Τένγκε
.jpg) 200 τένγκε, νέο σχέδιο | |
| Χώρα |  Καζακστάν |
|---|---|
| Υποδιαίρεση | 100 τιγίν (тиын) |
| ISO 4217 | KZT |
| Συντομογραφία | Τ |
Το τένγκε (tenge, καζακικά: теңге) είναι το νόμισμα του Καζακστάν. Υποδιαιρείται σε 100 τίιν (тиын, επίσης τιγίν ή τίιν). Εισήχθη το Νοέμβριο του 1993 και αντικατέστησε το Ρωσικό ρούβλι σε ισοτιμία του 1 τένγκε = 500 ρούβλια. Ο κωδικός ISO 4217 του είναι KZT.
Η λέξη τένγκε στα καζακικά σημαίνει σειρά σταθμών για μέτρηση βάρους. Η ετυμολογία της λέξης είναι από το τουρκικό τενγκ- που σημαίνει την ισορροπία, το να είναι κάτι ίσο. Έτσι, το νόμισμα έχει όνομα παρόμοιο με τη λίρα και το πέσο. Η ονομασία του νομίσματος έχει σχέση με τη ρωσική λέξη για τα χρήματα деньги / ντέν'γκι, το οποίο είναι αντιδάνειο από άλλη γλώσσα. Η σημερινή ισοτιμία του τένγκε με το ευρώ (Ιούλιος 2016) είναι 374,53 προς 1, αν και μερικούς μήνες πριν η ισοτιμία ήταν περίπου 200 τένγκε, με την εκτόξευση να καταλήγει αργότερα σε μέγιστο 468 τένγκε προς 1 ευρώ.
Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1991 συστάθηκε ειδική ομάδα σχεδιαστών για το νέο νόμισμα, αποτελούμενη από τους Μεντιμπάι Αλίν, Τιμούρ Σουλεϊμένοφ, Ασιμζάλι Ντουζελχάνοφ και Χαϋρούλα Γκαμπζαλίλοφ. Το σχετικό διάταγμα εκδόθηκε στις 12 Νοεμβρίου του 1993 και τρεις ημέρες μετά, το τένγκε άρχισε να κυκλοφορεί. Συνεπεία αυτού, στις 15 Νοεμβρίου εορτάζεται η «Ημέρα του εθνικού νομίσματος της Δημοκρατίας του Καζακστάν». Το 1995 άρχισε να λειτουργεί εργοστάσιο για την τύπωση των τένγκε. Τα πρώτα τένγκε τυπώθηκαν στο εξωτερικό, και συγκεκριμένα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Τα πρώτα κέρματα κατασκευάστηκαν στη Γερμανία.
Στις 20 Μαρτίου του 2007 εγκρίθηκε από την Εθνική Τράπεζα του Καζακστάν ένα νέο σύμβολο για το τένγκε.[1]
Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, οι περισσότερες δημοκρατίες προσπάθησαν να διατηρήσουν ένα κοινό νόμισμα. Κάποιοι πολιτικοί ήλπιζαν τουλάχιστον να διατηρήσουν «ειδικές σχέσεις» μεταξύ των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών ή το «πλησίον εξωτερικό». Υπήρχαν και οικονομικοί λόγοι για τη διατήρηση της ζώνης ρουβλίου. Η επιθυμία διατήρησης ισχυρών εμπορικών σχέσεων μεταξύ των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών θεωρήθηκε ως ο σημαντικότερος στόχος.[2]
Η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης δεν συνοδεύτηκε από επίσημες αλλαγές στις νομισματικές ρυθμίσεις. Η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας εξουσιοδοτήθηκε να αναλάβει την κρατική τράπεζα της ΕΣΣΔ (Γκοσμπάνκ) την 1η Ιανουαρίου 1992. Η ρωσική κεντρική τράπεζα μετέφερε τα κέρματα της ΕΣΣΔ στις κεντρικές τράπεζες των έντεκα ανεξάρτητων χωρών, οι οποίες ήταν παλαιότερα τα κύρια παραρτήματα της Γκοσμπάνκ στις δημοκρατίες.
Η πολιτική κατάσταση, ωστόσο, δεν ήταν ευνοϊκή για τη διατήρηση ενός κοινού νομίσματος[2]. Η διατήρηση ενός κοινού νομίσματος απαιτεί ισχυρή πολιτική συναίνεση όσον αφορά τους νομισματικούς και δημοσιονομικούς στόχους, ένα κοινό θεσμικό όργανο υπεύθυνο για την υλοποίηση αυτών των στόχων και ένα ελάχιστο κοινό νόμο (σχετικά με τους τραπεζικούς και τους συναλλαγματικούς κανονισμούς). Αυτές οι συνθήκες δεν πληρούνταν εν πολλοίς λόγω της ταραχώδους οικονομικής και πολιτικής κατάστασης.
