Σημαία της Αρμενίας

Δημοκρατία του Ναγκόρνο-Καραμπάχ
Χρήση	Εθνική σημαία
Αναλογία	1:2
Υιοθετήθηκε	2 Ιουνίου 1992
Σχεδιασμός	Τρεις οριζόντιες λωρίδες χρώματος κόκκινου, μπλε και πορτοκαλί με ένα λευκό μοτίβο

Αρμενία
Ονομασία	αρμενικά: Եռագույն (Yeřaguyn)
Χρήση	Εθνική σημαία
Αναλογία	1:2
Υιοθετήθηκε	24 Αυγούστου 1990
Σχεδιασμός	Τρεις οριζόντιες λωρίδες χρώματος κόκκινου, μπλε και πορτοκαλί
Σχεδιάστηκε από	Στεπάν Μαλχασιάντς

Η αρμενική τρίχρωμη σημαία αποτελείται από τρεις οριζόντιες λωρίδες, χρώματος κόκκινου, μπλε και πορτοκαλί. Υπάρχουν πολλές διαφορετικές ερμηνείες για τα χρώματα της σημαίας. Οι περισσότεροι συμφωνούν ότι το κόκκινο συμβολίζει το αίμα που χύθηκε στους πολέμους, το γαλάζιο τον ουρανό της Αρμενίας, την ελπίδα και το σταθερό χαρακτήρα της χώρας και το πορτοκαλί εκπροσωπεί το θάρρος των ανθρώπων και τη γόνιμη γη της Αρμενίας,^[1] όπως επίσης και τους εργάτες που δουλεύουν στα χωράφια.^[2]^[3] Η χώρα είχε την ίδια σημαία από τις 22 Απριλίου 1918 μέχρι το 1921. Υιοθετήθηκε ξανά στις 24 Αυγούστου του 1990. Η χώρα έχει σύνταγμα από τις 5 Ιουλίου του 1995.

Σε όλη την ιστορία, έχουν υπάρξει πολλές παραλλαγές της αρμενικής σημαίας. Στην αρχαιότητα, οι Αρμενικές δυναστείες εκπροσωπούνταν από διαφορετικά συμβολικά ζώα που εμφανιζόταν στην σημαίες τους. Στον εικοστό αιώνα, διάφορες σοβιετικές σημαίες εκπροσώπησαν την ΣΣΔ Αρμενίας.^[3]

Ο επίσημος ορισμός των χρωμάτων, όπως αναφέρεται στο Σύνταγμα της Δημοκρατίας της Αρμενίας, είναι:

Το κόκκινο συμβολίζει τα αρμενικά υψίπεδα, τον αγώνα των Αρμενίων για την επιβίωση, τη διατήρηση της χριστιανικής πίστης, την ανεξαρτησία και την ελευθερία της Αρμενίας. Το μπλε συμβολίζει τη βούληση του λαού της Αρμενίας να ζει κάτω από τον ειρηνικό ουρανό. Το πορτοκαλί συμβολίζει το δημιουργικό ταλέντο και σκληρής εργασίας χαρακτήρα του λαού της Αρμενίας.^[4]

Σχεδιασμός[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 2012, το Αρμενικό Εθνικό Ινστιτούτο Προτύπων έκδωσε προδιαγραφές για την κατασκευή και τα χρώματα της σημαίας:^[5]

Χρώμα	Κόκκινο	Μπλε	Χρυσό
Pantone	485	286	1235
CMYK	0-100-100-0	100-80-0-0	0-35-100-0
RGB	217-0-18	0-51-160	242-168-0
Χρωματικό μοντέλο RGB	D90012	0033A0	F2A800

Ιστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το πρώτο σχέδιο του Αλισάν. Αναλογία: 1:2

Η σημερινή τρίχρωμη σημαία της χώρας έχει ελάχιστη ομοιότητα με τις πρώτες αρμενικές "σημαίες". Στην αρχαιότητα, οι στρατοί πήγαιναν στη μάχη πίσω από γλυπτά τοποθετημένα σε πόλους. Τα γλυπτά μπορεί να αντιπροσώπευαν ένα δράκο, αετό, λιοντάρι ή "κάποιο μυστηριώδες αντικείμενο των θεών".^[3] Με την έλευση του χριστιανισμού, η αρμενική αυτοκρατορία υιοθέτησε πολλές διαφορετικές σημαίες που εκπροσωπούν διάφορες δυναστείες. Η σημαία της Δυναστείας των Αρταξιαδών, για παράδειγμα, συνίστατο από ένα κόκκινο πανί που έδειχνε δύο αετούς που κοιτάζονταν ο ένας στον άλλο, χωρισμένους από ένα λουλούδι.

