Φλεσιάδα Μεσσηνίας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Φλεσιάς
Φλεσιάς is located in Greece
Φλεσιάς
Φλεσιάς
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα
ΠεριφέρειαΑποκεντρωμένη Διοίκηση Πελοποννήσου, Δυτικής Ελλάδας και Ιονίου
(Έδρα: Πάτρα)
Περιφέρεια Πελοποννήσου
(Έδρα: Τρίπολη)
Περιφερειακή ΕνότηταΜεσσηνίας
(Έδρα: Καλαμάτα)
ΔήμοςΠύλου - Νέστορος
(Έδρα: Πύλος)
Δημοτική ΕνότηταΝέστορος
Γεωγραφία και Στατιστική
Γεωγραφικό διαμέρισμαΠελοπόννησος
ΝομόςΜεσσηνίας
Υψόμετρο603[1] μ.
Πληθυσμός73 (2011)
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασίαΠεδεμένου
Παιδεμένου
Παιδεμένον
Φλεσσιάς
Ταχ. κώδικας24001[2]
Τηλ. κωδικός27230[3]
Δήμος Πύλου - Νέστορος

Η Φλεσιάδα[4] ή Φλεσιά,[5] αναφερόμενη επίσημα ως η Φλεσιάς και παλαιότερα ως το Παιδεμένον, είναι ορεινός οικισμός κοντά στην Χώρα και υπάγεται διοικητικά στον Δήμο Πύλου - Νέστορος, του Νομού Μεσσηνίας.

Τοποθεσία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Φλεσιάδα βρίσκεται περίπου 15,5 χιλιόμετρα προς τα βορειοανατολικά της Χώρας. Έχει υψόμετρο 603[1] μέτρα και απέχει 26 περίπου χιλιόμετρα από τις ακτές του Ιονίου Πελάγους. Κοντά στη Φλεσιάδα βρίσκονται, προς τα βορειοανατολικά της το Παλαιό Λουτρό σε απόσταση 2 περίπου χιλιομέτρων, προς τα νότιά της το Μανιάκι, σε απόσταση 4 περίπου χιλιομέτρων και προς τα νοτιοδυτικά της η Μεταξάδα σε απόσταση επίσης 4 περίπου χιλιομέτρων αντίστοιχα.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το χωριό, έχει μακρόχρονη ιστορία που ακολουθεί την ιστορία της Μεσσηνίας και της ευρύτερης περιοχής τόσο της Πυλίας, όσο και της Τριφυλίας. Η περιοχή του οικισμού, κατά την αρχαιότητα, ήταν τμήμα του βασιλείου του Νέστορα, της αρχαίας Πύλου.

Β΄ Ενετοκρατία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Την εποχή της Β΄ Ενετοκρατίας αναφερόταν ως Παιδεμένου ή Πεδεμένου ή Παιδεμένο ή Πεδεμένο (Pedhemenu[6] ή Pedemeno[7]). Ο οικισμός αναφέρεται επίσης σε διάφορες απογραφές των Βενετών Προνοητών της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας, οι οποίες έγιναν στο χρονικό διάστημα της τριακονταετίας (1683/1684-1715), κατά την οποία οι Βενετοί κατείχαν την Πελοπόννησο, μέσω της κτήσης τους (Stato da Mar), η οποία είναι γνωστή και ως Βασίλειο του Μορέως (1688-1715). Το χωριό Παιδεμένου (Pedhemenu), ανήκε, το 1689, στην επαρχία της Αρκαδίας ή Αρκαδιάς (Territorio di Arcadia). Η επαρχία αυτή ήταν μια από τις 4 επαρχίες, στις οποίες χωριζόταν τότε το διαμέρισμα της Μεθώνης (επαρχία Φαναριού, επαρχία Αρκαδιάς, επαρχία Ναβαρίνου και επαρχία Μεθώνης). Με βάση την ενετική απογραφή Corner του 1689, το χωριό Παιδεμένου είχε 60 κατοίκους.[6] Το χωριό, αναφερόταν ως Παιδεμένου κατά την Καταγραφή της Εκκλησιαστικής περιουσίας του 1699, ως Pedemenu, στην απογραφή Grimani του 1700 και επίσης ως Pedemeno στην απογραφή Pacifico/Alberghetti του 1704.[8]

