Νερόμυλος
Η δύναμη του νερού χρησιμοποιήθηκε από τον άνθρωπο ως κινητήριος δύναμη των μύλων για τη σύνθλιψη των κόκων των σιτηρών και την παραγωγή αλεύρων.
Ο νερόμυλος ή υδρόμυλος είναι η πρώτη μηχανή παραγωγής έργου που κατασκεύασε ο άνθρωπος με τη χρήση φυσικής, ήπιας και ανανεώσιμης πηγής ενέργειας. Με τη δύναμη που δημιουργεί η πτώση του νερού από ψηλά ή η ροή του και με τη βοήθεια του τροχού, εφεύρεση που άλλαξε την ανθρώπινη ιστορία, κινήθηκαν απλές και στη συνέχεια πολύπλοκες μηχανές, που κάλυψαν τις περισσότερες ανάγκες των προβιομηχανικών κοινωνιών, αντικαθιστώντας στις πρώιμες μηχανές την ανθρώπινη ή ζωϊκή δύναμη (χειρόμυλοι και ζωόμυλοι), κινητήριες δυνάμεις πριν το νερό και τον αέρα.[1]Με τον νερόμυλο και την βοήθεια της μυλόπετρας επίσης άλεθαν το αλεύρι.
Η ιστορία του νερόμυλου[Επεξεργασία | επεξεργασία κώδικα]
Η ιστορία του νερόμυλου αρχίζει με την νερομηχανή, που αναφέρεται χωρίς λεπτομέρειες σε επιγραφές των Σουμερίων. Πιστεύεται ότι στην Ουρ χρησιμοποιήθηκαν τροχοί με φτερά από κεραμικές πλάκες για υδροδότηση και πιθανόν για άλεση σιταριού .
.jpg)
Περιγραφή νερόμυλου γίνεται και από τον Στράβωνα όπου αναφέρεται ως «υδραλέτης».[2]Βρισκόταν κατά την παράδοση στα Κάβειρα, στο παλάτι του Μιθριδάτη ΣΤ΄ του Ευπάτορα, βασιλιά του Πόντου, όπου το 64 π.Χ. τον είδαν οι Ρωμαίοι κατακτητές. Ο Βιτρούβιος στο έργο του περί αρχιτεκτονικής τον περιγράφει, ενώ ο Πλίνιος τον αναφέρει ως νέα μηχανή.
Ο αριθμός των νερόμυλων από τους οποίους σώζονται ίχνη ξεπερνά τις 20.000 στην Ελλάδα. Μετά την επανάσταση του 1821 στα όρια του τότε ελληνικού κράτους βρέθηκαν 6.000 νερόμυλοι, από τους οποίους 5.500 περιήλθαν στο δημόσιο, κατά τα ¾ καταστραμμένοι.
«Που 'ναι τόσα μιλιούνια δάνεια, που είναι οι πρόσοδοι, που 'ναι οι καλύτερες γαίες, που 'ναι οι μύλοι, που 'ναι τ' αργαστήρια των Τούρκων και σπίτια, που 'ναι τα περιβόλια και οι σταφιδότοποι; Ποιος τα 'χει παρμένα;», αναρωτιέται ο Μακρυγιάννης το 1840.
Σε μυλοαύλακες με μικρότερες ποσότητες νερού κατασκευάζονταν ξύλινο βαγένι ύψους άνω των 5μ. συνεχώς στενούμενο ούτως ώστε να προσπίπει το νερό με δύναμη πάνω στις ακτίνες της οριζόντιας φτερωτής που έτσι θα μετακινούσε τις δυο μυλόπετρες.
Ο Π. Μωραϊτίνης ανεβάζει τους μύλους το 1869 σε 3.000. Καταγραφή των νερόμυλων στην Ήπειρο και τη Μακεδονία που ανήκαν τότε στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, έκανε ο ταγματάρχης του μηχανικού Νικόλαος Σχινάς.[3] Νερόμυλους στην τελευταία δεκαετία του προηγούμενου αιώνα αναφέρει ο Χ. Μακρίδης.[4][5]