Πόλεμος της Κροατίας

Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Πόλεμος της Κροατίας
Πολέμων της Γιουγκοσλαβίας
Χρονολογία31 Μαρτίου,1991-7 Αυγούστου,1995
ΤόποςΚροατία
ΈκβασηΝίκη της Κροατίας, κατάλυση της Σερβικής Δημοκρατίας της Κράινα
Αντιμαχόμενοι
Ηγετικά πρόσωπα

Μίλαν Μπάμπιτς
Πρόεδρος Σερβικής Δημοκρατίας της Κράινα 1991-92
Γκόραν Χάτζιτς
Πρόεδρος Σερβικής Δημοκρατίας της Κράινα 1992-94
Μίλαν Μάρτιτς
Πρόεδρος Σερβικής Δημοκρατίας της Κράινα 1994-95
Βέλικο Καντίεβιτς
Αρχιστράτηγος Γιουγκοσλαβικού Στρατού

Σλομπόνταν Μιλόσεβιτς
Πρόεδρος Σερβίας 1989-1997
Φράνιο Τούτζμαν
Πρόεδρος Κροατίας
Άντουν Τους
Αρχιστράτηγος Κροατικού Στρατού 1991-92
Γιάνκο Μπομπέτκο
Αρχιστράτηγος Κροατικού Στρατού 1992-95
Σημείωση
Συμφωνία τού Σαράγεβο το 1992, προσωρινή κατάπαυση τού πυρός, σποραδικές συγκρούσεις μεταξύ 1992 και 1995, ανανέωση των συγκρούσεων το 1995, κατάλυση της Σερβικής Δημοκρατίας της Κράινα και έξοδος πάνω από 200.000 Σέρβων από την Κροατία. Η Κροατία παίρνει τον έλεγχο σε ολόκληρη την επικράτειά της.

Ο Πόλεμος της Κροατίας, ή Πόλεμος της Κροατικής Ανεξαρτησίας[1] όπως είναι γνωστός στην Κροατία, ήταν μία πολεμική αναμέτρηση η οποία διεξήχθη στην Κροατία μεταξύ των ετών 1991 και 1995. Ο πόλεμος αυτός ήταν ο δεύτερος στη σειρά Γιουγκοσλαβικός Πόλεμος, ακολουθώντας τον πόλεμο της Σλοβενίας, και διεξήχθη μεταξύ της Κροατίας και των Σέρβων της Κροατίας. Η αιτία τού πολέμου ήταν η αντίδραση των Σέρβων της Κροατίας στην απόσχιση από τη Γιουγκοσλαβία και ο υποβιβασμός τους σε μειονότητα, λόγω της απόσχισης της Κροατίας από τη Γιουγκοσλαβία το 1991. Οι δύο πλευρές δέχτηκαν βοήθεια από εξωτερικούς παράγοντες κατά τη διάρκεια τού πολέμου. Η κροατική πλευρά δεχόταν βοήθεια από χώρες της Δύσης και κυρίως τις ΗΠΑ[2][3], ενώ υπήρξε και απευθείας εμπλοκή τού ΝΑΤΟ στο τέλος τού πολέμου. Από την άλλη πλευρά, η Κράινα, στον πρώτο χρόνο τού πολέμου, είχε τη βοήθεια τού Γιουγκοσλαβικού Λαϊκού Στρατού πού αποχώρησε το 1992, από τον οποίο πήρε και τον οπλισμό της, ενώ πολλές παραστρατιωτικές ομάδες από τη Σερβία και το Μαυροβούνιο πολέμησαν στο πλευρό της. Ο πόλεμος είχε χαρακτηριστικά εθνικού πολέμου μεταξύ Κροατών και Σέρβων. Ήταν άμεσα συνδεδεμένος με τον Πόλεμο της Βοσνίας πού άρχισε έναν χρόνο αργότερα. Στην Κροατία, θεωρείται πόλεμος ανεξαρτησίας και απελευθέρωσης, για αυτό ονομάζεται και πατριωτικός πόλεμος. Στη Σερβία θεωρείται πόλεμος για το δικαίωμα αυτοδιάθεσης των Σέρβων της Κροατίας. Η Σερβική Δημοκρατία της Κράινα δημιουργήθηκε ως μία κρατική οντότητα το 1991 κατά τη διάρκεια τού πρώτου χρόνου τού πολέμου, οι αρχικές συγκρούσεις σταμάτησαν τον Φεβρουάριο τού 1992 με τη συμφωνία τού Σαράγεβο όταν και αποχώρησε ο γιουγκοσλαβικός στρατός. Ακολούθησαν μονάχα σποραδικές συγκρούσεις το 1992 και το 1993, ενώ η τελική φάση τού πολέμου έγινε το 1995 κατά την επιχείρηση "Καταιγίδα" όταν η Κροατία επανέκτησε τον έλεγχο της περιοχής της Κράινα. Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης "Καταιγίδα"[4], πάνω από 200,000 Σέρβοι, σχεδόν ολόκληρος ο πληθυσμός της Κράινα, εγκατέλειψε την περιοχή στη μεγαλύτερη μετακίνηση[5][6] πληθυσμού στην Ευρώπη από την εποχή τού Β' Παγκοσμίου Πολέμου.

