Ομοφυλοφιλία στην αρχαία Ελλάδα

Νέος άνδρας και έφηβος συνευρίσκονται σε μηριαία συνουσία, μελανόμορφη αγγειογραφία Αττικού κυπέλλου, 550 π.Χ. - 525 π.Χ., Λούβρο

Στην κλασική αρχαιότητα, συγγραφείς όπως ο Ηρόδοτος, ο Πλάτωνας, ο Ξενοφώντας, ο Αθήναιος και άλλοι πολλοί εξερεύνησαν πτυχές του Ομόφυλου έρωτα στην αρχαία Ελλάδα. Η πιο διαδεδομένη και σημαντική για την κοινωνία μορφή ομόφυλων σεξουαλικών σχέσεων στην αρχαία Ελλάδα ήταν μεταξύ ενήλικων ανδρών και έφηβων αγοριών, που ήταν γνωστή ως παιδεραστία (οι γάμοι μεταξύ ανδρών και γυναικών στην αρχαία Ελλάδα είχαν επίσης στέρεα ηλικιακή δομή, όπου 30χρονοι άνδρες παντρεύονταν κορίτσια στην αρχή της εφηβείας τους). Αν και υπήρχαν σεξουαλικές σχέσεις μεταξύ ενήλικων ανδρών, το ένα από τα δύο μέλη της κάθε σχέσης καταπατούσε τις κοινωνικές συμβάσεις, κρατώντας παθητικό ρόλο. Είναι ασαφής η αντιμετώπιση παρόμοιων σχέσεων μεταξύ γυναικών γενικά στην κοινωνία, όμως υπάρχουν παραδείγματα από την εποχή της Σαπφούς

Οι αρχαίοι Έλληνες δεν αντιλαμβανόντουσταν τον σεξουαλικό προσανατολισμό σαν κοινωνικό αναγνωριστικό όπως κάνουν οι σύγχρονοι δυτικοί πολιτισμοί. Η ελληνική κοινωνία δεν διαχώριζε την ερωτική επιθυμία ή συμπεριφορά βάσει του φύλου του συμμετέχοντα, αλλά του ρόλου που έπαιζε ο κάθε συμμετέχων στη σεξουαλική πράξη, το ρόλο του ενεργητικού και του παθητικού, όσον αφορά τη διείσδυση. Αυτή η ενεργητική/παθητική πόλωση ανταποκρινόταν στους κυρίαρχους και υποτακτικούς ρόλου: ο ενεργητικός (διεισδυτικός) ρόλος συνδέεται με την αρρενωπότητα, την υψηλή κοινωνική θέση και την ενηλικίωση, ενώ ο παθητικός ρόλος συνδέεται με τη θηλυκότητα, χαμηλότερη κοινωνική θέση και τη νιότη.

Ομοφυλοφιλία στο στρατό

Ο Ιερός Λόχος Θηβών,μια ξεχωριστή στρατιωτική μονάδα που υπηρετούσαν μόνο άνδρες και οι αγαπημένοι τους, θεωρείται συνήθως εξαίρετο παράδειγμα για το πώς οι αρχαίοι Έλληνες χρησιμοποιούσαν τον έρωτα μεταξύ των στρατιωτών μιας ομάδας για να ενισχύσουν το μαχητικό τους πνεύμα. Οι Θηβαίοι απέδιδαν στον Ιερό Λόχο τη δύναμη των Θηβών όσον αφορά τη γενιά πριν την πτώση της από τον Φίλιππο τον Β' της Μακεδονίας, ο οποίος είχε εντυπωσιαστεί τόσο πολύ από τη γενναιότητά τους κατά τη διάρκεια της μάχης, ώστε ανέγειρε ένα μνημείο το οποίο κοσμεί ακόμα τους τάφους τους. Άσκησε επίσης σκληρή κριτική για τις απόψεις των Σπαρτιατών περί του λόχου:

"ἀπόλοιντο κακῶς οἱ τούτους τι ποιεῖν ἢ πάσχειν αἰσχρὸν ὑπονοοῦντες (Να βρει καταστροφή όποιον υπονοεί οτιδήποτε άσεμνο για τους άνδρες αυτούς)"

Η άποψη του Παμμένη, σύμφωνα με τον Πλούταρχο, ήταν ότι

"Ο Νέστωρ του Ομήρου δεν ήταν επιδέξιος στην παραγγελία στρατού όταν συμβούλευσε τους Έλληνες να ταξινομήσουν φυλές και φυλές... έπρεπε να ενώσει τους εραστές με τους αγαπημένους τους. Γιατί μικρή αξία έχει η ίδια φυλή όταν πλησιάζει ο κίνδυνος· αλλά ένας λόχος στερεωμένος με φιλία, βασισμένος στην αγάπη ποτέ δεν πρόκειται να σπάσει."

Οι δεσμοί αυτοί, που αντικατοπτρίζονταν σε γεγονότα της Ελληνικής Μυθολογίας, όπως η ηρωική σχέση μεταξύ Αχιλλέα και Πατρόκλου στην Ιλιάδα, εθεωρείτο ότι ανέβαζαν το ηθικό αλλά και τη γενναιότητα, εξ αιτίας της επιθυμίας τους να εντυπωσιάσουν και να προστατεύσουν τους εραστές τους. Τέτοιες σχέσεις έχουν καταγραφεί από πολλούς έλληνες ιστορικούς και σε φιλοσοφικές ομιλίες, όπως και σε αυτοσχέδιες παρατηρήσεις σαν του Φιλίππου του Β' όπως κατέγραψε και παρουσιάζει ο Πλούταρχος:

• "Δεν είναι μόνο οι πολεμοχαρείς άνθρωποι της Βοιωτίας, της Σπάρτης και της Κρήτης, που είναι επιδεκτικοί σε αυτό το είδος αγάπης, αλλά και οι σπουδαιότεροι ήρωες: Μελέαγρος, Αχιλλέας, Αριστομένης, Κίμων και Επαμεινώνδας."

Κατά τον Ληλάντιο πόλεμο μεταξύ Ερέτριας και Χαλκίδας, πριν την αποφασιστική μάχη οι Χαλκιδείς κάλεσαν για βοήθεια έναν πολεμιστή ονόματι Κλεόμαχος. Απάντησε στο αίτημα, φέρνοντας τον εραστή του να παρακολουθεί. Ηγήθηκε της επίθεσης κατά των Ερετριέων και έφερε τους Χαλκιδείς σε νίκη με το κόστος της ζωής του. Οι Χαλκιδείς ανέγειραν ναό για εκείνον στην αγορά ως φόρο τιμής. Λέγεται ότι ένα από τα πιο ευγενή πράγματα είναι να δώσεις την ίδια σου τη ζωή για να σώσεις αυτόν που αγαπάς. Παρόλο που αυτό δε συνέβη στο Ληλάντιο πόλεμο, ήταν μία εξίσου ηρωική πράξη από τον Κλεόμαχο και η καταλληλότερη στιγμή να δείξει στον εραστή του την ανιδιοτέλειά του.