Νεότερη ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το χωριό αναφερόταν τον 19ο αιώνα ως Pedemanon σύμφωνα με τον Pouqueville το 1815 και Pedemenou σύμφωνα με την απογραφή του 1829, που έγινε από την «επιστημονική αποστολή του Μοριά» (Mission scientifique de Morée), τμήμα της γαλλικής αποστολής με την ονομασία Εκστρατεία του Μοριά (Expédition de Morée), η οποία ήταν αποστολή εκστρατευτικού σώματος 13.000-15.000 ανδρών, υπό την αρχηγία του Νικολάου - Ιωσήφ Μαιζώνος στην Πελοπόννησο, μεταξύ των ετών 1828 και 1833. Η πρώτη επίσημη εμφάνιση της ονομασίας του χωριού, το 1836, μετά από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους, ήταν Πεδεμένου.[8]

1825: Μάχη στο Μανιάκι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Κύριο λήμμα: Μάχη στο Μανιάκι

Το χωριό είναι ο πλησιέστερος οικισμός,[5] κοντά στον λόφο Μανιάκι, όπου στις 20 Μαΐου 1825, έγινε η Μάχη στο Μανιάκι. Κατά τη διάρκειά της, έπεσε μαχόμενος ο Παπαφλέσσας, ο οποίος αντιστάθηκε στον Ιμπραήμ Πασά. Ο Ιάκωβος Ρίζος Ραγκαβής, στο έργο του «Ελληνικά» αναφέρει σχετικά: Κατά τον Μάϊον του έτους 1825 παρά το χωρίον τούτο Παιδεμένου περιχαρακωθείς ο Δικαίος Παπά Φλέσας, αντετάχθη μετά 300 μόνον ανδρείων μαχητών κατά στρατού πολυαρίθμου του Αιγυπτίου Ιβραχίμ πασά, και πολεμήσας ηρωϊκώς, έπεσεν ενδόξως, πεσόντων προ αυτού πάντων των συν αυτώ, πλην δύο μόνον υποκρυβέντων μεταξύ των νεκρών. Όταν επαρουσίασαν εις τον πασάν την κεφαλή αυτού, την ησπάσθη και ανέκραξεν• «Αί, να μην ήναι ζων!»[9] Προς τιμή του Παπαφλέσσα,[5] έγινε το 1915 και η μετονομασία του χωριού το Παιδεμένου ως η Φλεσσιάς (με 2σ) και από το 1940 ως η Φλεσιάς (με 1σ).

Διοικητική ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το Παιδεμένου ή Παιδεμένον[10] το 1835 [11] ορίστηκε έδρα του Δήμου Φλεσιάδος ή Φλεσσιάδος,[12] με δήμαρχο τον δημογέροντα Λάμπρο Μαθιό και εισπράκτορα τον Α. Μαγκανόπουλο[13][14]. Λίγο αργότερα, το 1840,[15] η έδρα του δήμου μεταφέρθηκε στον οικισμό Λιγούδιστα (σήμερα η Χώρα). Το Παιδεμένον παρέμεινε οικισμός του δήμου Φλεσσιάδος, ως το 1912 που ο δήμος αυτός καταργήθηκε. Το χωριό, τουλάχιστον από το 1844 ως το 1907 αναφερόταν επίσημα ως το Παιδεμένου, ενώ από το 1907 ως το 1915 αναφερόταν ως το Παιδεμένον. Το χωριό αναφέρεται, το 1853, επίσης σαν Παιδεμένου στον β΄ τόμο των «Ελληνικών» του Ιάκωβου Ρίζου Ραγκαβή, ως χωριό του Δήμου Φλεσιάδος της Επαρχίας Τριφυλίας με πληθυσμό 209 κατοίκων, με βάση την απογραφή του 1851.[9] Έδρα του Δήμου Φλεσιάδος τότε, βάση της ίδιας πηγής, ήταν η κωμόπολη Λυγούδιστα. Το 1899 το χωριό, όπως και ο Δήμος Φλεσιάδος, μεταφέρεται από το Νομό Μεσσηνίας και υπάγεται στον Νομό Τριφυλίας,[16] για μια περίπου δεκαετία, ως το 1909, που επανέρχεται ξανά στον Νομό Μεσσηνίας,[17] ως οικισμός της Επαρχίας Τριφυλίας. Το 1912 το Παιδεμένον προσαρτάται ως έδρα στην Κοινότητα Παιδεμένου.[18][19] Στην ίδια κοινότητα προσαρτήθηκε επίσης ο οικισμός Αλικοντούζι (σήμερα το Παλαιό Λουτρό). Το 1915[20] η Κοινότητα Παιδεμένου και το Παιδεμένον μετονομάζονται σε Κοινότητα Φλεσσιάδος και Φλεσσιάς αντίστοιχα. Η ονομασία με διπλό «σ» διατηρήθηκε επίσημα ως το 1940, ενώ από το 1940 ως σήμερα η Κοινότητα Φλεσιάδος και η Φλεσιάς αντίστοιχα αναφέρονται επίσημα με ένα «σ». Το χωριό παρέμεινε ως έδρα της Κοινότητας Φλεσιάδος, με τις αλλαγές των ονομασιών κοινότητας και οικισμού, από το 1912 ως το 1997, όταν τότε, στα πλαίσια των αλλαγών που επήλθαν στη τοπική αυτοδιοίκηση, μέσω του σχεδίου «Καποδίστριας», η Φλεσιάς υπήχθη στον κατηργημένο Δήμο Νέστορος,[21][22] ως το 2010. Από το 2011, μετά τις νέες αλλαγές του σχεδίου «Καλλικράτης» η Φλεσιάς ανήκει πλέον στον νέο Δήμο Πύλου - Νέστορος.[23][24] Ο δήμος αυτός, συστάθηκε με το Πρόγραμμα Καλλικράτης με την συνένωση των προϋπαρχόντων δήμων Κορώνης, Μεθώνης, Παπαφλέσσα, Πύλου, Νέστορος και Χιλιοχωρίων. Η Φλεσιάς σήμερα είναι η έδρα και ο μοναδικός οικισμός της Τοπικής Κοινότητας της Φλεσιάδος του Δήμου Πύλου-Νέστορος.[4]

Κάτοικοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο οικισμός, με βάση την απογραφή του 2011, έχει 73 μόνιμους κατοίκους, οι οποίοι απασχολούνται κυρίως σε διάφορες αγροτικές εργασίες.

Εξέλιξη Πληθυσμού της Φλεσιάδας Μεσσηνίας
Απογραφή Πληθυσμός Διάγραμμα εξέλιξης Πληθυσμού
1689 60[6]
1844 230[25]
1851 209[9]
1879 255[6][26]
1889 293[27]
1896 369[28]
1907 349[29]
1920 267[30]
1928 287[31]
1940 303[32]
1951 254[33]
1961 164[34]
1971 84[35]
1981 61[36]
1991 51[37]
2001 70[38]
2011 73[39]

Κτίρια – εκδηλώσεις – αξιοθέατα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εκτός από τα παραδοσιακά σπίτια του χωριού, σημαντικό αξιοθέατο, το οποίο βρίσκεται κοντά στο χωριό, είναι το Μνημείο της Μάχης του Μανιακίου. Βρίσκεται ανάμεσα στο χωριό και το Μανιάκι, στη θέση Ταμπούρια, και έχει στηθεί προς τιμήν των αγωνιστών που έπεσαν κατά τη διάρκεια της μάχης αυτής, ενώ στο εκκλησάκι της Αγίας Τριάδας, το οποίο βρίσκεται δίπλα από το μνημείο, τελείται Δοξολογία και Επιμνημόσυνη Δέηση, στις 20 Μαΐου κάθε έτους.[5][40]