Προϊστορία[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η Κροατία έγινε μέρος τού Βασιλείου των Σέρβων, Κροατών και Σλοβένων (το 1929 μετονομάστηκε σε Βασίλειο της Γιουγκοσλαβίας) αμέσως μετά τη λήξη του Α΄Παγκοσμίου Πολέμου το 1918, ενώ προηγουμένως ήταν μέρος της ηττημένης Αυστρο-Ουγγαρίας, και ονομάζονταν Βασίλειο της Κροατίας[7], ως επαρχία της Δυαδικής Μοναρχίας. Οι πρώτες προστριβές αρχίσανε το 1928 όταν ο ηγέτης τού Κροατικού Χωρικού Κόμματος, Στιέπαν Ράντιτς, πού ζητούσε μεγαλύτερη αυτονομία της Κροατίας στη σερβοκεντρική Γιουγκοσλαβία δολοφονήθηκε στη Γιουγκοσλαβική βουλή από τον Σέρβο βουλευτή Πούνισα Ράτσιτς, ύστερα από έντονη λογομαχία μεταξύ Σέρβων και Κροατών βουλευτών[8]. Κατά την κηδεία τού Ράτσιτς στο Ζάγκρεμπ έγιναν αντι-σερβικές διαμαρτυρίες, συμβάν πού ήταν εξαιρετικής σημασίας επειδή σήμαινε πώς το γυαλί είχε ήδη ραγίσει στις σχέσεις Σερβίας-Κροατίας. 'Ως αποτέλεσμα τού συμβάντος και της αυξανόμενης δυσαρέσκειας μεταξύ των δύο πλευρών, ο βασιλιάς της Γιουγκοσλαβίας, Αλέξανδρος Καραγεώργεβιτς, έκλεισε τη βουλή και επέβαλε τη δικτατορία της 6ης Ιανουαρίου τού 1929[9], τον Οκτώβριο τού ίδιου έτους η χώρα μετονομάστηκε σε Γιουγκοσλαβία ή χώρα των Νοτίων Σλάβων, σε μία ύστατη προσπάθεια να αμβλύνει τα πάθη μεταξύ των δύο πλευρών και να αποφύγει τις τοπικές εθνικιστικές εντάσεις στη Γιουγκοσλαβία. Το 1934, ο Αλέξανδρος δολοφονήθηκε στη Μασσαλία από μέλος[10] σλαβομακεδονικής εθνικιστικής οργάνωσης. Η απόφαση τού Αλέξανδρου να ενώσει όλους τους σλαβικούς λαούς της Γιουγκοσλαβίας σε ένα ενιαίο έθνος το γιουγκοσλαβικό δεν έφερε αποτέλεσμα. Ήδη από το 1929 είχε ιδρυθεί η κροατική φασιστική οργάνωση των Ουστάσι, πού βασικό στόχο είχε την έξοδο της Κροατίας από τη Γιουγκοσλαβία.

Το Ανεξάρτητο Κράτος της Κροατίας (1941-1945)
Σημαία τού Ανεξάρτητου Κράτους της Κροατίας

Η Κροατία έγινε αυτόνομη[11] στα πλαίσια τού Βασιλείου της Γιουγκοσλαβίας το 1939, τον Μάρτιο τού 1941 η Γιουγκοσλαβία έγινε για πολύ λίγο, σύμμαχος των δυνάμεων τού Άξονα με την εγγύηση ότι δεν θα συμμετείχε στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, τη στιγμή πού οι συγκρούσεις είχαν ξεφύγει πέρα από κάθε όριο στην υπόλοιπη Ευρώπη. Όμως με πραξικόπημα πού έγινε στο Βελιγράδι στις 27 Μαρτίου, 1941, ανετράπη η φιλογερμανική κυβέρνηση και ακυρώθηκε το σύμφωνο με τις δυνάμεις τού Άξονα. Στους δρόμους τού Βελιγραδίου κυριαρχούσε η ιαχή "καλύτερα στον τάφο, παρά σκλάβος"[12], λόγω τού παλαιού μίσους μεταξύ της σερβικής και της γερμανικής πλευράς. Η κροατική πλευρά θεώρησε υπεύθυνο τον σερβικό εθνικισμό πού οδηγούσε την ταραγμένη από εθνικιστικές αναταραχές Γιουγκοσλαβία, σε έναν άνισο πόλεμο με τις δυνάμεις τού Άξονα. Στην εισβολή της Ναζιστικής Γερμανίας και των συμμάχων της στη Γιουγκοσλαβία, η αντίσταση κατέρρευσε μέσα σε λίγες μέρες λόγω της πολυεθνικής σύστασης τού γιουγκοσλαβικού βασιλικού στρατού. Τον Απρίλιο τού 1941, η Κροατία τάσσεται στο πλευρό των δυνάμεων τού Άξονα ως σύμμαχος της Ναζιστικής Γερμανίας και υπό την ηγεσία τού Άντε Πάβελιτς, ιδρύεται το Ανεξάρτητο Κράτος της Κροατίας, το κράτος αυτό περιλαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος της σημερινής Κροατίας καθώς και της Βοσνίας - Ερζεγοβίνης. Εκεί λαμβάνει μέρος η γενοκτονία τού σερβικού πληθυσμού της Κροατίας, όπου δολοφονούνται μεταξύ 700,000 Σέρβοι[13], καθώς και Εβραίοι, Ρομά και αντικαθεστωτικοί και κομμουνιστές Κροάτες. Επίσης, Σέρβοι φιλοβασιλικοί, γνωστοί ως Τσέτνικς, προχωρούν σε σφαγές εναντίον μη-σερβικών πληθυσμών, εντείνοντας το εθνικιστικό μίσος. Το τέλος τού πολέμου βρήκε νικητές τούς παρτιζάνους τού Γιόσιπ Μπροζ Τίτο, και η Κροατία έγινε μέλος της σοσιαλιστικής Γιουγκοσλαβίας ως μία από τις έξι δημοκρατίες της, και η δεύτερη πιο ανεπτυγμένη μετά τη Σλοβενία.