19ος αιώνας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Μετά την διανομή της Αρμενίας μεταξύ των Περσών και της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, έπαψε να υπάρχει αρμενική σημαία. Ο Αρμένιος καθολικός ιερέας Γκεβόντ Αλισάν δημιούργησε μια νέα σημαία για την Αρμενία το 1885, όταν ο Αρμενικός Φοιτητικός Σύλλογος του Παρισιού ζήτησε ένα για την κηδεία του Γάλλου συγγραφέα Βίκτωρ Ουγκώ.

Το πρώτο σχέδιο του Αλισάν ήταν πολύ παρόμοιο με τη σημερινή αρμενική σημαία: μια τρίχρωμη σημαία με οριζόντιες λωρίδες. Ωστόσο, έμοιαζε περισσότερο με μια ανάποδη παραλλαγή της τρέχουσας σημαίας της Βουλγαρίας. Η κορυφαία λωρίδα ήταν κόκκινη, συμβολίζοντας την πρώτη Κυριακή του Πάσχα (που ονομάζεται "κόκκινη" Κυριακή), ακολουθούμενη από μια πράσινη λωρίδα συμβολίζοντας την "πράσινη" Κυριακή του Πάσχα, και τελικά επιλέχτηκε ένα αυθαίρετο χρώμα, λευκό, για να ολοκληρωθεί ο συνδυασμός.^[3] Καθώς ήταν στη Γαλλία, ο Αλισάν σχεδίασε επίσης μια δεύτερη σημαία, που αναγνωρίζεται σήμερα ως "εθνικιστική σημαία των Αρμενίων". Ήταν επίσης τρίχρωμη, αλλά σε αντίθεση με το προηγούμενο σχέδιο, είχε κάθετες λωρίδες, παρόμοιες με τη γαλλική σημαία. Τα χρώματα ήταν κόκκινο, πράσινο και μπλε, από αριστερά προς τα δεξιά, αντιπροσωπεύοντας το ουράνιο τόξο που είδε ο Νώε αφού ήρθε στο όρος Άραρατ.

Δημοκρατία της Υπερκαυκασίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το 1828, η περσική Αρμενία προσαρτήθηκε στη Ρωσική Αυτοκρατορία μετά τον τελευταίο ρωσοπερσικό πόλεμο και έγινε γνωστή ως η Ρωσική Αρμενία. Όταν κατέρρευσε η Ρωσική αυτοκρατορία, η Ρωσική Αρμενία κήρυξε την ανεξαρτησία της και εντάχθηκε στη βραχύβια δημοκρατία της Υπερκαυκασίας, μαζί με τη Γεωργία και το Αζερμπαϊτζάν. Αυτή κράτησε μόλις ένα χρόνο και σύντομα διαλύθηκε. Δεδομένου ότι η δημοκρατία αυτή ήταν βραχύβια, δεν πρόλαβε να χρησιμοποιήσει σημαίες ή σύμβολα. Παρόλα αυτά, ορισμένοι ιστορικοί θεωρούν μια σημαία με οριζόντιες χρυσή, μαύρη και κόκκινη ταινίες, παρόμοια με την σημερινή γερμανική σημαία, ως τη σημαία της Υπερκαυκασίας.^[6] Η ομοσπονδία διαλύθηκε στις 26 Μαΐου του 1918, όταν η Γεωργία κήρυξε την ανεξαρτησία της ως η Λαϊκή Δημοκρατία της Γεωργίας. Τόσο η Αρμενία όσο και το Αζερμπαϊτζάν κήρυξαν την ανεξαρτησία τους δύο ημέρες αργότερα, στις 28 Μαΐου 1918, ως η Πρώτη Δημοκρατία της Αρμενίας και η Λαϊκή Δημοκρατία του Αζερμπαϊτζάν, αντίστοιχα.

Πρώτη Δημοκρατία της Αρμενίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Σημαία του ουράνιου τόξου που προτάθηκε για τη Πρώτη Δημοκρατία της Αρμενίας, από τον καλλιτέχνη Μαρτιρός Σαργιάν.

