Θόλος του Βράχου

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
(Ανακατεύθυνση από Τρούλος του Βράχου)

Συντεταγμένες: 31°46′41″N 35°14′07″E / 31.7780°N 35.2354°E / 31.7780; 35.2354

Θόλος του Βράχου
قبة الصخرة
Χάρτης
Είδοςτρούλος και τζαμί
ΑρχιτεκτονικήUmayyad art
Γεωγραφικές συντεταγμένες31°46′41″N 35°14′7″E
Διοικητική υπαγωγήΠαλαιά Πόλη Ιεροσολύμων[1]
ΧώραΚράτος της Παλαιστίνης[2] και Παλαιστίνη
Έναρξη κατασκευής691
Υλικάμάρμαρο, ξύλο, αργίλιο[3], χαλκός[3], Νικέλιο[3] και λεπτό φύλλο χρυσού[3]
ΧρηματοδότηςΑμπντ αλ-Μαλίκ
Commons page Πολυμέσα
δεδομένα (π)

Ο Θόλος ή Τρούλος του Βράχου (αραβικά: قبة الصخرة, Qubbat As-Sakhrah, εβραϊκά: כיפת הסלע, Kipat Hasela) είναι μουσουλμανικό ιερό το οποίο βρίσκεται στο όρος του Ναού (Χαράμ αλ-Σαρίφ), στην παλαιά πόλη της Ιερουσαλήμ. Ο Θόλος του Βράχου είναι μέρος ενός συμπλέγματος θρησκευτικής σημασίας για τους Μουσουλμάνους, που περιλαμβάνει επίσης το Τέμενος Αλ-Άκσα, και δευτερεύοντα θρησκευτικά κτίσματα. Η θολωτή κατασκευή είναι εμπνευσμένη από τον χριστιανικό Ναό της Αναστάσεως. Ολοκληρώθηκε το 692, γεγονός που καθιστά τον Θόλο του Βράχου ένα από τα παλαιότερα δείγματα ισλαμικής αρχιτεκτονικής. Η θρησκευτική σημασία του προέρχεται από τον λίθο (ή απλά Βράχο), που βρίσκεται μέσα στο κέντρο του τεμένους, ο οποίος έχει μεγάλη σημασία για Εβραίους, Μουσουλμάνους και Χριστιανούς, γιατί σύμφωνα με τη παράδοση εκεί έγινε η θυσία του Αβραάμ. Το κτίριο είναι οχτάγωνο, ενώ στο κέντρο βρίσκεται ένας θόλος διαμέτρου περίπου 20 μέτρων.

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο Θόλος του Βράχου όπως φαίνεται από το όρος των Ελαιών.

Ο Θόλος του Βράχου βρίσκεται στο κέντρο του Όρους του Ναού, στην περιοχή του εβραϊκού Δεύτερου Ναού. Η τοποθεσία είναι ιερή για τους χριστιανούς, κυρίως λόγω του ρόλου που έπαιξε ο Ναός στη ζωή του Ιησού. Ο ναός καταστράφηκε το 70 μ.Χ. από τους Ρωμαίους, οι οποίοι έχτισαν ένα ναό του Δία στην περιοχή. Κατά τη Βυζαντινή εποχή, η Ιερουσαλήμ ήταν κυρίως χριστιανική, και οι προσκυνητές έρχονταν κατά δεκάδες χιλιάδες για να δουν τα μέρη όπου ο Ιησούς περπάτησε.[4]

Μετά την εισβολή των Περσών το 614, ακολουθούμενη από τη Μουσουλμανική πολιορκία της Ιερουσαλήμ το 637, ο Θόλος του Βράχου κατασκευάστηκε με εντολή του Ομεϋάδη χαλίφη Αμπντ αλ-Μαλίκ μεταξύ του 689 και του 691. Για κάποιο χρονικό διάστημα οι Χριστιανοί προσκυνητές ήταν σε θέση να πάνε στο Όρος του Ναού, αλλά τελικά η κλιμάκωση της βίας κατά των προσκυνητών στην Ιερουσαλήμ υποκίνησε την Σταυροφορίες.[5] Οι Σταυροφόροι κατέλαβαν εκ νέου την Ιερουσαλήμ το 1099 και ο Θόλος του Βράχου δόθηκε στους Αυγουστίνους, και μετατράπηκε σε εκκλησία, ενώ το τέμενος Αλ-Ακσά έγινε βασιλικό παλάτι. Οι Ναΐτες Ιππότες, οι οποίοι πίστευαν ότι η Θόλος του Βράχου ήταν η περιοχή του Ναού του Σολομώντα, έστησαν στη συνέχεια το αρχηγείο τους στο Τέμενος Αλ Ακσά, δίπλα στο Θόλο, για το μεγαλύτερο μέρος του 12ου αιώνα. Ο "Templum Domini", όπως αποκαλούσαν το Θόλο του Βράχου, εμφανιζόταν στις επίσημες σφραγίδες του Τάγματος του Μεγάλου Μαγίστρου, έγινε το αρχιτεκτονικό μοντέλο για τις κυκλικές εκκλησίες των Ναϊτών σε όλη την Ευρώπη.

