Ανεμόσπηλια
Συντεταγμένες: 35°15′20″N 25°8′40″E / 35.25556°N 25.14444°E
| Ανεμόσπηλια | |
|---|---|
 | |
 | |
| Είδος | αρχαιολογική θέση |
| Γεωγραφικές συντεταγμένες | 35°15′20″N 25°8′40″E |
| Διοικητική υπαγωγή | Δήμος Αρχανών - Αστερουσίων |
| Τοποθεσία | Γιούχτας |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Έναρξη κατασκευής | 17ος αιώνας π.Χ. |
| Προστασία | αρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα |
 Πολυμέσα | |
| δεδομένα (π) | |
Τα Ανεμόσπηλια είναι αρχαιολογικός χώρος στους βόρειους πρόποδες του όρους Γιούχτας, στον νομό Ηρακλείου στην Κρήτη. Έχει βρεθεί ένα ορθογώνιο κτίριο το οποίο χρονολογείται από την μινωική εποχή και καταστράφηκε από σεισμό τον 17ο αιώνα π.Χ.. Οι αρχαιολόγοι που το ανέσκαψαν το 1979, με επικεφαλής τον Γιάννη Σακελλαράκη, το αναγνώρισαν σαν ιερό στο οποίο έλαβε χώρα ανθρωποθυσία,[1] αν και αυτή η θεώρηση έχει αμφισβητηθεί.
Θέση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Τα Ανεμόσπηλια βρίσκονται στους βόρειους πρόποδες του όρους Γιούχτας, στο σημείο όπου αρχίζει να υψώνεται από τη πεδιάδα του Ηρακλείου. Βρίσκεται κοντά στις Αρχάνες, από τις οποίες απέχει 3 χιλιόμετρα, και βλέπει προς την Κνωσσό, ενώ η θέα εκτείνεται πανοραμικά από τον Ψηλορείτη μέχρι τα Λασιθιώτικα όρη. Η θέση βρίσκεται σε υψόμετρο 440 μέτρων, κοντά στο μινωικό μονοπάτι που ενώνει την Κνωσό με την κορυφή του Γιούχτα.[2][3]
Αρχαιολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η θέση ανακαλύφθηκε τυχαία στις 28 Μαρτίου 1979 και ανασκάφτηκε από τις 9 Ιουλίου μέχρι τις 11 Αυγούστου του ίδιου έτους. Η ανασκαφή αποκάλυψε ένα τετράγωνο κτίριο το οποίο αποτελούταν από τέσσερα δωμάτια, τρεις θαλάμους οι οποίοι συνδέονται με ένα προθάλαμο στο βορρά.[2] Τα ερείπια σώζονταν σε χαμηλό ύψος, ενώ ο προθάλαμος είναι σχεδόν πλήρως διαβρωμένος.
Ανατολικός θάλαμος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο νότιο τμήμα του ανατολικού θαλάμου βρέθηκαν ερείπια τα οποία ερμηνεύθηκαν ως βαθμιδωτός βωμός πάνω στον οποίο βρίσκονταν προσφορές. Βρέθηκαν επίσης υπολείμματα πίθων στο δάπεδο, με ίχνη γάλακτος, μελιού, αρακά στον πάτο των πιθαριών. Η ανακατασκευή των αγγείων έδειξε ότι απεικόνιζαν σκηνές θρησκευτικής τελετής, ενώ ένα άλλο είχε χαράγματα σε γραμμική Α. Άλλα αγγεία περιλαμβάνουν μια σπονδική πρόχου, ένα ωοκέλυφο καμαραϊκό αγγείο και ένα λίθινο κέρνο.[2]
Προθάλαμος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στον προθάλαμο βρέθηκε ένα σώμα του οποίου τα οστά είχαν συνθλιβεί, ιδίως τα οστά της πυέλου, και ήταν αδύνατο να αναγνωριστεί το φύλο του. Πιθανόν ένας μεγάλος βράχος έπεσε πάνω του. Γύρω από το σώμα υπήρχαν ίχνη κατεστραμμένης κεραμικής. Η θέση του σώματος υποδεικνύει ότι έτρεχε να φύγει από τον κεντρικό θάλαμο όταν πέθανε. Επίσης βρέθηκα 150 αγγεία διαφόρων ειδών και στο δυτικό άκρο βρέθηκαν οστά ζώων.[2]
Κεντρικός θάλαμος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο νότιο άκρο του κεντρικού θαλάμου ανακαλύφθηκε πέτρινος βωμός. Πάνω στο βωμό βρίσκονταν ένα ζεύγος από πήλινα πόδια τα οποία θεωρείται ότι η βάση του ειδώλιου, καθώς και ίχνη καμένου ξύλου. Το ειδώλιο ή ξόανο είχε φυσικό μέγεθος και αποτελούταν κυρίως από ξύλο και οι στάχτες γύρω του υποδεικνύουν ότι κάηκε μαζί με τον υπόλοιπο ναό. Στη βάση του βωμού βρέθηκαν ίχνη τουλάχιστον 400 αγγείων. Από αυτά ξεχωρίζει ένα διακοσμημένος κάδος, ένας τύπος αγγείου ο οποίος χρησιμοποιούταν για τη συλλογή αίματος από τα θυσιασμένα ζώα.[2] Δίπλα στο ξόανο υπήρχε μια θήκη όπου βρισκόταν ένα κομμάτι βράχου από τη βουνοπλαγιά, σύμβολο της γης, η οποία μαζί με τη θάλασσα και τον ουρανό οι Μινωίτες θεωρούσαν τα αιώνια στοιχεία του κόσμου. Η ιερή πέτρα θεωρείται ότι έπαιζε σημαντικό ρόλο στις τελετές.
