Τσαϊτέν (ηφαίστειο)

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 42°49′58″S 72°38′45″W / 42.83278°S 72.64583°W / -42.83278; -72.64583

Τσαϊτέν (ηφαίστειο)
Χάρτης
Ύψος1.122 μέτρα
ΟροσειράPatagonian Andes
ΉπειροςΝότια Αμερική και Αμερική
ΧώρεςΧιλή
wikidata (π • σ • ε )

Το Τσαϊτέν είναι ηφαιστειακή καλντέρα με διάμετρο τρία χιλιόμετρα στη νότια Χιλή. Μέσα στην καλντέρα υπάρχει ένας ηφαιστειακό δόμο. Το ηφαίστειο βρίσκεται 17 ανατολικά του χιονοσκέπαστου ηφαιστείου Μιτσινμαουίδα (ισπ. Michinmahuida) και 10 χιλιόμετρα βορειοανατολικά της πόλης Τσαϊτέν, κοντά στο κόλπο του Κορκοβάδο. Η πιο πρόσφατη εκρηκτική δραστηριότητα του ηφαιστείου άρχισε τις 2 Μαΐου 2008 και τελείωσε το 2011. Σύμφωνα με ερευνητές του ινστιτούτου Σμιθσόνιαν που ραδιοχρονολόγησαν παλιότερη τέφρα από το ηφαίστειο, η προηγούμενη έκρηξή του έλαβε χώρα το 7420 π.Χ. ± 75 χρόνια.[1]

Το ψηλότερο σημείο της καλντέρας έχει υψόμετρο 1.122 μέτρα. Πριν την τωρινή έκρηξη μέσα στην καλντέρα υπήρχε ένας ηφαιστειακός δόμος από ρυόλιθο και οψιδιανό, εν μέρη καλυμμένος με βλάστηση που είχε ύψος 962 μέτρα. Βόρεια και νότια του δόμου υπάρχει δύο μικρές λίμνες. Το Τσαϊτέν ήταν πηγή οψιδιανού για τους Ιθαγενείς της νότιας Χιλής και αντικείμενα από αυτόν έχουν βρεθεί μέχρι και 400 χιλιόμετρα μακριά από το ηφαίστειο.[2][3]

Έκρηξη του 2008-2009[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Με την έναρξη της έκρηξης διατάχθηκε η εκκένωση της κοντινής πόλης Τσαϊτέν (7.200 κάτοικοι), η οποία συνέβη κυρίως τις 3 Μαΐου. Παρόλα αυτά κάποιοι κάτοικοι επέμειναν να παραμείνουν σε αυτή. Μέχρι τότε στην πόλη είχε κατακαθίσει σκόνη και τέφρα πάχους 20 με 30 εκατοστών.[4] Κατά τη διάρκεια της εκκένωσης μια ηλικιωμένη πέθανε.[5] Μέχρι τις 3 Μαΐου το νέφος τέφρας είχε φτάσει στον Ατλαντικό, περνώντας πάνω από τη Χιλή και την Αργεντινή. Σύμφωνα με αναφορές το νέφος είχε καλύψει τη πόλη Φουταλεουφού 75 χιλιόμετρα δυτικά.[6] Στην πόλη αυτή το πάχος της στάχτης ήταν μεταξύ 5 και 10 εκατοστών.[7]

Η αρχική εκρηκτική δραστηριότητα του ηφαιστείου περιλάμβανε εκπομπή στάχτης και σεισμική δραστηριότητα. Τις 6 Μαΐου 2008 η δραστηριότητα του ηφαιστείου έγινε πιο έντονη, με την εμφάνιση πυροκλαστικών ροών και πιθανόν με ροές λάβας. Η εκρηκτική στήλη μπορεί να έφτασε μέχρι και 15 χιλιόμετρα ψηλά μέσα στην ατμόσφαιρα. Το εναπομείναν προσωπικό και οι περισσότεροι κάτοικοι έφυγαν από τη Τσαϊτέν και τις γύρω περιοχές,[8] ενώ εκκενώθηκε και η Φουταλεουφού.[9] Η αύξηση της εκρηκτικής δραστηριότητας οφείλεται στο γεγονός ότι οι δύο αρχικές φλέβες που άρχισαν την έκρηξη τις 2 Μαΐου είχαν ενωθεί σε μία φλέβα πλάτους 800 μέτρων.[10] Στη συνέχεια του Μαΐου και τον Ιούνιο η εκπομπή στάχτης ήταν μεταβλητή αλλά μειούμενη.