Η Ιερουσαλήμ ανακαταλήφθηκε από τον Σαλαντίν στις 2 Οκτωβρίου 1187 και ο Θόλος του Βράχου αποκαταστάθηκε ως μουσουλμανικό τέμενος. Ο σταυρός στην κορυφή του θόλου αντικαταστάθηκε από την ισλαμική ημισέληνο, και ένα ξύλινο τέμπλο τοποθετήθηκε γύρω από το βράχο. Ο ανιψιός του Σαλαντίν αλ-Μαλίκ αλ-Μουαζζάμ Ίσα αποκατέστησε περαιτέρω το κτίριο και προσέθεσε ένα προπύλαιο προς το τέμενος αλ-Ακσά. Ο Θόλος του Βράχου ήταν στο επίκεντρο εκτεταμένης βασιλικής προστασίας από τους σουλτάνους κατά τη διάρκεια της περιόδου των Μαμελούκων, η οποία διήρκεσε από το 1250 έως το 1510.

Τα πλακάκια στη πρόσοψη

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς το εξωτερικό της Θόλου του Βράχου επενδύθηκε με κεραμικά πλακάκια. Το έργο αυτό διήρκησε επτά χρόνια. Δίπλα στο Θόλο του Βράχου, οι Οθωμανοί έχτισαν το Θόλο του Προφήτη στο 1620. Ανακαίνιση μεγάλης κλίμακας πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Μαχμούτ Β΄ το 1817.

Ο Χατζ Αμίν Αλ-Χουσσεΐνι, Μεγάλος Μουφτής που διορίστηκε από τους Βρετανούς στο προτεκτοράτο της Παλαιστίνης το 1917, μαζί με τον Γιακούμπ αλ-Γουσαΐν, υλοποίησε την αποκατάσταση του Θόλου του Βράχου και του Τεμένους Αλ Ακσά στην Ιερουσαλήμ. Ο Θόλος του Βράχου υπέστη αρκετές ζημιές κατά τη διάρκεια ενός σεισμού στην Παλαιστίνη στις 11 Ιουλίου 1927, καταστρέφοντας πολλές από τις επισκευές που είχαν πραγματοποιηθεί κατά τα προηγούμενα έτη.

Το 1955, ένα εκτεταμένο πρόγραμμα ανακαίνισης ξεκίνησε από την κυβέρνηση της Ιορδανίας, με κεφάλαια που προέρχονταν από τις αραβικές κυβερνήσεις και την Τουρκία. Το έργο περιλάμβανε την αντικατάσταση μεγάλου αριθμού των πλακιδίων που χρονολογούνται από την εποχή του Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς, τα οποία είχαν αποκολληθεί λόγω των δυνατών βροχών. Το 1965, ως μέρος αυτής της αποκατάστασης, ο θόλος καλύφθηκε με ένα ανθεκτικό κράμα χαλκού και αλουμινίου που κατασκευάστηκε στην Ιταλία, η οποία αντικατέστησε το μολύβδινο εξωτερικό.[6] Η αποκατάσταση ολοκληρώθηκε τον Αύγουστο του 1964.

Λίγες ώρες αφότου η ισραηλινή σημαία υψώθηκε πάνω από το Θόλο του Βράχου κατά τη διάρκεια του Πολέμου των Έξι Ημερών το 1967, οι Ισραηλινοί την ξανακατέβασαν ύστερα από διαταγές του Μοσέ Νταγιάν και επένδυσε στο μουσουλμανικό βακούφι (θρησκευτικό κεφάλαιο), με την εξουσία να διαχειριστεί το Όρος του Ναού / Χαράμ αλ-Σαρίφ, προκειμένου να «διατηρήσει την ειρήνη».[7]

Το 1993, ο χρυσός θόλος ανακαινίστηκε με δωρεά 8.200.000 δολαρίων από τον βασιλιά Χουσεΐν της Ιορδανίας, ο οποίος πούλησε ένα από τα σπίτια του στο Λονδίνο για να βρει τα χρήματα για τα 80 κιλά χρυσού που απαιτήθηκαν.