Η αρχή της κρίσης[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η σημαία της Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Κροατίας, 1945-1991
Η πρώτη σημαία της Σερβικής Κράινα (1991)
Ο Φράνιο Τούτζμαν, πρόεδρος της Κροατίας

Μετά τον θάνατο τού Τίτο, τον Μάιο τού 1980, άρχισε και η ανάδυση τού εθνικισμού σε όλη την πρώην Γιουγκοσλαβία. Αν και στις αρχές της δεκαετίας τού 1970 υπήρξε μία πατριωτική διαδήλωση πού ζητούσε περισσότερα δικαιώματα για τη δημοκρατία της Κροατίας με την ονομασία "κροατική άνοιξη", μέσα στη Γιουγκοσλαβία, η πραγματική άνοδος τού εθνικισμού συνέβη στα τέλη της δεκαετίας τού 1980, με την οικονομική κρίση να έχει αρχίσει να μαστίζει τη Γιουγκοσλαβία. Η άνοδος τού Φράνιο Τούτζμαν στην Κροατία και τού Σλομπόνταν Μιλόσεβιτς στη Σερβία, οδήγησε στην έκρηξη τού εθνικισμού και τού αλυτρωτισμού στις δύο γιουγκοσλαβικές δημοκρατίες. Ο Τούτζμαν ήταν μέλος τού κομμουνιστικού κόμματος της Γιουγκοσλαβίας αλλά αυτό δεν τον εμπόδισε να πλεύσει σε μία εθνικιστική γραμμή, από την άλλη ο Μιλόσεβιτς πού ήταν και αυτός μέλος τού κομμουνιστικού κόμματος ήθελε μία πιο κεντρικά οργανωμένη Σερβία, καταργώντας την αυτονομία της Βοϊβοντίνας και τού Κοσόβου πού θεωρούσε ότι αποδυνάμωναν τη Σερβία. Ο Μιλόσεβιτς αν και ορισμένες φορές συνδέθηκε, ουδέποτε ταυτίστηκε με τον σερβικό εθνικισμό, όχι βεβαίως στον βαθμό πού ταυτίστηκε ο Τούτζμαν με τον κροατικό εθνικισμό, αντίστοιχα. Η πτώση τού κομμουνισμού το 1990, βοήθησε στην άνοδο τού εθνικισμού σε όλες τις γιουγκοσλαβικές δημοκρατίες. Στις πρώτες δημοκρατικές εκλογές το 1990 στην Κροατία, κέρδισε το κόμμα τού Φράνιο Τούτζμαν, η Κροατική Δημοκρατική Ένωση. Οι όλο και πιο έντονες διενέξεις μεταξύ Σέρβων και Κροατών κομμουνιστών, εξαιτίας της θέλησης των μεν για μία πιο κεντρικά οργανωμένη Γιουγκοσλαβία και τον δε για μία πιο χαλαρή ομοσπονδία, οδήγησε στην απόλυτη έκρηξη των εθνικιστικών παθών. Τον Μάιο τού 1990, στον ποδοσφαιρικό αγώνα τού Γιουγκοσλαβικού πρωταθλήματος στο Ζάγκρεμπ, μεταξύ της Δυναμό Ζάγκρεμπ και τού Ερυθρού Αστέρα, θα λάβουν μέρος μεγάλης έκτασης επεισόδια μεταξύ των οπαδών των δύο ομάδων, έντονου εθνικιστικού χαρακτήρα. Η Κροατία είχε και μία σημαντική σερβική μειονότητα κυρίως στην περιοχή της Κράινα, οι Σέρβοι αποτελούσαν[14] περίπου το 12% τού πληθυσμού της Κροατίας, με το 78% να είναι Κροάτες. Οι Σέρβοι ζητούσαν αυτονομία, και στις 30 Σεπτεμβρίου, 1990 ανακήρυξαν την "αυτονομία τού σερβικού λαού στα εθνικά και ιστορικά τού σύνορα, στη δημοκρατία της Κροατίας, ως μέρος της Λαϊκής Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γιουγκοσλαβίας". Νωρίτερα τον Αύγουστο, οι Σέρβοι προκήρυξαν δημοψήφισμα με το οποίο ζητούσαν αυτονομία. Η κυβέρνηση τού Ζάγκρεμπ αντέδρασε στέλνοντας αστυνομικές δυνάμεις στην περιοχή, οι Σέρβοι έφτιαξαν μπλόκα[15] στους δρόμους στη Δαλματία, πού έμεινε στην ιστορία ως η "Επανάσταση των Στύλων"[16]. Η κροατική κυβέρνηση προσπάθησε να στείλει ελικόπτερα, τα οποία όμως αναχαιτίστηκαν από μαχητικά τού Γιουγκοσλαβικού Λαϊκού Στρατού. Τον Δεκέμβριο, η κροατική βουλή υποβίβασε τον σερβικό πληθυσμό από επίσημο λαό της δημοκρατίας της Κροατίας σε μειονότητα, ενώ τα καθημερινά επεισόδια μεταξύ Κροατών αστυνομικών και Σέρβων κατοίκων ολοένα και αυξάνονταν. Τον ίδιο καιρό και η Σλοβενία αποφάσισε να αποσχιστεί και προκήρυξε δημοψήφισμα ανεξαρτησίας στις 23 Δεκεμβρίου 1990, στο οποίο το 88% ψήφισε υπέρ της ανεξαρτησίας. Θα ακολουθήσουν πολλές εκδιώξεις Σέρβων από τις δημόσιες υπηρεσίες, ενώ η κατάσταση μεταξύ των δύο πλευρών γίνεται ολοένα και πιο τεταμένη.