Μετά την ανεξαρτησία, η Πρώτη Δημοκρατία της Αρμενίας υιοθέτησε το σύγχρονο αρμενικό τρίχρωμο. Μετά την εμφάνιση του Στεπάν Μαλχασιάντς στο Εθνικό Συμβούλιο της Αρμενίας,^[7] η ανεξάρτητη αρμενική κυβέρνηση επέλεξε τα χρώματα που χρησιμοποιήθηκαν κατά την περίοδο των Λουιζινιάν: κόκκινο, μπλε και κίτρινο. Ένα παλαιότερο πρωτότυπο, το οποίο τελικά απορρίφθηκε, ήταν η σημαία του ουράνιου τόξου. Αυτό το πρωτότυπο μπορεί να δει στο Μουσείο Μαρτιρός Σαργιάν, στο Γερεβάν της Αρμενίας. Επέλεξαν να αντικαταστήσουν το κίτρινο με πορτοκαλί "επειδή συνδυάστηκε καλύτερα με τα άλλα δύο χρώματα, παρουσιάζοντας μια πιο ευχάριστη σύνθεση."^[3] Η σημαία της ανεξάρτητης Αρμενίας είχε τότε αναλογία 2:3, αλλά στις 24 Αυγούστου του 1990, όταν το Ανώτατο Σοβιέτ της Αρμενίας το υιοθέτησε ως τη σημαία της Δημοκρατίας της Αρμενίας, η αναλογία άλλαξε σε 1:2.^[8]

Πρώιμη Σοβιετική Αρμενία και η Υπερκαυκασιανική ΣΟΣΔ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 29 Νοεμβρίου του 1920, οι Μπολσεβίκοι ίδρυσαν τη ΣΣΔ Αρμενίας. Μια νέα σημαία εισήχθη και καθορίστηκε στο Σύνταγμα, που έγινε αποδεκτή στις 2 Φεβρουαρίου του 1922 από το συνέδριο των Σοβιέτ της ΣΣΔ Αρμενίας.^[9] Η σημαία αυτή υπήρχε μόνο για ένα μήνα, διότι στις 12 Μαρτίου η ΣΣΔ Αρμενίας ενώθηκε με τη ΣΣΔ Γεωργίας και τη ΣΣΔ Αζερμπαϊτζάν υπό την Υπερκαυκασιανική Σοβιετική Ομοσπονδιακή Σοσιαλιστική Δημοκρατία. Στις 30 Δεκεμβρίου του 1922 η Υπερκαυκαστική ΣΟΣΔ έγινε μια από τις τέσσερις σοβιετικές δημοκρατίες που αποτελούσαν την ΕΣΣΔ. Η σημαία της δημοκρατίας είχε ένα σφυρί και ένα δρεπάνι που εισήχθη σε ένα αστέρι με τα αρχικά "ЗСФСР" (ΖΣΦΣΡ) γραμμένο σε ρωσική γραφή σαν-σερίφ. Αυτά τα γράμματα αντιπροσώπευαν τη Υπερκαυκασιανική Σοβιετική Ομοσπονδιακή Σοσιαλιστική Δημοκρατία (ρωσικά: Закавказская Советская федеративна социалистическа република, Ζακαφκάσκαγια Σαβιέτσκαγια Φεντερατίβναγια Σατσιαλιστιτσέσκαγια Ριεσπούμπλικα‎‎).^[9] Το 1936, χωρίστηκε σε τρεις περιοχές, οι οποίες ονομάστηκαν ΣΣΔ Γεωργίας, ΣΣΔ Αρμενίας και ΣΣΔ Αζερμπαϊτζάν.

ΣΣΔ Αρμενίας[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ως δημοκρατία της ΕΣΣΔ, η ΣΣΔ Αρμενίας εισήγαγε την πρώτη της σημαία το 1936. Πολύ παρόμοια με τη σημαία της Σοβιετικής Ένωσης, ήταν κόκκινη και είχε ένα κίτρινο σφυροδρέπανο στη γωνία. Κάτω από αυτό, ήταν τα αρχικά "H-Kh-S-H" γραμμένα σε αρμενική γραφή σαν-σερίφ. Αυτά τα αρχικά, στη δυτική αρμενική γλώσσα, αντιπροσωπεύουν την "Αρμενική Σοβιετική Σοσιαλιστική Δημοκρατία" (Χαϊγκαγκάν Χορχουταγίν Σοντζιαλιστακάν Χανραμπεντουτιούν). Στη δεκαετία του 1940, η σημαία τροποποιήθηκε για να χρησιμοποιήσει την ανατολική αρμενική γλώσσα που ομιλούταν στη δημοκρατία. Τα αρχικά μετατράπηκαν σε "Χ-Σ-Σ-Ρ" που σημαίνουν "Χαγιαστάνι Σοβετακάν Σοτσιαλιστικακάν Ρεσπούμπλικα" σε Ανατολική Αρμενική προφορά. Το 1952 εισήχθη μια νέα σημαία. Τα αρχικά αφαιρέθηκαν εντελώς και στη θέση τους προστέθηκε μια οριζόντια μπλε λωρίδα.