Δείτε επίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 Φλεσιάς, από την ιστοσελίδα: buk.gr
  2. Ταχυδρομικός Κώδικας Φλεσιάδα Μεσσηνίας.
  3. Τηλεφωνικοί κωδικοί της Ελλάδας, Ζώνη 27: Πύλος: 27230
  4. 4,0 4,1 Δημοτική Ενότητα Νέστορος Αρχειοθετήθηκε 2017-12-23 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα: www.pylos-nestor.gr του Δήμου Πύλου - Νέστορος.
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 "Messinia: Olive Culture in the land of Messinia" - "Μεσσηνία. Ο Πολιτισμός της Ελιάς στη Μεσσηνιακή Γη", Biotourism Guide - Βιοτουριστικός Οδηγός, από την ιστοσελίδα: biopolitics.gr, Biotourism – Olive Culture in the land of Messinia, έκδοση: "Biopolitics International Organisation" - "Διεθνής Οργάνωση Βιοπολιτικής", Αθήνα 2015, ISBN 978-960-7508-55-3, ενότητα: "Η Φλεσιά του «Παπαφλέσσα»", σελ. 249.
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 Σπυρίδων Λάμπρος, «Απογραφή Νομού Μεθώνης επί Βενετών Αρχειοθετήθηκε 2015-12-09 στο Wayback Machine.», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τόμος 2ος Αρχειοθετήθηκε 2017-11-06 στο Wayback Machine., Εκ του Τυπογραφείου Αδελφών Περρή, Εν Αθήναις 1883, σελ. 686-710. Από την Ψηφιακή Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, Απογραφή 1689, Νο 139 Pedhemenu - Απογραφή 1879, Νο 139 Παιδεμένου, σελ. 706-707.
  7. Κωνσταντίνος Ντόκος, "BREVE DESCRITTONE DEL REGNO DI MOREA. Αφηγηματική ιστορική πηγή ή επίσημο βενετικό έγγραφο της Β' Βενετοκρατίας στην Πελοπόννησο; Αρχειοθετήθηκε 2016-06-06 στο Wayback Machine.", "ΕΩΑ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΑ", Vol 1, DOI: http://dx.doi.org/10.12681/eoaesperia.24 Αθήνα 1993, σελ. 115 (Nono Territorio d' Arcadia - Pedemeno), p. 131 (Provincia di Messenia).
  8. 8,0 8,1 Αναστάσιος Αθ. Παναγιωτόπουλος, Μεσαιωνικής Μεσσηνίας ιστορικογεωγραφικά και Κοντοβουνίων οικιστικά, Αναστατικές Εκδόσεις Δ. Ν. Καραβία, Αθήνα 2007, ISBN 978-960-258-103-2, Οικιστική εξέλιξη 1 Αρχειοθετήθηκε 2020-08-11 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα: www.dimos-pylou-nestoros.gr, Νο 4 Παιδεμένου - Απογραφή Corner (1689): Pedhememu - Καταγραφή της Εκκλησιαστικής περιουσίας 1699: Παιδεμένου Απογραφή Grimani (1700): Pedemenu και Οικιστική εξέλιξη 2 Αρχειοθετήθηκε 2020-08-11 στο Wayback Machine., από την ιστοσελίδα: www.dimos-pylou-nestoros.gr, Νο 17, Απογραφή Pacifico/Alberghetti (1704): Pedemeno - Pouqueville (1815): Pedemanon, Απογραφή Expedition Scientifique de Moree (1829): Pedemenou - Πρώτη επίσημη εμφάνιση μετά από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους (1836): Πεδεμένου.
  9. 9,0 9,1 9,2 Ιακώβου Ρ. Ραγκαβή, Τα Ελληνικά, Εν Αθήναις, 1853, τόμος δεύτερος, σελ. 581.
  10. Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Παιδεμένον (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  11. 21-04-1835.
  12. Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Δ. Φλεσσιάδος (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  13. «ΦΕΚ Α΄ 80/28-12-1836». www.et.gr. 
  14. «Τό χωριό μου Παιδεμένον, νῦν Φλεσιάς / Ιωάν. Γεωργ. Σταυριανόπουλου». www.nlg.gr. 
  15. ΦΕΚ 22Α - 18/12/1840.
  16. ΦΕΚ 136Α - 08/07/1899.
  17. ΦΕΚ 282Α - 04/12/1909.
  18. ΦΕΚ 262Α - 31/08/1912.
  19. Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών Κ. Παιδεμένου (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  20. ΦΕΚ 208Α - 03/06/1915.
  21. Διοικητικές Μεταβολές Οικισμών > Δ. Νέστορος (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  22. ΦΕΚ 244Α - 04/12/1997.
  23. ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010.
  24. Διοικητικές μεταβολές οικισμών > Δ. Πύλου-Νέστορος (Μεσσηνίας), από την ιστοσελίδα: www.eetaa.gr
  25. Σταματάκης, Ι. Δ., "Πίναξ χωρογραφικός της Ελλάδος, Περιέχων τα Ονόματα, τας Αποστάσεις και τον Πληθυσμόν των Δήμων, Πόλεων Κωμοπόλεων και Χωρίων. / Ερανισθείς εκ διαφόρων επισήμων εγγράφων της Β. Κυβερνήσεως, και εκδοθείς υπό Ι. Δ. Σταματάκη". Εκ του Τυπογραφείου Γ. Βλασσαρίδου. Εν Αθήναις 1846, σελ. 42.