Ο πόλεμος[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Η πρώτη χρονιά τού πολέμου (1991)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Το μέτωπο της Ανατολικής Σλαβονίας
Κατεστραμμένο σπίτι στο Βούκοβαρ

Το πρώτο πολεμικό επεισόδιο στην Κροατία θα έρθει στις 31 Μαρτίου, 1991, όταν η κροατική κυβέρνηση θα στείλει λεωφορεία με αστυνομικούς στην περιοχή Πλίτβιτσε, με σκοπό να αποκαταστήσει τον κρατικό έλεγχο στην περιοχή. Στη σύγκρουση πού θα ακολουθήσει θα υπάρξει ένας νεκρός από κάθε πλευρά, που θα είναι και τα πρώτα επίσημα θύματα τού πολέμου της Κροατίας. Αυτό το αιματηρό επεισόδιο θα μείνει στην ιστορία ως το "Αιματηρό Πάσχα στο Πλίτβιτσε". Στις 9 Απριλίου δημιουργείται η Κροατική Εθνοφρουρά. Την 1η και 2α Μαΐου, στο Μπόροβο Σέλο, στην Ανατολική Σλαβονία, σε δεύτερο αιματηρό επεισόδιο που ονομάστηκε "Η Σφαγή στο Μπόροβο Σέλο", λαμβάνει χώρα ανταλλαγή πυροβολισμών όπου θα σκοτωθούν 12 Κροάτες αστυνομικοί και 1 Σέρβος άμαχος. Τα πτώματα των κροατών αστυνομικών ακρωτηριάζονται από Σέρβους παραστρατιωτικούς[17].Σιγά σιγά, θα αρχίσουν οι πρώτες δολοφονίες και απαγωγές και από τις δύο πλευρές, και τα επεισόδια θα γίνονται ολοένα και εντονότερα. Στις 19 Μαΐου, η Κροατία διοργάνωσε δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία της χώρας από τη Γιουγκοσλαβία. Οι Σέρβοι απείχαν στην πλειοψηφία τους από το δημοψήφισμα. Το 93% ψήφισε υπέρ της ανεξαρτησίας της Κροατίας από τη Γιουγκοσλαβία. Στις 26 Ιουνίου, 1991, Σλοβενία και Κροατία θα ανακηρύξουν την ανεξαρτησία τούς από τη Γιουγκοσλαβία, όπου θα οδηγήσει στον Πόλεμο των Δέκα Ημερών[18] στη Σλοβενία, στον οποίο ο πολυεθνικός Γιουγκοσλαβικός Λαϊκός Στρατός θα γνωρίσει μία αναπάντεχη ήττα. Λόγω των πολλών επεισοδίων, θα ληφθεί η απόφαση να δημιουργηθεί μία ζώνη ασφαλείας μεταξύ των Κροατών και των Σέρβων, την οποία θα εποπτεύει ο Γιουγκοσλαβικός Λαϊκός Στρατός. Θα ακολουθήσουν εκδιώξεις εναντίον τού σερβικού πληθυσμού της Δαλματίας και της Σλαβονίας καθώς και εκδιώξεις Κροατών από σερβοκατοικημένες περιοχές. Ο Γιουγκοσλαβικός Λαϊκός Στρατός ήταν σε δύσκολη θέση καθώς το μεγαλύτερο μέρος των αξιωματικών τού ήταν σερβικής καταγωγής και θεωρούταν εχθρικός από την πλειοψηφία των Κροατών. Ενώ τα ένοπλα επεισόδια μεταξύ της κροατικής αστυνομίας και των Σέρβων ολοένα και πολλαπλασιάζονται, θα αρχίσουν να οδηγούν σε ολοένα και μεγαλύτερες συγκρούσεις. Στις 7 Οκτωβρίου, έκρηξη θα σημειωθεί στο κυβερνητικό μέγαρο στο Ζάγκρεμπ, παρόντος υψηλών πολιτικών προσώπων, θα προκληθούν υλικές ζημιές και δεν θα υπάρξουν τραυματισμοί. Η κροατική κυβέρνηση θα κατηγορήσει τον Γιουγκοσλαβικό Λαϊκό Στρατό για την έκρηξη, κατηγορία την οποία θα απορρίψει ο στρατός. Νωρίτερα, στα τέλη Αυγούστου στην Ανατολική Σλαβονία, στα σύνορα με τη Σερβία, έντονα ένοπλα επεισόδια, θα οδηγήσουν στην αντίδραση τού τακτικού Γιουγκοσλαβικού στρατού και των Σέρβων παραστρατιωτικών στο Βούκοβαρ. Η πόλη τού Βούκοβαρ θα βομβαρδιστεί και θα γκρεμιστεί εκ θεμελίων, ενώ και ο Γιουγκοσλαβικός Στρατός θα υποστεί μεγάλες απώλειες και έπειτα από 87 ημέρες πολιορκίας θα καταλάβει την πόλη στις 18 Νοεμβρίου 1991. Μέχρι το τέλος του 1991 όταν και ανεπίσημα η κομμουνιστική Γιουγκοσλαβία θα πάψει να υπάρχει, οι σερβικές παραστρατιωτικές δυνάμεις με τη βοήθεια τού Γιουγκοσλαβικού Λαϊκού Στρατού θα θέσουν υπό τον έλεγχό τους πάνω από το 30% της χώρας, κυρίως την Κράινα, τη βόρεια Δαλματία και την Ανατολική Σλαβονία. Όμως από τα μέσα Σεπτεμβρίου, η κροατική εθνοφρουρά θα αποκτήσει βαρύ οπλισμό έπειτα από καταλήψεις και λεηλασίες στρατοπέδων του γιουγκοσλαβικού στρατού στις περιοχές υπό τον έλεγχο τού Ζάγκρεμπ, επιχειρήσεις γνωστές και ως η "Μάχη των Στρατοπέδων". Επίσης, ο Κροατικός Στρατός θα αυξήσει το μέγεθός τού από 20 ταξιαρχίες τον Αύγουστο, σε 64 τον Νοέμβριο τού 1991, και θα σημειώσει επιτυχίες στη Δυτική Σλαβονία όπου θα ανακαταλάβει μεγάλο μέρος της περιοχής. Η πρώτη χώρα πού θα αναγνωρίσει την Κροατία θα είναι το Βατικανό στις 3 Οκτωβρίου, θα ακολουθήσουν η Ισλανδία στις 19 Δεκεμβρίου και η Γερμανία αργότερα την ίδια μέρα. Την ίδια μέρα, η Σερβική Αυτόνομη Κράινα θα ανακηρυχτεί ως η Σερβική Δημοκρατία της Κράινα. Το 1991 ολοκληρώθηκε με εδαφικά κέρδη των Σέρβων, την ίδρυση της κρατικής οντότητας της Κράινα, καθώς και με τις πρώτες ανεπίσημες αναγνωρίσεις της Κροατίας πού θα επισημοποιηθούν τον Ιανουάριο τού επόμενου έτους. Σύμφωνα με πληροφορίες[19], περίπου 220.000 Κροάτες θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τις οικίες μέχρι τα τέλη τού έτους. Στους έξι τελευταίους μήνες τού 1991, πάνω από 10,000 άνθρωποι είχαν σκοτωθεί στις πολεμικές συγκρούσεις. Οι δύο πλευρές θα κάνουν πολλά εγκλήματα πολέμου, ειδικά την πρώτη χρονιά. Οι Σέρβοι θα κάνουν εγκλήματα πολέμου στην Όβτσαρα[20] όπου θα εκτελέσουν αιχμαλώτους[21] πολέμου, στη Σκάμπρνια, στο Λόβας, στο Βούκοβαρ και στη Σιρόκα Κούλα. Οι Κροάτες θα κάνουν εγκλήματα πολέμου στο Γκόσπιτς, στο Σίσακ και στην περιοχή τού Βούκοβαρ πριν την πολιορκία της πόλης.