Κατά το πρώτο εξάμηνο του 1992, υπήρξε μια νομισματική ένωση με 15 ανεξάρτητα κράτη που χρησιμοποιούσαν το ρούβλι. Δεδομένου ότι ήταν σαφές ότι η κατάσταση δεν θα διαρκέσει, κάθε δημοκρατία χρησιμοποίησε τη θέση του ως «ελεύθερος αναβάτης» για να εκδώσει τεράστια χρηματικά ποσά με τη μορφή πίστωσης.[3] Ως αποτέλεσμα, ορισμένες χώρες εξέδωσαν κουπόνια για να «προστατεύουν» τις αγορές τους από αγοραστές από άλλα κράτη. Η ρωσική κεντρική τράπεζα απάντησε τον Ιούλιο του 1992, θέτοντας περιορισμούς στη ροή πιστώσεων μεταξύ Ρωσίας και άλλων κρατών. Η τελική κατάρρευση της ζώνης του ρουβλίου άρχισε όταν η Ρωσία έβγαλε την ανταλλαγή τραπεζογραμματίων από την κεντρική τράπεζα της Ρωσίας στο ρωσικό έδαφος στα τέλη Ιουλίου 1993.
Ως αποτέλεσμα, το Καζακστάν και άλλες χώρες που εξακολουθούν να βρίσκονται στη ζώνη του ρουβλίου "διώχθηκαν".[3] Τον Φεβρουάριο του 2019 ο Πρόεδρος του Καζακστάν υπέγραψε νομοσχέδιο που θα αφαιρέσει όλες τις ρωσικές λεζάντες από τα μελλοντικά τραπεζογραμμάτια καθώς δεν είναι κρατική γλώσσα.[4]
Ετυμολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Στα καζακικά και στις περισσότερες άλλες τουρκικές γλώσσες, η λέξη τένγκε σημαίνει ένα σύνολο ζυγών (π.χ. το παλιό τένγκα στα ουζμπεκικά ή ο όρος τάνγκα στα τατζικικά). Η προέλευση της λέξης είναι η τουρκική λέξη τεν που σημαίνει ισότητα, ισορροπία. Το όνομα αυτού του νομίσματος είναι επομένως παρόμοιο με τα τάκα, λίρα και πέσο. Το όνομα του νομίσματος σχετίζεται με τη ρωσική λέξη για τα χρήματα που είναι η ρωσικά: деньги (ντέν'γκι), τουρκικής προελεύσεως.
Σύμβολο[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το φθινόπωρο του 2006, η Εθνική Τράπεζα του Καζακστάν διοργάνωσε διαγωνισμό για το σύμβολο του τένγκε και έλαβε περισσότερες από 30.000 προτάσεις. Στις 20 Μαρτίου 2007, δύο ημέρες πριν από το νεβρόζ, η Εθνική Τράπεζα του Καζακστάν ενέκρινε γραφικό σύμβολο για το τένγκε: ₸. Στις 29 Μαρτίου 2007, η Τράπεζα ανακοίνωσε δύο σχεδιαστές από το Αλμάτι, τους Βαντίμ Νταβιντένκο και Σανζάρ Αμιρχάνοφ, ως νικητές για τη δημιουργία του συμβόλου του τένγκε. Μοιράστηκαν ένα βραβείο 1 εκατομμυρίου τένγκε και τον τίτλο των "γονέων" του συμβόλου του τένγκε.[5] Ο χαρακτήρας προτάθηκε για κωδικοποίηση στο Unicode το 2008. Το σύμβολο προστέθηκε στην έκδοση Unicode 5.2.0 (Αύγουστος 2009) στο σημείο κώδικα U+20B8.[6]
Κέρματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Ενώ τα παλαιότερα κέρματα παρήχθησαν στη Γερμανία, τα σημερινά κέρματα εκτυπώνονται εγχωρίως, στο Νομισματοκοπείο του Καζακστάν στο Οσκεμέν.
Πρώτη σειρά (1993)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1993, η πρώτη σειρά νομισμάτων εισήχθη σε ονομαστικές αξίες 2, 5, 10, 20 και 50 τιγίν. Περιελάμβανε το εθνόσημο και τυπώθηκαν σε χαλκό. Τα 1, 3, 5, 10 και 20 τιγίν (τα οποία εισήχθησαν επίσης το 1993) τυπώθηκαν σε χαλκονικέλιο και απεικόνιζαν μυθικά ζώα. Τα νομίσματα αυτής της περιόδου κυκλοφόρησαν μαζί με τα τιγίν και χαρτονομίσματα τένγκε χαμηλής ονομαστικής αξίας.
Δεύτερη σειρά (1998)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το 1998 εισήχθη μια νέα σειρά νομισμάτων, η οποία αποκλείει το τιγίν και όλα τα κέρματα τιγίν θα ονομάζονται τένγκε. Το κέρμα των 100 τένγκε εισήχθη αργότερα το 2002 αντικαθιστώντας το ισοδύναμο χαρτονόμισμα. Επίσης, το 2005 εισήχθη ένα νόμισμα 2 τένγκε. Το 2013, το κράμα των νομισμάτων χαμηλότερης ονομαστικής αξίας άλλαξε. Τα κέρματα που κυκλοφορούν σήμερα είναι:
- 1 τένγκε
- 2 τένγκε
- 5 τένγκε
- 10 τένγκε
- 20 τένγκε
- 50 τένγκε
- 100 τένγκε (διμεταλλικό)
Κυκλοφόρησαν και αναμνηστικά κέρματα των 20, 50, 100, 500, 1000, 2.500, 5.000 και των 10.000 τένγκε.
