Ğ

Το Ğ (G βραχύ) είναι λατινικό γράμμα που βρίσκεται στο τουρκικό και αζερικό αλφάβητα, καθώς και το λατινικό αλφάβητο της Λαζικής γλώσσας, των ταταρικών της Κριμαίας και στα ταταρικά. Παραδοσιακά εκπροσωπεί τα ηχούμενα υπερωικά τριβόμενα που προφέρονται [/ɣ/] ή (στα ταταρικά) τα ηχούμενα σταφυλικά τριβόμενα που προφέρεονται [/ʁ/] σε όλες τις γλώσσες. Ωστόσο, στα τουρκικά, το φώνημα έχει μειωθεί σε ένα σιωπηλό γράμμα, που χρησιμεύει ως μακροποιητής φωνήεντων.

Τουρκική χρήση

Τρέχουσα χρήση

Στα τουρκικά, το ⟨ğ⟩ (μερικές φορές παρουσιάζεται ως /ɰ/ για ευκολία) είναι γνωστή ως yumuşak ge (τουρκική προφορά: jumuʃak ɟe "μαλακό "g") και είναι το ένατο γράμμα του τουρκικού λαφαβήτου. Ακολουθεί πάντα ένα φωνήεν, και μπορεί να συγκριθεί με το blødt g ("μαλακό" g") της δανικής γλώσσας. Το γράμμα χρησιμεύει ως μια μετάβαση ανάμεσα σε δύο φωνήεντα, δεδομένου ότι δεν εμφανίζεται διαδοχικά σε μητρικές τουρκικές λέξεις (σε δανεικές λέξεις που χωρίζονται από έναν λαρυγγικό φθόγγο, π. χ. cemaat ή cemaât, που σημαίνει "κοινότητα", από τα αραβικά).

Γενικά δεν έχει δικό του ήχο, με αποτέλεσμα να ποικίλλει ανάλογα με τη θέση του σε μια λέξη και τη γύρω φωνήεντα:

ağ	τουρκική προφορά: aː
eğ	τουρκική προφορά: eː~ej
iğ	τουρκική προφορά: iː
ığ	τουρκική προφορά: ɯː
oğ	τουρκική προφορά: oː
uğ	τουρκική προφορά: uː
öğ	τουρκική προφορά: øː
üğ	τουρκική προφορά: yː
ağa	τουρκική προφορά: aː
ığı	τουρκική προφορά: ɯː
uğu	τουρκική προφορά: uː
eğe	τουρκική προφορά: eje~eː
iği	τουρκική προφορά: iː
üğü	τουρκική προφορά: yjy~yː
ağu	τουρκική προφορά: a.u~awu
oğa	τουρκική προφορά: o.a~owa
oğu	τουρκική προφορά: o.u~owu
uğa	τουρκική προφορά: u.a~uwa
öğe	τουρκική προφορά: øje
öğü	τουρκική προφορά: øjy
üğe	τουρκική προφορά: yje
ağı	τουρκική προφορά: a.ɯ~aː~a*
ığa	τουρκική προφορά: ɯ.a
eği	τουρκική προφορά: eji~iː~e.i~æ*
iğe	τουρκική προφορά: ije

• σε θέσεις στο τέλος της λέξης ή της συλλαβής μακραίνει το προηγούμενο φωνήεν, για παράδειγμα: dağ(lar) ("βουνά") τουρκική προφορά: daː(lar), sığ ("ρηχός") τουρκική προφορά: sɯː, όταν ακολουθεί ένα πρόσθιο φωνήεν (e, i), μπορεί να ακουστεί ως /j/ αντί γι'αυτού: değnek ("μπαστούνι") τουρκική προφορά: dejnec;
• ανάμεσα σε ταυτόσημα οπίσθια φωνήεντα (a, ı, u) είναι σιωπηλό: sığınak ("καταφύγιο") τουρκική προφορά: sɯːnak, uğur ("καλή τύχη") τουρκική προφορά: uːr;
• ανάμεσα σε ταυτόσημα πρόσθια φωνήεντα (e, i, ü) είναι ή σιωπηλό: sevdiğim ("αυτό που αγαπάω") τουρκική προφορά: sevdiːm, ή προφέρεται τουρκική προφορά: j: düğün ("γάμος") τουρκική προφορά: dyjyn (στην γρήγορη ομιλία ο διαχωρισμός από το dün 'χτες' είναι υποχρεωτικός),
• ανάμεσα σε διαφορετικά στρογγυλά φωνήεντα (o, u, ö, ü), ή ανάμεσα σε στρογγυλά (o, u, ö, ü) και μη στρογγυλά (a, e) φωνήεντα είναι κυρίως σιωπηλό, αλλά μπορεί να είναι διχειλικό: soğuk ("κρύο") τουρκική προφορά: so.uk or τουρκική προφορά: sowuk, soğan ("κρεμμύδι") τουρκική προφορά: so.an ή τουρκική προφορά: sowan;
• το ağı μπορεί να ακούγεται ως δύο φωνήεντα ή ως ένα μακρύ a: ağır ("βαρύς") τουρκική προφορά: a.ɯr or τουρκική προφορά: aːr;
• το ığa είναι πάντα δύο φωνήεντα: sığan (που κάνει") τουρκική προφορά: sɯ.an;
• στο eği και iğe είναι σιωπηλό ή προφέρεται τουρκική προφορά: j όπως το γραπτό y: değil ("όχι") τουρκική προφορά: dejil, diğer ("άλλα") τουρκική προφορά: dijer; στη καθομιλούμενη ομιλία το eği είναι μακρύ i: değil ("not") τουρκική προφορά: diːl;
• το eği και ağı στη μελλοντική κατάληξη -(y)AcAK- είναι επίσημα τουρκική προφορά: e.i/τουρκική προφορά: a.ɯ ή καθομιλούμενα τουρκική προφορά: æ/τουρκική προφορά: a: seveceğim ("θα αγαπάω") τουρκική προφορά: seveˈdʒe.im ή τουρκική προφορά: seviˈdʒæm; yazacağım ("θα γράφω") τουρκική προφορά: jazaˈdʒa.ɯm ή τουρκική προφορά: jazɯˈdʒam.