Η κατάπαυση τού πυρός και η αποχώρηση τού Γιουγκοσλαβικού Λαϊκού Στρατού (1992)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Στις αρχές τού 1992 έγινε η πρώτη κατάπαυση[22] του πυρός με τη συμφωνία τού Σαράγεβο, μετά από πολλές αποτυχημένες προσπάθειες διακοπής των συγκρούσεων, όταν και εγκαταστάθηκαν 14,000 κυανόκρανοι στην περιοχή[23]. Αυτό σήμαινε την αποχώρηση τού Γιουγκοσλαβικού Λαϊκού Στρατού από την Κροατία, καθώς στις 27 Απριλίου, 1992 ανακηρύσσεται η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας. Ο γιουγκοσλαβικός στρατός αποχώρησε στη γειτονική Βοσνία - Ερζεγοβίνη όπου οι συγκρούσεις άρχισαν λίγους μήνες αργότερα. Στις 15 Ιανουαρίου 1992, η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνώρισε την Κροατία. Ο Γιουγκοσλαβικός Λαϊκός Στρατός άφησε το μεγαλύτερο μέρος του οπλισμού του στους Σέρβους της Κροατίας οι οποίοι έλεγχαν πολλές περιοχές της χώρας. Στις 22 Μαΐου[24], η Κροατία έγινε μέλος των Ηνωμένων Εθνών. Η κατάπαυση τού πυρός δεν εμπόδισε τις σποραδικές συγκρούσεις, όπως τον βομβαρδισμό κροατικών πόλεων από τούς Σέρβους της Κράινα και τις επιθέσεις τού κροατικού στρατού στη Σερβική Δημοκρατία της Κράινα, όπως στο Μίλιεβτσι τον Ιούνιο και στις περιοχές γύρω από το Ντούμπροβνικ τον Ιούλιο και τον Σεπτέμβριο τού 1992. Οι συγκρούσεις όμως σταμάτησαν λόγω και του Κροατο-Μουσουλμανικού πολέμου ο οποίος είχε αρχίσει να παίρνει μεγάλες διαστάσεις στην κεντρική Βοσνία και στην Ερζεγοβίνη.