Στα τέλη Μαΐου του 1988, εν μέσω αυξανόμενων εθνικιστικών εντάσεων από γκλάσνοστ και περεστρόικα, ο νέος αρχηγός του Κομμουνιστικού Κόμματος της Αρμενίας επέτρεψε στην απαγορευμένη τρίχρωμη σημαία να κυματίζει στο Γερεβάν για πρώτη φορά σε εξήντα χρόνια.^[10] Ένα χρόνο αργότερα, μετά από μαζική επίδειξη με θέμα το Ναγκόρνο-Καραμπάχ όπου έτρεξε το τρίχρωμο, προέτρεψε την επίσημη αναγνώρισή του.^[11] Αυτό συνέβη στις 24 Αυγούστου του 1990, μία ημέρα μετά την κήρυξη της κυριαρχίας της δημοκρατίας από το Αρμενικό Ανώτατο Σοβιέτ και τη μετονομασία της χώρας στη Δημοκρατία της Αρμενίας. Σε εκείνο το σημείο, μόλις ένα χρόνο πριν η Αρμενία διακηρύξει την επίσημη ανεξαρτησία της από την ΕΣΣΔ, η τρίχρωμη σημαία αντικατέστησε τη σημαία του 1952.

Επιρροή[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η σημαία αναφέρεται επίσης στον εθνικό ύμνο της Αρμενίας "Μερ Χαϊρενίκ". Συγκεκριμένα, η δεύτερες και τρίτες στροφές αναφέρουν τη δημιουργία της εθνικής σημαίας:

Να αδερφέ, μία σημαία για σένα,
Την έφτιαξα με τα χέρια μου
Τις νύχτες που δεν κοιμόμουνα,
Με δάκρυα την έπλυνα.
(δις οι δύο τελευταίοι στίχοι)

Κοίτα την, τρία χρώματα
Είναι το προικισμένο μας σύμβολο.
Ας λάμψει απέναντι στον εχθρό.
Ας είναι πάντα δοξασμένη η Αρμενία.
(δις οι δύο τελευταίοι στίχοι)^[12]

Σημαία του Ναγκόρνο-Καραμπάχ[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις 2 Ιουνίου του 1992, η αυτοαποκαλούμενη Δημοκρατία του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, μια ντε φάκτο ανεξάρτητη δημοκρατία που διεκδικείται από το Αζερμπαϊτζάν, υιοθέτησε μια σημαία που προέρχεται από τη σημαία της Αρμενίας, με τη προσθήκη μιας λευκής λωρίδας. Ένα λευκό μοτίβο προστέθηκε στη σημαία, ξεκινώντας από τα δύο πτερύγια της δεξιάς πλευράς του υφάσματος και συνδέοντας σε ένα σημείο ίσο με το ένα τρίτο της απόστασης από εκείνη την πλευρά.^[13] Το λευκό μοτίβο συμβολίζει τον σημερινό χωρισμό του Αρτσάχ (Ναγκόρνο-Καραμπάχ) από την Αρμενία και τη προσδοκία του για ενδεχόμενη ένωση με τη "πατρίδα".^[14] Αυτό συμβολίζει την Αρμενική κληρονομιά, πολιτισμό και πληθυσμό της περιοχής και αντιπροσωπεύει το Ναγκόρνο-Καραμπάχ ως εξωτερική περιοχή της Αρμενίας, γι' αυτό και το τριγωνικό σχήμα. Το μοτίβο της σημαίας είναι παρόμοιο με αυτό που χρησιμοποιείται στην ύφανση των αρμενικών χαλιών. Οι αναλογία της σημαίας είναι 1:2, ίδια με αυτή της Αρμενίας.^[13]

Σημαία των Παναρμενικών Αγώνων[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τα χρώματα της Αρμενικής σημαίας επηρέασαν επίσης το σχεδιασμό της σημαίας των Παναρμενικών Αγώνων. Στο κέντρο μιας γαλάζιας σημαίας υπάρχουν έξι κύκλοι που προέρχονται από τους κύκλους από την Ολυμπιακή σημαία. Ο έκτος κύκλος με πορτοκαλί χρώμα αλληλοσυνδέεται με τους μπλε και κόκκινους κύκλους, τα οποία συμβολίζουν την Αρμενία. Πάνω από τους κύκλους είναι μια φλόγα στα χρώματα της σημαίας της Αρμενίας.^[15]