Περιγραφή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η αρχιτεκτονική και τα ψηφιδωτά του έχουν παρόμοια μοτίβα με κοντινές βυζαντινές εκκλησίες. Οι δύο υπεύθυνοι μηχανικοί του έργου ήταν ο Ρατζά Ιμπ Χαϊουάχ, θεολόγος από το Μπαϊσάν (Μπετ-Σεάν), και ο Γιαζίντ Ιμπ Σαλάμ, ένας χριστιανός σκλάβος του Ομεϋάδη χαλίφη Αμπντ αλ-Μαλίκ ιμπν Μαρουάν από την Ιερουσαλήμ.[8] Ο Σλόμο Ντοβ Γκόιτεν του Εβραϊκού Πανεπιστημίου αναφέρει ότι ο Θόλος του Βράχου είχε ως στόχο να ανταγωνιστεί με πολλά ωραία κτίρια λατρείας άλλων θρησκειών. Όπως είπε: «Η ίδια η μορφή της ροτόντας, που δόθηκε στο Qubbat as-Sakhra, αν και ήταν ξένη ως προς το Ισλάμ, προσπάθησε να ανταγωνιστεί τους πολλούς χριστιανικούς τρούλους της εποχής του».[9][10]

Ο Κρέσγουελ στο βιβλίο Προέλευση του σχεδίου του Θόλου του Βράχου σημειώνει ότι εκείνοι που έχτισαν το ιερό χρησιμοποίησαν τις διαστάσεις του ναού του Παναγίου Τάφου. Η διάμετρος του θόλου του ιερού είναι 20,20 μ. και το ύψος του 20,48 μ., ενώ η διάμετρος του τρούλου της εκκλησίας του Παναγίου Τάφου είναι 20,90 μ. και το ύψος του 21,05 μ.

Η δομή του είναι βασικά οκτάγωνη. Αποτελείται από ένα ξύλινο θόλο, διαμέτρου περίπου 20 μέτρων, η οποία είναι τοποθετημένη σε υπερυψωμένο βάση που αποτελείται από έναν κύκλο 16 βάσεων και κολώνων.[11] Γύρω από αυτό τον κύκλο είναι μια οκτάγωνη στοά των 24 βάσεων και κολώνων. Η εξωτερική πρόσοψη είναι κατασκευασμένη από πορσελάνη[12] και αντικατοπτρίζει την οκταγωνικό σχεδιασμό. Η κάθε πλευρά έχει μήκος 18 μέτρα και ύψος 11 μέτρα. Τόσο ο θόλος και όσο και οι εξωτερικοί τοίχοι έχουν πολλά παράθυρα.[11]

Το εσωτερικό του θόλου είναι πολυτελώς διακοσμημένο με ψηφιδωτά, φαγεντιανή και μάρμαρο, μεγάλο μέρος των οποίων προστέθηκε αρκετούς αιώνες μετά την ολοκλήρωσή του. Περιέχει επίσης επιγραφές από το Κοράνι. Η σούρα Για-Σέεν είναι γραμμένη στα πλακάκια που τοποθετήθηκαν επί Σουλεϊμάν του Μεγαλοπρεπούς και από πάνω είναι γραμμένη η σούρα Αλ-Ίσρα.

Θρησκευτική σημασία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο θεμέλιος λίθος (ή Βράχος) όπως φαίνεται από το θόλο

Σύμφωνα με ορισμένους μελετητές του Ισλάμ, ο Βράχος είναι το σημείο[13] από το οποίο ο Προφήτης Μωάμεθ αναλήφθηκε στον ουρανό συνοδευόμενος από τον αρχάγγελο Γαβριήλ. Περαιτέρω, ο Γαβριήλ πήρε το Μωάμεθ από το σημείο για να προσευχηθεί με τον Αβραάμ, τον Μωυσή και τον Ιησού.[14] Μετά την επιστροφή του Μωάμεθ, κάλεσε όλους εκείνους που θα τον πιστέψουν να ενωθούν με αυτόν και να γίνουν μουσουλμάνοι.[13] Άλλοι Ισλαμικοί μελετητές πιστεύουν ότι ο Προφήτης ανέβηκε στον ουρανό από το τέμενος Αλ-Ακσά.[15][16]