Δυτικός θάλαμος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στο δυτικό θάλαμο βρέθηκαν δύο σκελετοί στο πάτωμα, ένας στη νοτιοδυτική πλευρά του δωματίου, ο οποίος ανήκε σε μία γυναίκα 28 ετών, η οποία θεωρείται ότι ήταν η αρχιιέρια. Ο άλλος σκελετός ανήκε σε άνδρα, ύψους περίπου 1,78, το όποιο θεωρούταν εντυπωσιακό εκείνη την εποχή, ο οποίος ήταν πεσμένος σε ύπτια θέση με τα χέρια του να καλύπτουν το πρόσωπο, σαν να θέλει να προστατευθεί.[2] Είχε ένα δακτυλίδι φτιαγμένο από σίδηρο και ασήμι και στον καρπό του είχε μια χαραγμένη σφραγίδα. Τα πόδια του ήταν σπασμένα. Βρέθηκε κοντά στο κέντρο του δωματίου, όπου βρισκόταν μια πλατφόρμα.
Πάνω στην πλατφόρμα βρέθηκε άλλο ένα σώμα, το οποίο ταυτοποιήθηκε ως ανήκον σε άντρα 18 ετών. Βρέθηκε σε εμβρυική στάση, ακουμπισμένος στη δεξιά πλευρά του. Ανάμεσα στα οστά βρέθηκε ένα διακοσμημένο μαχαίρι, με μήκος περίπου 40 εκατοστά και βάρος πάνω από 400 γραμμάρια. Η κάθε πλευρά της λεπίδας είχε διακοσμηθεί με τη κεφαλή ζώου, τους χαυλιόδοντες και το ρύγχος ενός αγριόχοιρου, αυτιά σαν πεταλούδα και μάτια σαν αλεπούς. Τα πόδια από πίσω ακουμπούσαν το μηρό του, υποδεικνύοντας ότι είχε δεθεί.
Ενδεχόμενο ανθρωποθυσίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ο Γιάννης Σακελλαράκης, ο οποίος ανέσκαψε το χώρο, αναγνώρισε τα ευρήματα του δυτικού θαλάμου ως ενδεικτικού ανθρωποθυσίας. Παρόλα αυτά, ο Ντένις Χιουζ πρότεινε ότι το μαχαίρι στην πραγματικότητα ήταν διακοσμημένη λόγχη η οποία έπεσε από τα ράφια πάνω στο σώμα και δεν υπάρχουν στοιχεία τα οποία να δείχνουν ότι η πλατφόρμα είναι βωμός. Επίσης έχει αμφισβητηθεί αν τα πόδια ήταν όντως δεμένα, καθώς τα χέρια δεν ήταν.[4]
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «Ανεμόσπηλια». Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιουλίου 2013. Ανακτήθηκε στις 21 Ιουλίου 2019.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 Γιάννης Σακελλαράκης (Δεκέμβριος 1994), «O ναός στα Ανεμόσπηλια», Αρχαιολογία 53: 22-28, https://www.archaiologia.gr/wp-content/uploads/2011/07/53-12.pdf
- ↑ Myers, J. Wilson· Myers, Eleanor Emlen· Cadogan, Gerald (1992). The Aerial Atlas of Ancient Crete (στα Αγγλικά). University of California Press. σελ. 51-52. ISBN 9780520073821.
- ↑ Dennis D. Hughes (1991). Human Sacrifice in Ancient Greece. Λονδίνο: Routledge. σελ. 331. ISBN 0-415-03483-3. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Νοεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2019.