Τριακόντορος

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

H τριακόντορος ήταν τύπος αρχαίας ελληνικής γαλέρας, που χρησιμοποιήθηκε (τουλάχιστον) από την Αρχαϊκή εποχή, αλλά μάλλον παρόμοια πλοία υπήρξαν και προγενέστερα, αν ληφθούν υπόψη οι σχετικές αναφορές στα ομηρικά έπη.

Πριν από την Αρχαϊκή εποχή, ο Όμηρος στην Ιλιάδα του ανέφερε ότι κατά τη διάρκεια του Τρωικού Πολέμου υπήρχαν πλοία με διαφόρους αριθμούς κουπιών. Ο μικρότερος αριθμός που αναφέρεται στα ομηρικά έπη είναι είκοσι (20, δηλαδή ήταν εικοσικόντορες), όπως το πλοίο που μετέφερε τη Χρυσηίδα πίσω στον πατέρα της,[1] Το πλοίο του Οδυσσέα αναφέρεται ότι είχε πενήντα (50) κουπιά,[2] οπότε ήταν πεντηκόντορος. Αναφέρονται, όμως, και μεγαλύτερα πλοία, τα μεγαλύτερα από τα οποία ήταν τα Βοιωτικά πλοία με 120 κωπηλάτες. Αυτός ο αριθμός κωπηλατών αντιστοιχεί περίπου σε διήρεις, αλλά ο Όμηρος δεν αναφέρει πουθενά πόσες σειρές κουπιών ή και κωπηλατών είχαν.

Τριακόντορο συναντούμε επίσης στους Περσικούς Πολέμους (5ος αι. π.Χ.) όπου μαζί με πεντηκοντόρους, κέρκουρους και ιππαγωγά σκάφη, συγκροτούσε τον Στόλο του Ξέρξη.[3] Κατά την ναυμαχία στο Αρτεμίσιο (480 π.Χ.) αναφέρεται να εκτελεί καθήκοντα ως «πλοίο σύνδεσμος». Με τριακόντορο ο Αθηναίος Αβρώνιχος μετέφερε τις πληροφορίες στους Διοικητές των Ναυτικών Δυνάμεων στο Αρτεμίσιο, σχετικά με τα όσα συνέβησαν κατά την Μάχη των Θερμοπυλών.[4][5]

Οι τριακόντοροι εμφανίστηκαν σε μια εποχή που δεν γινόταν ακόμη διάκριση ανάμεσα στα εμπορικά και στα πολεμικά πλοία. Ήταν σκάφη ευέλικτα, μακράς ακτίνας δράσης, που χρησιμοποιήθηκαν για εμπόριο, πειρατεία και πολεμικές επιχειρήσεις. Μετέφεραν αγαθά ή και στρατιώτες. Η τριακόντορος προωθούνταν από τριάντα (30) κωπηλάτες που τοποθετούνταν ανά 15 σε κάθε της πλευρά. Στο μεσαίο κατάρτι της, το τετράγωνο ιστίο χρησιμοποιούνταν επίσης για την προώθηση του πλοίου, όταν υπήρχε ευνοϊκός άνεμος. Ήταν μακρυά σκάφη με μικρό βύθισμα και συχνά χαρακτηρίζονταν ως «νῆες μακραί». Τυπικά δεν είχαν κατάστρωμα και γι' αυτό αποκαλούνταν και «ἄφρακτοι νῆες». Οι τριακόντοροι ήταν ανάμεσα στα πρώτα πλοία που ήταν εξοπλισμένα με έμβολο στην πλώρη. Αυτό δείχνει ότι ο σκοπός κατασκευής τους ήταν κατά κύριο λόγο πολεμικός.

Οι Αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν ακόμη τις πεντηκοντόρους, μια μακρύτερη έκδοση της τριακοντόρου με 50 κουπιά. Δεν είναι γνωστό ποιος από τους δυο τύπους προηγήθηκε.

Οι τριακόντοροι ήταν μια πρώιμη μορφή γαλέρας, που ήταν μακρόστενη και επίπεδη. Η σχεδίασή τους είχε στόχο τη μεγαλύτερη δυνατή ταχύτητα για απότομους ελιγμούς. Τα πλοία αυτά ήταν εξοπλισμένα με ορθογώνιο ιστίο και επιπρόσθετα πηδάλια.

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Anderson, Roger Charles, Oared fighting ships: From classical times to the coming of steam. London. 1962.
  • Casson, Lionel, "The Age of the Supergalleys" in Ships and Seafaring in Ancient Times, University of Texas Press, 1994. ISBN 0-292-71162-X [1], pp. 78–95
  • Morrison, John S. & Gardiner, Robert (editors), The Age of the Galley: Mediterranean Oared Vessels Since Pre-Classical Times. Conway Maritime, London, 1995. ISBN 0-85177-554-3
  • Ιωαννίδου, Κ. Ε., "Η τριακόντορος", Ναυτική Ελλάς, τ. 954, έκδ. Ένωση Αποστράτων Αξιωματικών Ναυτικού, Μάρτιος τ. 954, 2013: σελ. 62.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. Homer, Iliad, book 1 309.
  2. Homer's Odyssey book 10, 311, 344 describes two groups of twenty-two men, plus Odysseus and Eurylokhos (six men were already lost by Polyphemus).
  3. Ηρόδοτος, Ζ 97.
  4. Ηρόδοτος, Η 21.
  5. Ιωαννίδου, Κρίστυ Ε. (Μάρτιος 2013). «Η τριακόντορος». Ναυτική Ελλάς (Ένωση Αποστράτων Αξιωματικών Ναυτικού) (954): 62. https://perialos.blogspot.com/2013/06/blog-post_6160.html. Ανακτήθηκε στις 27/3/2024.