Ο θεμέλιος λίθος και τα περίχωρά του είναι η πιο ιερή τοποθεσία του Ιουδαϊσμού. Αν και οι μουσουλμάνοι προσεύχονται τώρα προς την Κάαμπα στη Μέκκα, κάποτε στρέφονταν προς το Όρος του Ναού, όπως κάνουν οι Εβραίοι. Ο Μωάμεθ άλλαξε την κατεύθυνση της προσευχής για τους μουσουλμάνους μετά από μια αποκάλυψη από τον Αλλάχ. Οι Εβραίοι θεωρούν παραδοσιακά τη θέση της πέτρας ως το ιερότερο σημείο της Γης, στο χώρο των Άγιων των Αγίων κατά τη διάρκεια της Περιόδου του Ναού.

Ο πιο ευνοϊκός χώρος για την εβραϊκή προσευχή είναι το σημείο που είναι πλησιέστερο στον θεμέλιο λίθο. Επειδή οι μουσουλμανικές αρχές αρνήθηκαν να επιτρέψουν στους Εβραίους να προσευχηθούν στο Όρος του Ναού, αυτοί άρχισαν να προσεύχονται κοντά στο Τείχος των Δακρύων, δεδομένου ότι ήταν η περιοχή που βρίσκεται πλησιέστερα στον θεμέλιο λίθο, ή στο Όρος των Ελαιών, κοιτάζοντας προς το χώρο του Ναού. Μεταξύ 1948 και 1967, όταν οι ιορδανικές αρχές αρνήθηκαν να δώσουν άδεια στους Εβραίους να εισέλθουν στην Παλιά Πόλη της Ιερουσαλήμ, οι Εβραίοι προσκυνούσαν σε στέγες στο όρος Σιών και προσεύχονταν προς την περιοχή των αρχαίων Άγιων των Αγίων.[17]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ (Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Ιταλικά) archINFORM. 4649. Ανακτήθηκε στις 31  Ιουλίου 2018.
  2. ↑ (Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά, Ισπανικά, Ιταλικά) archINFORM. 4649. Ανακτήθηκε στις 14  Δεκεμβρίου 2018.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 www.arabnews.com/node/1824536/amp.
  4. ↑ Davidson, Linda Kay and David Martin Gitlitz Pilgrimage: From the Ganges to Graceland : an Encyclopedia Volume 1, ABC-CLIO, Inc, Santa Barbara, CA 2002, p. 274.
  5. ↑ Stark, Rodney. God's Battalions; a Case for the Crusades. Harper Collins, NY, 2009, p. 84-85.
  6. ↑ «Dome of the Rock». BiblePlaces.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Φεβρουαρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2011. 
  7. ↑ «Letter from Jerusalem: A Fight Over Sacred Turf by Sandra Scham». Archaeology.org. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2012. 
  8. ↑ Ibid. Avner, Visual Cultures, p. 43-44
  9. ↑ Goitein, Shlomo Dov; The Historication background of the erection of the Dome of the Rock, Journal of American Oriental Society, Vol. 70, No. 2, 1950
  10. ↑ Th. A. Busink (1980). Der Tempel von Jerusalem: Von Ezechiel bis Middot. BRILL. σελίδες 917–918. ISBN 978-90-04-06047-0. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2012. 
  11. ↑ 11,0 11,1 «Encyclopædia Britannica: Dome of the Rock». Britannica.com. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2012. 
  12. ↑ The Dome of the Rock. Glass Steel and Stone.
  13. ↑ 13,0 13,1 Braswell, G. Islam – Its Prophets, People, Politics and Power. Nashville, TN: Broadman and Holman Publishers. 1996. p. 14
  14. ↑ Ali, A. The Holy Qur'an – Translation and Commentary. Bronx, NY: Islamic Propagation Centre International. 1946. pp. 1625–31
  15. ↑ «Me'raj – The Night Ascension». Al-islam.org. Ανακτήθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2012. 
  16. ↑ «Meraj Article». Duas.org. Ανακτήθηκε στις 31 Οκτωβρίου 2012. 
  17. ↑ Jerusalem Divided: The Armistice Regime, 1947–1967, Raphael Israeli, Routledge, 2002, p. 6

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Θόλος_του_Βράχου&oldid=9639294"