Σιδηρόδρομος Πύργου - Κατακόλου
Ο Σιδηρόδρομος Πύργου - Κατακόλου (ΣΠΚ) ήταν ελληνική εταιρεία, υπό την εκμετάλλευση της οποίας λειτούργησε η αντίστοιχη σιδηροδρομική γραμμή από το έτος της κατασκευής της (1882) έως το 1951.
Το ιστορικό υπόβαθρο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κατά τις δεκαετίες του 1870 και 1880 η Δυτική Πελοπόννησος γνώρισε ιδιαίτερη οικονομική ανάπτυξη χάρη στην κατακόρυφη αύξηση της ζήτησης της σταφίδας. Η απουσία, ωστόσο, αξιόπιστου δικτύου χερσαίων μεταφορών καθιστούσε μονόδρομο τη δια θαλάσσης μεταφορά του βασικού εξαγώγιμου προϊόντος της περιοχής. Σε μια προσπάθεια να βελτιώσουν τη συγκοινωνία ανάμεσα στην ενδοχώρα και τον λιμένα του Κατακόλου, οι τοπικοί παράγοντες προώθησαν την ιδέα της κατασκευής σιδηροδρομικής γραμμής ανάμεσα στην πόλη του Πύργου και το επίνειό της. Ο ίδιος ο Δήμος Λετρίνων (Πύργου) ανέθεσε στον μηχανικό Αλ. Στρέιτ την κοστολόγηση του έργου (1878)[1]. Η εν λόγω πρωτοβουλία ήταν ιδιαίτερα σημαντική, δεδομένου ότι έως τότε δεν είχε κατασκευαστεί στη χώρα άλλη γραμμή πέραν του Σιδηροδρόμου Αθηνών - Πειραιώς.
Το ιστορικό της εταιρείας του Σιδηροδρόμου Πύργου - Κατακόλου (ΣΠΚ)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Κατά το έτος 1881 το Δημόσιο επέτρεψε στον Δήμο Λετρίνων να προκηρύξει διαγωνισμό με στόχο την ανάδειξη του αναδόχου, στον οποίο θα εκχωρούνταν το δικαίωμα να κατασκευάσει και εν συνεχεία να εκμεταλλευτεί για 60 χρόνια σιδηροδρομική γραμμή ανάμεσα στον Πύργο και το λιμάνι του Κατακόλου (Ν. ΠΙΘ΄/1881).
Ανάδοχος αναδείχθηκε η Γενική Πιστωτική Τράπεζα (ΓΠΤ). Οι εργασίες κατασκευής ξεκίνησαν τον Νοέμβριο του 1882. Η δαπάνη του έργου έφτασε το 1,45 εκατ. δραχμές και το σύνολό της επιβάρυνε τον ιδιώτη επενδυτή. Τον Ιούνιο της επόμενης χρονιάς η ΓΠΤ παραχώρησε τα δικαιώματα εκμετάλλευσης της γραμμής σε εταιρεία υπό την ονομασία "Σιδηρόδρομος Πύργου - Κατακόλου (ΣΠΚ)". Μέτοχοί της ήταν η ΓΠΤ, οι κεφαλαιούχοι Κ. Καραπάνος, Ι. Νεγρεπόντης, Ι. Σερπιέρης, Σ. Οικονόμου, Χρ. Ζωγράφος, Μ. Νεγρεπόντης, οι βουλευτές Α. Αυγερινός και Β. Βουδούρης, οι κτηματίες Ε. Βαλτατζής, Α. Παπούδοφ και Μ. Αξελός, οι τραπεζίτες Μ. Νεγρεπόντης, Κ. Βούρος και Α. Μουτσόπουλος, ο Δήμαρχος Λετρίνων Π. Αυγερινός και οι Γ. Μαντζαβίνος, Ξ. Κυριαζής, Δ. Σγούτας, Μ. Μελάς και Γ. Παρίσης. Το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΠΚ αποτελούσαν οι Α. Αυγερινός, Α. Παπούδοφ, Μ. Αξελός, Β. Βουδούρης και Ν. Βλάγκαλης. Τα τακτικά δρομολόγια ξεκίνησαν τον Φεβρουάριο του 1883.
Σύμφωνα με τον νόμο ΠΙΘ΄/1881 ο ΣΠΚ θα λειτουργούσε υπό την εποπτεία επιτρόπου εκλεγμένου από το Δημοτικό Συμβούλιο. Επιπλέον ο Δήμος έδινε στην εταιρεία εγγύηση ελαχίστου κέρδους ύψους 6%. Εάν η κερδοφορία ήταν μικρότερη, ο Δήμος θα κατέβαλλε το υπόλοιπο ποσό. Στην περίπτωση που η κερδοφορία ήταν μεγαλύτερη του 6%, ο Δήμος θα λάμβανε μέρος των κερδών. Κατά τα πρώτα έτη λειτουργίας ο Δήμος κατηγορούσε την διοίκηση της επιχείρησης για παραποίηση των ισολογισμών και αρνείτο να ανταποκριθεί στις οικονομικές του υποχρεώσεις προς τον ΣΠΚ παρά την εγγύηση που είχε δοθεί. Η υπόθεση οδηγήθηκε στα δικαστήρια, τα οποία δικαίωσαν την πλευρά του Δήμου. Το επόμενο διάστημα, ωστόσο, ο τελευταίος παραιτήθηκε των δικαιωμάτων του επί της επιχείρησης με αντάλλαγμα τη διαγραφή των οφειλών του προς αυτή. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι μετά από τη συγκεκριμένη εξέλιξη οι ισολογισμοί εμφάνιζαν τόσο μεγάλη κερδοφορία, ώστε αποδόθηκε στους μετόχους μέρισμα ύψους μεγαλύτερου του 7%[2].
