ρωσίας αναγκάζονται να ζουν σε μέρη που δεν προορίζονται για διαβίωση, με αποτέλεσμα να επιβαρύνεται ακόμα περισσότερο η ούτως ή άλλως χαμηλή ποιότητα της ζωής τους. Στη σύγχρονη ρωσική γλώσσα χρησιμοποιείται ο όρος "μπόμζ" (ρωσ. бомж, αγγλ. bomzh) που σημαίνει άστεγος ή κάποιος που δεν έχει συγκεκριμένο τόπο κατοικίας.

Μερίδιο πληθυσμού που αντιμετώπισε κάποια στιγμή την αστεγία, το 2003

Με βάση τα επίσημα στατιστικά στοιχεία, ο αριθμός των αστέγων στη Ρωσία είναι γύρω στα 3-5 εκατομμύρια άνθρωποι (περίπου 3.5%, με αντίστοιχα ποσοστά στις ΗΠΑ να είναι 6.2% και στη Γερμανία 2.4%). Οι βασικοί λόγοι για τους οποίους καταλήγουν στο δρόμο είναι η εργασιακή μετανάστευση (33,6%), και οι ενδο-οικογενειακές συγκρούσεις (29,3%). Ένας άλλος παράγοντας θεωρείται ο αλκοολισμός. Ο μέσος Ρώσος άστεγος είναι άνδρας με δευτεροβάθμια ή εξειδικευμένη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, ηλικίας 45 ετών.

Σε ολόκληρη τη χώρα δραστηριοποιούνται 200 υπηρεσίες αστέγων εν συγκρίσει με τις 2.000 αντίστοιχες υπηρεσίες στην Αγγλία, ενώ στην Αγία Πετρούπολη υπάρχουν μόλις 300 κρεβάτια που προορίζονται για τους αστέγους. Μία από τις πιο γνωστές ΜΚΟ στην πόλη λέγεται Nochlezhka (μτφ. δωμάτια για ύπνο το βράδυ), η οποία προσφέρει στους αστέγους τροφή, φροντίδα, νομικές υπηρεσίες κ.α. Ο νόμος είναι αυστηρός ως προς την εργασία, ειδικά στις μεγάλες πόλεις. Οι άνθρωποι μεταναστεύουν στις μεγάλες πόλεις για να βρουν δουλειά, αλλά για να μείνουν χρειάζονται τη λεγόμενη "σφραγίδα κατοίκου". Αν κάποιος δεν μπορεί να αποδείξει ότι έχει την εντοπιότητα ή μια μόνιμη κατοικία, δεν μπορεί να εργαστεί με αποτέλεσμα να καταλήγει στον δρόμο.

Ειδικά στη Μόσχα, λόγω των πολύ χαμηλών θερμοκρασιών το χειμώνα, οι οποίες μπορούν να φτάσουν στους - 40 °C, περίπου 430 άνθρωποι πεθαίνουν από υποθερμία κάθε χρόνο, με 90% από αυτούς να είναι άστεγοι. Οι αρχές συμπεριφέρονται στους αστέγους περίπου όπως στους εγκληματίες. Και ενώ η αστεγία δεν είναι πια παράνομη όπως στο παρελθόν, εντούτοις, οι άστεγοι δεν μπορούν να βρουν περίθαλψη σε ιατρικές και κοινωνικές δομές, όπως επίσης δεν έχουν πρόσβαση σε προσωπικό υγείας γιατί θεωρούνται φορείς μεταδοτικών ασθενειών. Στην πραγματικότητα, οι άστεγοι έχουν ανάλογα ποσοστά ασθενειών με το γενικό πληθυσμό, όπως η φυματίωση και οι αναπνευστικές λοιμώξεις. Υπάρχουν όμως ορισμένα ειδικά προβλήματα που αντιμετωπίζουν, όπως τροφικά έλκη, μολυσμένα τραύματα, εγκαύματα, κρυοπαγήματα, ψείρες, και διάφορες δερματικές παθήσεις, όπως ψωρίαση, τα οποία προέρχονται από τον τρόπο ζωής τους.

Τέλος, μια ιδιαίτερη ομάδα που έχει στιγματιστεί διπλά είναι οι πρώην κρατούμενοι, οι οποίοι τη δεκαετία 90' αντιπροσώπευαν περίπου το 30% των αστέγων. Με βάση τον νόμο, όταν κάποιος φυλακίζεται, χάνει τόσο τα έγγραφα μόνιμης κατοικίας όσο και την ταυτότητά του. Συχνά αυτά τα απαραίτητα έγγραφα ταυτοποίησης δεν επιστρέφονται, καθιστώντας σχεδόν αδύνατη την επανένταξη του ανθρώπου στην κοινωνία.