Τραπεζογραμμάτια[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η έκδοση τραπεζογραμματίων από την Κεντρική Τράπεζα έγινε επίσης το 1993, σε αξίες των 1, 2, 5, 10, 20 και 50 τίιν, 1, 3, 5, 10, 20, 50, 100 και 200 τένγκε. Ακολούθησαν τα χαρτονομίσματα των 500 και 1000 τένγκε το 1994, των 2.000 τένγκε το 1996, των 5.000 τένγκε το 1998 και των 10.000 τένγκε το 2003. Σήμερα κυκλοφορούν τα εξής χαρτονομίσματα:
- 200 τένγκε πορτρέτο του Αλ-Φαράμπι
- 500 τένγκε πορτρέτο του Αλ-Φαράμπι, τμήμα από το μαυσωλείο του Χότζα Αχμέτ Γιασάουι
- 1000 τένγκε πορτρέτο του Αλ-Φαράμπι
- 2.000 τένγκε πορτρέτο του Αλ-Φαράμπι
- 5.000 τένγκε πορτρέτο του Αλ-Φαράμπι
- 10.000 τένγκε πορτρέτο του Αλ-Φαράμπι, εικόνα μιας λευκής λεοπάρδαλης
Τραπεζογραμμάτια του 2006[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
.jpg)
Η Εθνική Τράπεζα της ασιατικής χώρας εξέδωσε μια νέα σειρά χαρτονομισμάτων το 2006. Έχουν τις ίδιες αξίες με εκείνα της προηγούμενης σειράς. Η εμπρόσθιά τους όψη είναι κάθετη και η ονομαστική τους αξία είναι γραμμένη στα καζακικά. Όλες οι αξίες απεικονίζουν την Αστανά, το μνημείο Μπαϊτερέκ, τη σημαία του Καζακστάν, το εθνόσημο του Καζακστάν, την ιδιόχειρη υπογραφή του προέδρου Ναζαρμπάγιεφ και τμήματα από τον εθνικό ύμνο της χώρας. Αντίθετα, οι πίσω πλευρές είναι διαφορετικές , με την αξία του χαρτονομίσματος να είναι γραμμένη στα ρωσικά. Κάθε αξία δείχνει ένα μοναδικό κτήριο και τη γεωγραφία του Καζακστάν με το περίγραμμα των συνόρων της ασιατικής χώρας.
Η πρώτη τύπωση των χαρτονομισμάτων των 2.000 και των 5.000 τένγκε το 2006 είχε λανθασμένα γραμμένη τη λέξη «τράπεζα» (η σωστή γραφή είναι «банкі» και είχε γραφεί λανθασμένα «банқі»). Το θέμα της λανθασμένης ορθογραφίας της λέξης ήταν πολιτικά ευαίσθητο θέμα, δεδομένης της πολιτικής και πολιτιστικής σημασίας που έχει η καζακική γλώσσα. [7]
Πληθωρισμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
| Χρονιά | ετήσιος ρυθμός αύξησης τιμαρίθμου |
|---|---|
| 2001 | 6,4% |
| 2002 | 6,6% |
| 2003 | 5,7% |
| 2004 | 7,9% |
| 2005 | 9% |
| 2006 | 8,6% |
| 2007 | 18,8% |
| 2008 | 9,5% |
| 2009 | 6,2% |
Αναμνηστικά χαρτονομίσματα[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Τα αναμνηστικά χαρτονομίσματα είναι τα δύο που εμφανίζονται ακριβώς δεξιά.
5.000 τένγκε (2008) 
Αναμνηστικό χαρτονόμισμα των 1000 τένγκε για το έτος 2010 - Προεδρία του Καζακστάν στον ΟΑΣΕ
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Νοεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2008.
- ↑ 2,0 2,1 Odling-Smee, J. ao (2001). «The IMF and the ruble area, 1991-93» (PDF). Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ 3,0 3,1 Dąbrowski, M (1995). «The reasons for the collapse of the Ruble zone» (PDF). Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ «С казахстанских тенге исчезнут надписи на русском языке». Interfax.ru (στα Ρωσικά). 22 Φεβρουαρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 22 Φεβρουαρίου 2019.
- ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Φεβρουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 30 Μαρτίου 2019.
- ↑ «Unicode 5.2.0 (August 2009)». FileFormat.info. Αυγούστου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Σεπτεμβρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 21 Σεπτεμβρίου 2015.
- ↑ «Kazakh central bank misspells 'bank' on money». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Οκτωβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 1 Οκτωβρίου 2008.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- Εθνική Τράπεζα του Καζακστάν
- Tenge 2006- στα καζακικά, αγγλικά και ρωσικά.
- Κέρματα των πρώην σοβιετικών δημοκρατιών[νεκρός σύνδεσμος]