Κατά το έτος 1890 ο ΣΠΚ εξαγοράστηκε από την Εταιρεία Μεσημβρινών Σιδηροδρόμων Ελλάδος (ΕΜΣΕ) -συμφερόντων Ανδρέα Συγγρού- η οποία είχε μόλις αναλάβει την κατασκευή και εκμετάλλευση σιδηροδρομικού δικτύου στην περιοχή της κεντρικής και νότιας Πελοποννήσου. Λίγο αργότερα, ωστόσο, η ΕΜΣΕ κηρύχθηκε έκπτωτη από τις γραμμές που είχε αναλάβει και η γραμμή Πύργου - Κατακόλου επανήλθε στο παλιό ιδιοκτησιακό καθεστώς[3].
Η σταφιδική κρίση της δεκαετίας του 1890 επέφερε ένα σημαντικό πλήγμα στην οικονομία της Δυτικής Πελοποννήσου και είχε αρνητικό αντίκτυπο στα οικονομικά αποτελέσματα της επιχείρησης. Επιπλέον η κατασκευή της γραμμής Πειραιώς - Αθηνών - Πάτρας - Πύργου από την εταιρεία των Σιδηροδρόμων Πειραιώς - Αθηνών - Πελοποννήσου (ΣΠΑΠ) επρόκειτο να αλλάξει τον συγκοινωνιακό χάρτη της περιοχής. Ο Πύργος απέκτησε αξιόπιστη χερσαία συγκοινωνία με την Πάτρα και τον Πειραιά, γεγονός που υποβάθμισε τον ρόλο του λιμένα του Κατακόλου και μοιραία οδήγησε στην περαιτέρω μείωση του μεταφορικού έργου του ΣΠΚ. Ενδεικτικό των δυσχερειών που αντιμετώπισε η επιχείρηση είναι το γεγονός ότι η κατ' έτος μεταφερόμενη ποσότητα σταφίδας μειώθηkε μεταξύ των ετών 1896 και 1900 από τους 21,7 σε 4,8 χιλιάδες τόνους[4]. Μη μπορώντας να επιβιώσει ως ανεξάρτητη εταιρεία ο ΣΠΚ ενσωματώθηκε στους ΣΠΑΠ κατά το έτος 1951.
Τροχαίο υλικό (ατμάμαξες)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το τροχαίο υλικό του ΣΠΚ περιελάμβανε πέντε ατμάμαξες, όλες κατασκευασμένες στη Γερμανία από την εταιρεία Krauss. Οι τρεις πρώτες ("ΠΥΡΓΟΣ", "ΗΛΕΙΑ", "ΕΡΜΗΣ") παραδόθηκαν το 1882, η επόμενη ("ΑΛΦΕΙΟΣ") το 1922 και η τελευταία ("ΟΛΥΜΠΙΑ") το 1931.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Ζαρταλούδης Γ., Καρατόλος Δ., Κουτελίδης Δ., Νάθενας Γ., Φασούλας Σ., Φιλιππουπολίτης Α. (1997). Οι Ελληνικοί Σιδηρόδρομοι: Η διαδρομή τους από το 1869 έως σήμερα. Αθήνα: Μίλητος. σελ. 230. ISBN 960-8460-07-7.
- ↑ Παπαγιαννάκης, Λευτέρης (1990). Οι Ελληνικοί Σιδηρόδρομοι (1882-1910): Γεωπολιτικές, Οικονομικές και Κοινωνικές Διαστάσεις. Αθήνα: ΜΙΕΤ. σελ. 95-96. ISBN 960-250-020-4.
- ↑ Ανδρουλιδάκης, Κώστας (2004). Οι Σιδηρόδρομοι της Πελοποννήσου (1882-1962). Θεσσαλονίκη: Μουσείο Φωτογραφίας "Χρήστος Καλεμκερής" Δήμου Καλαμαριάς. σελ. 132. ISBN 960-87946-0-9.
- ↑ Παπαγιαννάκης, Λευτέρης (1990). Οι Ελληνικοί Σιδηρόδρομοι (1882-1910): Γεωπολιτικές, Οικονομικές και Κοινωνικές Διαστάσεις. Αθήνα: MIET. σελ. 200. ISBN 960-250-020-4.