Σπήλαιο Φράγχθι

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια

Συντεταγμένες: 37°25′20.687″N 23°7′52.630″E / 37.42241306°N 23.13128611°E / 37.42241306; 23.13128611

Σπήλαιο Φράγχθι
Χάρτης
Είδοςσπήλαιο και αρχαιολογική θέση
Γεωγραφικές συντεταγμένες37°25′21″N 23°7′53″E
Διοικητική υπαγωγήΔήμος Ερμιονίδας
ΤοποθεσίαΚοιλάδα Αργολίδας
ΧώραΕλλάδα
Έναρξη κατασκευής38000[1]
Κατεδάφιση3000 π.Χ.[1]
Προστασίααρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα
Commons page Πολυμέσα
Άποψη της εισόδου του Σπηλαίου Φράγχθι
Η λίμνη στο εσωτερικό του Σπηλαίου Φράγχθι

Το Σπήλαιο Φράγχθι είναι ένας σημαντικός αρχαιολογικός χώρος που επιβλέπει τον Όρμο της Κοιλάδας στον Αργολικό κόλπο, βρίσκεται απέναντι από το χωριό Κοιλάδα στην νοτιοανατολική Αργολίδα. Η πρώτη ανθρώπινη εγκατάσταση στο σπήλαιο παρατηρείται στην Ανώτερη Παλαιολιθική (38.000 π.Χ.).[2] Οι ανθρώπινες εγκαταστάσεις στο σπήλαιο εξακολουθούσαν να υπήρχουν ασταμάτητα στην Μεσολιθική και την Νεολιθική εποχή με σποραδικά διαστήματα εγκατάλειψης.[3] Η τελευταία ανθρώπινη εγκατάσταση παρατηρείται το 3.000 π.Χ., συνεπώς κατοικείται συνεχώς από ανθρώπους για 35.000 χρόνια. Το Σπήλαιο του Φράγχθι αποτελεί για την Εποχή του Λίθου κορυφαία αρχαιολογική τοποθεσία στην νοτιοανατολική Ευρώπη.[4] Το σπήλαιο έχει βάθος 150 μέτρα και πλάτος εισόδου 30 μέτρα. Ο Γιάκομπσεν καθηγητής αρχαιολογίας και κλασσικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο της Ιντιάνα ξεκίνησε τις πρώτες ανασκαφές στο Σπήλαιο Φράγχθι (1967). Οι εργασίες απασχολούσαν αρχικά τον ίδιο τον Γιάκομπσεν, λίγους μαθητές του και σποραδικά τον συνεργάτη του Μίχαελ Χ. Τζέιμσον αλλά τα ευρήματα αποδείχτηκαν πολύ σημαντικά από αυτά που περίμεναν.[5] Οι εργασίες συνεχίστηκαν με μεγαλύτερο ενδιαφέρον μέχρι την ολοκλήρωση τους (1976), τα ευρήματα μελετήθηκαν από αμέτρητους ερευνητές.[6]

Αρχαιολογία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Παλαιολιθική εποχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το σπήλαιο Φράγχθι είναι μία από τις σημαντικότερες προϊστορικές θέσεις του Ελληνικού χώρου. Πιθανόν πρώτα κατοικήθηκε από τον άνθρωπο του Νεάντερταλ, κατά τη Μουστιαία περίοδο 40.000 χρόνια π.Χ., αλλά σίγουρα από τον Homo sapiens την περίοδο μετά από το 30.000 π.Χ. με έναν μικρό πληθυσμό της τάξης των 25-30 κατοίκων.[7] Η κατοίκηση του σπηλαίου συνεχίστηκε από τότε ασταμάτητα με συνεχώς αυξανόμενο πληθυσμό μέχρι την περίοδο 26.000 π.Χ.-20.000 π.Χ.[8] Ο Οψιανός από την Μήλο εισάγεται από το 13.000 π.Χ., αυτό δείχνει ότι εκείνη την μακρινή εποχή κατασκεύαζαν πλεούμενα για τα θαλάσσια ταξίδια.[9] Υπάρχουν πολλές ενδείξεις επιπλέον ότι ο Homo erectus ή ο Άνθρωπος της Χαϊδελβέργης είχε φτάσει στην Κρήτη πριν από 130.000 χρόνια.[10][11] Μέχρι σήμερα έχει διερευνηθεί μέσω των ανασκαφών περίοδος 25.000 χρόνων και υπάρχουν ενδείξεις, ότι το σπήλαιο κατοικούταν συνεχώς από το 20.000 μέχρι το 3.000 π.Χ., οπότε και γκρεμίστηκε. Την εποχή που οι πρώτοι κυνηγοί βρήκαν καταφύγιο στη σπηλιά, το τοπίο ήταν διαφορετικό, οι θάλασσες ήταν 100 μέτρα χαμηλότερες αφήνοντας χώρο στην ξηρά.[12] Η θάλασσα ήταν 6-8 χιλιόμετρα από τη σημερινή της θέση και μεγάλες πεδιάδες απλώνονταν μπροστά στην είσοδο του σπηλαίου.[13] Σήμερα η είσοδος είναι 12,5 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας και σε απόσταση 50 μέτρων. Τότε το σπήλαιο δέσποζε σε μία μεγάλη πεδιάδα, που έφτανε μέχρι τις Σπέτσες και την Σπετσοπούλα. Κατά την πρώιμη περίοδο κατοίκησής του βρέθηκαν υπολείμματα από ελάφια, βίσωνες, αλεπούδες, άγριους όνους, λαγούς και εργαλεία από πυριτόλιθο και σχιστόλιθο.