Τις 21 Μαΐου 2008 παρατηρήθηκε η δημιουργία ενός νέου ηφαιστειακού δόμου,[11] ο οποίος τρεις μέρες αργότερα είχε γίνει ψηλότερος από το παλιότερο.[12] Ο δόμος αρχικά αναπτύχθηκε στα βόρεια και στη συνέχεια προς τα νότια. Ο δόμος ήταν ασταθής και υπήρχε ο κίνδυνος να καταρρεύσει και να προκληθούν πυροκλαστικές ροές.[13] Όταν τον Αύγουστο έφτασε μια αποστολή στο ηφαίστειο, ο δόμος είχε ύψος 120 μέτρα. Από τον δόμο εκλύονταν αέρια ενώ βράχοι κατρακυλούσαν στις πλαγιές του. Υπολογίζεται ότι ο όγκος του νέου δόμου ήταν μισό κυβικό χιλιόμετρο.[14] Τελικά τις 19 Φεβρουαρίου 2009 ο δόμος κατέρρευσε μερικώς προκαλώντας μια πυροκλαστική ροή που ακολούθησε την κοιλάδα του ποταμού Τσαϊτέν και έφτασε πέντε χιλιόμετρα μακριά από την Τσαϊτέν.[15] Αέρια από τον δόμο εκλύονταν μέχρι τον Ιανουάριο του 2011. Τελικά το Μάιο του 2011 το επίπεδο συναγερμού έπεσε στο 2.[11]

Η έκρηξη και οι πυροκλαστικές ροές έκαψαν τα δάση που περιέβαλαν το ηφαίστειο.[16] Τις 12 Μαΐου 2008 ένα λαχάρ πλημμύρισε την Τσαϊτέν[17] αποθέτοντας ένα στρώμα λάσπης και στάχτης πάχους ενός μέτρου, ενώ επίσης γέμισε την παλιά κοίτη του ποταμού. Ο ποταμός χάραξε μια νέα πορεία μέσα από την πόλη, καταστρέφοντας μεγάλο μέρος της. Η κυβέρνηση έκανε κάποια προστατευτικά έργα.

Ο όγκος των ηφαιστειακών αναβλημάτων από την έκρηξη του Τσαϊτέν ανήλθε σε περισσότερο από 1,7 x 108 m³, κατατάσσοντας την έκρηξη ως ισχύος 4 στην κλίμακα VEI.[1] Η έκρηξη αυτή ήταν η μεγαλύτερη με ρυολιθιλής σύστασης λάβα το τελευταίο αιώνα, από την έκρηξη της Νοβαράπτα το 1912.[7]

  • Το ηφαιστειακό νέφος του Τσαϊτέν στις 3 Μαΐου 2008 από το διάστημα
    Το ηφαιστειακό νέφος του Τσαϊτέν στις 3 Μαΐου 2008 από το διάστημα
  • Το Τσαϊτέν τον Οκτωβρίου του 2008
    Το Τσαϊτέν τον Οκτωβρίου του 2008
  • Το Τσαϊτέν το 2009
    Το Τσαϊτέν το 2009


Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ 1,0 1,1 Chaitén - eruptive history Global Volcanism Program. Smithsonian Institution. Ανακτήθηκε την 13 Σεπτεμβρίου 2012.
  2. ↑ Naranjo, José A; Stern, Charles R (Δεκέμβριος 2004). «Holocene tephrochronology of the southernmost part (42°30'-45°S) of the Andean Southern Volcanic Zone». Revista geológica de Chile (Revista geológica de Chile) 31 (2): 225–240. doi:10.4067/S0716-02082004000200003. ISSN 0716-0208. OCLC 61022562. http://www.scielo.cl/scielo.php?pid=S0716-02082004000200003&script=sci_arttext. Ανακτήθηκε στις 2008-05-02. 
  3. ↑ (Ισπανικά) Pino, Mario και Navarro, Rayen. Geoarqueología del sitio arcaico Chan-Chan 18. Revista Geológica de Chile, 2005.
  4. ↑ Χιλή: Ξύπνησε το ηφαίστειο του Τσαϊτέν[νεκρός σύνδεσμος] ΣΚΑΪ.gr. 3 Μαΐου 2008
  5. ↑ «One dead as Chilean volcano spews ash for third day». Reuters UK (Thomson Reuters). 2008-05-04. http://uk.reuters.com/article/scienceNews/idUKN0221354320080504. Ανακτήθηκε στις 2011-06-22. 
  6. ↑ ONEMI (2008-05-04). Informe Nª- 248 04/05/08- Actividad Volcánica (Actualiza Información). Δελτίο τύπου. Ανακτήθηκε στις 2008-07-09. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Ιουνίου 2008. Ανακτήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 2012. CS1 maint: Unfit url (link)
  7. ↑ 7,0 7,1 Sebastian F. L. Watt; David M. Pyle; Tamsin A. Mather; Robert S. Martin; Naomi E. Matthews (2009). «Fallout and distribution of volcanic ash over Argentina following the May 2008 explosive eruption of Chaiten, Chile». Journal of Geophysical Research 114 (B04207). doi:10.1029/2008JB006219. Bibcode: 2009JGRB..11404207W. 
  8. ↑ ONEMI (2008-05-06). Informe N°251 06/05/08 Se evacua de manera preventiva totalidad de personas en Chaitén. Δελτίο τύπου. Ανακτήθηκε στις 2008-07-09. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Δεκεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 2012. CS1 maint: Unfit url (link)
  9. ↑ «Chile eruption spurs evacuations». BBC News (BBC). 2008-05-06. http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/7386050.stm. Ανακτήθηκε στις 2008-05-13. 
  10. ↑ SERNAGEOMIN (2008-05-06). Informa Sobre Erupción del Volcán Chaitén. Δελτίο τύπου. Ανακτήθηκε στις 2008-07-09. Αρχειοθετήθηκε 2008-12-26 στο Wayback Machine.
  11. ↑ 11,0 11,1 Chaitén - Weekly notes Αρχειοθετήθηκε 2020-10-24 στο Wayback Machine. Global Volcanism Program. Smithsonian Institution. Ανακτήθηκε την 13 Σεπτεμβρίου 2012.
  12. ↑ SERNAGEOMIN (2008-05-26). Actividad Eruptiva del Volcán Chaitén ha Decaído al Tipo Subpliniano. Δελτίο τύπου. Ανακτήθηκε στις 2008-07-10. Αρχειοθετήθηκε 2017-04-11 στο Wayback Machine.
  13. ↑ SERNAGEOMIN (2008-06-27). Informa acerca del Volcán Chaitén. Δελτίο τύπου. Ανακτήθηκε στις 2008-07-11. Αρχειοθετήθηκε 2008-12-26 στο Wayback Machine.
  14. ↑ The Unexpected Awakening of Chaitén Volcano, Chile Αρχειοθετήθηκε 2016-03-05 στο Wayback Machine. EOS, 90 (24) pp. 205. 16 Ιουνίου 2009
  15. ↑ SERNAGEOMIN (2009-02-19). 19.02.2009 Erupción del Volcán Chaitén Informe Especial. Δελτίο τύπου. Αρχειοθετήθηκε 2014-01-08 στο Wayback Machine.
  16. ↑ SERNAGEOMIN (2008-06-05). Informa acerca del Volcán Chaitén. Δελτίο τύπου. Ανακτήθηκε στις 2008-07-10. Αρχειοθετήθηκε 2016-03-03 στο Wayback Machine.
  17. ↑ ONEMI (2008-05-12). Informe N° 270 12/05/08 Actividad Volcán Chaitén ( Actualiza Información). Δελτίο τύπου. Ανακτήθηκε στις 2008-07-10. «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιουνίου 2008. Ανακτήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 2012. CS1 maint: Unfit url (link)
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Τσαϊτέν_(ηφαίστειο)&oldid=10283858"