Ορισμένες ιστοσελίδες μπορεί να χρησιμοποιήσουν τα ⟨Ð⟩ και ⟨ð⟩ αντί του ⟨Ğ⟩ εξαιτίας της εσφαλμένης κωδικοποίησης. Βλέπε τουρκικοί χαρακτήρες για τις αιτίες του προβλήματος.

Ιστορική χρήση

Το γράμμα, και το αντίστοιχό της στο Οθωμανικό τουρκικό αλφάβητο, ⟨غ⟩, κάποτε προφερόταν ως ένα σύμφωνο [/ɣ/], το ηχούμενο υπερωικό τριβόμενο μέχρι πολύ πρόσφατα στην ιστορία της τουρκικής, αλλά έχει υποστεί μια φθογγική αλλαγή, με την οποία το σύμφωνο έχει χαθεί εντελώς και έχει συμβεί η αντισταθμιστική επιμήκυνση του προηγούμενου φωνήεντος, και ως εκ τούτου είναι η λειτουργία του σήμερα. Η ηχητική αλλαγή δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη, σε ορισμένες τουρκικές διαλέκτους. Η προηγούμενη συμφωνική φύση του ήχου προέκυπτε από προηγούμενες ελληνικές λέξεις από τη τουρκική, όπως τη γιαούρτι (yoğurt στα σύγχρονα τουρκικά yoğurt) και αγά (ağa στα σύγχρονα τουρκικά), και το αντίστοιχο υπερωικό τριβόμενο βρίσκεται σε συγγενείς λέξεις στη στενά σχετιζόμενη αζερική γλώσσα και την επηρεασμένη από τη τουρκική κριμαϊκή τουρκική γλώσσα. Στα Παλιά Τουρκικά (όπως και νωρίτερα κατά τη διάρκεια της Πρωτο-Τουρκικής περιόδου), αυτό το ηχούμενο υπερωικό τριβόμενο προέρχεται από ένα αλλόφωνο /g/, το ηχούμενο υπερωικό σταμάτημα, όταν γίνεται διαφωνικά. Η αναμενόμενη διαδικασία διάσπασης (αποδυνάμωση και τελική απώλεια του διαφωνικού πρωτοτουρκικού συμφώνου /g/) είναι επομένως πλήρης στα τουρκικά και σε εξέλιξη σε πολλές άλλες Κοινές Τουρκικές γλώσσες.

Αζερική και Κριμαϊκή Ταταρική χρήση

Στα αζερικά και κριμαϊκά ταταρικά, το Ğ αντιπροσωπεύει το /ɣ/, το ηχούμενο υπερωικό τριβόμενο.

Χρήση στα λαζικά

Τα λαζικά γράφονται με δύο αλφάβητα: το γεωργιανό σενάριο και ένα εκτεταμένο τουρκικό λατινικό αλφάβητο. Στο λατινικό αλφάβητο, το Ğ αντιπροσωπεύει /ɣ/, το ηχούμενο υπερωικό τριβόμενο, και αντιστοιχεί στο γεωργιανό γράμμα Γκάνι.

Ταταρική χρήση

Η ταταρική γλώσσα γράφεται κυρίως στο Κυριλλικό αλφάβητο, αλλά σε ένα αλφάβητο βασισμένο στο λατινικό επίσης χρησιμοποιείται. Στο λατινικό αλφάβητο, το Ğ αντιπροσωπεύει το /ʁ/, το ηχούμενο σταφυλικό τριβόμενο.

Δείτε επίσης

• Ǧ (g με ανάποδη οξυβαρεία)
• Ġayn (Αραβικά)
• Ghayn (Κυριλλικό)