Μεσολιθική εποχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το εσωτερικό του σπηλαίου

Ενώ το κλίμα βελτιωνόταν και πλούσια δάση γέμιζαν τον τόπο, οι κυνηγοί που το χρησιμοποιούν δεν ήταν περιστασιακοί κάτοικοι της σπηλιάς, αλλά όλο και περισσότερο μόνιμοι. Το σπήλαιο φτάνει στην ακμή του στη Μέση Νεολιθική (5.000-4.500 π.Χ.) και την Ύστερη Νεολιθική περίοδο, που ακολουθεί για τα επόμενα 500 χρόνια. Αυτήν την περίοδο βρέθηκε επίσης περισσότερος Οψιδιανός, ένα πέτρωμα που υπάρχει μόνο στη Μήλο, 140 χμ. (80 μίλια) μακριά και φέρνει μία αληθινή επανάσταση σχετικά με την αντίληψη για τις θαλάσσιες μεταφορές. Ο εξορίζει τα προηγούμενα εργαλεία από σχιστόλιθο και δίνει την δυνατότητα να φτιαχτούν πολύ καλύτερα με μεγαλύτερη αντοχή. Μία απόπειρα που έγινε να επιβεβαιωθεί η θαλάσσια επικοινωνία Ερμιονίδας – Μήλου ήταν στις 14/06/87, όταν τετραμελές πλήρωμα πήγε από την Ερμιόνη στη Μήλο με πλοιάριο από πεύκα, που είχε κατάρτι και πανί. Πήραν Οψιδιανό και γύρισαν στην Ερμιόνη.

Νεολιθική εποχή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Αυτή την περίοδο στην τροφή προστίθενται γιγάντια ψάρια, φακές που συλλέγονταν με δρεπάνι από πυριτόλιθο, θαλασσινά όστρακα και προς το τέλος της περιόδου διαπιστώθηκε καλλιέργεια της γης και οικόσιτα ζώα. Οι κάτοικοι δεν είναι πια τροφοσυλλέκτες και κυνηγοί μόνο, αλλά και παραγωγοί. Στην ακμή του, το 4.000 π.Χ., το σπήλαιο έφτασε τους 150 κατοίκους και ο οικισμός εξαπλώθηκε και έξω από την είσοδο. Εκεί που με το ανέβασμα της στάθμης είναι σήμερα η θάλασσα, βρέθηκαν κάποια οικήματα, άριστης ποιότητας εργαλεία οψιδιανού. αλλά όχι ξύλινα σκεύη λόγω φυσικής φθοράς. Όλα τα πήλινα θραύσματα, που ανήκουν στη Νεολιθική εποχή, είναι εσωτερικά μαύρα και εξωτερικά καφέ, δοχεία (κούπες) χωρίς βάσεις και χερούλια, ή κάποια διακοσμητικά με επίπεδα χείλη. Βρέθηκαν ακόμη γυναικεία ειδώλια (νεώτερης νεολιθικής εποχής), αγαλματίδια, χάντρες, κοσμήματα και κατεργασμένα όστρακα. Όλα τα ευρήματα είναι στο αρχαιολογικό μουσείο Ναυπλίου.

Όμως η πιο σημαντική ανακάλυψη θεωρείται ο σκελετός. Πρόκειται για τον αρχαιότερο πλήρη σκελετό στην Ελλάδα 10.000 – 8.000 χρόνια παλαιό. Ήταν άνδρας 25 χρονών με ύψος 1,56 που δέχτηκε ισχυρό χτύπημα στο κεφάλι. Πάνω από τον νεκρό είχαν μπει πέτρες, αλλά δεν βρέθηκαν κοσμήματα η αφιερώματα. Είχε τα πόδια λυγισμένα και τα χέρια στο στήθος στην στάση του εμβρύου· ήταν θαμμένος με το κεφάλι νότια και τα πόδια στον βορρά. Βρέθηκαν ακόμη σκελετοί δύο παιδιών με αντίστροφο προσανατολισμό. Οι ανασκαφές έχουν γίνει μόνο στον μπροστινό χώρο του σπηλαίου σε επιφάνεια 700 τ.μ. Το υπόλοιπο είναι καταπλακωμένο από την οροφή και ίσως κρύβει μοναδικές πληροφορίες. Τις ανασκαφές έχουν κάνει τα πανεπιστήμια της Ιντιάνα και της Πενσυλβάνια την περίοδο 1967-1976 με επικεφαλής καθηγητή τον Thomas Jacobsen.

