Τρισάγιος ύμνος

Τρισάγιος ύμνος αποκαλείται ο συντομότερος Ύμνος του Χριστιανισμού που είναι ο γνωστός ως: «Άγιος ο Θεός, άγιος Ισχυρός, άγιος Αθάνατος, ελέησον ημάς».

Η ονομασία του οφείλεται ακριβώς στη τριπλή αυτή επανάληψη της λέξης Άγιος.

Ιστορία

Ο Τρισάγιος Ύμνος είναι εκείνος που άκουσε ο προφήτης Ησαΐας να ψάλλουν ακατάπαυστα οι Άγγελοι γύρω από το θρόνο του Θεού· «Άγιος, άγιος, άγιος Κύριος Σαβαώθ, πλήρης πάσα η γη της δόξης αυτού». Ο Ύμνος γενικεύθηκε όταν συνεπεία μεγάλων σεισμών που έπληξαν τη Βασιλεύουσα και κατόπιν διαταγής του Αυτοκράτορα Θεοδοσίου Β΄ (του μικρού), (408-450) ο λαός εξήλθε της Πόλης σε εκτενείς λιτανείες, με συνεχείς επαναλήψεις του ύμνου αυτού, που ικέτευε την προστασία και το έλεος του Θεού.

Τότε, η Ορθόδοξη παράδοση αναφέρει ότι ένα μικρό παιδάκι 6-7 ετών ανηρπάγη στον ουρανό, ανελήφθη και ο λαός στεκόταν από κάτω εκστατικός μη ξέροντας τι να κάνει. Σε λίγο το ίδιο αυτό παιδάκι προσγειώθηκε ψάλλοντας τον Τρισάγιον Ύμνο, πού σε ερώτησή τους απάντησε ότι αυτό έψαλλαν οι Άγγελοι εκεί επάνω που βρέθηκε. Και λέγοντας αυτά, ξεψύχησε.

Τον ύμνο αυτό φέρεται να τον έχουν ψάλλει και στους χρόνους που συγκροτήθηκε η Δ΄ Οικουμενική Σύνοδος στη Χαλκηδόνα. Και όμως σε νεώτερη έρευνα βρέθηκε να είναι ακόμη αρχαιότερος. Ο μεν Νικηφόρος Κάλλιστος τον θεωρεί «Αποστολικόν», ο δε Αμφιλόχιος μαρτυρεί πως και ο Μέγας Βασίλειος τον έψελνε στη Νίκαια της Βιθυνίας.

Λειτουργική

Σήμερα, στο ορθόδοξο τυπικό ο χριστιανικός αυτός ύμνος επαναλαμβάνεται τρις πριν την πολύ σύντομη δοξολογία: «Δόξα Πατρί και Υιώ και Αγίω Πνεύματι», στην αρχή κάθε ακολουθίας, περί το τέλος της Μεγάλης Δοξολογίας καθώς επίσης και λίγο πριν την ανάγνωση του Αποστόλου. Σε ορισμένες εορτές και ημέρες ο Τρισάγιος ύμνος της Θείας Λειτουργίας αντικαθίσταται είτε από τον ύμνο «Όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθητε» (Χριστούγεννα, Θεοφάνια, Πάσχα, Πεντηκοστή) είτε από τον ύμνο «Τον σταυρόν σου προσκυνούμεν, δέσποτα» (Ύψωση τιμίου Σταυρού, Κυριακή Σταυροπροσκυνήσεως), όπως ορίζει το Τυπικό της Εκκλησίας.