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

↑ «The flag of the Republic of Armenia». Government of Republic of Armenia. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Φεβρουαρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2007. CS1 maint: Unfit url (link)
↑ «Armenia». Vexilla Mundi. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2007.
↑ ^3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 «The Evolution of the Armenian Flag». Armenianheritage.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Απριλίου 2001. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2007.
↑ «General Information: section the Flag». Government of Republic of Armenia. Ανακτήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2010.
↑ «HST 50-2012 - General Specifications of the Republic of Armenia flag (AM)» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 22 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2011.
↑ «Закавказская Федерация (Transcaucasian Democratic Federative Republic)» (στα Ρωσικά). Russian Centre of Vexillology and Heraldry. 30 Μαΐου 2003. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουνίου 2006. Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2006.
↑ «Республика Армения (Republic of Armenia)» (στα Ρωσικά). Russian Centre of Vexillology and Heraldry. 28 Μαρτίου 2003. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουνίου 2006. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2006.
↑ «Armenia: First Republic (1918–1921)». Flags of the World. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2007.
↑ ^9,0 ^9,1 «Cоветская Армения (Soviet Armenia)» (στα Ρωσικά). Russian Centre of Vexillology and Heraldry. 14 Νοεμβρίου 2004. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2007.
↑ Thomas De Waal (2003). Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War. NYU Press. σελίδες 60-61. ISBN 0-8147-1945-7.
↑ Sarah Sanderson King· Donald P. Cushman, επιμ. (1992). Political Communication: Engineering Visions of Order in the Socialist World. SUNY Press. σελ. 102. ISBN 0-7914-1201-6.
↑ «Lyrics of Mer Hayrenik». National Anthems.net. Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2007.
↑ ^13,0 ^13,1 «Attributes of Statehood». Ministry of Foreign Affairs of Nagorno-Karabakh. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Δεκεμβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2007.
↑ «Flag of Artsakh / Nagorno-Karabakh». Flags of the World. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2007.
↑ «Armenia: Sport flags». Flags of the World. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2007.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα
Σημαία της Αρμενίας

[1] «The flag of the Republic of Armenia». Government of Republic of Armenia. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Φεβρουαρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2007. CS1 maint: Unfit url (link)

[2] «Armenia». Vexilla Mundi. Ανακτήθηκε στις 6 Ιανουαρίου 2007.

[evolution-3] 3,0 ^3,1 ^3,2 ^3,3 ^3,4 «The Evolution of the Armenian Flag». Armenianheritage.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Απριλίου 2001. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2007.

[flag-4] «General Information: section the Flag». Government of Republic of Armenia. Ανακτήθηκε στις 21 Οκτωβρίου 2010.

[5] «HST 50-2012 - General Specifications of the Republic of Armenia flag (AM)» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 22 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 18 Δεκεμβρίου 2011.

[6] «Закавказская Федерация (Transcaucasian Democratic Federative Republic)» (στα Ρωσικά). Russian Centre of Vexillology and Heraldry. 30 Μαΐου 2003. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουνίου 2006. Ανακτήθηκε στις 27 Δεκεμβρίου 2006.

[7] «Республика Армения (Republic of Armenia)» (στα Ρωσικά). Russian Centre of Vexillology and Heraldry. 28 Μαρτίου 2003. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Ιουνίου 2006. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2006.

[8] «Armenia: First Republic (1918–1921)». Flags of the World. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2007.

[ArmSSR-9] 9,0 ^9,1 «Cоветская Армения (Soviet Armenia)» (στα Ρωσικά). Russian Centre of Vexillology and Heraldry. 14 Νοεμβρίου 2004. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2007.

[10] Thomas De Waal (2003). Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War. NYU Press. σελίδες 60-61. ISBN 0-8147-1945-7.

[11] Sarah Sanderson King· Donald P. Cushman, επιμ. (1992). Political Communication: Engineering Visions of Order in the Socialist World. SUNY Press. σελ. 102. ISBN 0-7914-1201-6.

[12] «Lyrics of Mer Hayrenik». National Anthems.net. Ανακτήθηκε στις 10 Ιανουαρίου 2007.

[nkr-13] 13,0 ^13,1 «Attributes of Statehood». Ministry of Foreign Affairs of Nagorno-Karabakh. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Δεκεμβρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2007.

[14] «Flag of Artsakh / Nagorno-Karabakh». Flags of the World. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2007.

[15] «Armenia: Sport flags». Flags of the World. Ανακτήθηκε στις 9 Ιανουαρίου 2007.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]