Κροατικές αντεπιθέσεις (1993)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο πόλεμος της Κροατίας συνεχίστηκε και το 1993, σε μικρότερη κλίμακα όμως από τις προηγούμενες χρονιές. Οι στρατιωτικές επιχειρήσεις ήταν πιο ευνοϊκές για την Κροατία. Μεταξύ του 1992 και τού 1995 η συνολική διάρκεια των στρατιωτικών επιχειρήσεων ήταν περίπου τρεισήμισι εβδομάδες. Οι επιχειρήσεις αφορούσαν επιθέσεις του κροατικού στρατού στον υδροηλεκτρικό σταθμό της Περούτσα και στη Μάσλενιτσα τον Ιανουάριο τού 1993, και στον θύλακα του Μέντακ τον Σεπτέμβριο. Αν και οι πρώτες δύο επιχειρήσεις ήταν επιτυχείς για τον ολοένα και πιο δυνατό κροατικό στρατό, πού εξοπλιζόταν και εκπαιδευόταν από χώρες της Δύσης παρά το επίσημο εμπάργκο στα όπλα πού υπήρχε από το 1991. Αντιθέτως η επιχείρηση στον θύλακα τού Μέντακ, κατέληξε σε αποτυχία[25] για την κροατική κυβέρνηση παρά τις μεγαλύτερες σερβικές απώλειες, καθώς αποκαλύφθηκε ότι τα κροατικά στρατεύματα με τη συμμετοχή και ξένων μισθοφόρων προέβησαν σε εγκλήματα πολέμου[26] εναντίον τού άμαχου σερβικού πληθυσμού της περιοχής ενώ πολλοί Κροάτες στρατιώτες έχασαν τη ζωή τούς από ανταλλαγές πυρών με Καναδούς κυανόκρανους τού ΟΗΕ. Το 1993, οι Κροάτες έδωσαν μεγαλύτερο βάρος στον πόλεμο με τούς Βόσνιους Μουσουλμάνους στη Βοσνία - Ερζεγοβίνη, όπου είχαν σημαντικές εδαφικές απώλειες.

Η παρακμή της Σερβικής Δημοκρατίας της Κράινα (1994)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Τον Ιανουάριο του 1994 τελείωσε ο Κροατο-Μουσουλμανικός Πόλεμος και υπεγράφη η Συμφωνία της Ουάσινγκτον, όπου οι Κροάτες και οι Βόσνιοι Μουσουλμάνοι έγιναν σύμμαχοι[27] για το υπόλοιπο του πολέμου. Αυτό ήταν πολύ σημαντικό γιατί μείωνε τις αντίπαλες παρατάξεις από τρεις σε δύο στη Βοσνία και στην Κροατία. Τον Μάρτιο του 1994 η Σερβική Δημοκρατία της Κράινα υπέγραψε συμφωνία κατάπαυσης του πυρός. Ο κροατικός στρατός ενεπλάκη σε συγκρούσεις[28] με τούς σερβο-βόσνιους στη δυτική Βοσνία στα τέλη τού 1994, ενώ η ανάμιξη των ΗΠΑ ήταν ολοένα και πιο έντονη, με την εκπαίδευση και την[29] βοήθεια σε υλικό πού παρείχε στον κροατικό στρατό. Κύριος στόχος των κροατικών στρατευμάτων τώρα ήταν η χαλάρωση της πολιορκίας του Μπίχατς και του Βοσνιακού στρατού που ήταν πολιορκημένος εκεί από τούς Σερβο-βόσνιους, τούς Βόσνιους της Αυτόνομης Δημοκρατίας της Δυτικής Βοσνίας και από τον σερβικό στρατό της Κράινα, του οποίου ο μεγαλύτερος όγκος ήταν συγκεντρωμένος εκεί.

"Αστραπή", "Καταιγίδα" και το τέλος τού πολέμου (1995)[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

Ο χάρτης της επιχείρησης "Αστραπή"
Ο χάρτης της επιχείρησης "Καταιγίδα"

