Σταυρός (τυπογραφία)
Ο σταυρός (†) είναι ένα τυπογραφικό σύμβολο που έχει σχήμα στιλέτου. Διεθνώς, είναι γνωστό ως dagger ή obelisk.[1] Μια παραλλαγή του συμβόλου είναι ο διπλός σταυρός ‡ (double dagger), που μοιάζει με δύο σταυρούς (πάνω-κάτω).
Χρήσεις[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Το σύμβολο χρησιμοποιείται συνήθως ως σημάδι υποσημείωσης ή παραπομπής, αν έχει ήδη χρησιμοποιηθεί ο αστερίσκος (*). Περαιτέρω υποσημειώσεις μπορεί να σημειωθούν με άλλα σύμβολα, όπως ο διπλός σταυρός (‡), ή διπλή κάθετος (||) ή το σύμβολο της παραγράφου (¶ - pilcrow).[2] Στη σημερινή εποχή, συνηθίζεται στη βιβλιογραφία να χρησιμοποιείται ένας αυξανόμενα μεγάλος όγκος παραπομπών και υποσημειώσεων. Το γεγονός αυτό κάνει τη χρήση αυτών των συμβόλων μη λειτουργική, οπότε σταδιακά υποσκελίστηκε από τη βολικότερη χρήση των αριθμημένων παραπομπών. Μερικά κείμενα διατηρούν παράλληλα τη χρήση αστερίσκων και τους οβελίσκων ως σημεία υποσημειώσεων, των μεν για υποσημειώσεις μιας σελίδας, των δε για υποσημειώσεις τέλους.
Άλλη χρήση του σταυρού είναι η σήμανση θανάτου ενός φυσικού προσώπου,[2][3] όταν τοποθετείται πριν ή μετά του ονόματος ή της χρονολογίας θανάτου του.[2][4][5][6] Σε αντιδιαστολή ο αστερίσκος συμβολίζει την χρονολογία γέννησης ενός φυσικού προσώπου.[2]
Ευρύτατη χρήση του σταυρού γίνεται στα Μαθηματικά και ιδιαιτέρως στη Φυσική, όπου υποδηλώνει τον ερμιτιανό συζυγή ενός τελεστή. Για παράδειγμα ο Α† ισούται με τον ερμιτιανό συζυγή του τελεστή Α. Ένας τελεστής λέγεται ερμιτιανός αν A† = A. Μερικές φορές στα μαθηματικά, αυτός ο συμβολισμός μπορεί να αντικατασταθεί από τον αστερίσκο.[7]
Στη Χημεία, ο διπλός σταυρός χρησιμοποιείται στη χημική κινητική, για να υποδηλώσει ένα είδος μετάβασης κατάστασης.
Στη Βιολογία, ένας σταυρός προτάσσεται μιας ταξινομικής ομάδας η οποία έχει εξαλειφθεί ή ενός είδους ύλης που έχει καταστραφεί.[3][8][9]
Στη ψυχολογική στατιστική, ο σταυρός υποδηλώνει, ότι η διαφορά δύο σχημάτων είναι αμελητέα κατά τον παράγοντα p < 0,05, ωστόσο θεωρείται μια "τάση", που αξίζει να σημειωθεί. Χρησιμοποιείται κοινώς για τιμές του παράγοντα p μεταξύ 0,05 και 0,1.
Στην καταλογογράφηση, χρησιμοποιείται ένας διπλός σταυρός για να οριοθετήσει τα υποπεδία MARC.
Στη σημειολογία του σκακιού, ο σταυρός συμβολίζει μια κίνηση που απέφερε σαχ, ενώ ο διπλός σταυρός υποδηλώνει ματ. Αυτή είναι μια πιο τυποποιημένη μορφή των κοινών συμβόλων "+" για το σαχ και "#" για το ματ.
Σε πολλά έργα, που γράφτηκαν πριν την εφεύρεση της τυπογραφίας, οι σταυροί χρησιμοποιούνταν για να περικλείουν τμήματα κειμένων, που θεωρούνταν μη αυθεντικά.
Στη φιλολογία, ο σταυρός υποδηλώνει μια απαρχαιωμένη μορφή λέξης ή φράσης. Επίσης, χρησιμοποιείται στο αγγλικό λεξικό της Οξφόρδης, για να υποδηλώσει ορισμένες απαρχαιωμένες λέξεις.
Παραπομπές[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
- ↑ Bringhurst, Robert (2001). Στοιχεία της τυπογραφικής τέχνης. Ηράκλειο: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης. σελ. 335. ISBN 9789605241278.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Hoefler, Jonathan (4 Ιουνίου 2009). «House of Flying Reference Marks, or Quillon & Choil». Hoefler & Frere-Jones.
- ↑ 3,0 3,1 John D. Reynolds (2002). Handbook of fish biology and fisheries. Wiley-Blackwell. σελ. 108. ISBN 978-0-632-05412-1.
- ↑ Elizabeth Knowles (2006). Oxford dictionary of phrase and fable. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-920246-1.
- ↑ Alastair Campbell (2004). The digital designer's jargon buster. The Ilex Press Ltd. σελ. 84. ISBN 978-1-904705-35-2.
- ↑ John Lennard, επιμ. (2005). «Punctuation». The poetry handbook: a guide to reading poetry for pleasure and practical criticism. Oxford University Press. σελ. 140. ISBN 978-0-19-926538-1.
- ↑ Weisstein, Eric W., "Dagger" από το MathWorld.
- ↑ Colin Tudge (2000). «Conventions for Naming Taxa». The variety of life: a survey and a celebration of all the creatures that have ever lived. Oxford University Press. σελ. 93. ISBN 978-0-19-860426-6.
- ↑ David L. Hull (1990). Science as a process: an evolutionary account of the social and conceptual development of science. University of Chicago Press. σελ. 254. ISBN 978-0-226-36051-5.