  26. Υπουργείο Εσωτερικών, "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός 1879, εκ του Τυπογραφείου Σ. Κ. Βλαστού, Εν Αθήναις 1881. Επίσης: "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός 1879", σελ. 125.
  27. Υπουργείο Εσωτερικών, Τμήμα Δημόσιας Οικονομίας και Στατιστικής, "Στατιστική της Ελλάδος - Πληθυσμός - Απογραφή της 15-16 Απριλίου 1889", Μέρος Δεύτερον - Πίνακες Α', εκ του Εθνικού Τυπογραφείου και Λιθογραφείου, Εν Αθήναις 1890, σελ. 92.
  28. Υπουργείο Εσωτερικών, Τμήμα Δημόσιας Οικονομίας και Στατιστικής, "Στατιστικά Αποτελέσματα της Απογραφής του Πληθυσμού, κατά την 5-6 Οκτωβρίου 1896", Μέρος Δεύτερον - Πίνακες - Α' Πληθυσμός κατά Νομούς, Επαρχίας, Δήμους, εκ του Εθνικού Τυπογραφείου και Λιθογραφείου, Εν Αθήναις 1897, σελ. 107.
  29. Υπουργείο των Εσωτερικών, Υπηρεσία Απογραφής, Στατιστικά Αποτελέσματα της Γενικής Απογραφής του Πληθυσμού, κατά την 27 Οκτωβρίου 1907", Επιμέλεια: Γεωργίου Χωματιανού, τόμος δεύτερος, εκ του Τυπογραφείου Μιχαήλ Νικολαΐδου, Εν Αθήναις 1909, σελ. 396.
  30. Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Διεύθυνσις Στατιστικής, "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920", εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1921. Επίσης: "Πληθυσμός του Βασιλείου της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19 Δεκεμβρίου 1920", σελ. 240.
  31. Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928". (Πραγματικός πληθυσμός κυρωθείς δια του από 23 Νοεμβρίου 1928 διατάγματος), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1935. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 15-16 Μαΐου 1928", σελ. 281.
  32. Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας, Γενική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας, πόλεις και χωρία), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1950. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 16 Οκτωβρίου 1940", σελ. 309.
  33. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας, πόλεις και χωρία), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1955. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951 Αρχειοθετήθηκε 2013-05-14 στο Wayback Machine.", σελ. 150.
  34. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους, κοινότητας και οικισμούς. Κυρωθείς δια της υπ' αριθ. 46929/6877/1961 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Συντονισμού και Εσωτερικών), εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1962. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 19ης Μαρτίου 1961", σελ. 145.
  35. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971". (Πραγματικός πληθυσμός κατά νομούς, επαρχίας, δήμους , κοινότητας και οικισμούς. Κυρωθείς δια της υπ' αριθ, 3893/Ε637/1972 κοινής αποφάσεως των Υπουργών Βοηθού Πρωθυπουργού και Εσωτερικών), Αθήναι 1972. Επίσης: "Πληθυσμός της Ελλάδος, κατά την Απογραφήν της 14ης Μαρτίου 1971", σελ. 141.
  36. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981". (Κυρώθηκε με την 7908/Δ'554/12-4-1982 κοινή απόφαση των Υπουργών Συντονισμού και Εσωτερικών), Αθήναι 1982. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 5 Απριλίου 1981", σελ. 151.
  37. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991". (Κυρώθηκε με την 24197/Γ' 3812/24-11-1993 κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Εσωτερικών), Αθήνα 1994. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την Απογραφή της 17ης Μαρτίου 1991", σελ. 185.
  38. Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001". (Κυρώθηκε με την 6821/Γ5-908/4-6-2002 κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομίας και Οικονομικών και Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης), Αθήνα 2003. Επίσης: "Πραγματικός Πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2001", σελ. 185.
  39. "Απογραφή Πληθυσμού - Κατοικιών 2011. Μόνιμος Πληθυσμός Αρχειοθετήθηκε 2016-04-18 στο Wayback Machine.", Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ).
  40. Εορτασμός της επετείου για την ιστορική μάχη στο Μανιάκι[νεκρός σύνδεσμος], από την ιστοσελίδα: www.pylos-nestor.gr του Δήμου Πύλου - Νέστορος.

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]