Χρονολόγηση[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Άποψη του Σπηλαίου Φράγχθι

Οι ραδιοχρονολογήσεις σε περισσότερα από πενήντα δείγματα από τα διάφορα στρώματα του σπηλαίου, καθορίζουν τις παρακάτω περίόδους κατοίκησης. Η χρονολόγηση αυτή των διαφόρων περιόδων ισχύει μόνο για το σπήλαιο και δεν μπορεί να εφαρμοστεί γενικά στον Ελληνικό χώρο ή τις περιφέρειές του. Όλες οι χρονολογίες είναι ραδιοχρονολογίες χωρίς διόρθωση.

  • Παλαιολιθική περίοδος: 20000 π.Χ. - 8300 π.Χ.
  • Μεσολιθική περίοδος: 8300 π.Χ. - 6000 π.Χ.
  • Νεολιθική περίοδος: 6000 π.Χ. - 3000 π.Χ.
  • Αρχαιότερη νεολιθική περίοδος: 6000 π.Χ. - 5000 π.Χ.
  • Μέση νεολιθική περίοδος: 5000 π.Χ. - 4500 π.Χ.
  • Νεότερη νεολιθική περίοδος: 4500 π.Χ. - 4000 π.Χ.
  • Τελική νεολιθική περίοδος: 4000 π.Χ. - 3000 π.Χ.

Πρόσφατες δράσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Επί δημαρχίας Καμιζή τo 2000 ξεκινήσαν εργασίες επισκευής του παλαιού σχολείου Κοιλάδας, προκειμένου να γίνει Μουσείο, που θα φιλοξενούσε ένα μέρος από τα ευρήματα του σπηλαίου.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. 1,0 1,1 www.academia.edu/1129937/Douka_K._Perles_C._Valladas_H._Vanhaeren_M._Hedges_R.E.M._2011._Franchthi_Cave_revisited_the_age_of_the_Aurignacian_in_south-eastern_Europe._Antiquity_85_1131_1150.
  2. Douka, K.; Perles, C.; Valladas, H.; Vanhaeren, M.; Hedges, R.E.M (2011). "Franchthi Cave revisited: the age of the Aurignacian in south-eastern Europe"
  3. Mary C. Stiner, Natalie D. Munro (2011) "On the evolution of diet and landscape during the Upper Paleolithic through Mesolithic at Franchthi Cave (Peloponnese, Greece)", Journal of Human Evolution, σ. 619
  4. K. Douka, C. Perles, H. Valladas, M. Vanhaeren, R.E.M. Hedges, (2011), σ. 1133
  5. Colin Renfrew (1994) "Review of Excavations at Franchthi Cave, Greece by T. W. Jacobsen," Journal of Field Archaeology 21(3): 378–379
  6. William R. Farrand, (2003) "Depositional environments and site formation during the Mesolithic occupations of Franchthi Cave, Peloponnesos, Greece" The Greek Mesolithic: Problems and Perspectives, The British School at Athens, σ. 69
  7. https://www.ascsa.edu.gr/uploads/media/hesperia/147874.pdf
  8. Mary C. Stiner, Natalie D. Munro (2011), σ. 619
  9. N. Laskaris, A. Sampson, F. Mavridis, I. Liritzis, (September 2011) "Late Pleistocene/Early Holocene seafaring in the Aegean: new obsidian hydration dates with the SIMS-SS method" Journal of Archaeological Science, Volume 38, Issue 9, σσ. 2475–2479
  10. https://www.nytimes.com/2010/02/16/science/16archeo.html
  11. Heather Pringle, (February 17, 2010) "Primitive Humans Conquered Sea, Surprising Finds Suggest" National Geographic
  12. Vivien Gornitz, (Jan 2007), "Sea Level Rise, After the Ice Melted and Today"
  13. William R. Farrand, (2003), σ. 69

Πηγές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  • Άδωνι Κύρου, 1990, "Το Σταυροδρόμι του Αργολικού" σ. 31-47
  • Βασίλειου Γκάτσου, 1996, "Η των Ερμιονέων Πόλις" σ. 19-41)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]