Το Παρανέστι βρίσκεται στα νότια όρια με την Περιφερειακή Ενότητα Καβάλας, δίπλα στον ποταμό Νέστο και επί του οδικού άξονα Δράμας - Ξάνθης (Εθνική οδός 14), ενώ απέχει απόσταση 40 χλμ. ΒΑ.-Α. από τη Δράμα και 49 χμ. ΝΔ.-Δ. από την Ξάνθη. Έχει 625 μόνιμους κατοίκους[2] (απογραφή 2011), σιδηροδρομικό σταθμό (ο οποίος έχει χαρακτηριστεί μνημείο)[3], κέντρο υγείας, Δημοτικό Σχολείο και Γυμνάσιο με Λ.Τ.. καθώς και Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (Κ.Π.Ε.) με πλούσια δράση[4]. Από τον Σεπτέμβριο του 2012 λειτουργεί στην περιοχή «κέντρο υποδοχής μεταναστών»[5].
Το Παρανέστι αποτελεί το τελευταίο κέντρο προμηθειών για την εξόρμηση στην ενδοχώρα της παρανέστιας γης. Την ευρύτερη περιοχή χαρακτηρίζει η πλούσια φυσική ομορφιά, με τη σπουδαία όσο και σπάνια βλάστηση, την πλούσια χλωρίδα και πανίδα, τα ρέματα με τις παλιές τοξωτές γέφυρες και τους πανέμορφους καταρράκτες, ενώ τα διάσπαρτα ερείπια και οι εκκλησιές μαρτυρούν την ανθρώπινη παρουσία σε προηγούμενες δεκαετίες.[6] Στην περιοχή του Παρανεστίου υπάρχουν κοιτάσματα ουρανίου.[7]
Στη δημοτική κοινότητα Παρανεστίου ανήκουν και οι οικισμοί Αηδονόκαστρο, Καπνόφυτο, Καρποφόρο, Μεσοχώρι, Ξάγναντο, Περίβλεπτο, Πολυνέρι, Πολύσυκο και Τέμενος. Ο πληθυσμός της δημοτικής κοινότητας το 2021 ήταν 824 κάτοικοι.
Η περιοχή του Παρανεστίου ήταν στην αρχαιότητα, τόπος όπου κατοικούσαν πολλές Θρακικές φυλές. Αργότερα, η περιοχή κατακτήθηκε από τους Μακεδόνες και στη συνέχεια από τους Ρωμαίους. Υπάρχουν πλούσια ευρήματα στην περιοχή από τις εποχές αυτές, έως και το Βυζάντιο, όπως τάφοι με πλούσια κτερίσματα και οικιστικές εγκαταστάσεις[8]. Το Νοέμβριο του 1373 ο Χατζή Εβρενός κατέκτησε την περιοχή και ακολούθησε μια μακρά Οθωμανική περίοδος. Οι Ελληνικοί πληθυσμοί σχεδόν εξαφανίστηκαν και μεταφέρθηκαν Τούρκοι και Γιουρούκοι από το Ικόνιο και τα Άδανα. Παρ' όλες τις δύσκολες συνθήκες, το Ελληνικό στοιχείο ουδέποτε εξαφανίστηκε από την περιοχή. Το 19ο αιώνα στην περιοχή προσέρευσαν πολλοί Ηπειρώτες από την Κόνιτσα και τα Ιωάννινα και τονώθηκε έτσι ο Ελληνισμός. Την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα οι κάτοικοι συμμετείχαν στις προσπάθειες του Ελληνισμού κατά των Βουλγάρων. Σπουδαίοι Μακεδονομάχοι του Παρανεστίου, ήταν ο Αριστείδης Γραμμενίδης και ο Δημήτριος Πασσιάς. Τον 20ο αιώνα προσέφυγαν στο Παρανέστι πρόσφυγες από την Ανατολική Θράκη, τον Πόντο, τη δυτική Καπαδοκία και τα παράλια της Μικράς Ασίας.[8][9]
Το μαγικό δάσος (Αρχείο ντοκιμαντέρ της ΕΡΤ)