Το νιτροξύλιο[1] (αγγλικά:nitroxyl) είναι ανόργανηχημική ένωση, η οποία περιέχει άζωτο, οξυγόνο και υδρογόνο, με μοριακό τύποHNO. Είναι καλά μελετημένο στην αέρια φάση[2]. Σε υδατικόδιάλυμα δρα ως (ασθενές) οξύ, με συζυγή βάση το ανιόν NO-, και pKa = 11,4[3]. To NO- είναι ισοηλεκτρονιακό με το διοξυγόνο (O2) και ανάγεται σε μονοξείδιο του αζώτου (NO). Το νιτροξύλιο μπορεί να παραχθεί ως ενδιάμεσο χημικής αντίδρασης. Είναι πολύ δραστικό έναντι των πυρηνόφιλων (ιδιαίτερα έναντι των θειολών) και γρήγορα διμερίζεται σε υπονιτρώδες οξύ (H2N2O2). Το τελευταίο (το υπονιτρώδες οξύ) όταν αφυδατώνεται σχηματίζει υποξείδιο του αζώτου (N2O). Για το λόγο αυτό, το νιτροξύλιο γενικά παράγεται in situ (δηλαδή «επί τόπου»), για παράδειγμα με αντίδραση ενώσεων όπως το «άλας του Αντζέλι» (Angeli’s salt, Na2N2O3) και το «οξύ του Πιλότυ» (Piloty’s acid, PhSO2NHOH), όταν χρειάζεται. Το νιτροξύλιο δείχνει ότι αποτελεί πειραματική θεραπεία για την καρδιακή ανεπάρκεια και η εξελισσόμενη έρευνα εστιάζεται στην εύρεση νέων μεθόδων παραγωγής της ένωσης. Σύμφωνα με μια μελέτη[4] μια τέτοια μέθοδος είναι η οξείδωση της κυκλοεξανονοξίμης με τετραοξικό μόλυβδο [(CH3COO)2Pb], που οδηγεί σε νιτροξύλιο και αιθανικό 1-νιτρωζοκυκλοεξυλεστέρα. Η (τελευταία) ένωση μπορεί να υδρολυθεί, σε βασικές συνθήκες μέσα σε ένα ρυθμιστικό διάλυμαφωσφορικών, παράγονας νιτροξύλιο, αιθανικό οξύ και κυκλοεξανόνη:
Άλλες μελέτες που έχουν γίνει πάνω σε πρόδρομες ενώσεις για νιτροξύλιο συμπεριλαμβάνουν στις τελευταίες αυτές από τους Ναγκασάουα και συνεργάτες (Nagasawa et al.)[5] στις οποίες το οξύ του Πιλότυ (Piloty's acid) και παράγουν νιτροξύλιο με θερμική αποσύνθεση. Άλλες αξιοσημείωτες μελέτες πάνω στην παραγωγή του νιτροξύλιου έγιναν από τους Τοσκάνο και συνεργάτες (Toscano et al)[6], στις οποίες (μελέτες) έχουν συνθεθεί (πρόδρομες ενώσεις του νιτροξυλίου) με κυκλοσύμπλοκα ακυλονιτρωζοπαραγώγων (που είναι γνωστό ότι ασυνθέτονται με υδρόλυση σε νιτροξύλιιο και αντίστοιχα ακυλικά αξέα). Με τη χρήση φωτόλυσης σε κυκλοσύμπλοκα ακυλονιτρωζοπαραγώγων, απελευθερώνονται «ελεύθερα» ακυλονιτρωζοπαράγωγα, που με τη σειρά τους αποσυνθέτονται σχηματίζοντας νιτροξύλιο.
↑Για εναλλακτικές ονομασίες δείτε τον πίνακα πληροφοριών.
↑Greenwood, Norman N.; Earnshaw, Alan (1997). Chemistry of the Elements (2nd ed.). Butterworth-Heinemann. ISBN 0080379419.
↑Egon Wiberg, Arnold Frederick Holleman (2001) Inorganic Chemistry, Elsevier ISBN 0-12-352651-5
↑Hydrolysis of Acyloxy Nitroso Compounds Yields Nitroxyl (HNO) Xin Sha, T. Scott Isbell, Rakesh P. Patel, Cynthia S. Day, and S. Bruce King J. Am. Chem. Soc.; 2006; 128(30) pp 9687 - 9692; (Article) doi: 10.1021/ja062365a
↑Prodrugs of Nitroxyl as Potential Aldehyde Dehydrogenase Inhibitors vis-a-vis Vascular Smooth Muscle Relaxants Nagasawa, H. T.; Kawle, S. P.; Elberling, J. A.; DeMaster, E. G.; Fukuto, J. M. J. Med. Chem., 38, 1865-1871. doi:10.1021/jm00011a005
↑Cohen, A. D.; Zeng, B.-B.; King, S. B.; Toscano, J. P. J. Am. Chem. Soc. 2003, 125, 1444-1445.doi:10.1021/ja028978e