Το 1995 ο Κροατικός Στρατός με την εκπαίδευση που είχε λάβει από απόστρατους αξιωματικούς τού Αμερικανικού Στρατού και από την αμερικανική ιδιωτική εταιρία πολέμου MPRI[30], είχε γίνει ένας από τους καλύτερους στρατούς στην ευρύτερη περιοχή, και η αποτελεσματικότητά του είχε βελτιωθεί εντυπωσιακά. Επίσης, ο κροατικός στρατός είχε εξοπλιστεί με όπλα από τη δύση, η οποία πέραν της πολιτικής, παρείχε και στρατιωτική βοήθεια, κατά παράβαση του εμπάργκο όπλων προς όλους τους εμπλεκόμενους. Η θέση των Σέρβων της Κράινα ήταν αδύναμη, λόγω της εμπλοκής των στρατιωτικών δυνάμεών τους στην πολιορκία τού Μπίχατς στη Βοσνία, με επακόλουθο την εξασθένιση της άμυνας της κρατικής οντότητας της Κράινα. Ακόμη, κυριαρχούσε η αντίληψη ότι σε περίπτωση κροατικής επίθεσης θα υπήρχε επέμβαση της Σερβίας και τού γιουγκοσλαβικού στρατού στην περιοχή. Οι σχέσεις μεταξύ τού Κνίν και τού Βελιγραδίου είχαν παγώσει εξαιτίας της μη-λύσης τού ζητήματος της Κράινα. Την 1η Μαΐου 1995, ο κροατικός στρατός έκανε αιφνιδιαστική επίθεση στον σερβικό θύλακα της Δυτικής Σλαβονίας. Η επιχείρηση υπό την κωδική ονομασία "Αστραπή" έληξε με νίκη τού κροατικού στρατού την επόμενη μέρα. Κατά τη διάρκεια της επιχείρησης οι κροατικές δυνάμεις, σύμφωνα με πληροφορίες, ήταν υπεύθυνες για την απώλεια 286 αμάχων. Ως απάντηση οι Σέρβοι βομβάρδισαν το Ζάγκρεμπ με πυραύλους, σκοτώνοντας 7 αμάχους και τραυματίζοντας πάνω από 175. Το διάστημα μεταξύ 25 και 30 Ιουλίου, ο κροατικός στρατός με τη βοήθεια του βοσνιακού στρατού θα καταλάβει με την επιχείρηση "Καλοκαίρι 95" την περιοχή τού Ντρβαρ και του Μπόσανσκο Γκράχοβο από τις σερβο-βοσνιακές δυνάμεις και θα περικυκλώσει την πρωτεύουσα της Κράινα, το Κνιν, κόβοντας μία σημαντική δίοδο εφοδίων για την Κράινα. Εν τω μεταξύ θα επαναληφθούν οι ειρηνευτικές συνομιλίες για τη λύση του προβλήματος της Κράινα στη Γενεύη υπό την επίβλεψη της Ομάδας Επαφής όπου θα προταθεί το ειρηνευτικό σχέδιο Ζ-4 που θα δίνει δικαιώματα αυτονομίας στην Κράινα μέσα στα πλαίσια της Κροατίας. Στις 3 Αυγούστου, ο πρωθυπουργός της Κράινα, Μίλαν Μπάμπιτς, θα αποδεχθεί το σχέδιο ειρήνης όμως η Κροατία θα το απορρίψει. Την ίδια μέρα ο πρέσβης των ΗΠΑ στο Ζάγκρεμπ, Πήτερ Γκάλμπραιτ, ανακοίνωσε[31] ότι οι ΗΠΑ θα προστατέψουν τούς Σέρβους της Κράινα από μία ενδεχόμενη Κροατική επίθεση. Λέγεται επίσης ότι ο Σλομπόνταν Μιλόσεβιτς είχε συμφωνήσει στο σχέδιο ειρήνης. Όμως η Κροατία δεν δέχτηκε το σχέδιο ειρήνης, καθώς είχε υποβάλλει τον όρο της παράδοσης της Κράινα, πράγμα πού το Κνιν δεν δέχτηκε. Τα ξημερώματα της 4ης Αυγούστου αεροπλάνα τού ΝΑΤΟ πλήττουν σοβαρά το σύστημα ενδοεπικοινωνιών των Σέρβων της Κράινα και το σύστημα επικοινωνιών μεταξύ των μονάδων του στρατού της Κράινα. Σε τηλεφωνική επικοινωνία με το Βελιγράδι, ο Μίλαν Μάρτιτς, πρόεδρος της Κράινα, εισπράττει την άρνηση τού Μιλόσεβιτς για την επέμβαση του γιουγκοσλαβικού στρατού. Την ίδια στιγμή ο κροατικός στρατός αρχίζει βομβαρδισμό των σερβικών θέσεων με το πυροβολικό του σε ένα μέτωπο 700 χιλιομέτρων. Ο σερβικός πληθυσμός μαζί με τον στρατό εγκαταλείπει μαζικά τις εστίες τού και κατευθύνεται προς τη βορειοδυτική Βοσνία. Στις 5 Αυγούστου, καταλαμβάνεται το Κνιν, η πρωτεύουσα της Κράινα. Στις 6 Αυγούστου ο Τούτζμαν επισκέπτεται το Κνιν. Στις 7 Αυγούστου, στις 6 το απόγευμα, η κροατική κυβέρνηση ανακοινώνει το τέλος της επιχείρησης "Καταιγίδα". Μέσα σε 3 μέρες 200.000 με 250.000 Σέρβοι εγκαταλείπουν τις εστίες τους κατευθυνόμενοι προς τη Σερβική Δημοκρατία και τη Σερβία. Στην επιχείρηση "Καταιγίδα" συμμετείχαν 138.500 στρατιώτες του κροατικού στρατού, της κροατικής αστυνομίας και του κροατο-βοσνιακού στρατού. Απέναντί τους βρέθηκαν 31.500 στρατιώτες του σερβικού στρατού της Κράινα, που προέβαλαν ελάχιστη αντίσταση. Κάποιοι θύλακες αντίστασης άντεξαν μέχρι και τις 8 Αυγούστου, οπότε και είτε παραδόθηκαν, είτε αποχώρησαν. Η επιχείρηση ήταν απόλυτα επιτυχής καθώς έβαλε ένα τέλος στον πόλεμο της Κροατίας και απελευθέρωσε την 5η βοσνιακή μεραρχία από το Μπίχατς, που και αυτή με τη σειρά της κατέλυσε την Αυτόνομη Δημοκρατία της Δυτικής Βοσνίας. Η προέλαση των κροατο-μουσουλμανικών δυνάμεων συνεχίστηκε και στη δυτική Βοσνία, όπως συνεχίστηκαν και οι βομβαρδισμοί των σερβικών θέσεων από τις δυνάμεις του ΝΑΤΟ, ώσπου οι συγκρούσεις σταμάτησαν οριστικά στα μέσα Οκτωβρίου και επίσημα στις 14 Δεκεμβρίου 1995 με την υπογραφή της συμφωνίας του Ντέιτον. Το αποτέλεσμα της επιχείρησης "Καταιγίδα" ήταν να ανακαταληφθεί ολόκληρη η περιοχή της Κράινα. Μετά την κατάληψη, η κροατική κυβέρνηση απαγόρευσε την είσοδο πολιτών στην περιοχή, με την εξαίρεση Κροατών προσφύγων πού είχαν εκδιωχθεί στην αρχή τού πολέμου. Η μόνη περιοχή της Κροατίας η οποία δεν ήταν υπό τον έλεγχό της, ήταν η περιοχή της Ανατολικής Σλαβονίας, της Μπαράνια και τού Δυτικού Σρίεμ, η οποία ήταν υπό τον έλεγχο τού ΟΗΕ και ύστερα από ειρηνευτικές συνομιλίες δύο ετών, επέστρεψε υπό τον έλεγχο[32] της Κροατίας τον Ιανουάριο τού 1998.

Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]

  1. ↑ Serbo-Croatian War
  2. ↑ «US Role in Operation Storm in Croatia». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Ιουνίου 2005. Ανακτήθηκε στις 8 Ιουνίου 2005. 
  3. ↑ «NY Times: USA Helped Croatia in Operation Storm - Croatia - Javno». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Οκτωβρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2009. 
  4. ↑ The Invasion of Serbian Krajina
  5. ↑ Trinicenter.com : Was the US behind the ethnic cleansing in Yugoslavia?
  6. ↑ Swans Commentary: Diana Johnstone On The Balkan Wars, by Edward S. Herman - herman10
  7. ↑ «Kingdom of Croatia, Slavonia and Dalmatia (1867 - 1918)». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Οκτωβρίου 2002. Ανακτήθηκε στις 3 Οκτωβρίου 2002. 
  8. ↑ Croatia within ex-Yugoslavia
  9. ↑ Kingdom of Yugoslavia - The 6th of January Dictatorship[νεκρός σύνδεσμος]
  10. ↑ First World War.com - Who's Who - King Alexander I
  11. ↑ The FAME: Croatia - Bannate within Kingdom of Yugoslavia, 1939 - 1941
  12. ↑ Swans Commentary: The 28th Day Of June: St Vitus Day, by Alma Hromic - aah029
  13. ↑ «Jasenovac». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Μαρτίου 2009. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2009. 
  14. ↑ Tudjman Wins In Croatian Vote Shunned by Serbs - The Washington Post | Encyclopedia.com[νεκρός σύνδεσμος]
  15. ↑ Balvan-Revolucija Pobunjenih Srba
  16. ↑ Log Revolution
  17. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Αυγούστου 2012. Ανακτήθηκε στις 29 Δεκεμβρίου 2012. 
  18. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 29 Φεβρουαρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 29 Φεβρουαρίου 2008. 
  19. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 7 Δεκεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2009. 
  20. ↑ BBC NEWS | Europe | Serbs jailed for Vukovar massacre
  21. ↑ BBC NEWS | Europe | Serbs jailed for Croatia massacre
  22. ↑ Croatia (12/08)
  23. ↑ «Croatia». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Μαΐου 2008. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2009. 
  24. ↑ Croatia - Atlapedia Online
  25. ↑ «Αρχειοθετημένο αντίγραφο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 30 Οκτωβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 30 Οκτωβρίου 2008. 
  26. ↑ YouTube - The Ghosts of Medak Pocket - Part 1
  27. ↑ Iranian Arms via Croatia
  28. ↑ «TripAtlas.com - About Croatian_War_of_Independence». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Σεπτεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 5 Σεπτεμβρίου 2008. 
  29. ↑ The Really Bad Dogs of War
  30. ↑ «Αρχείο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Μαρτίου 2009. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2009. 
  31. ↑ Milosevic Transcript 2002-12-06
  32. ↑ «Just settlement: the return of eastern Slavonia to Croatia. | Article from Harvard International Review | HighBeam Research». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Φεβρουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 21 Μαρτίου 2009. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]


Καθιερωμένοι όροι
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Πόλεμος_της_Κροατίας&oldid=10507357"