Ναυαγιστής

Με το όνομα ναυαγιστές φέρονταν παλαιότερα όχι εκείνοι που είχαν υποστεί ναυάγιο, (οι ναυαγοί), αλλά εκείνοι που προκαλούσαν ναυάγια για ίδιο όφελος. Οι ναυαγιστές ήταν χερσαίοι πειρατές, κάτοικοι συνήθως άξενων ακτών, που με διάφορα δόλια μέσα, φώτα ή σήματα σε διερχόμενα πλοία παρέσερναν αυτά για προσγειάλωση σε υφάλους και προκαλούσαν ναυάγια όπου και ακολουθούσε λεηλασία και η προώθηση των αιχμαλώτων στα σκλαβοπάζαρα.

Μέχρι τελευταία, της εποχής των ιστιοφόρων πλοίων, σημειώνονταν τέτοιες περιπτώσεις, όπως και κάποτε στα πρόσγεια του Βοσπόρου στον Εύξεινο όπου κυρίως Λαζοί παρέσερναν σε προσάραξη ελληνικά ιστιοφόρα, που όταν ναυαγούσαν έσπευδαν στη συνέχεια να προσφέρουν τις "καλές τους υπηρεσίες", για τη διάσωση των επιβαινόντων και την πληρωμή τους από το φορτίο που "διέσωζαν" ως νόμιμα σώστρα. Στην αρχαιότητα συνέβαιναν πολύ χειρότερα και μάλιστα σε ευρωπαϊκές ακτές.

Ακριβώς τέτοιοι ναυαγιστές ήταν και οι Καβύλοι που κατοικούσαν στις ακτές της Αλγερίας, που όμως σιγά - σιγά εκπολιτίσθηκαν και μετεβλήθηκαν σε ναυαγοσώστες. Μάλιστα ένας φύλαρχος εξ αυτών των πρώην Καβύλων, από τα περίχωρα της Μπουζέ, τιμήθηκε το 1868 από τον Βασιλέα Γεώργιο Α΄ της Ελλάδας με το παράσημο του Τάγματος του Σωτήρος για τη διάσωση ναυαγών, (όπως σημειώνεται στο "Jur de la Graviere - "Les corsaires barbaresques XVIII"). Περιώνυμοι επίσης ναυαγιστές, μέχρι τελευταία, ήταν και οι παράλιοι κάτοικοι της Σομαλίας. Όταν τα ναυτικά κράτη αποφάσισαν την από κοινού χρηματοδότηση για ανέγερση Φάρου στο ακρωτήριο Γουανταφούι, ο μοναδικός που έφερε αντιρρήσεις προβάλλοντας περίεργα προσκόμματα ήταν ο ίδιος ο Σουλτάνος της Χώρας, αφού "...έτσι θα εξέλιπαν τα ναυάγια τα οποία και απετέλουν την μεγίστη πρόσοδο της επικράτειάς του".

Οι ναυαγιστές αναφέρονται και στο ποίημα του Νίκου Καββαδία "Εσμαράλδα" (από την συλλογή "Πούσι", 1947): "στερνή φορά κι ανώφελα ξορκίζεις τον τυφώνα που μας τραβάει για τη στεριά με τους ναυαγιστές" (μελοποιημένο στον δίσκο "Σταυρός του Νότου", 1979, πρώτη εκτέλεση Γιάννης Κούτρας).

Πηγές

• "Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Δρανδάκη" τ.ΙΗ΄, σ.90
• Κρίστυ Εμίλιο Ιωαννίδου, "Το φαινόμενο των ναυαγιστών στην Ελλάδα από την απότερη αρχαιότητα έως τον 19ο αιώνα", Ναυτική Επιθεώρηση, Αθήνα, Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού, 2017, τ. 599, σσ. 24-31. Περί Αλός https://perialos.blogspot.com/2017/10/19.html (τελευταία ανάκτηση 21/11/2023)