Αείσιτοι

Στην Αρχαία Αθήνα αείσιτοι ονομάζονταν οι πολίτες τους οποίους η πολιτεία/δήμος ήθελε να τιμήσει ή να ανταμείψει για κάποια μεγάλη υπηρεσία που είχαν προσφέρει στην πόλη και για τον λόγο αυτόν τρέφονταν (σιτίζονταν, από όπου και η λέξη) δωρεάν σε όλη τους την υπόλοιπη ζωή με έξοδα του δημοσίου. Αυτή η προσφορά τροφής γινόταν σε συγκεκριμένο κτίσμα («δημόσιο κατάστημα») που ονομαζόταν Πρυτανείο και βρισκόταν στους βόρειους πρόποδες της Ακρόπολης, αφιερωμένο στην Πολιάδα Αθηνά.

Στη σίτιση στο πρυτανείο είχαν δικαίωμα επίσης οι πρυτάνεις, οι πρέσβεις και επίσημοι πολίτες, καθώς και οι δημόσιοι λειτουργοί των οποίων η υπηρεσία τους υποχρέωνε να μένουν στον χώρο και κατά τη διάρκεια της νύχτας. Οι κυρίως αείσιτοι όμως ήταν όσοι είχαν ευεργετήσει την πόλη με μεγάλες πράξεις ή κατορθώματα. Στη σίτιση αυτή φαίνεται ότι είχαν δικαίωμα και οι απόγονοι των παραπάνω, όπως αναφέρει η εξής αρχαία επιγραφή:

«Δεδόχθαι τω δήμω επαινέσαι μεν Λυκούργον αρετής ένεκα και δικαιοσύνης... ...δούναι δε σίτησιν εν πρυτανείω των εκγόνων αεί των Λυκούργου εις άπαντα τον χρόνον.»

Το έθιμο αυτό ήταν αρχαιότερο του 450 π.Χ. τουλάχιστον, καθώς στον Κατά Λεωκράτους λόγο αναφέρεται ότι η πόλη έδωσε ισόβια σίτιση στον Κλεομένη από τους Δελφούς και στους απογόνους του εξαιτίας μιας μεγάλης ευεργεσίας του προς την πόλη. Ο Σωκράτης στην απολογία του αντέτεινε αντί της θανατικής του καταδίκης τη σίτισή του στο Πρυτανείο. Στην ακμή του «Χρυσού Αιώνα» των Αθηνών η τιμή και η διάκριση των αεισίτων ήταν πολύ μεγάλη, και όλοι τους εκτιμούνταν από όλους τους πολίτες. Αργότερα όμως, μετά τον Πελοποννησιακό Πόλεμο, ξέπεσε η αξία και του θεσμού αυτού, όπως και άλλων.

Πηγές

• Βασιλόπουλος, Στέφανος Δ.: Το ομώνυμο λήμμα στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμος 2, σελ. 154